Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko J. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 26 lutego 2014 r.

sygn. akt VI C 1093/12

I.  z urzędu prostuje wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu z 26 lutego 2014 r., sygn. akt VI C 1093/12, w zakresie oznaczenia strony powodowej w ten sposób, że w miejsce „(...) S.A. z siedzibą w L.” wpisuje „(...) z siedzibą w W.;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo, zmienia go także w punkcie II w ten sposób, że zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego 2 417 zł tytułem kosztów procesu;

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego 1 200 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje stronie powodowej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu opłatę od apelacji w kwocie 1 713 zł od ponoszenia, której pozwany był zwolniony.

Sygn. akt II Ca 826/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu w wyroku z dnia 26 lutego 2014 r. w punkcie I zasądził od pozwanego J. W. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w L. 39 243,26 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2011 r. do dnia zapłaty, w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej 2 908 zł kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 22 grudnia 1999 r. J. W. i M. W. zawarli z (...) Bank S.A. w P. Oddziałem (...)we W. umowę o kredyt na podstawie ,której otrzymali kwotę kredytu 23 030,30 zł. Kredyt został udzielony na finansowanie zakupu pojazdu marki C. (...), a dla zabezpieczenia spłaty kredytu w dniu 22 grudnia 1999 r. została zawarta umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomej na podstawie, której kredytobiorcy przenieśli na rzecz (...) Bank S.A. w P. udział w prawie własności pojazdu marki C. (...) z 1991 r. w części 49/100. Strony postanowiły, że jeżeli kredyt z odsetkami i innymi kosztami zostanie spłacony w terminie określonym w umowie kredytowej, udział w prawie własności pojazdu w 49/100 części przysługujący bankowi przejdzie z powrotem na kredytobiorcę, natomiast, jeżeli bank złoży oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o kredyt, na bank przejdzie pozostała część udziału w prawie własności pojazdu wynosząca 51/100 i przysługująca kredytobiorcy. Prawo użytkowania samochodu pozostało po stronie kredytobiorców. Pismem z 22 sierpnia 2000 r. (...) Bank S.A. wypowiedział kredytobiorcom umowę ze skutkiem na dzień 15 października 2000 r. z powodu zaległości ze spłatą kredytu w kwocie 1 355,56 zł. W chwili rozwiązania umowy zadłużenie wynosiło 22 055,51 zł wraz z dalszymi odsetkami przeterminowanymi naliczanymi od dnia 16 października 2000 r. do dnia 14 stycznia 2001 r. W dniu 22 listopada 2001 r. windykatorzy działający na zlecenie (...) Bank S.A. odebrali J. W. samochód C. (...). W dniu 18 czerwca 2003 r. na poczet spłaty kredytu zaliczona została przez (...) Bank S.A. kwota 4 180,33 zł, jako wartość przejętego pojazdu. J. W. po odebraniu pojazdu był przekonany, że wartość samochodu znacznie przewyższa kwotę zadłużenia w wyniku, czego bank został w pełni zaspokojony. W tamtym okresie J. W. brał udział w sprawie o rozwód oraz podział majątku z byłą żoną, przez co przestał zajmować się sprawą kredytu oraz pojazdu C. (...). W dniu 15 listopada 2002 r. (...) Bank S.A. w P. Oddział (...) we W. uzyskał klauzulę wykonalności nadaną bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu przeciwko pozwanemu i jego małżonce M. W. na kwotę 25 994,95 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 19 492,07 zł od dnia 7 marca 2002 r. do dnia zapłaty. W dniu 30 grudnia 2010 r. (...) Bank S.A. w P. przelał wierzytelność przysługującą od J. W. z tytułu wypowiedzianej umowy kredytowej na rzecz (...) w W.. Wyciągiem z ksiąg rachunkowych nr (...) z 9 marca 2011 r. (...) w W. stwierdził, że przysługuje mu od J. W. wierzytelność z tytułu umowy nr (...) z dnia 22 grudnia 1999 r. z (...) Bank S.A. w wysokości 39 243, 26 zł, nabytej w drodze umowy przelewu wierzytelności z 30 grudnia 2010 r. Na kwotę wymagalnego zadłużenia składać się miały kwoty: 11 100, 57 zł z tytułu kapitału, 27 950, 69 zł – odsetek oraz 192 zł – kosztów.

Zdaniem Sądu Rejonowego, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie. Istotne okoliczności w sprawie były między stronami bezsporne i wynikały w sposób niewątpliwy z załączonej dokumentacji w postaci umowy o kredyt, umowy o przewłaszczeniu, pisma banku wypowiadającego umowę kredytową, protokołu odbioru pozwanemu samochodu przez windykatorów banku oraz umowy przelewu wierzytelności. Żadna ze stron nie kwestionowała zgromadzonej dokumentacji, Sąd pierwszej instancji również nie znalazł podstaw, by odmówić jej wiarygodności, wobec czego stanowiła podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Tak zgromadzony materiał dowodowy w postaci dokumentów uzupełniło przesłuchanie J. W., które Sąd Rejonowy uznał za w pełni wiarygodne, jednak okoliczności podnoszone przez pozwanego miały drugorzędne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. J. W. przyznał, że nie spłacił wszystkich rat kredytu w wyniku, czego umowa została skutecznie wypowiedziana przez (...) Bank S.A, nie był w stanie wskazać, jaką część kredytu spłacił. W zasadzie jedynym argumentem pozwanego był zarzut spłaty całości należności w wyniku przejęcia przez bank prawa własności pojazdu marki C. (...) z 1991 r. Takie zarzuty pozwanego zostały uznane przez Sąd Rejonowy za bezzasadne. Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż w umowie z dnia 22 grudnia 1999 r. o przewłaszczenie pojazdu marki C. (...) strony nie uregulowały sposobu zaspokojenia się banku z przejętego samochodu w wypadku braku spłat. Z oświadczenia (...) Bank S.A. Wynikało, że na

Dzień rozwiązania umowy – 15 października, 2000 r., kwota zadłużenia wynosiła 22 055, 51 zł, natomiast 18 marca 2003 r. od kwoty zadłużenia została odjęta wartość pojazdu C. (...) wynosząca 4 180, 33 zł. W ocenie Sądu Rejonowego zaliczenie na poczet długu wartość pojazdu powinno nastąpić według jego wartości na dzień 22 listopada 2001 r., jednak ocena ta nie wpłynęła na rozstrzygnięcie, gdyż dłużnikowi przysługuje w takiej sytuacji ewentualne roszczenie odszkodowawcze względem banku.

Ponadto, zgłaszając zarzut zaniżonej wartość pojazdu, pozwany powinien przed Sądem wykazać rzeczywistą wartość pojazdu w określonej dacie. Jednak dowód z opinii biegłego sądowego na taką okoliczność nie został przez pozwanego zgłoszony.

Sąd Rejonowy uznał, że J. W. w żaden sposób nie zaprzeczył zasadności powództwa, nie wiedział, ile pieniędzy wpłacił na rzecz (...) Bank S.A. na poczet spłaty długu. Tym samym Sąd nie mając dostępu do innych źródeł dowodowych, dał wiarę przedłożonym przez stronę powodową dokumentom, których mocy dowodowej pozwany nie zdołał podważyć .W ocenie Sądu Rejonowego między stronami skuteczność samej umowy cesji nie była przedmiotem sporu, a zatem(...) w W. posiadał legitymację procesową czynną w sprawie. (...) Bank S.A. umową z 30 grudnia 2010 r. przelał na rzecz strony powodowej wierzytelność przysługującą mu względem pozwanego J. W.. Sąd uznał roszczenie strony powodowej za udowodnione zarówno, co do zasadności, jak i wysokości. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c.

Orzeczenie to w całości zaskarżył pozwany – J. W. , domagając się jego zmiany przez oddalenie powództwa i zasądzenie koszów procesu, w tym zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, a także zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego, natomiast z ostrożności procesowej – jego zmiany przez oddalenie powództwa w części obejmującej kwoty 27 950,69 zł i 192 zł, łącznie 28 142,69 zł.

Skarżący zarzucił naruszenie :

- art. 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie wbrew oświadczeniom pozwanego oraz (...) Bank S.A. w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie samochodu marki C. (...), że wartość przedmiotu zabezpieczenia będzie systematycznie pomniejszana wskutek upływu czasu, podczas gdy strony jasno wskazały, że wartość samochodu to 25 000 zł przez cały czas trwania umowy, i ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, żeby strony ustaliły coś innego – nie został przeprowadzony żaden dowód na okoliczność tego, że strony składając oświadczenia o treści wskazanej w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie umówiły się, że wartość samochodu będzie zmniejszana;

- ustalenie stanu faktycznego sprzecznie ze zgromadzonym materiałem dowodowym, polegające na pominięciu części przesłuchania pozwanego, uznanego przez Sąd I instancji za wiarygodne w całości, w przedmiocie oświadczeń (...) Bank S.A. o przejęciu pojazdu na własność i o tym, że „sprawa jest załatwiona”, co oznaczało, że bank zaspokoił swoją wierzytelność wobec pozwanego, a co powinno skutkować oddaleniem powództwa w całości ;

- naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodu polegającego na sporządzeniu wyceny pojazdu stanowiącego przedmiot zabezpieczenia i jego nieprzeprowadzenie, mimo sformułowania przez pozwanego takiego wniosku w piśmie z 29 listopada 2012 r. Z ostrożności procesowej podniósł zarzut naruszenia art. 232 zd. drugie k.p.c. przez niedopuszczenie z urzędu dowodu polegającego na sporządzeniu wyceny pojazdu stanowiącego przedmiot zabezpieczenia, skoro w ocenie Sądu I instancji ten dowód był istotny dla rozstrzygnięcia sprawy, a przepisy postępowania cywilnego przewidują taką możliwość ;

– art. 232 zd. pierwsze k.p.c. przez zasądzenie przez Sąd I instancji powództwa, co do kwoty 27 950,69 zł (skapitalizowane odsetki ustawowe) oraz 192, 00 zł (koszty upomnienia) wobec braku udowodnienia roszczenia w tym zakresie przez stronę powodową, mimo tego, że pozwany kwestionował to roszczenie i Sąd Rejonowy zobowiązał stronę powodową do sprecyzowania i skonkretyzowania sposobu skapitalizowania odsetek oraz podstawy żądania kosztów upomnienia pod rygorem ujemnych skutków prawnych (postanowienie z 5 grudnia 2012 r.), a strona powodowa tego nie uczyniła, tym samym nie udowadniając roszczenia w tym zakresie, co powinno skutkować oddaleniem pozwu w kwestionowanej części.

W odpowiedzi strona powoda – (...) w W. wniosła o oddalenie apelacji oraz zasadzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył ,co następuje :

Apelacja podlega uwzględnieniu ,choć nie wszystkie jej zarzuty były trafne .

Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjął za swoje, lecz na ich podstawie doszedł do odmiennych wniosków prawnych.

Strona powodowa wywodziła swoje żądanie z umowy cesji wierzytelności zawartej w dniu 30 grudnia 2010 r. z (...) Bank S.A. w P.. Dokonując oceny zarzutów apelacyjnych wskazać należy przede wszystkim, iż Sąd Odwoławczy, mając obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny ( art.382 k.p.c.).

Z ustaleń Sądu pierwszej instancji, niekwestionowanych przez pozwanego, wynika, że na podstawie powyższej umowy doszło do cesji wierzytelności wynikającej z umowy kredytu zawartej między pozwanym a (...) Bankiem w P. w dniu 22 grudnia 1999 r. Z ustaleń Sądu Rejonowego nie wynika natomiast, w jakiej wysokości wierzytelność przysługiwała (...) Bankowi w dniu zawarcia umowy cesji, a tym samym, w jakiej wysokości została zbyta na rzecz strony powodowej.

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy wymienił jedynie treść

poszczególnych dokumentów mających obrazować wysokość zadłużenia pozwanego, lecz w ustaleniach brak jest ostatecznie ustalonego faktu w tym zakresie.Także w samych rozważaniach prawnych Sąd pierwszej instancji nie przedstawił żadnego wywodu wskazującego ,który z przedstawionych przez stronę pozwaną dowodów dokumentuje zasadność dochodzonej w pozwie wierzytelności, co do jego wysokości . Tymczasem wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji pozwany nie kwestionował jedynie samego faktu zawarcia umowy cesji, natomiast kwestionował w ogóle istnienie swego zobowiązania zarzucając, iż wygasło ono na skutek zaspokojenia się cesjonariusza w następstwie wykonania umowy przewłaszczenia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż pozwany trafnie zarzucił niezasadne przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż strona powodowa wykazała zasadność roszczenia o odsetki w kwocie 27 950, 69 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 192 zł.

Pozwany niewątpliwie błędnie w tym zakresie wskazał na naruszenie art.232 zd 1 k.p.c.

Przepis ten skierowany jest ,bowiem do stron procesu i jako taki nie może zostać naruszony przez Sąd .Nie mniej uzasadnienie powyższego zarzutu wskazuje na naruszenie przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego ,a to art.6 k.c. i które to uchybienie Sąd Odwoławczy bierze pod uwagę z urzędu .Uchybienie polega na

przyjęciu ,iż strona powodowa udowodniła ,iż po pierwsze pozwany jest zobowiązany do zapłaty powyższych kwot i po drugie ,że umowa cesji obejmowała taką wierzytelność.

Wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji żaden z przedstawionych przez stronę powodową dokumentów nie dowodzi istnienia po stronie pozwanego zobowiązania w takiej wysokości. Zarówno b.t.e. ,jak i dalsze pisma Banku wskazują inne kwot odsetek. Nadto w piśmie z dnia 18 grudnia 2012 r. strona powodowa nie przedstawiła, w jaki sposób odsetki zostały wyliczone. Przede wszystkim jednak ,co umknęło uwadze Sądu Rejonowego ,strona powodowa nie wykazała by nabyła od (...) Bank wierzytelność w wysokości objętej pozwem zarówno, co do należności głównej ,jak i odsetek oraz innych kosztów .Z umowy cesji wynika ,iż przedmiotem sprzedaży były wierzytelności określone w załączniku nr 1 do umowy .Załącznik ten nigdy nie został przez stronę powodową przedstawiony Sądowi . Strona powodowa powołała się na ten załącznik w piśmie z dnia 21 listopada 2012 r., lecz dokument ten nie został do pisma dołączony.

Zatem w sprawie w ogóle nie wiadomo, jaka wierzytelność wobec pozwanego była przedmiotem cesji .Z tych też przyczyn dla określenia aktualnego zobowiązania pozwanego nie było wystarczające przedłożenie bankowego tytułu egzekucyjnego , skoro nie wykazano żadnego powiązania wierzytelności stwierdzonej tym tytułem z umową cesji ,wobec – jak to już wskazano wyżej – braku załącznika nr 1 do umowy z dnia 30 grudnia 2010 r. Nie ma także podstaw do przyjęcia by wysokość zobowiązania pozwanego została udowodniona poprzez przedłożenie wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu. Przede wszystkim powyższy wyciąg w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 11 lipca 2011 r. w sprawie P 1/10, w dacie wyrokowania nie posiadał już mocy prawnej dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym i należało go oceniać, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Wobec tego stanowi on tylko dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie określonej treści. Dokument ten nie korzysta, zatem z przywilejów wynikających z domniemania prawdziwości i domniemania autentyczności właściwych dokumentom urzędowym przewidzianych w szczególności w art. 252 k.p.c. Nadto należało mieć na uwadze ,iż także przed wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia z dnia 11 lipca 2011 r. dane ujmowane w księgach rachunkowych funduszu oraz wyciągu z tych ksiąg mogły stanowić dowód jedynie tego, że określonej kwoty wierzytelność jest

wpisana w księgach rachunkowych względem określonego dłużnika na podstawie

opisanego w tych księgach zdarzenia, np. cesji wierzytelności. Dokumenty te

potwierdzają ,więc sam fakt zdarzenia w postaci cesji wierzytelności. Nie stanowią one jednak dowodu na skuteczność dokonanej cesji wierzytelności oraz istnienia i

wysokości nabytej wierzytelności. Okoliczności te, w razie ich kwestionowania przez stronę przeciwną, powinien wykazać fundusz odpowiednimi dowodami, zgodnie z ciężarem dowodu wynikającym z art. 6 k.c. ( por. wyrok z 13 czerwca 2013 r., V CSK 329/12, LEX nr 1375500 ) .Strona powodowa mimo zaprzeczenia przez pozwanego wysokości nabytej wierzytelności zarówno co do należności głównej ,jak i odsetek oraz dalszych kosztów nie przedstawiła wystarczających dowodów na potwierdzenie istnienia wierzytelności w wysokości dochodzonej pozwem . Nie można także podzielić stanowiska Sądu pierwszej instancji, iż podnoszone przez pozwanego zarzuty dotyczące wygaśnięcia zobowiązania na skutek przejęcia samochodu przez (...) Bank nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaprzeczenie przez pozwanego istnienia i wysokości nabytej przez stronę powodową wierzytelności skutkowało koniecznością wykazania tych okoliczności przez cesjonariusza, a nie przez pozwanego. W szczególności ,w związku z przejęciem przez bank udziału w własności samochodu przewłaszczonego na zabezpieczenie, to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania, w jaki sposób bank zaspokoił się z tego pojazdu oraz że mimo tego wierzytelność nadal istnieje i w jakiej wysokości.Dodać przy tym należy, iż zdaniem Sądu Okręgowego skoro w zarzutach apelacyjnych pozwany nadal kwestionował nieuwzględnienie, iż przejęcie pojazdu stanowiącego zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiło zaspokojenie należności banku ,to – mimo błędnej argumentacji zawartej w uzasadnieniu tych zarzutów – skutecznie podał pod ocenę Sądu Odwoławczego przyjęte w tym zakresie stanowisko Sądu pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji bierze pod uwagę z urzędu naruszenie praw materialnego przy wydawaniu zaskarżonego wyroku. Stwierdzić, zatem należało, iż także w tym zakresie ,z naruszeniem art.6 k.c. Sąd pierwszej instancji przyjął ,iż to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania ,iż na skutek przejęcia samochodu przez bank kredytujący zwolnił się on z zobowiązania .Przeciwnie ,to na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania ,iż wierzytelność istnieje i w jakiej wysokości .Zachodziła, zatem konieczność udowodnienia wysokości wierzytelności przed przejęciem pojazdu, sposobu, w jaki bank zaspokoił się przewłaszczonego pojazdu, w jaki sposób zaliczona została kwota pochodząca z ewentualnej sprzedaży pojazdu, a tym samym, jaka część kredytu pozostała do spłaty. Na te okoliczności strona powodowa nie przedstawiła stosownych dowodów. W szczególności z pisma (...) Banku z dnia 28 sierpnia 2013r,. przedłożonego nota bene przez pozwanego , nie wynika, w jaki sposób bank uzyskał kwotę 4 180,33 zł ,w szczególności czy samochód został sprzedany oraz w jaki sposób kwota ta została rozliczona. Dopiero wykazanie tych okoliczności przeniosłoby ciężar dowodu na pozwanego w zakresie wykazania ,iż należność nie istnieje lub istnieje w mniejszym rozmiarze np. na skutek zaniżenia ceny sprzedaży samochodu .Bez wykazania przez stronę powodową podstawowych okoliczności związanych z wysokością nabytej wierzytelności zbędne jest odnoszenie się do kwestii związanych z interpretacją umowy przewłaszczenia ,jej realizacji oraz nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego .

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należało ,iż zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała okoliczność wykazania przez stronę powodową faktu nabycia wierzytelności wobec pozwanego wywodzonej z określonego stosunku prawnego ,jej istnienia i wysokości . Zgodnie z art. 509 k.c. aby wierzytelność mogła być przedmiotem przelewu, musi być w dostateczny sposób oznaczona, zindywidualizowana – poprzez dokładne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność .Pozwany nie kwestionował ,iż przedmiotem cesji między Funduszem a (...) Bankiem była wierzytelność z łączącej go z bankiem umowy kredytowej .Jednak kwestionował istnienie tej wierzytelności ,a strona powodowa nie przedkładając załącznika nr 1 do umowy cesji ,nie wykazała, jaką konkretnie wierzytelność wobec pozwanego nabyła ,ani też nie wykazała ,w jakim zakresie pozwany nadal jest z umowy kredytowej zobowiązany do zapłaty.

Mając na uwadze powyższe rozważania zaskarżony wyrok należało zmienić i powództwo w całości oddalić .

O kosztach procesu w obu instancjach orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw.z § 6 pkt 5 oraz § 12 ust.1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r .w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu .