Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Agata Regulska

Sędziowie SSO Dorota Kropiewnicka (spr.)

SSR del. do SO Marta Minkisiewicz-Kasprzak

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale Marka Janczyńskiego Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2014 r.

sprawy K. S.

oskarżonego o czyny z art. 124 § 1 k.w., art. 279 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej

z dnia 26 maja 2014 roku sygn. akt II K 1126/13

uchyla wyrok w zaskarżonej części i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Fabrycznej do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt: IV Ka 764/14

UZASADNIENIE

K. S. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 09 października 2013 roku we W. przy ul. (...) usiłował dokonać kradzieży z włamaniem pokonując drzwi wejściowe do pomieszczenia kuchennego poprzez ich podważenie wyrządzając szkodę o wartości 260 zł, a następnie usiłował dokonać zaboru w celu przywłaszczenia znajdujących się tam artykułów spożywczych lecz zamierzonego czynu nie osiągnął z uwagi na fakt, że został spłoszony czym działał na szkodę Gimnazjum (...) we W. przy ul. (...), tj. o czyn z art. 288 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,

II. w dniu 09 października 2013 roku we W. przy ul. (...) dokonał kradzieży z włamaniem pokonując drzwi wejściowe do pomieszczenia gospodarczego za pomocą oryginalnego klucza w posiadanie którego wszedł w sposób przestępczy, a następnie z kasetki umieszczonej wewnątrz pomieszczenia dokonał zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 100 zł czym działał na szkodę B. N., tj. o czyn z art. 279 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 26 maja 2014 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej:

I. na podstawie art. 5 § 1 pkt 9 k.p.s.w., ustalając, że czyn polegający na uszkodzeniu mienia w postaci drzwi prowadzących do pomieszczenia kuchennego na terenie Gimnazjum (...) we W. stanowi wykroczenie odpowiadające kwalifikacji prawnej z art. 124 § 1 k.w., umorzył postępowanie prowadzone w tym zakresie w stosunku do oskarżonego K. S.;

II. napodstawie art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k., ustalając, że oskarżony dobrowolnie odstąpił, w rozumieniu przepisu art. 15 § 1 k.k., od dokonania przestępstwa podlegającego kwalifikacji prawnej z art. 279 § 1 k.k., opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, umorzył postępowanie prowadzone w tym zakresie w stosunku do oskarżonego K. S.;

III. uznał oskarżonego K. S. za winnego popełnienia opisanego w pkt II części wstępnej wyroku czynu, z tym, że ustala jako przedmiot zaboru pieniądze w kwocie 40 złotych, a nadto ustala, że czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi i odpowiada kwalifikacji prawnej z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. i za to na podstawie przepisów tych artykułów wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

IV. na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. zawiesił warunkowo wykonanie orzeczonej w stosunku do oskarżonego kary pozbawienia wolności na okres 3 (trzech) lat próby;

V. na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżonego na czas trwania okresu próby pod dozór kuratora sądowego;

VI. napodstawie art. 72 § 1pkt 5 k.k. zobowiązał oskarżonego, w okresie próby, do powstrzymania się od używania środków odurzających;

VII. zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku na niekorzyść oskarżonego w zakresie punktu II części dyspozytywnej wyroku wniósł prokurator zarzucając Sądowi Rejonowemu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia polegający na błędnym przyjęciu, że zgromadzony materiał dowodowy w postaci wyjaśnień oskarżonego pozwolił na zastosowanie wobec niego dobrodziejstwa czynnego żalu określonego w art. 15 § l k.k. polegającego na przyjęciu, iż oskarżony dobrowolnie odstąpił od usiłowania dokonania przestępstwa z art. 279 § l k.k. podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie pkt II części dyspozytywnej wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 25 września 2014 roku prokurator doprecyzował, iż wyrok został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego w całości, co do czynu opisanego w punkcie pierwszym części wstępnej wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora zasługiwała na uwzględnienie, choć w ocenie Sądu Okręgowego skarżący winien był wskazać na zarzut obrazy przepisu prawa materialnego – art. 15 § 1 k.k. poprzez jego błędne zastosowanie, a nie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Z treści zarzutu jak i z uzasadnienia apelacji wynika jednak, iż prokurator złożonym środkiem odwoławczym starał się wykazać, że pomimo prawidłowych de facto ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy dokonał błędnej subsumpcji tego stanu pod normę z art. 15 § 1 k.k. Doszło zatem nie tyle do podniesienia niewłaściwego zarzutu, co do błędnego jego nazwania przez skarżącego. Podobnym brakiem precyzji prokurator wykazał się określając zakres zaskarżonego przez siebie orzeczenia poprzez wskazanie punktu II części dyspozytywnej wyroku. Z istoty podniesionego zarzutu wynikało jednak, iż środek odwoławczy skierowany został przeciwko całości orzeczenia wydanego w stosunku do czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku. Naturalną konsekwencją ewentualnego uchylenia przez Sąd Odwoławczy punktu II części dyspozytywnej wyroku byłaby konieczność uchylenia również punktu I tej części wyroku. Gdyby bowiem Sąd I instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy doszedł do przekonania, iż oskarżony dopuścił się czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k., a ze względów wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku znamiona czynu z art. 288 § 1 k.k. nie zostały wypełnione przez zachowanie sprawcy, to zbędne byłoby orzeczenie w tym przedmiocie w sentencji wyroku, a konieczna byłaby jedynie korekta opisu czynu i przyjętej kwalifikacji prawnej w trybie art. 399 § 1 k.p.k. Takie też stanowisko zajął prokurator na rozprawie przed Sądem Odwoławczym i w takim zakresie badał Sąd Okręgowy orzeczenie Sądu Rejonowego w toku postępowania apelacyjnego.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny, który nie budził zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Sąd I instancji ustalił między innymi, że K. S. „ spłoszony przez podjeżdżający w pobliże budynku Gimnazjum samochód, postanowił odstąpić od zaboru tychże [spożywczych] artykułów”. Tym samym w sposób jednoznaczny Sąd ten stwierdził zaistnienie związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy faktem pojawienia się obok budynku Gimnazjum samochodu, a porzuceniem przez oskarżonego zamiaru zaboru przygotowanych do wyniesienia artykułów spożywczych. Jednocześnie brak było jakichkolwiek ustaleń co do innych pobudek oskarżonego odnośnie odstąpienia przez niego od realizacji czynu z art. 279 § 1 k.k.

Dalej w rozważaniach prawnych, Sąd stwierdza, „że z wyjaśnień oskarżonego wynikało, iż odstąpił on od dokonania zaboru artykułów spożywczych, z powodu obawy przed możliwością przyłapania go na tzw. „gorącym uczynku”, dostrzegł on, bowiem, w pobliżu budynku Gimnazjum samochód. Okoliczność ta nie stanowiła jednak dla K. S. faktycznie sytuacji przymusowej, uniemożliwiającej dokonanie zamierzonego przestępstwa, o czym dobitnie świadczy, zdaniem Sądu, następcze dokonanie przez niego zaboru pieniędzy.”. Z powyższym stanowiskiem Sądu Rejonowego w zakresie sytuacji w jakiej znalazł się oskarżony nie sposób się zgodzić, analizując całokształt okoliczności towarzyszących popełnieniu tegoż czynu.

Użyte przez Sąd Rejonowy słowo: „spłoszyć” („spłoszony”) oznacza: „przestraszywszy spowodować ucieczkę, wycofanie się skądś” (vide: Słownik Języka Polskiego pod red. M. Szymczaka, PWN, t.III). W istocie zatem Sąd trafnie ustalił, iż oskarżony przestraszył się przejeżdżającego w pobliżu miejsca zdarzenia samochodu, wskutek czego wycofał się z zamiaru kradzieży przedmiotów żywnościowych. Powyższe ustalenia faktyczne nie przystają w żaden sposób do rozważań Sądu dotyczących „dobrowolnego” odstąpienia przez oskarżonego od dokonania przedmiotowego czynu, a wręcz pozostają z nim w rażącej sprzeczności.

W ocenie Sądu Okręgowego, należy wyraźnie odróżnić sytuację zaboru mienia w postaci pieniędzy od zaboru artykułów spożywczych. Kradnąc artykuły spożywcze z kuchni budynku szkoły, K. S. zabrane produkty musiałby przetransportować z miejsca zaboru do miejsca zamieszkania bądź innego miejsca gdzie mógłby je ukryć lub spieniężyć. Wiązało się to zatem z ryzykiem, iż osoby postronne zauważą go wychodzącego z budynku szkoły ze skradzionymi produktami i powiążą jego osobę ze sprawstwem kradzieży. Taka sytuacja nie miała miejsca w wypadku pieniędzy, albowiem te – zwłaszcza w tak niskiej kwocie, jaką zabrał oskarżony – niezwykle łatwo ukryć choćby w odzieży. O ile zatem K. S. nie znalazł się w sytuacji przymusowej odnośnie zabranej sumy pieniędzy, to w wypadku produktów spożywczych z jego subiektywnego przekonania wynikało, iż wyjście z budynku szkoły z produktami uprzednio skradzionymi z dużą dozą prawdopodobieństwa doprowadzić może do jego ujawnienia jako sprawcy przestępstwa. Powstały zatem dla oskarżonego co najmniej przeszkody trudne do pokonania, a okoliczność pojawienia się obok budynku szkoły nieznanego mu pojazdu była główną, jeśli nie jedyną przyczyną odstąpienia od dokonania przez oskarżonego czynu zabronionego. Implikuje to wniosek, iż odstąpienie od popełnienia czynu zabronionego opisanego w art. 279 § 1 k.k. przez K. S. nie miało charakteru dobrowolnego, a wynikało – jak sam stwierdził w ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy – ze spłoszenia oskarżonego.

W kontekście powyższych rozważań za trafne należy uznać wskazanie przez Sąd Rejonowy na zastosowanie w niniejszej sprawie tezy Sądu Najwyższego, w której stwierdził on, że pobudki rezygnacji z dokonania czynu są obojętne, jak również decyzja taka nie musi być podjęta spontanicznie, wyłącznie z wewnętrznego impulsu i zupełnie niezależnie od jakichkolwiek bodźców zewnętrznych, jeżeli nie stwarzają one dla sprawcy sytuacji przymusowej lub przeszkód trudnych do pokonania, a stanowią tylko jeden z czynników wpływających na swobodne podjęcie tej decyzji ( Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 lipca 1975 roku, VI KZP 15/75, OSNPG 1975, nr 10, poz. 92). Jednakże Sąd I instancji nie dostrzegł, iż rodzaj mienia, które chciał skraść oskarżony spowodowałby dla oskarżonego przeszkody trudne do pokonania dla pełnej realizacji czynu zabronionego oraz zignorował fakt, że dla K. S. głównym (jeżeli nie jedynym) czynnikiem wpływającym na podjęcie decyzji o odstąpieniu od popełnienia czynu zabronionego była obawa, iż jego sprawstwo zostanie ujawnione, z uwagi na pojawienie się w okolicy miejsca przestępstwa nieznanego mu pojazdu. Gdyby Sąd meriti dokonał pogłębionej analizy orzecznictwa dotyczącego zagadnienia dobrowolności opisanego w art. 15 § k.k. – nota bene trafnie zaprezentowanego przez skarżącego w apelacji lub też choćby w sposób wyczerpujący skonfrontował orzeczenie Sądu Najwyższego, na które się powoływał w uzasadnieniu swojego wyroku z ustalonym przez siebie stanem faktycznym - musiałby dojść do przekonania, iż o dobrowolnym odstąpieniu od popełnienia czynu zabronionego z art. 279 § 1 k.k. przez K. S. nie mogło być mowy.

Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 26 maja 2014 roku w zakresie czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku dopuścił się zatem obrazy przepisu prawa materialnego – art. 15 § 1 k.k. poprzez jego błędne zastosowanie i umorzenie na podstawie art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k. postępowania karnego w tym zakresie, podczas gdy brak było w ustaleniach faktycznych podstaw do przyjęcia, iż odstąpienie od popełnienia czynu zabronionego przez K. S. miało charakter dobrowolny.

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy podzielił wyrażoną w apelacji argumentację prokuratora, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Obowiązkiem Sądu I instancji będzie ponowne przeprowadzenie postępowania dowodowego w zakresie czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku z dnia 26 maja 2014 roku, ( w zakresie czynu z pkt II aktu oskarżenia wyrok jest prawomocny) z uwzględnieniem treści art. 442 § 2 k.p.k. Po zamknięciu przewodu sądowego Sąd Rejonowy ponownie przeanalizuje całość zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wnioski z niego płynące odniesie do brzmienia właściwych przepisów prawa materialnego, a w konsekwencji wyda sprawiedliwy wyrok, który w razie potrzeby wnikliwie i wszechstronnie uzasadni.