Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca: SSA Urszula Iwanowska (spr.)

Sędziowie SA: Zofia Rybicka-Szkibiel

Barbara Białecka

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2014 r., na posiedzeniu niejawnym,

sprawy z odwołania P. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o przyznanie renty rodzinnej

na skutek zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 czerwca 2014 r., sygn. akt VI U 1320/13,

postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie w zakresie obejmującym umorzenie postępowania z odwołania od decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. i sprawę w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka-Szkibiel

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., w rozpoznaniu wniosku P. C. o prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu R. C., decyzją z dnia:

- 25 września 2013 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rodzinnej uznając, że zmarły nie spełniałby warunku do przyznania renty, bowiem nie posiadałby 5-letniego okresu ubezpieczenia przypadającego przed datą zgonu, a na przestrzeni życia nie udowodnił 30-letniego okresu ubezpieczenia;

- 20 grudnia 2013 r. ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia z przyczyn podanych wyżej wskazując jednocześnie, że orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS R. C. został uznany za osobę trwale całkowicie niezdolną do pracy od 12 lipca 2011 r. i brak dowodów na istnienie niezdolności do pracy przed tą datą;

- 27 lutego 2014 r. także odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rodzinnej uznając, że R. C. nie spełniał warunków jak wyżej, a na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, od którego nie złożono sprzeciwu ustalono, że całkowita niezdolność do pracy R. C. powstała od dnia 12 lipca 2011 r.; jednocześnie decyzją tą uchylono decyzję z dnia 20 grudnia 2013 r.

P. C. złożył odwołania od wszystkich trzech decyzji, a Sąd Okręgowy połączył sprawy do łącznego rozpoznania i wyrokowania.

Pełnomocnik ubezpieczonego na rozprawie w dniu 24 czerwca 2014 r. wniósł o potraktowanie odwołania ubezpieczonego jako sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, a w związku z tym o uchylenie zaskarżonych decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżone decyzje z dnia 25 września 2013 r. oraz z dnia 27 lutego 2014 r. w zakresie odmowy przyznania prawa do renty rodzinnej i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu (pkt 1), umorzył postępowanie w sprawie (pkt 2) oraz przyznał wynagrodzenie pełnomocnikowi procesowemu ustanowionemu dla ubezpieczonego z urzędu (pkt 3).

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że P. C. jest osobą nieporadną, ukończył szkołę specjalną oraz iż bezspornym w sprawie jest, że ubezpieczony nie zaskarżył sprzeciwem orzeczenia lekarza orzecznika ZUS
z dnia 4 grudnia 2013 r. w przepisanym terminie.

Przytaczając treść art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. oraz art. 14 ust. 2c zdanie drugie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440) Sąd Okręgowy wskazał, że na rozprawie w dniu 24 czerwca 2014 r. pełnomocnik ubezpieczonego podniósł, iż ubezpieczony nie złożył sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z uwagi na swoją nieporadność oraz brak świadomości co do możliwości złożenia takiego sprzeciwu. Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że ubezpieczonemu w trakcie postępowania przed organem rentowym pomagał wujek, a sam ubezpieczony choruje na serce, nadciśnienie i w związku z tym, otrzymuje z ZUS rentę socjalną. Nadto P. C. ukończył specjalną szkołę podstawową, nie rozumie informacji zawartych w kierowanych do niego pismach i nie kojarzy, aby otrzymał orzeczenie lekarza orzecznika. Ubezpieczony nie czytał odwołania skierowanego do sądu i nie do końca wie, o co toczy się sprawa, a chciałby otrzymać rentę rodzinną po zmarłym ojcu. Sąd pierwszej instancji dał wiarę ubezpieczonemu, że nie złożył sprzeciwu w ustawowym terminie, z uwagi na przyczyny niezależne od niego. Z uwagi na nieporadność P. C. Sąd Okręgowy uznał, że nie objął on świadomością treści pism kierowanych do niego przez organ rentowy, w tym także nie zrozumiał pouczenia o przysługującym mu prawie do wniesienia sprzeciwu. Przyczyny te spowodowały, że ubezpieczony nie wyczerpał drogi postępowania administracyjnego.

Następnie sąd pierwszej instancji stwierdził, że konsekwencją przywrócenia ubezpieczonemu terminu do wniesienia sprzeciwu, jest uchylenie zaskarżonych decyzji z dnia 25 września 2013 r. oraz z dnia 27 lutego 2014 r., gdyż zostały one wywołane tym samym wnioskiem z dnia 4 kwietnia 2013 r. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu oraz umorzenie postępowania sądowego. Dalej Sąd Okręgowy miał na uwadze, że decyzja z dnia 20 grudnia 2013 r. została uchylona decyzją z dnia 27 lutego 2014 r. i dlatego, na podstawie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w zakresie tej decyzji.

Z powyższym postanowieniem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w części dotyczącej umorzenia postępowania wszczętego na skutek odwołania ubezpieczonego od decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. (pkt 2 sentencji orzeczenia) nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w złożonym zażaleniu wskazał, że Sąd Okręgowy umorzył postępowanie w sprawie, pomimo braku rozstrzygnięcia co do odwołania od decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. Zdaniem skarżącego, rozstrzygnięcie takie jest bezzasadne. Organ podniósł, że decyzją z dnia 27 lutego 2014 r. uchylił decyzję wydaną w dniu 20 grudnia 2013 r. – obie decyzje dotyczą tego samego przedmiotu postępowania, tj. prawa do renty rodzinnej po zmarłym R. C. i od obu decyzji ubezpieczony wniósł odwołanie. Wskutek uchylenia decyzji z dnia 27 lutego 2014 r. przez Sąd Okręgowy na mocy zaskarżonego postanowienia – do obrotu prawnego wróciła, w ocenie organu rentowego, decyzja z dnia 20 grudnia 2013 r. Organ rentowy stwierdził, że w tym stanie rzeczy, umorzenie postępowania sądowego w sprawie, nie zastępuje rozstrzygnięcia co do decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. i w związku z powyższym, organ rentowy wniósł
o uchylenie postanowienia w zaskarżonym zakresie.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Zażalenie organu rentowego okazało się oczywiście uzasadnione.

Skarżący słusznie podniósł, że wskutek uchylenia przez Sąd Okręgowy decyzji z dnia 27 lutego 2014 r., zaskarżona przez P. C. decyzja z dnia 20 grudnia 2013 r. powróciła do obrotu prawnego. Jednocześnie należy podkreślić, że umorzenie postępowania z odwołania od tej decyzji w omawianej sytuacji spowodowałoby, że decyzja ta stałaby się decyzją prawomocną. Zatem, błędnie sąd pierwszej instancji uznał, że w zakresie tej decyzji postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. jako do decyzji uchylonej przez sam organ rentowy.

Skoro w sprawie brak rozstrzygnięcia co do decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. to umorzenie postępowania z odwołania od tej decyzji było bezpodstawne. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy musi zająć stanowisko także co do decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że odwołanie od decyzji z dnia 27 lutego 2014 r. należy potraktować jako sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 4 grudnia 2013 r. Wniesienie sprzeciwu po terminie nastąpiło bowiem, jak słusznie wskazał sąd pierwszej instancji, z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego – jest on osobą nieporadną (ukończył szkołę specjalną; jest osobą całkowicie okresowo niezdolną do pracy) i nie rozumiał pism kierowanych do niego przez organ rentowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 397 § 2 k.p.c. w związku z art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie z odwołania od decyzji z dnia 20 grudnia 2013 r. i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka-Szkibiel