Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku D. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wypłatę emerytury od 1 października 2011 r.

na skutek skargi wnioskodawczyni o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 23 lutego 2012 r. sygn. akt III AUa 88/12 i Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 28 grudnia 2011 r. sygn. akt III U 1308/11

I. zmienia wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 23 lutego 2012 r. sygn. akt III AUa 88/12 oraz wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z 28 grudnia 2011 r. III U 1308/11 oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 12 października 2011 r. w ten sposób , że zobowiązuje organ rentowy do wypłaty D. D. emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.,

II. w pozostałej części skargę oddala.

Sygn. akt III AUa 1274/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2012 r. w sprawie sygn. akt III AUa 88/12 Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił apelację wnioskodawczyni D. D. od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt IV U 1308/11. Wyrokiem tym Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 12 października 2011 r. wstrzymującej wypłatę emerytury od 1 października 2011 r.

W skardze z 17 grudnia 2012 r. wnioskodawczyni domagała się wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 23 lutego 2012 r. uzasadniając, iż wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 10 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205 poz. 1726) w zw. z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są niezgodne z art. 8 i art. 178 ust 1 Konstytucji RP. Skarżąca wywodziła, że wyrok Sądu Apelacyjnego został oparty na normie prawnej uznanej za niezgodną z Konstytucją, dlatego zachodzi podstawa do wznowienia postępowania w trybie art. 401 ¹ k.p.c.

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła o wznowienie postępowania

i zmianę poprzez orzeczenie zgodne z apelacją wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego oraz decyzji ZUS z 17 grudnia 2011 r. zawieszającej wypłatę emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie skargi wskazując, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. akt 2 K/12 nie przewiduje jego wstecznego skutku – konieczności przywrócenia prawa do zawieszonych świadczeń emerytalnych z ich wypłatą od 1.10.2011 r. Dlatego zgodnie z zasadą z art. 190 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego obowiązują od dnia ich ogłoszenia w publikatorze w którym został ogłoszony akt prawny, uznany następnie orzeczeniem TK za niezgodny z Konstytucją, w tym przypadku w Dz. U. Nr 1285 z 22 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje :

Wnioskodawczyni D. D. nabyła prawo do emerytury od

1 marca 2009 r., pozostając nadal w zatrudnieniu u swojego dotychczasowego pracodawcy.

Decyzją z 12 października 2011 r. ZUS /O w R. wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę świadczenia od 1.10.2011 r. na podstawie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 r. sygn. akt IV U 1308/11 Sąd Okręgowy w Przemyślu oddalił odwołanie wnioskodawczyni od ww. decyzji, wskazując jako podstawę rozstrzygnięcia art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) . Zgodnie z treścią tego przepisu prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. W ocenie Sądu Okręgowego niezbędną przesłanką wypłaty świadczenia po dniu 1.11.2011 r. jest rozwiązanie stosunku pracy łączącego świadczeniobiorcę z dotychczasowym pracodawcą. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Okręgowy powołał również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006 r. zgodnie z którym przepis art. 103 ust 2a ustawy emerytalno – rentowej (o identycznym brzmieniu jak art. 103 a cyt. ustawy) jest zgodny z art. 2, art. 31 ust 3, art. 32 i art. 67 Konstytucji, oraz nie jest niezgodny z art. 3 , art. 65 ust 1, art. 70 ust 5 i art. 73 Konstytucji .

Na skutek apelacji wnioskodawczyni Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 23 lutego 2012 r. sygn. akt III AUa 88/12 oddalił apelację – nie sporządzono pisemnego uzasadnienia wyroku.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł , że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257 poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291 poz. 1707) w zw. z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez

pieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Sąd Apelacyjny w oparciu o tak ustalony stan faktyczny uznał, że skarga o wznowienie postępowania złożona przez D. D. jest dopuszczalna , a to zgodnie z treścią art. 401 ¹ k. p. c. wg. którego, żądać wznowienia postępowania można również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

Wnioskodawczyni wniosła skargę w terminie przewidzianym w art. 407

§ 2 k. p. c. oraz wskazała podstawę warunkującą jej dopuszczalność.

Podstawę orzeczenia wydanego w sprawie wnioskodawczyni stanowi art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Badając zgodność z Konstytucją art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych…, Trybunał Konstytucyjny powiązał treść tego przepisu z treścią art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wskazując, że przepisy te nie znajdują zastosowania do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Oceniając skutki wyroku Trybunał Konstytucyjny uznał, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. W stosunku do tych osób art. 28 w/w ustawy o finansach publicznych w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS utracił moc obowiązującą.

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma więc zastosowanie do wnioskodawczyni, która nabyła prawo do emerytury od 1 marca 2009 r. bez rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą.

Zgodnie z treścią art. 190 ust 3 Konstytucji orzeczenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego .

Zgodnie z poglądem przeważającym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność przepisu ustawy z Konstytucją jest w zasadzie skuteczny ex tunc tj. od dnia wejścia w życie zakwestionowanego przepisu , chyba że co innego wynika z jego sentencji (por. Wyrok SN z dnia 21.11.2006, II PK 42/06 LEX nr 950622, Uchwała SN z3.07.2003 r., III CZP 45/03, LEX Nr 79008.

Pogląd ten podziela również Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym

w niniejszej sprawie .

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności normy prawnej w świetle powyższego w sferze uprawnień emerytalno – rentowych stwarza nową rzeczywistość uprawnionych, różną w stosunku do tej, która została prawomocnie ustalona na podstawie niekonstytucyjnego i uchylonego unormowania. Polega ona na wstecznym stosowaniu nowego, niewadliwego prawa do stanów faktycznych , które powstały pod rządami niezgodnego z Konstytucją prawa i wtedy się zakończyły. Wznowienie postępowania na podstawie art. 401 ¹ k. p. c. stwarza więc możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o świadczenie emerytalno – rentowe z uwzględnieniem nowej sytuacji prawnej uprawnionych, oraz obowiązek zastosowania konstytucyjnej normy prawa materialnego w toku ponownie przeprowadzonego postępowania ( por. uzasadnienie wyroku SN z 21.11.2006 r. II PK 42/06 ) .

Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy , że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych… stanowi , że do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, o której mowa w art. 6, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się poczynając od 1.10.2011 r.
Z kolei wymieniony art. 6 pkt 2 dodał po art. 103 , art. 103 a w brzmieniu: „prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą , na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury , ustalonym w decyzji organu rentowego” . Art. 28 cyt. ustawy

uchwalony został w dniu 16 grudnia 2010 r. , zatem od tej daty został wyrugowany z porządku prawnego z powodu jego niezgodności z art. 2 Konstytucji ale , jak wynika z uzasadnienia orzeczenia Trybunału , tylko w stosunku do osób , które nabyły prawo do emerytury w przedziale czasowym od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2012 r. – bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Dodać przy tym należy, iż warunek rozwiązania stosunku pracy nie obejmował samego nabycia prawa do emerytury ale był warunkiem wypłaty świadczenia .

W stosunku zatem do ubezpieczonych objętych powołanym rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego , do jakich należy również wnioskodawczyni, ponownie rozpoznając sprawę trzeba dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu , jaki obowiązywał zanim do ustawy o emeryturach i rentach z FUS dodany został z dniem 1.01.2011 r. art. 103 a .

Przed wprowadzeniem tego przepisu ustawodawca nie przewidywał wymogu rozwiązania stosunku pracy , celem realizacji prawa do emerytury. Z dniem 8 stycznia 2009 r. ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych ( Dz. U. Nr 228 poz. 1507 ) uchylony bowiem został przepis art. 103 ust 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS o treści identycznej z obecnym art. 103 a w/w ustawy ( wprowadzonym z dniem 1.01.2011 r. z mocy art. 6 pkt 2 w zw. z art. 30 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych…).

Ubezpieczonym , którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. była wypłacana zatem emerytura, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, gdyż nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane .

Z mocy art. 28 cyt. ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych przepis art. 103 a cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajdował zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem jego wejścia w życie - poczynając od dnia 1 października 2011 r. , dlatego też , od tej daty organ rentowy wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę

emerytury. Tym samym, od tej daty wnioskodawczyni zachowała prawo do wypłaty emerytury .

Decyzją z dnia 29 stycznia 2013 r. ZUS wznowił wypłatę emerytury od 22 listopada 2012 r. Spór dotyczy więc wypłaty świadczenia emerytalnego za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

Uwzględniając skargę o wznowienie postępowania Sąd Apelacyjny na podstawie art. 412 § 2 k. p. c. zmienił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego wyrok Sądu Okręgowego oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego orzekając o wznowieniu wypłaty emerytury należnej wnioskodawczyni od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

Roszczenie o wypłatę świadczenia emerytalnego za okres od 22 listopada 2012 r. zostało zaspokojone przez organ rentowy przez wydanie decyzji z 29 stycznia 2013 r. tj. już po złożeniu skargi o wznowienie postępowania.

Orzeczenie zawarte w pkt II wyroku w istocie zostało wydane na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c.