Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Stowarzyszenie (...)wniósł pozew przeciwko W. L. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 1.380,14 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 227 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że na mocy umowy dzierżawy z dnia 21 grudnia 2007 r. zawartej z Miastem B., powód włada nieruchomością gruntową położoną w B. przy ul. (...), na której prowadzi targowisko, udostępniając na nim miejsca podmiotom gospodarczym prowadzącym działalność gospodarczą oraz uprawnionym osobom fizycznym. Wskazał, że zawarł z pozwanym umowę, na podstawie której oddał pozwanemu we władanie działki nr (...) o łącznej powierzchni 17,5 m2, położone przy ul. (...), z przeznaczeniem na prowadzenie działalności handlowej. Powód dodał, że pozwany w styczniu i w lutym 2008 r., tj, przed podpisaniem umowy, faktycznie władał udostępnionymi mu działkami nr (...), prowadząc na ich terenie prace związane z budową pawilonu handlowego. Powód nadmienił także, że przy założeniu, iż w okresie styczeń - luty 2008 r. nie łączyła go z pozwanym żadna umowa, która uprawniałaby pozwanego do władania w/w nieruchomością, to należy się jemu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie, o którym mowa w przepisie art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw od powyższego orzeczenia domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany stwierdził, że wszedł w posiadanie spornych działek dopiero na mocy umowy z dnia 10 marca 2008 r., zgodnie, z którą udostępniono mu działki nr (...) z przeznaczeniem na prowadzenie działalności gospodarczej. Jego zdaniem realizacja prac związanych z wybudowaniem pawilonów handlowych była całkowicie niezwiązana z kwestią władania przez pozwanego gruntem, co wynika z

umowy z dnia 10 stycznia 2007 r. a zwłaszcza z przedstawionych w niej zasad przydziału przez Stowarzyszenie poszczególnych pawilonów handlowych (§ 5 urnowy z dnia 10 stycznia 2007 r.). W konsekwencji pozwany podniósł, że powód nie wykazał, aby pozwany w okresie stycznia i lutego 2008 r. faktycznie władał nieruchomością powoda i czynił to jak właściciel.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał swe dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo .

W uzasadnieniu wyroku sąd pierwszej instancji wskazał , że :

W dniu 10 listopada 2006 r. powód zawarł z Gminą(...)umowę dzierżawy nieruchomości gruntowej położonej w B. przy ul. (...) w B. o powierzchni 2.530 m ^{( a)}. Zgodnie z umową nieruchomość w niej wskazana miała być wykorzystywana przez powoda w celu prowadzenia targowiska. Został on także upoważniony do udostępniania miejsca na targowisku podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą oraz uprawnionym osobom fizycznym.

10 stycznia 2007 r. powód zawarł umowę z (...) spółką
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. o modernizację
wskazanego wyżej targowiska. W umowie tej (...) spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością zobowiązała się wybudować

jednokondygnacyjny obiekt handlowy z wydzielonymi pawilonami handlowymi oraz oddać go powodowi oraz uprawnionym członkom stowarzyszenia, którzy zawarli umowy na pobudowanie ich pawilonów.

W dniu 21 grudnia 2007 r. powód zawarł z Gminą (...)kolejną umowę, na mocy której wziął w dzierżawę nieruchomość gruntową położoną przy ul. (...) w B. o powierzchni 1.588m ^{( 2)}. Dzierżawca został zobowiązany do prowadzenia na wydzierżawionym terenie targowiska i udostępniania go podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą oraz uprawnionym osobom fizycznym.

Właścicielem wydzierżawionej nieruchomości gruntowej jest Gmina (...)

Działając w oparciu o umowę z dnia 21 grudnia 2007 r. powód w dniu 10 marca 2008 r. zawarł z pozwanym umowę, na mocy której udostępniono pozwanemu działki nr (...) o łącznej powierzchni 17,25 m ² z przeznaczeniem na prowadzenie działalności handlowej.

Zgodnie z §2 pkt 3 tej spornej umowy zaczęła ona obowiązywać z chwilą jej podpisania, tj. od dnia 10 marca 2008 r. Z tą też chwilą na pozwanym ciążył obowiązek uiszczania czynszu.

Powód obciążył pozwanego czynszem za okres styczeń - luty 2008 r. wystawiając faktury VAT nr (...) na łączną kwotę 1.380,14 zł, a następnie wezwał pozwanego do zapłaty.

Strony w zasadzie nie kwestionowały ustalonego przez Sąd stanu faktycznego. Sporna między stronami była jedynie kwestia chwili objęcia w posiadanie przez pozwanego działek oznaczonych numerami (...) położonych na targowisku. Zagadnienie to jednak nie ma znaczenia z punktu widzenia zasadności zgłoszonego żądania z uwagi na fakt braku legitymacji procesowej czynnej powoda.

Podkreślić należy, iż posiadanie przez powoda zdolności sądowej i zdolności procesowej daje mu uprawnienie do bycia stroną (w szerokim jej rozumieniu) w postępowaniu sądowym i dokonywania w takim postępowaniu czynności procesowych. Obie zdolności, oceniane z punktu widzenia przepisów procesowych pozwalają na stwierdzenie, że z ich udziałem może być prowadzone ważne postępowanie sądowe, nie wyjaśniają natomiast, czy powód pozostaje do przedmiotu sporu w określonym przez prawo materialne stosunku. Nie budzi wątpliwości, że tylko ze stosunku określonego przez prawo materialne płynie uprawnienie konkretnego podmiotu do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu konkretnemu podmiotowi. To szczególne uprawnienie, oceniane z punktu widzenia prawa materialnego, nazywane jest legitymacją procesową. Jeśli zostanie wykazane, że strony są związane prawnomaterialnie z przedmiotem procesu, którym jest roszczenie procesowe, to zostanie wykazana legitymacja procesowa powoda i pozwanego.

Wobec tego, że legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, jej brak prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo.

Powód uzasadniając swe żądanie powołał się na treść przepisu art. 224§2 k.c, który stanowi, że od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Określone normą art. 224 § 2 k.c. roszczenia uzupełniające przysługują właścicielowi przeciwko posiadaczowi samoistnemu w dobrej wierze tylko pod warunkiem wytoczenia powództwa windykacyjnego i obejmują rozliczenie stron za okres od dowiedzenia się przez pozwanego posiadacza o wytoczeniu powództwa. Ustawodawca obarcza samoistnego posiadacza w dobrej wierze określonymi zobowiązaniami od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. W pierwszym rzędzie od tego momentu posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W warunkach określonych normą art. 224 § 2 k.c. właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy. Pod rządem tego przepisu posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy bez względu na to, czy właściciel rzeczy, nie korzystając z niej, poniósł jakąkolwiek stratę i niezależnie od tego, czy posiadacz faktycznie korzystał z rzeczy - odnosząc korzyść wymierną.

Biorąc pod uwagę powyższe należy wskazać, że powód przede wszystkim winien wykazać, że jest właścicielem nieruchomości gruntowej, z której bezumownie miał korzystać pozwany. Bez wątpienia bowiem roszczenia uzupełniające właściciela wynikają z faktu naruszenia jego prawa własności. Tymczasem w niniejszej sprawie bezsporne było to, że właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w B. przy ul. (...), na której powód zorganizował targowisko jest Gmina (...) Powód jest jedynie dzierżawcą tego terenu, a zatem nie przysługuje mu prawo do domagania się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z dzierżawionej nieruchomości. Należy też zauważyć, że art. 690 k.c. stanowiący, że do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności nie może znaleźć zastosowania do dzierżawcy poprzez art. 694 k.c. Jak słusznie wskazano w uchwale Sądu Najwyższego z 15 kwietnia 1967 r. (III CZP 26/67, OSN 1967, nr 11, poz. 196) dzierżawcy nie przysługuje ochrona prawa dzierżawy według przepisów o ochronie własności. Sąd w pełni podziela ten pogląd uznając, że wyłącznie właściciel może skutecznie domagać się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z należącej do niego rzeczy.

Niezależnie od powyższego powód był reprezentowany w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika, który powołał się wprost na art. 224§2 k.c. Jak wskazano wcześniej nie tylko nie wykazał on, aby był właścicielem działek, które miał posiadać bezumownie pozwany, ale nie udowodnił, aby wytoczył przeciwko niemu powództwo windykacyjne. Trudno też uznać, aby pozwany mógł być posiadaczem samoistnym skoro miał on świadomość, że działki te mają mu być wydane jako najemcy. Winien być zatem traktowany jako posiadacz zależny. Tym niemniej okoliczności te nie mają większego znaczenia z uwagi na fakt, że powodowi, który nie jest właścicielem nieruchomości gruntowej nie przysługują roszczenia uzupełniające.

Należy także wskazać, że roszczenia uzupełniające, w tym żądanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, mają charakter względny, określany w literaturze mianem roszczeń obligacyjnych. Nie przysługują więc każdoczesnemu właścicielowi rzeczy, którego prawo zostało naruszone, przeciwko posiadaczowi, który dopuścił się naruszenia. Zatem, w przeciwieństwie do roszczenia windykacyjnego, związek roszczeń uzupełniających z prawem własności nie jest nierozdzielny. W konsekwencji właściciel może odrębnie rozporządzać, bez przeniesienia własności, swymi roszczeniami uzupełniającymi (w trybie przelewu wierzytelności), a nabywca roszczenia będzie czynnie legitymowany, by dochodzić nabytego prawa (roszczenia). Z kolei przeniesienie prawa własności nie pozbawia legitymacji czynnej dotychczasowego właściciela, o ile nie dokonano równocześnie przelewu roszczeń uzupełniających.

W kontekście powyższych rozważań należy zauważyć, że powód nie tylko nie udowodnił, ale nawet nie powołał się na okoliczność zawarcia z Gminą (...), będącą właścicielem spornej nieruchomości, umowy cesji roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, że powód nie jest legitymowany czynnie w niniejszej sprawie co uzasadnia oddalenie powództwa.

Z uwagi na fakt, iż powód przegrał sprawę w całości a pozwany nie poniósł żadnych kosztów procesu nie było podstaw do obciążenia powoda kosztami.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucił :

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 224 § 2 k.c w zw. z art. 230 k.c. w zw. z art. 690 k.c. w zw. z art. 694 k.c. poprzez ich niezastosowanie,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 405 k.c. poprzez ich niezastosowanie

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 k.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na braku wszechstronnego rozważenia oraz wnikliwej oceny materiału dowodowego, odrzuceniem wniosku dowodowego w postaci przesłuchania stron z ograniczaniem do przesłuchania przedstawicieli powoda: L. M. i A. H..

4.  Naruszenie przepisów prawa procesowego, tj art. 505 (1) k.c. poprzez ich błędne zastosowanie

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie powództwa, ewentualnie o:

2)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, przed sądem I i II instancji.

Ponadto na podstawie art. 505 (10) k.p.c. wniósł o rozpoznanie apelacji na rozprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

apelacja nie jest zasadna .

Sąd Rejonowy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych , nie przekraczając granic zakreślonych treścią art. 233§1kpc , które Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i czyni własnymi .

Na wstępie zauważyć trzeba , że rozpoznając sprawę na skutek apelacji sąd drugiej instancji nie jest związany podniesionymi w niej zarzutami naruszenia prawa materialnego ale wiążą go zarzuty naruszenia prawa procesowego , natomiast w granicach zaskarżenia bierze pod uwagę z urzędu nieważność postępowania ( uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31. 01.2008 roku , III CZP 49/07 , OSNC 2008/6/55 ) .

Przystępując zatem do rozpoznania apelacji w pierwszym rzędzie należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego gdyż tylko wobec ustalenia , że nie doszło do ich naruszenia w stopniu istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy , możliwa jest ocena czy nie nastąpiło naruszenie prawa materialnego .

Należy zauważyć , że nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 505 ¹kpc , który apelujący upatruje w tym , że sąd pierwszej instancji rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym podczas , gdy nie mogła ona w nim być prowadzona .Z akt sprawy jednoznacznie wynika , że przedmiotowa sprawa nie była rozpoznana w postępowaniu uproszczonym , gdyż ani pozew ani sprzeciw od nakazu zapłaty nie został złożony na urzędowym formularzu jak wymaga tego obligatoryjnie w tym postępowaniu przepis art. 505 ² kpc i art. 503§2 kpc . Co więcej z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku – wbrew twierdzeniu apelującego – nie wynika wcale , że sąd pierwszej instancji rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym .Stąd zupełnie bezpodstawny był zawarty w apelacji wniosek o rozpoznanie apelacji na rozprawie , który zgodnie z art. 505 ¹⁰§ 2kpc może złożyć strona , gdy sprawa była rozpoznana w postępowaniu uproszczonym .

Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 233§ 1kpc w związku z art. 217 kpc gdyż Sąd Rejonowy słusznie oddalił wniosek dowodowy o przesłuchanie L. M. oraz A. H. wskazując , że powód w zakreślonym terminie nie złożył prawidłowego wniosku dowodowego , nie określając w jakim charakterze te osoby mają być przesłuchane .

Zauważyć należy , że powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika zobowiązany został do złożenia wniosków dowodowych pod rygorem określonym w przepisie art . 207 § 6 kpc . Wprawdzie pełnomocnik powoda złożył bezpośrednio po oddaleniu wniosków dowodowych na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku zastrzeżenie w trybie art. 162 kpc ale nie wskazał na czym uchybienie sądu polega zarówno w protokole rozprawy jak i apelacji , mimo jednoznacznego wskazania , że wniosek dowodowy został oddalony wobec jego wadliwego sformułowania .

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa materialnego na wstępie podkreślić należy , że w ustalonych okolicznościach sprawy słusznie Sąd Rejonowy uznał , że powód nie ma legitymacji czynnej w niniejszym procesie , której brak jako przesłanka materialnoprawna prowadzi do oddalenia powództwa .

Zupełnie dowolne jest twierdzenie apelującego , że w sprawie o sygnaturze II Ca 356/10 Sąd Okręgowy rozpoznając apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 22 kwietnia 2010 roku ,wyraził zapatrywanie , że zasadne w sprawie powinno być roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu pod pawilonami a powód takiego roszczenia nie zgłosił .Zauważyć należy , że w sprawie II Ca 356/10 sąd drugiej instancji rozpoznawał apelację powoda od wyroku sądu pierwszej instancji , w którym oddalone zostało powództwo o zasądzenie kwoty 1380,14 złotych z tytułu nieziszczonego przez W. L. czynszu za miesiące styczeń i luty 2008 r.

Sąd Okręgowy oddalając wówczas apelację powoda stwierdził , że nie łączyła go z W. L. omowa najmu w miesiącach styczeń i luty 2008 roku a powód na żadnym etapie postępowania nie domagał się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu pod pawilonami za ten okres .Wyprowadzenie z tego wniosku , że takie roszczenie byłoby zasadne jest niczym nieuzasadnioną nadinterpretacją ze strony powoda .

W ocenie sądu drugiej instancji oddalając powództwo sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisów art. 224 § 2 kc w związku z art. 690 kc i art. 694 kc gdyż powód jako dzierżawca nie wykazał , że właściciel gruntu zcedował na jego rzecz przysługujące mu roszczenia uzupełniające wynikające z prawa własności a w tym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu . Nie wynika to ani z umów zawartych pomiędzy Gminą (...)a powodem ani jakichkolwiek dowodów przeprowadzonych w sprawie .

Dokonana przez apelującego interpretacja art. 694 kc i art. 690 kc sprzeczna jest z treścią uchwały Sadu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1967 roku , ze przepisy o ochronie własności nie mają zastosowania do ochrony praw dzierżawcy ( uchwała z dnia 15. 04 1967r. , III CZP 26/67 ) , którą Sąd Okręgowy w pełni aprobuje .Z tych samych względów powodowi jako dzierżawcy nie przysługiwało to roszczenie na podstawie art. 405 kc.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc apelację oddalił .