Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Ewelina Kiałka

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2014 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko (...) Sp. z o.o. we W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. we W. na rzecz powoda Z. S. kwotę 38.074,77 zł (trzydzieści osiem tysięcy siedemdziesiąt cztery złote siedemdziesiąt siedem groszy) z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 09 października 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  umarza postępowanie w zakresie kwoty 407.951,26 zł;

III.  zasądza od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. we W. na rzecz powoda Z. S. kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje stronie pozwanej (...) Sp. z o.o. we W., aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 22.256 zł tytułem kosztów sądowych, od których powód był zwolniony.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 marca 2013 roku powód Z. S. domagał się zasądzenia od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. kwoty 300.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 145.115,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a także zwrotu kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 08 stycznia 2001 r. zawarł ze stroną pozwaną umowę pożyczki, której przedmiotem było udzielenie przez powoda pozwanej spółce pożyczki pieniężnej w wysokości 300.000 zł. Powód przekazał pozwanej powyższą kwotę, co strony potwierdziły podpisem w umowie. Przez niecały pierwszy rok obowiązywania umowy, pożyczka podlegała oprocentowaniu w wysokości 20% w stosunku rocznym.

Powód podał dalej, że aneksem z dnia 14 grudnia 2001 r. strony dokonały zmian w powyższej umowie ustalając, że zmianie ulegnie oprocentowanie pożyczki, która od tego czasu podlegała oprocentowaniu w wysokości stawki WIBOR dla pożyczek rocznych, ustalonej na ostatni dzień grudnia każdego roku w PLN. Kolejna zmiana umowy miała miejsce w dniu 01 stycznia 2005 r., kiedy to w aneksie nr (...) strony postanowiły, że od tego dnia udzielona przez powoda pożyczka podlega oprocentowaniu w wysokości 3% w skali roku, płatnemu na koniec okresu spłaty pożyczki. Strony zmieniły także termin zwrotu pożyczki ustalając, że nastąpi on do dnia 31 grudnia 2012 r.

Powód podał, że pozwana dokonała następujących spłat tytułem pożyczki: 5.000 zł w dniu 28 kwietnia 2006 r., 5.000 zł w dniu 19 maja 2006 r., 5.000 zł w dniu 28 czerwca 2006 r., 5.000 zł w dniu 28 lipca 2006 r., 15.000 zł w dniu 25 sierpnia 2006 r., 2.000 zł w lutym 2009 r. i 2.000 w marcu 2009 r. Powyższe wpłaty w łącznej wysokości 39.000 zł zostały zaliczone przez powoda na poczet świadczenia tytułem odsetek od udzielonej pożyczki.

Powód podniósł, że wielokrotnie wzywał stronę pozwaną do zwrotu pożyczki, a w piśmie z dnia 17 lipca 2008 r. pozwana wskazała, że po zmianie umowy terminem zwrotu pożyczki jest 31 grudnia 2012 r., przez co - w ocenie powoda - uznała swój dług. Na kwoty dochodzone pozwem składają się kwota 300.000 zł tytułem zwrotu kwoty udzielonej pożyczki wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu opóźnienia w zwrocie należności oraz kwota 145.115,13 zł tytułem odsetek umownych – oprocentowania od udzielonej pożyczki, liczonych zgodnie z umową, w tym z jej późniejszymi zmianami. Powód wskazał, że kwota należnych odsetek została pomniejszona o dokonane przez pozwaną wpłaty w łącznej wysokości 39.000 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 10 maja 2013 r. (I Nc 235/13) tutejszy Sąd nakazał stronie pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą we W., aby zapłaciła na rzecz powoda Z. S. kwotę 445.115,13 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 300.000 zł od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 145.115,13 zł od dnia 20 marca 2013 r. do dnia zapłaty, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.217 zł, a także uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 5.564 zł tytułem kosztów sądowych.

Od powyższego nakazu zapłaty strona pozwana wniosła sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa. Pozwana wskazała, że po zawarciu umowy pożyczki z dnia 08 stycznia 2001 r., powód, na swoje miejsce jako pożyczkodawcy-udziałowca strony pozwanej, za jej zgodą wprowadził firmę (...), mającą siedzibę pod tym samym adresem, co pozwana spółka. Okoliczność ta wynika z treści aneksów zawartych przez strony. Dlatego też w ocenie pozwanej, pożyczkodawcą nie jest Z. S. jako udziałowiec pozwanej spółki, tylko Z. S. prowadzący działalność gospodarczą pod wyżej wskazaną firmą. Pozwana zarzuciła więc brak legitymacji procesowej po stronie powoda z uwagi na fakt, że w związku z zawartymi aneksami do umowy pożyczki nastąpiła zmiana po stronie pożyczkodawcy.

Strona pozwana zaprzeczyła, aby zwróciła na rzecz powoda jedynie kwotę 39.000 zł. Zarzuciła, że powód nieprawidłowo wyliczył oprocentowanie pożyczki w wysokości 184.115,13 zł, na które składa się według niego kwota 145.115,13 zł wskazana w pozwie oraz 39.000 zł wynikające z dokonanych wpłat. Pozwana podała, że wpłaciła na rzecz powoda 66.028 zł, na dowód czego przedkłada zestawienie wpłat wraz z dowodami ich wykonania. Podniosła, że w powyższej kwocie zawiera się kwota 9.028 zł wpłacona przez nią na rzecz L. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...). Wyjaśniła, że wpłata ta została przez nią dokonana na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej przez powoda z L. S. i zaakceptowanej do wykonania przez pozwaną.

Pozwana zarzuciła ponadto, że powód nie przedstawił wyliczenia oprocentowania pożyczki. Przedłożyła równocześnie własne wyliczenie w tym zakresie.

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2013 r. powód uznał wpłaty dokonane przez pozwaną w części, tj. do łącznej wysokości 41.028 zł i zaliczył je na poczet odsetek umownych. Wskazał, że w związku z wcześniejszym zaliczeniem wpłat w wysokości 39.000 zł, ogranicza powództwo i wnosi o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej spółki kwoty 300.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 143.998,03 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

Powód podniósł, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest fakt, że aneksy do umowy pożyczki podpisał powód i umieścił pod tym podpisem pieczątki swojej działalności gospodarczej pod firmą (...). Powyższa okoliczność nie jest tożsama ze zmianą podmiotową po stronie pożyczkodawcy. Stroną udzielającą pożyczki był bowiem cały czas ten sam podmiot, a nadto nigdy nie doszło do przeniesienia wierzytelności wynikającej z tej umowy na inny podmiot. Z tych samych względów w ocenie powoda niezasadny jest zarzut pozwanej o niewłaściwości Sądu Cywilnego. Przedmiotowa umowa pożyczki została bowiem zawarta pomiędzy podmiotem gospodarczym - spółką prawa handlowego tj. pożyczkobiorcą, a powodem działającym jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Zgodnie zaś z obowiązującymi przepisami, Sądy Gospodarcze rozpoznają wyłącznie sprawy, które toczą się pomiędzy podmiotami gospodarczymi.

Powód wskazał, że uznaje w części wpłaty dokonane przez pozwaną na poczet przedmiotowej umowy pożyczki, tj. do kwoty 41.028 zł, w tym także wpłaty dokonane na rzecz L. S. na podstawie przedłożonej przez pozwaną umowy przelewu wierzytelności i zalicza je na poczet odsetek umownych należnych od kwoty pożyczki. Jednocześnie, z uwagi na treść tytułów przelewów, powód zakwestionował zaliczenie następujących wpłat: kwoty 5.000 zł z dnia 28.06.2006 r., kwoty 5.000 zł z dnia 28.07.2006 r. i kwoty 15.000 zł z dnia 26.08.2006 r., tj. łącznie kwoty 25.000 zł. Jak bowiem wynika z tytułów przelewów, wszystkie powyższe przelewy pieniężne zostały dokonane tytułem zapłaty za faktury VAT - co jest możliwe z uwagi na fakt prowadzenia wówczas przez powoda działalności gospodarczej i prowadzenia rozliczeń z pozwaną spółką.

W piśmie procesowym z dnia 01 października 2013 r. powód częściowo cofnął pozew, tj. w części dotyczącej zapłaty kwoty 301.802,60 zł i w tym zakresie wniósł o umorzenie postępowania oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Jednocześnie podtrzymał żądanie pozwu w dalej idącym zakresie, tj. co do: kwoty 136.071,66 zł tytułem należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, kwoty 6.123,77 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kwoty 23.915,65 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie należności.

Powód wyjaśnił, że strona pozwana dokonała uznania części dochodzonego przez niego roszczenia poprzez częściową zapłatę na jego rzecz kwot w następującej wysokości i terminach: dnia 27 sierpnia 2013 r. uiściła kwotę 163.928,34 zł tytułem spłaty pożyczki z dnia 8.01.2001 r., a dnia 03 września 2013 r. uiściła kwotę 137.874,26 zł tytułem spłaty odsetek od pożyczki z dnia 08 stycznia 2001 r. Tym samym powód dokonał zaliczenia powyższych wpłat kolejno na poczet należności głównej oraz na poczet odsetek umownych od pożyczki. Powód podniósł, że do zapłaty tytułem należności głównej pozostaje zatem kwota 136.071,66 zł wraz z odsetkami ustawowymi, a tytułem odsetek umownych kwota 6.123,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Nadto powód wskazał, że dochodzi - zgodnie z żądaniem pozwu - zapłaty odsetek od zapłaconych przez pozwaną w toku niniejszego postępowania kwot, tj. łącznie 23.915,65 zł. Sposób wyliczenia odsetek za opóźnienie w zapłacie powyższych kwot obrazują załączone do pisma wydruki.

Pismem procesowym z dnia 09 października 2013 r. strona pozwana zarzuciła, że kwoty, co do których powód ograniczył powództwo, nie korespondują z faktycznymi rozliczeniami pożyczki. Z treści pisma powoda z dnia 27 sierpnia 2013 r. wynika bowiem, że powód kwestionuje wpłaty pozwanej z dnia 28 czerwca 2006 r., 28 lipca 2006 r. i 26 sierpnia 2006 r. łącznie na kwotę 25.000 zł, mimo że w pozwie przyznał, że kwoty te otrzymał i pomniejszył o te kwoty dochodzoną należność. W ocenie pozwanej niczym nieuzasadnione jest także zaliczenie przez powoda dokonanych przez nią wpłat na poczet oprocentowania pożyczki (nazywanego przez powoda odsetkami umownymi) zamiast na pomniejszenie kapitału. Wcześniej bowiem powód zaliczył wpłaty na kapitał, na co wskazuje treść umowy przelewu wierzytelności. Po 14 października 2009 r., nastąpiła ponadto zapłata kwoty 9.028 zł z tytułu umowy cesji, co pomniejszyło kwotę pożyczki do kwoty 233.972 zł. Ponadto wierzytelność powoda została zajęta przez komorników sądowych – pozwana przelała kwoty z wierzytelności powoda na rzecz poszczególnych komorników. Z uwagi na powyższe kwota należności głównej została pomniejszona do kwoty 163.928,34 zł, którą to kwotę pozwana uregulowała w dniu 27 sierpnia 2013 r. W związku z tym nie jest już dłużnikiem z tytułu należności głównej.

Odnośnie oprocentowania pożyczki pozwana zarzuciła, że wyliczone zgodnie z zasadą naliczania oprocentowania od niespłaconej części kapitału wynosiło 174.991,19 zł i które pozwana powiększyła o okres do całkowitej spłaty kapitału o kwotę 4.360,07 zł, tj. łącznie 179.351,26 zł. Wskazując na powyższe pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

W piśmie procesowym z dnia 20 lutego 2014 r. powód ponownie ograniczył powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz: kwoty 38.074,77 zł tytułem należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, kwoty 28.855,17 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie należności oraz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W pozostałym zakresie powód cofnął pozew i wniósł o umorzenie postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że potrzeba dalszego ograniczenia powództwa wynikła z wpłatami dokonanymi przez pozwaną na rzecz komorników w ramach toczących się postępowań egzekucyjnych oraz na rzecz Urzędu Skarbowego W. w łącznej wysokości 104.120,66 zł. Tym samym powód dokonał zaliczenia tych wpłat na poczet pozostałych do zapłaty należności tytułem oprocentowania i należności głównej. Do zapłaty tytułem należności głównej pozostała zatem nadal kwota 38.074,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Powód podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko, iż wpłaty pozwanej dokonane na jego rzecz przed wytoczeniem powództwa, zostały przez niego zaliczone na poczet oprocentowania umownego od kwoty pożyczki, po myśli art. 451 § 1 zd. 2 k.c. Powołując się na orzeczenia Sądu Najwyższego powód podniósł, że przepis ten znajduje zastosowanie również wtedy, gdy spełniający świadczenie ma wobec wierzyciela jeden tylko dług, złożony z należności głównej i odsetek lub podzielony na raty. Należnościami ubocznymi, o których mowa we wskazanym przepisie, mogą być np. zaległe odsetki za opóźnienie lub właśnie odsetki kapitałowe, kary umowne czy koszty.

Przechodząc do zarzutu strony pozwanej, jakoby powód w umowie przelewu wierzytelności z dnia 20 października 2009 r. miał określić wierzytelność na kwotę 243.000 zł, powód wskazał, że umowa ta została zawarta pomiędzy nim i podmiotem trzecim, zaś określona w niej kwota wierzytelności z tytułu umowy pożyczki nie odnosi skutku względem strony pozwanej. Powód nigdy nie oświadczył bezpośrednio stronie pozwanej, iż dokonuje zaliczenia wpłat dokonanych przed wytoczeniem powództwa na poczet należności głównej. Co więcej, w piśmie z dnia 07 lutego 2011 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 436.890 zł tytułem zwrotu kwoty pożyczki powiększonej o należne odsetki, oświadczając, iż dotychczasowe wpłaty dokonane przez spółkę powód zaliczył na poczet należności ubocznych, czego pozwana nie wówczas nie kwestionowała.

Odnosząc się do kwestii nieuznanych przez powoda wpłat pozwanej na łączną kwotę 25.000 zł, powód podniósł, iż zaliczając początkowo te wpłaty na poczet należności z umowy pożyczki pozostawał w błędzie. Nie dysponował bowiem wówczas dokumentami potwierdzającymi dokonanie wpłat przez pozwaną, a jedynie zestawieniem wpłat udostępnionym mu przez pozwaną w latach wcześniejszych. Dopiero po otrzymaniu potwierdzeń wpłat wraz ze sprzeciwem pozwanej od nakazu zapłaty, powód zapoznał się w sposób szczegółowy z podstawą dokonanych wpłat stwierdzając, że powyższe wpłaty były dokonane tytułem zapłaty za faktury VAT, nie mogą zatem stanowić wpłat tytułem spłaty pożyczki.

Na rozprawie w dniu 04 marca 2014 r. pełnomocnik powoda oświadczył, że cofnięcie pozwu nastąpiło ze zrzeczeniem się roszczenia.

W piśmie procesowym z dnia 28 lutego 2014 r. strona pozwana zarzuciła, że nieprawdą jest, ze zalega z zapłatą kwoty 38.074,77 zł tytułem należności głównej z umowy pożyczki. Przywołane przez powoda orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczy innej okoliczności faktycznej wynikającej ze zwłoki w zapłacie długu. Wynika z niego, że wierzyciel może zarachować otrzymane świadczenie na zaległe odsetki lub raty, a potem na należność główną.

W ocenie pozwanej zaległość w realizacji umowy pożyczki powstała dopiero po 31 grudnia 2012 r., ponieważ strony sporu umówiły na ten dzień termin zwrotu pożyczki wraz z ustalonym oprocentowaniem. Do tego dnia nie było żadnej zaległości w jej spłacie, a kwoty które powód otrzymał za jego wiedzą i zgodą zostały zaliczone na spłatę należności głównej. Wbrew twierdzeniom powoda, już w 2008 r. domagał się on spłaty całej pożyczki pomniejszonej o otrzymane na jej poczet należności. Strona pozwana ustosunkowując się wówczas do żądania powoda odmówiła mu zwrotu pożyczki, wskazując na datę jej wymagalności i jednocześnie na możliwość wcześniejszej spłaty.

Strona pozwana zarzuciła ponadto, że wyliczenie odsetek za zwłokę w zapłacie należności głównej na kwotę 15.764,07 zł dokonane przez powoda jest błędne, ponieważ powód policzył zwłokę do dnia 27 września 2013 r., podczas gdy faktyczna wpłata należności w kwocie 163.928,34 zł miała miejsce w dniu 27 sierpnia 2013 r. Prawidłowo wyliczone odsetki za ten okres wynoszą więc 13.954,12 zł. Dlatego też razem wyliczone odsetki za zwłokę w zapłacie pożyczki wraz z oprocentowaniem ich nie stanowią zdaniem strony pozwanej kwoty 28.855,17 zł, tylko 27.045,22 zł. Na poczet tej kwoty powinna być zaliczona zapłata przez pozwaną na rzecz powoda kwota 4.360 zł. W tym stanie rzeczy należne powodowi odsetki za zwłokę w spłacie pożyczki to kwota 22.685,20 zł.

Na rozprawie w dniu 11 marca 2014 r. pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie powództwa ponad kwotę uznanych przez nią odsetek.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 08 stycznia 2001 r. powód Z. S. i strona pozwana (...) sp. z o.o. z siedzibą we W., zawarli umowę pożyczki, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki pieniężnej w kwocie 300.000 zł. Strony postanowiły, że pożyczka podlega oprocentowaniu w wysokości 20% w stosunku rocznym. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki w pełnej wysokości lub w części na wezwanie pożyczkodawcy, na warunkach określonych co do wysokości i terminu tym wezwaniem, nie krótszym niż jeden miesiąc.

Dowód:

-umowa pożyczki z dnia 08.01.2001 r. k. 15-16,

W aneksie nr (...) z dnia 14 grudnia 2001 r. sporządzonym do powyższej umowy pożyczki, strony zgodnie postanowiły, że z tym dniem pożyczka podlega oprocentowaniu w wysokości stawki WIBOR dla pożyczek rocznych, ustalonej na ostatni dzień grudnia każdego roku w PLN.

Kolejny aneks do umowy został sporządzony w dniu 01 stycznia 2005 r. Strony oświadczyły, że z tym dniem udzielona pożyczka podlega oprocentowaniu w wysokości 3% w skali roku, płatne na koniec okresu spłaty pożyczki. Ponadto pożyczkobiorca (strona pozwana) zobowiązał się do zwrotu pożyczki do rąk pożyczkodawcy (powoda) lub na wskazane przez niego konto do dnia 31 grudnia 2012 r. Pozostałe warunki umowy miały pozostać bez zmian.

Dowód:

- aneks nr (...) z dnia 14.12.2001 r. k. 17,

- aneks nr (...) z dnia 01.01.2005 r. k. 18,

Pismem z dnia 14 lipca 2008 r. powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 265.000 zł wraz z należnymi odsetkami, których sposób wyliczenia jednocześnie przedstawił, w terminie do dnia 15 sierpnia 2008 r.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie, strona pozwana pismem z dnia 17 lipca 2008 r. poinformowała powoda, że w jej ocenie w chwili obecnej nie ma podstaw prawnych ani faktycznych do wychodzenia przez powoda z takim żądaniem. Wskazała, że ostateczny termin zwrotu pożyczki został określony w aneksie nr (...) na dzień 31 grudnia 2012 r. Dlatego też dopiero po upływie tego terminu wierzytelność powoda stanie się wymagalna, a pozwana będzie zobowiązana do natychmiastowego spełnienia świadczenia.

Następnie, pismem z dnia 15 grudnia 2008 r. strona pozwana poinformowała powoda, że w bieżącym miesiącu rozpocznie spłatę pożyczki.

Dowód:

- przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 14.07.2008 r. k. 154-155,

- pismo z dnia 17.07.2008 r. k. 156-157,

- pismo z dnia 15.12.2008 r. k. 21,

Pismem z dnia 07 lutego 2011 r. powód ponownie wezwał stronę pozwaną do zwrotu pożyczki w pełnej jej wysokości (300.000 zł) wraz z należnymi odsetkami liczonymi do końca 2010 r., tj. kwoty 436.890 zł w terminie miesiąca od otrzymania pisma. Ponadto wezwał pozwaną spółkę do zwrotu należnych odsetek za 2011 rok liczonych do dnia zwrotu pożyczki. W piśmie tym powód poinformował pozwaną, że dokonywane przez nią dotychczas wpłaty zostały przez niego zaliczone na poczet najdalej wymagających świadczeń związanych z należnymi odsetkami od udzielonej pożyczki.

Kolejne wezwanie do zapłaty zostało wysłane do pozwanej w dniu 21 grudnia 2011 r.

Dowód:

- pismo z dnia 07.02.2011 r. k. 22,

- pismo z dnia 21.12.2011 r. wraz z potwierdzeniem nadania k. 23-25,

W dniu 28 października 2009 r. powód Z. S. zawarł z firmą (...) L. S. umowę przelewu wierzytelności, w której oświadczył, że przysługuje mu wobec (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. wierzytelność w wysokości 243.000 zł, wynikająca z umowy pożyczki z dnia 08 stycznia 2001 r. Równocześnie firmie (...) przysługiwała wobec powoda wierzytelność w kwocie 9.028 zł, dlatego też Z. S. przeniósł na powyższą firmę część wierzytelności przysługującej mu wobec strony pozwanej we wskazanej wysokości.

O treści powyższej umowy firma (...) L. S. poinformowała spółkę (...) i poleciła jej przekazanie należności w wysokości 9.028 zł na swoje konto bankowe.

Dowód:

- umowa przelewu wierzytelności z dnia 28.10.2009 r. k. 66-67,

- pismo z dnia 02.10.2009 r. k. 48,

Na poczet spłaty umowy pożyczki z dnia 08 stycznia 2001 r. strona pozwana dokonała następujących wpłat:

- 28 kwietnia 2006 r. w wysokości 5.000 zł,

- 25 maja 2006 r. w wysokości 5.000 zł,

- 21 kwietnia 2008 r. w wysokości 2.000 zł,

- 29 kwietnia 2008 r. w wysokości 2.000 zł,

- 13 lutego 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 13 marca 2009 r. w wysokości 2000r.,

- 14 kwietnia 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 maja 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 12 czerwca 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 lipca 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 sierpnia 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 września 2009 r. w wysokości 2000 zł,

- 14 października 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 13 listopada 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 grudnia 2009 r. w wysokości 2.000 zł,

- 14 stycznia 2010 r. w wysokości 2.000 zł,

- 15 lutego 2010 r. w wysokości 2.000 zł,

- 16 marca 2010 r. w wysokości 1.028 zł,

przy czym wpłaty dokonywane w okresie od 13 listopada 2009 r. do 16 marca 2010 r. były wpłacane na konto (...) L. S., tytułem zawartej przez powoda umowy przelewu wierzytelności.

Ponadto wobec powoda były prowadzone postępowania egzekucyjne w sprawach: Km 5101/12, Kmp 71/10, Km 1541/13, Km 1519/13, Km 2265/11 i Km 733/13, w których toku właściwi komornicy sądowi zajęli wierzytelności przysługujące powodowi wobec pozwanej spółki w łącznej wysokości 70.043,66 zł. Pozwana zapłaciła także za powoda na rzecz Urzędu Skarbowego W. podatek w wysokości 34.077 zł.

Dowód:

- polecenia przelewów k. 45-46, 50-65, 118-124,

- pismo komornika sądowego z dnia 16.07.2013 r. k. 116,

- pismo komornika sądowego z dnia 17.07.2013 r. k. 117,

W dniach 28 czerwca 2006 r., 28 lipca 2006 r. i 25 sierpnia 2006 r. pozwana przekazała na konto powoda łączną kwotę 25.000 zł, w tytule przelewu wpisując: za faktury.

Dowód:

- polecenia przelewów k. 47-49,

W dniu 27 sierpnia 2013 r. strona pozwana wpłaciła na rzecz powoda kwotę 163.928,34 zł, a dniu 03 września 2013 r. – kwotę 137.874,26 zł..

- okoliczność bezsporna

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie podstawą żądania pozwu była umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami procesu. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy (…) a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy (…). Fakt zawarcia umowy jak również jej treść nie była w niniejszej sprawie kwestionowana. Sporna była kwestia sposobu zaliczania wpłat dokonanych przez pozwaną spółkę, jednakże na wstępie należało rozważyć najdalej idący zarzut braku legitymacji czynnej. Jest on oczywiście bezzasadny, podobnie jak zarzut braku właściwości funkcjonalnej wydziału cywilnego. Umowa pożyczki zawarta została pomiędzy powodem a pozwaną spółką, a następnie na mocy aneksu strony wskazały, iż pożyczkodawcą jest powód prowadzący działalność gospodarczą. Sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie wpływa zarówno na zdolność sądową i procesową tej osoby jak również na legitymację procesową. Fakt prowadzenie działalności gospodarczej może wpływać na właściwość funkcjonalną sądu. Niemniej jednak w niniejszej sprawie podstawowym stosunkiem prawnym, z którego powód wywodził swoje roszczenia, była umowa którą zawarł z pozwaną spółką w oderwaniu od prowadzonej przez siebie jednoosobowej działalności gospodarczej, a nie w jej ramach w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądu spraw gospodarczych.

Na wstępie należy również wskazać, że pierwotnie powód domagał się zasądzenia na jego rzecz łącznie kwoty 445.115,13 zł, w tym 300.000 zł tytułem należności głównej z umowy pożyczki z dnia 08 stycznia 2001 r. oraz kwoty 145.115,13 zł stanowiącej oprocentowanie od udzielonej pożyczki, zgodnie z postanowieniami tejże umowy i zawartymi do niej aneksami, ograniczając zakres swoich żądań w toku procesu. Powód trzykrotnie cofnął pozew: w piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2013 r. w zakresie kwoty 2.028 zł (k. 97), następnie w piśmie procesowym z dnia 01 października 2013 r. w części dotyczącej kwoty 301.802,60 zł (k. 107) oraz w piśmie z dnia 20 lutego 2014 r. co do kwoty 104.120,66 zł. Łącznie więc powód cofnął pozew w zakresie kwoty 407.951,26 zł. Ponadto na rozprawie w dniu 04 marca 2014 r. pełnomocnik powoda oświadczył, że cofnięcie pozwu nastąpiło ze zrzeczeniem się roszczenia.

Sąd zważył, iż zgodnie z treścią art. art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku, przy czym z mocy art. 203 § 4 k.p.c. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Jako że z okoliczności sprawy nie wynika, by cofnięcie pozwu w niniejszej sprawie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa należy uznać, iż powód skutecznie cofnął pozew w zakresie kwoty 407.951,26 zł.

Z mocy art. 355 § 1 k.p.c., jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew, Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd na mocy art. 203 § 1 i 4 k.p.c. i art. 355 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Bezsporny między stronami był fakt zawarcia w dniu 08 stycznia 2001 r. umowy pożyczki oraz dwóch aneksów. Powód nie kwestionował także dowodów wpłat dokonanych przez stronę pozwaną na poczet powyższej umowy, co skutkowało zresztą cofnięciem pozwu w odpowiednim zakresie. Powód podważył jedynie polecenia przelewów z dnia 28 czerwca 2006 r., 28 lipca 2006 r. i 25 sierpnia 2006 r. na łączną kwotę 25.000 zł twierdząc, że w ich tytułach pozwana wpisała: „za faktury”, podczas gdy w pozostałych przelewach zaznaczała, że przekazywane nimi kwoty stanowią spłatę pożyczki. Sąd nie podzielił powyższej argumentacji powoda tym bardziej, że nie wykazał on w toku postępowania, aby omawiane przelewy faktycznie dotyczyły spłaty innych zobowiązań strony pozwanej, tym bardziej że daty wpłat oraz wysokość dwóch pierwszych wpłat (po 5.000 zł) korespondują z wysokością dwóch pierwszych spłat pożyczki, dokonanych również w wysokości po 5.000 zł. Zaznaczyć przy tym należy, że to na powodzie – stosowanie do reguły wynikającej z art. 6 k.c.- spoczywa ciężar wykazania faktów z których wywodzi skutki prawne, w zatem w tej sytuacji wykazania istnienia innych zobowiązań objętych fakturami na łączną kwotę 25.000 zł.

Najistotniejszą kwestią między stronami była zatem okoliczność, w jaki sposób i na poczet których świadczeń powód powinien zaliczać kolejne wpłaty strony pozwanej. Każda ze stron miała w tym zakresie inną koncepcję i przedstawiała własne wyliczenia, dlatego też rolą Sądu było ustalenie, jakie kwoty winny zostać zaliczone na poczet należności głównej, a jakie na poczet odsetek – ustawowych i umownych.

Zgodnie z treścią art. 451 § 1 k.c., dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Oznacza to, że przy istnieniu kilku długów wprawdzie dłużnik ma prawo wskazać, na który dług zalicza świadczenie, ale to wierzyciel decyduje, czy w ramach tego długu chce zaliczyć wpłatę na należności uboczne czy należność główną. Zgodnie z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 lutego 2005 r., II CK 433/04, LEX nr 284127; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2004 r., V CK 691/03, LEX nr 194115; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 kwietnia 2004 r., IV CK 211/03, LEX nr 182076; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 277/00, LEX nr 1219823), artykuł 451 § 1 zdanie drugie k.c. stosuje się także wtedy, gdy dłużnik spełniający świadczenie ma wobec wierzyciela jeden tylko dług złożony z należności głównej oraz odsetek. Wierzyciel zatem decyduje o zarachowaniu spełnionego świadczenia na poczet należnych odsetek. Uprawnienia wierzyciela w tym względzie nie wyłącza odmienna wola dłużnika wyrażona przy spełnianiu świadczenia. Dłużnik jest więc tym oświadczeniem związany, a zatem nawet jeżeli dłużnik, przy istnieniu jednego tylko długu składającego się z należności głównej i należności ubocznych, spełniając świadczenie, stwierdzi, że spłaca należność główną, wierzyciel nie jest tym związany i może zaliczyć wpłatę na należności uboczne, w tym odsetki.

W toku niniejszego postępowania powód wielokrotnie oświadczał, że wpłaty dokonywane przez pozwaną spółkę zaliczał w pierwszej kolejności na należne mu odsetki umowne, wyliczone zgodnie z treścią zawartej umowy pożyczki oraz sporządzonych do niej aneksów. Przeciwne w tym zakresie twierdzenia pozwanej, w świetle powyższej regulacji, nie były dla powoda wiążące. Dlatego też Sąd uznał za skuteczne oświadczenie powoda o zaliczeniu wpłat dokonywanych przez pozwaną (i to zarówno przed wszczęciem niniejszego postępowania, jak i w jego toku), najpierw na poczet należnych mu (i wówczas już wymagalnych) odsetek umownych, a dopiero później na poczet należności głównej, z wyłączeniem jednakże niżej opisanych kwot.

Jeszcze raz należy podkreślić, że powód miał prawo zaliczać dokonywane przez pozwaną spółkę wpłaty najpierw na poczet należnych odsetek umownych. Niemniej jednak mając na uwadze treść wezwania do zapłaty z 14 lipca 2008 r. (k.154-155) wzwmiankowanego w piśmie strony pozwanej z 17 lipca 2008 r. (k. 19) należało przyjąć, iż powód zaliczył wpłaty dokonane w okresie od 28 kwietnia 2006 r. do lipca 2008 r. w łącznej wysokości 35.000 zł na poczet należności głównej. Ponieważ same wpłaty tytułem spłaty pożyczki uiszczane przez pozwaną w tym okresie wyniosły łącznie 10.000 zł, oznacza to, że powód kwotę 25.000 zł (wpłaty opisane jako należności „za faktury”), zaliczył również na poczet spłaty należności głównej. Koresponduje to z datami wpłat oraz datą wezwania do zapłaty. Dalsze kwoty wpłacane zarówno przed jak i po dacie wezwania do zapłaty (w wysokości 22.000 zł) powód mógł już zaliczać na poczet należności ubocznych, zgodnie ze swoim oświadczeniem. Również w odniesieniu do kwoty 9.028 zł, będącej przedmiotem cesji wierzytelności przyjąć należy, wobec braku pokwitowania i oświadczenia wierzyciela, powód prawidłowo zrealizował swoje uprawnienie zaliczając tę kwotę na poczet odsetek.

Dlatego Sąd dokonał ponownego przeliczenia odsetek umownych, zgodnego z powyższymi ustaleniami dotyczącymi zaliczania wpłaconych przez stronę pozwaną kwot. Umowa pożyczki obowiązywała od dnia 08 stycznia 2001 r. i w pierwszym okresie jej trwania odsetki kapitałowe wynosiły 20 %, jednakże aneksem z 14 grudnia 2001 r. od 14 grudnia 2001 r. oprocentowanie pożyczki miało być w wysokości stawki WIBOR dla pożyczek rocznych ustalonej na ostatni dzień grudnia każdego roku w PLN. Zatem odsetki kapitałowe za okres od 09 stycznia 2001 r. do 13 grudnia 2001 r. wyniosły 55.726,03 zł. Za następny okres wynosiły one odpowiednio 10,60 % (od 15 grudnia 2001 r. do 31 grudnia 2001 r. - 1.393,97 zł), 6,17 % (od 01 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. - 18.408,58 zł), 5,78 % (od 01 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2003 r. - 17.244,99 zł), 6,57 % (od 01 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. - 19.656,00 zł). Na mocy kolejnego aneksu z dniem 01 stycznia 2005 r. odsetki wynosiły 3 % w skali roku a zatem za rok 2005 r. oraz 2006 (do pierwszej wpłaty z 28 kwietnia 2006 r.) narosły do kwoty 11.835,62 zł. Łącznie odsetki umowne od pełnej wysokości kapitału wynosiły 124.265,19 zł. Za kolejne okresy: od kwoty 295.000 zł od 29 kwietnia 2006 r. do 25 maja 2006 r. - 630,41 zł, od kwoty 290.000 zł od 26 maja 2006 r. do 28 czerwca 2006 r. - 786,58 zł, od kwoty 285.000 zł od 29 czerwca 2006 r. do 28 lipca 2006 r. - 679,32 zł, od kwoty 280.000 zł od 29 lipca 2006 r. do 25 sierpnia 2006 r. - 621,37 zł, a następnie od kwoty 265.000 zł od 26 sierpnia 2006 r. do 31 grudnia 2012 r., to jest terminu zwrotu pożyczki - 50.509,73 zł. Zatem na dzień zwrotu pożyczki wartość odsetek kapitałowych wynosiła 177.512,60 zł. Mając na uwadze kolejne wpłaty dokonane przez powoda, wartość ta powinna zostać zmniejszona o kwotę 31.028 zł i wynosiła 146.484,60 zł. Wpłata z 27 sierpnia 2013 r. w kwocie 163.928,34 zł zmniejszyła kapitał do kwoty 101.071,66 zł, zaś wpłata z 03 września 2013 r. w kwocie 137.123,77 zł zmniejszyła wysokość należnych odsetek kapitałowych do kwoty 9.360,83 zł. Zajęcia dokonane w toku egzekucji komorniczych na łączną kwotę 70.043,66 zł doprowadziły do całkowitej spłaty należnych odsetek kapitałowych oraz zmniejszania kapitału głównej do kwoty 103.245,51 zł. Zapłata zobowiązania powoda na rzecz Urzędu Skarbowego W. w wysokości 34.077 zł zmniejszyła należność główną do kwoty 69.168,51 zł. Ponieważ jednak powód tytułem spłaty należności głównej domagał się zapłaty kwoty 38.074,77 zł, sąd nie mogąc orzekać ponad żądanie pozwu, zasądził należność główną we wskazanej przez powoda wysokości. Na omyłki sąd nie orzekł w zakresie żądania odsetkowego, które ze wskazanych wyżej przyczyn podlegało oddaleniu, jednakże z uwagi na brak wniosku o uzupełnienie wyroku błąd ten nie mógł zostać naprawiony. Odsetki ustawowe od należności głównej należą się powodowi dopiero od 08 października 2013 r., albowiem ostatnia zaliczona na poczet należności głównej wpłata została ustalona na dzień spłaty zobowiązania na rzecz urzędu skarbowego, kształtując wysokość należności głównej.

Dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia. Skoro pozwana w piśmie z dnia 09 października 2013 r. wskazała wszystkie wpłaty, których dokonała na rzecz powoda tytułem spłaty spornej pożyczki i wynikających z niej świadczeń ubocznych, to co najmniej od tego dnia pozostawała w stosunku do powoda w zwłoce odnośnie pozostałej do zapłaty kwoty. Bez znaczenia w tym zakresie był więc fakt, że strona pozwana przedstawiła w powyższym piśmie własny i w jej ocenie prawidłowy sposób zaliczenia poszczególnych kwot, w szczególności przy równoczesnym uwzględnieniu poprzednich pism powoda, w których jasno i konsekwentnie wskazywał, że dokonywane przez pozwaną spółkę wpłaty zalicza najpierw na poczet należnych mu odsetek, a dopiero w dalszej kolejności na poczet należności głównej.

Z uwagi na powyższe Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku, na podstawie przepisów art. 720 § 1 k.c. oraz 451 § 1 k.c.

O kosztach procesu w punkcie III wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Powód wygrał proces również w zakresie, w jakim powództwo zostało umorzone, albowiem każdorazowo cofnięcie pozwu było skutkiem spełnienia świadczenia w toku procesu. Na zasądzoną od strony pozwanej na rzecz powoda z tego tytułu kwotę w łącznej wysokości 7.217 zł złożyły się wyłącznie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążył stronę pozwaną jako przegrywającą sprawę obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwoty 22.256 zł tytułem kosztów sądowych, od których powód był zwolniony.