Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Piotr Jakubiec

Protokolant Paulina Radomska

po rozpoznaniu w dniu 29 lipca 2014 r. w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L.

przeciwko Gminie L.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powódki kosztami procesu.

Sygn. akt I C 249/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 marca 2013 roku, skierowanym przeciwko Gminie L. reprezentowanej przez Prezydenta Miasta L., powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L. wystąpiła o zasądzenie na jej rzecz: kwoty 2.468.170,31 zł, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

-

134.756,00 zł od dnia 23.12.2010 do dnia zapłaty;

-

192.062,34 zł od dnia 25.02.2010 do dnia zapłaty;

-

5.798,66 zł od dnia 23.12.2010 do dnia zapłaty;

-

200.000,00 zł od dnia 1.09.2011 do dnia zapłaty;

-

151.097,00 zł od dnia 25.02.2010 do dnia zapłaty;

-

26.646,48 zł od dnia 28.09.2011 do dnia zapłaty;

-

30.000,00 zł od dnia 29.04.2011 do dnia zapłaty;

-

114.147,00 zł od dnia 25.02.2010 do dnia zapłaty;

-

68.987,54 zł od dnia 28.09.2011 do dnia zapłaty;

-

461.891,94 zł od dnia 21.12.2011 do dnia zapłaty;

-

204.365,98 zł od dnia 28.09.2011 do dnia zapłaty;

-

112.240,00 zł od dnia 15.09.2010 do dnia zapłaty;

-

178.609,31 zł od dnia 23.12.2010 do dnia zapłaty;

-

538.108,06 zł od dnia 21.12.2011 do dnia zapłaty;

-

50 000,00 zł od dnia 2.02.2013 do dnia zapłaty.

Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (petitum pozwu, k. 2-3).

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że prowadząc działalność deweloperską, w latach 2005-2006 zakupił na terenie osiedla (...) w L. nieruchomości, w celu realizacji budynków mieszkalnych oraz pawilonu usługowego. Z uwagi na brak uzbrojenia technicznego terenów inwestycyjnych zwrócił się do jednostki organizacyjnej pozwanej w celu uwzględnienia w planach inwestycyjnych miasta rozbudowy stosownej infrastruktury. Następnie w dniu 12 listopada 2007r. powód zawarł z pozwaną umowę nr (...), która miała regulować obowiązki pozwanej i powoda w zakresie konieczności zapewnienia docelowej obsługi komunikacyjnej na osiedlu (...), zgodnej z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. Powód i pozwana w odrębnej umowie mieli ustalić sposób realizacji oraz wielkość partycypacji w kosztach budowy w/w ulic (§ 11 umowy). Strony nie zawarły jednak takiej umowy w przedmiocie partycypacji.

Powód skierował do pozwanej pismo, w którym złożył zapotrzebowanie na środki finansowe na wykonanie na rzecz pozwanej infrastruktury na osiedlu (...). W dniu 14 maja 2009r. została wydana na rzecz pozwanej – Gminy L., Decyzja Nr(...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (Znak: (...)), w sprawie obejmującej budowę ulicy (...) ( (...)) od ul. (...) (...) do rejonu(...), wraz z oświetleniem, odwodnieniem, sygnalizacją świetlną, siecią wodociągową, budową linii kablowych nn i przebudową linii kablowych ns, budowę ulic (...)/(...) i (...) (...) (z wjazdem na(...)) oraz budowę ciągu pieszego (...) w osiedlu (...) w L. z oświetleniem, siecią kanalizacji sanitarnej i wodociągowej.

Po uzyskaniu przez Gminę L. pozwolenia na budowę strony ustaliły, że realizacja przedmiotowej inwestycji zostanie powierzona powodowi jako inwestorowi zastępczemu. Proces negocjowania, sporządzania i podpisywania umów o zastępstwo inwestycyjne przedłużał się, jednakże wobec ostatecznie ustalonych zasad powód podjął wstępne czynności w celu wykonania umów o zastępstwo inwestycyjne. W dniu 14 sierpnia 2009 r. w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych powód wyłonił wykonawcę planowanej inwestycji - konsorcjum firm:(...) konsorcjum – (...). z o.o z siedzibą w L., partner konsorcjum: Przedsiębiorstwo (...) S.A.

W dniu 24 sierpnia 2009 r. powód zawarł z w/w konsorcjum umowę, przedmiotem której była budowa ulic (...) (...) oraz (...) (...), wraz z organizacją ruchu, oświetleniem, odwodnieniem, siecią kanalizacji sanitarnej oraz siecią wodociągową na osiedlu (...) w L.. Oferowana cena za wykonanie przedmiotu umowy wynosiła 4.834.052,98 zł brutto.

W dniu 28 sierpnia 2009 r. zawarł z pozwaną umowę nr (...), której przedmiotem było powierzenie powodowi funkcji inwestora zastępczego nad realizacją osiedlowej infrastruktury technicznej dla zadania inwestycyjnego pn. budowa ulicy (...)/(...)oraz (...) (...), wraz z organizacja ruchu, oświetleniem na osiedlu (...) w L..

Natomiast w dniu 16 września 2009r. umowę nr (...), której przedmiotem było powierzenie powodowi funkcji inwestora zastępczego nad realizacją osiedlowej infrastruktury technicznej dla zadania inwestycyjnego pn. budowa sieci kanalizacji deszczowej, sieci kanalizacji sanitarnej oraz sieci wodociągowej na osiedlu (...) w L. (§l umowy).

Wskazane wyżej umowy przewidywały konkretne zaangażowanie finansowe Gminy L. w 2009r., nie precyzowały natomiast zasad rozliczania ponad kwoty wskazane w umowach. Powód zawierając umowy pozostawał w przekonaniu, że pełni jedynie rolę inwestora zastępczego za Gminę L., gdyby bowiem umowy o zastępstwo inwestycyjne miały rodzić skutek w postaci finansowania inwestycji poza kwotami wskazanymi w umowach, jako finansowane w roku 2009 przez Gminę, nigdy nie zawarłby takich umów. Ewentualnie liczył się z tym, że Gmina wystąpi z propozycją zawarcia umowy na partycypację w kosztach inwestycji. Jednakże Gmina żadnej oferty w tym zakresie nie złożyła.

Przedstawiciele powoda wielokrotnie informowali przedstawicieli Gminy o zaangażowaniu środków własnych i ich wysokości, pozostając w przekonaniu, że kwestia zwrotu wydatków powoda to tylko kwestia czasu, gdyż przedstawiciele Gminy zawsze podkreślali jedynie fakt przejściowego braku środków w budżecie (uzasadnienie pozwu, k. 4-17).

Pozwana Gmina L., reprezentowana przez Prezydenta Miasta L., w odpowiedzi na pozew z dnia 23 września 2013 r. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że strony związane były trzema umowami, zawartymi:

1.  w dniu 12 listopada 2007 r. - Nr (...) - która regulowała obowiązki stron w związku z realizacją zespołu mieszkaniowego wielorodzinnego na działkach o numerach ewidencyjnych: (...) w zakresie konieczności zapewnienia docelowej obsługi komunikacyjnej,

2.  w dniu 28 sierpnia 2009 r. - Nr (...), wraz z aneksem Nr (...) z dnia 30.12.2009 r. - w której Gmina L. powierzyła spółce sprawowanie funkcji inwestora zastępczego nad realizacją osiedlowej infrastruktury technicznej i według której do obowiązków Gminy L. należało sfinansowanie w 2009 roku rzeczywistych kosztów wskazanych w umowie, do wysokości 500.000 zł,

3.  w dniu 16 września 2009 r. - Nr (...), wraz z aneksem Nr (...) z dnia 21.12.2009r. - stosownie do której powodowej spółce powierzono sprawowanie funkcji inwestora zastępczego dla zadania inwestycyjnego pod nazwą: budowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz sieci wodociągowej na osiedlu (...) w L., w zakresie do kwoty 1.500.000 zł. Wskazanym aneksem do umowy zmieniono treść jej § 3 ust.1 pkt 1 i ustalono, że sfinansowanie kosztów bezpośrednich zakresu rzeczowego zadania inwestycyjnego obejmuje kwotę 1.337.000 zł.

Pozwana wskazała, że umowy wymienione w pkt 2 i 3 zostały zawarte na podstawie i w ramach realizacji uchwały nr (...) (...)Rady Miasta L. z dnia 24 czerwca 2004 r. w sprawie zasad przygotowania, realizacji i finansowania inwestycji miejskich w zakresie infrastruktury technicznej, realizowanych w osiedlu zabudowy wielorodzinnej. Istotą uchwały jest współdziałanie pomiędzy Gminą L., a inwestorem budownictwa mieszkalnego i wielorodzinnego, przy realizacji elementów infrastruktury technicznej. Stosownie do § 1 ust. 1 realizacja tych inwestycji odbywa się w formie inwestycji miejskich z udziałem inwestorów budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego, przy czym udział Gminy L. nie mógł przekraczać wielkości wskazanych w § 4 uchwały, z zastrzeżeniem § 5 uchwały. Każdorazowo wielkość środków obciążających Gminę L. określała natomiast wprost umowa zawarta z inwestorem. Pozostała kwota, poza wynikającą z umowy, obciążała inwestora. Zawierając umowę na realizację takich projektów inwestor miał zatem świadomość, że będzie ponosił koszty realizacji inwestycji, wykraczającej poza udział Gminy L.. Zasadność finansowania przez powoda inwestycji potwierdza również treść przepisu art. 16 ustawy o progach publicznych, zgodnie z którymi budowa przebudowa dróg publicznych spowodowana inwestycją niedrogową należy do inwestora tego przedsięwzięcia, a szczegółowe warunki w tym zakresie określa umowa między zarządcą a inwestorem inwestycji drogowej.

Pozwana podniosła, że wskazane umowy w pkt 2 i 3 powierzały powodowej spółce zastępstwo inwestycyjne tylko w zakresie rzeczowo finansowym, określonym w § 1 obu umów, poprzez zakres rzeczowo finansowy skonkretyzowany w załącznikach do umów.

Gmina w wykonaniu umowy nr (...) zapłaciła spółce ogółem kwotę 1.337.000 PLN, obejmującą kwotę 481.000 zł kanalizacji sanitarnej i 856.000 zł kanalizacji deszczowej, wynikające z umowy (...) z dnia 6 września 2009 r., zmienionej aneksem z dnia 21 grudnia 2009r.

Pozwana podniosła, że § 6 w/w umów o zastępstwo inwestycyjne przewidywał, że wraz z żądaniem zapłaty należało przedłożyć także dokumenty rozliczeniowe, w tym kosztorys powykonawczy. Do pisma z dnia 15 lutego 2013 r., w którym powód zgłosił żądanie zapłaty kwoty 500.000 zł, nie dołączono takiego kosztorysu. Brak było zatem podstaw do wypłaty kwoty 500. 000 zł, wynikającej z umowy Nr (...). Kosztorysy powykonawcze nie zostały również załączone do pozwu. Pozwana wskazała również, że w świetle załączonej do pozwu umowy z wykonawcą robót nr (...), obowiązującą formą wynagrodzenia było wynagrodzenie kosztorysowe ustalane na podstawie kosztorysu wykonawczego. Kwota 500.000 zł nie została zatem zapłacona z uwagi na niezłożenie żądania zapłaty, wraz ze wszystkimi dokumentami rozliczeniowymi – stosownie do postanowień umowy.

W ocenie pozwanej Gmina L. wypełniła swoje zobowiązania wobec spółki określone umowami i z tego tytułu spółce nie przysługuje żadne roszczenie wobec niej.

Spółce nie przysługuje w stosunku do Gminy L. również roszczenie oparte na innej podstawie prawnej, w tym art. 49 §2 k.c, bowiem spełnienie przez spółkę przesłanek w niej zawartych powoduje powstanie roszczenia nie względem gminy, lecz względem przedsiębiorstwa przemysłowego. Jeżeli wymienione we wniosku spółki sieci zostały przyłączone do sieci (...) Sp. z o.o. w L., to biorąc pod uwagę treść art. 49 §1 k.c, z chwilą ich przyłączenia stały się one składnikiem przedsiębiorstwa przesyłowego i w takiej sytuacji kwestia rozliczeń z tytułu wybudowanych sieci podlega uregulowaniu pomiędzy (...) i spółką.

W piśmie procesowym z dnia 11 października 2013 roku powód podniósł, że pozwana dysponowała dokumentacją rozliczeniową, która była każdorazowo załączana przez wykonawcę przedmiotowej inwestycji do faktur wskazanych w pozwie. Powód do pisma dołączył faktury, wraz z załączonymi do nich protokołami odbiorów i kosztorysami powykonawczymi, wskazującymi elementy podlegające zafakturowaniu (k. 248-249, załączniki – faktury VAT, protokoły odbioru wykonanych robót budowlanych, kosztorysy powykonawcze, k. 256-299).

W toku rozprawy dnia 16 października 2013 roku, w stanowisku sprecyzowanym w załączniku do protokołu rozprawy, strona powodowa wskazała, że kwestionując zobowiązanie Gminy do partycypacji w kosztach budowy sieci wodociągowej pozwana opiera się na dokumencie nazwanym załącznikiem do umowy z dnia 25 września 2009 roku, nie datowanym, a nadto bez wykazania, iż dokument podpisała osoba uprawniona do jednoosobowej reprezentacji Gminy L.. Z tego powodu dokument ten nie może być uznany za załącznik do umowy, w szczególności rodzący skutki prawne, jakie wywodzi pozwana.

Powód wskazał, że przedmiotem umowy:

-

nr (...) było zastępstwo inwestycje przy realizacji infrastruktury technicznej dla zadania inwestycyjnego pn. budowa ulicy (...) (...)oraz (...), wraz z organizacją ruchu, oświetleniem na osiedlu (...) w L.;

-

nr (...) było zastępstwo inwestycyjne przy realizacją osiedlowej infrastruktury technicznej dla zadania inwestycyjnego pn. budowa sieci kanalizacji deszczowej, sieci kanalizacji sanitarnej oraz sieci wodociągowej na osiedlu (...) w L..

Zostały zatem zawarte dwie umowy o zastępstwo inwestycyjne. Nie zawarto natomiast umowy partycypacyjnej, określającej prawa i obowiązki obu stron, w tym w zakresie finansowania realizowanej inwestycji. W ocenie powoda, nawet gdyby przyjąć, że umowy o zastępstwo inwestycyjne były takimi umowami, to przedmiotowa uchwała przewidywała konkretne zaangażowanie finansowe budżetu, określone procentowo, które ma charakter stały, bowiem uchwała nie precyzuje, aby udział ten wynosił „do” (...) %, (...) %, czy (...) % pokrycia kosztów, a wskazuje na konkretny procentowy udział gminy (k. 304-311).

W piśmie procesowym pozwanej z dnia 6 listopada 2013 roku Gmina L. wskazała, że załącznik do aneksu stanowi integralną część umowy i jako taki nie musi być podpisany przez obie strony, zgodnie z zasadami ich reprezentacji. Zakres rzeczowy zastępstwa inwestycyjnego, wynikającego z umów nr: (...) i (...), określony był precyzyjnie w umowach i nie dotyczył całości inwestycji, a jedynie obejmował zakres rzeczowo finansowy wyraźnie w nich wskazany. Z żadnego z postanowień tych umów nie wynika, że Gmina L. akceptowała konsekwencje realizacji całości inwestycji.

Zobowiązania finansowe Gminy L., w zakresie realizacji inwestycji określonych w uchwale, wynikały z zawartych umów. Sama uchwała nie stanowi podstawy roszczenia o zapłatę. Wbrew twierdzeniom powódki, uchwała ta nie stanowi przepisu prawa miejscowego w rozumieniu art. 40 ustawy o samorządzie gminnym i nie rodzi żadnych roszczeń dla inwestorów budownictwa mieszkaniowego, w tym roszczeń powódki objętych pozwem. Ustosunkowując się do pisma procesowego powódki z dnia 10 października 2013 r., pozwana podniosła, że umowa z wykonawcą inwestycji, będąca przedmiotem sprawy, przewidywała wynagrodzenie kosztorysowe, a nie, jak twierdzi strona powodowa w tym piśmie, wynagrodzenie ryczałtowe. Wobec tego, że dopiero w dniu 11 października 2013 r. zostały pozwanej przekazane kosztorysy powykonawcze, to mając na uwadze postanowienia § 6 zawartych umów o zastępstwo inwestycyjne, zgodnie z którymi należność za wykonane prace uregulowana zostanie przez zleceniodawcę po zakończeniu całości zadania, w ciągu 14 dni od daty otrzymania żądania zapłaty z uzgodnioną kopią faktury wykonawcy, wraz z dokumentami rozliczeniowymi, tj. protokołem odbioru robót i kosztorysem powykonawczym, dopiero w tej dacie zostały spełnione warunki powstania roszczenia o zapłatę (k. 316-318).

W piśmie procesowym z dnia 7 lipca 2013 roku powód wskazał, że w roku, w którym powodowa Spółka zawarła z Gminą L. umowę z 12 listopada 2007r. Nr (...), jak wynika z załączonej informacji, inwestycje drogowe w większości realizowane były z (...) udziałem Gminy L. (k. 345-346).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L., w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zajmuje się m.in.: realizacją projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (wydruku komputerowy z KRS k. 24-34).

W latach 2005-2006 powód zakupił tereny pod budowę osiedla mieszkaniowego na os. (...) w L.. Na terenach tych w latach 2008-2009 przygotowywał do realizacji budowę trzech budynków mieszkalnych, a w latach 2009-2010 pawilonu usługowego. W związku z tym zwrócił się do Urzędu Miasta (...)o wydanie warunków obsługi komunikacyjnej dot. w/w terenu ( bezsporne, pismo z dnia 9 maja 2007r., L.. (...), k. 35).

W piśmie skierowanym do Dyrektora (...) (...) Urzędu Miasta L. w dniu 25 czerwca 2007 roku powód wskazał, że realizacja inwestycji uzależniona jest od równoległego wykonania przez miasto dróg dojazdowych, doprowadzenia wody, odprowadzenia ścieków i deszczówki. Z tej przyczyny wniósł o uwzględnienie w planach inwestycyjnych miasta na lata 2008-2009 rozbudowy infrastruktury pozwalającej na oddanie w IV kwartale 2009 r. do użytku mieszkań i lokali usługowych na zakupionym przez powoda terenie (bezsporne pismo powoda z dnia 25 czerwca 2007r., L.. (...), k. 36).

W związku z koniecznością zapewnienia niezbędnej infrastruktury przez pozwaną na terenie osiedla (...), w dniu 12 listopada 2007r. powód zawarł z pozwaną umowę nr (...), która miała regulować obowiązki pozwanej Gminy i powoda ((...)) w zakresie konieczności zapewnienia docelowej obsługi komunikacyjnej na osiedlu (...), zgodnej z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego (dalej MPZP) (§1 umowy).

Przedstawiciele Gminy L. potwierdzili, że w planach inwestycyjnych znajduje się budowa przedłużenia ul. (...), równocześnie z budową ulicy o nazwie roboczej (...) (§3).

W § 4 umowy stwierdzono, że celem zapewnienia docelowej obsługi komunikacyjnej projektowanego zespołu mieszkaniowego należy zrealizować ulice oznaczone w MPZP symbolami (...) i (...) (...), do połączenia z ulicą o nazwie roboczej (...). Powód , w okresie sześciu miesięcy od daty zawarcia przedmiotowej umowy, zobowiązał się do sporządzenia pełnej dokumentacji projektowej obejmującej branże: drogową, oświetlenia drogowego i odwodnienia dla ulic oznaczonych w MPZP symbolami (...) i (...) (...), do połączenia z ulicą o nazwie roboczej (...). Projekty budowlane i wykonawcze miały zostać przekazane miastu (§5 umowy).

Gmina L. zobowiązała się w terminie do końca 2008 r. do nabycia działek gruntu przeznaczonych pod pasy drogowe ulic wymienianych w § 4, celem umożliwienia realizacji tych ulic (§ 7).

Realizacja docelowa układu komunikacyjnego, o którym mowa w § 4, była warunkiem koniecznym uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektów Zespołu mieszkaniowego wielorodzinnego, realizowanego przez powoda (§ 9).

Stosownie do § 11 umowy strony z ewentualnym udziałem innych inwestorów, w odrębnej umowie ustalą sposób realizacji oraz wielkość partycypacji w kosztach budowy ulic o których mowa w § 4 (bezsporne, umowa z dnia 12 listopada 2007r nr (...), k. 133-135).

W piśmie skierowanym do pozwanej w dniu 10 czerwca 2008r., powód przedstawił szacowany koszt, obliczony na podstawie kosztorysów sporządzonych przez projektujących. Wykonanie całej inwestycji wynosiło kwotę 5.754.071,00 zł. Powód podkreślił, że wykonane prace pozwolą na zrealizowanie nie tylko jego zamierzeń inwestycyjnych, ale także innych deweloperów i inwestorów, którzy wykupili sąsiednie działki i także czekają na budowę ulic i pozostałej infrastruktury. Powód wskazał, że istotne jest wykupienie i wydzielenie działek pod zaprojektowane ulice i ciągi piesze. Zwrócił się do pozwanej o zabezpieczenie środków finansowych na wykonanie prac inwestycyjnych w latach 2008-2009 ( pismo z dnia 10 czerwca 2008r., L.. (...) -przesłuchanie strony na okoliczność osobistego złożenia pisma w Urzędzie Miasta).

W celu przygotowania dokumentacji niezbędnej dla realizacji inwestycji objętej umową, powód zawarł umowy o dzieło mające za przedmiot sporządzenie w/w dokumentacji. Ze środków własnych pokrył koszty przygotowania dokumentacji, której wykonanie wyniosło łącznie kwotę 68.928, 00 zł brutto ( bezsporne, umowy o dzieło k. 138-141, potwierdzenia zapłaty, k.143-148).

W ramach realizacji umowy nr (...) zawartej z pozwaną, powód w dniu 17 czerwca 2008r. (w dniu 1 lipca dokumentacja została uzupełniona o projekt oświetlenia ulic) przekazał na podstawie Protokołu zdawczo-odbiorczego przekazania dokumentacji projektowej na budowę ulic o tymczasowej nazwie (...)/(...), (...) (...), sporządzoną dokumentację techniczną na wykonanie dróg (...) i (...) (...) łączących budowany zespół budynków mieszkalnych z ulicą (...) ( pismo powoda z dnia 17 czerwca 2008r. L.. (...), k. 180, protokół zdawczo-odbiorczy przekazania dokumentacji projektowej na budowę ulic o tymczasowej nazwie (...) (...), (...) (...), k. 151, pismo Powoda z dnia 1 lipca 2008r L.. (...), k. 152, protokół zdawczo-odbiorczy przekazania dokumentacji projektowej na budowę ulic o tymczasowej nazwie (...) (...), (...) (...)– ciąg pieszy na osiedlu (...) w L., k. 153, 154).

W dniu 20 sierpnia 2008r. powód skierował do pozwanej pismo, w którym złożył zapotrzebowanie na środki finansowe. Powód zwrócił uwagę na fakt, że wykonanie przedmiotowych ulic stworzy możliwość budowy nowych zespołów mieszkaniowych i lokali usługowych zgodnie z planem przestrzennej zabudowy dla ww. terenu.

Powód wskazał, że koszt wykonania inwestycji obejmujący wykonanie ulic i ciągów pieszych, oświetlenia drogowego, sieci kanalizacji deszczowej, wydzielenia i wykupu przez Urząd Miasta L. (...) pasa drogowego wg wykonanego projektu drogi oraz koszt wykonania dokumentacji technicznej na wymienione roboty wyniesie 4.995.072,22 zł (wniosek o zabezpieczenie finansowania budowy ulic o tymczasowej nazwie (...) (...) i (...) (...) w pobliżu u. (...) na os. (...) z ciągami pieszymi i kanalizacją deszczową w I półroczu 2009r., k. 155, zakres robót do zrealizowania w 2009r. - drogi (...) z ciągami pieszymi i kanalizacją deszczową, k. 161, zapotrzebowanie środków finansowych na infrastrukturę techniczną w 2009r., drogi (...) z ciągami pieszymi i kanalizacją deszczową, k. 159).

W dniu 14 maja 2009r. została wydana na rzecz Gminy L., Decyzja Nr (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (Znak (...) (...) (...) (...)) w sprawie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej obejmującej budowę ulicy (...) ( (...)) od ul. (...) (...) do rejonu (...) wraz z oświetleniem, odwodnieniem, sygnalizacją świetlną, siecią wodociągową, budową linii kablowych nn i przebudową linii kablowych sn, budowę ulic (...) (...)i (...) (...) (z wjazdem na dz. Nr ewid. (...)) oraz budowę ciągu pieszego (...)w osiedlu (...) w L. z oświetleniem, siecią kanalizacji sanitarnej wodociągowej.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że budowane drogi będą przebiegały po terenach przeznaczonych w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta L. część (...) pod budownictwo mieszkaniowe i usługi komercyjne, umożliwiając obsługę komunikacyjną w tym rejonie. Decyzja ta stała się ostateczna w dniu 10 czerwca 2009r. (Decyzja nr (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, znak: (...) (...) (...) -(...), nr wniosku (...) z dnia 14 maja 2009r. k. 162-164).

W dniu 28 sierpnia 2009 r., pomiędzy Gminą L. (Zleceniodawca) a powodową Spółką ((...)), została zawarta umowa Nr (...), w której Gmina L. powierzyła Spółce sprawowanie funkcji inwestora zastępczego nad realizacją osiedlowej infrastruktury technicznej, dla zadania inwestycyjnego pod nazwą budowa ulicy (...) (...) oraz (...) (...) wraz z organizacją ruchu, oświetleniem na osiedlu (...) w L., w zakresie rzeczowo – finansowym określonym w załączniku do umowy stanowiącym jej integralną część. Stosownie do wskazanego załącznika, błędnie opatrzonego datą 7 czerwca 2009 roku, nie zaś prawidłowo 28 sierpnia 2009 roku, w rubryce „rodzaj robót” wyszczególniono: Rodzaj robót „Drogi z oświetleniem”- „koszt bezpośredni” 500.000 zł – (...).

Zgodnie z postanowieniami § 2 zastępstwo inwestycyjne sprawowane było w dwóch etapach: I etap – okres realizacji od 1 września 2009 r. do 30 grudnia 2009 r., II etap – okres rękojmi na wady fizyczne przedmiotu umowy.

Stosownie do postanowień § 4 do obowiązków Inwestora Zastępczego w szczególności należało:

1. przeprowadzenie przetargu na wybór wykonawców zgodnie z ustawą „prawo zamówień publicznych”,

3. prowadzenie obsługi finansowo-księgowej w zakresie realizacji określonych w załączniku do umowy elementów infrastruktury technicznej zgodnie obowiązującymi przepisami,

4. dokonywanie przelewów środków finansowych na rzecz wystawcy faktury będącej podstawą płatności przez Zleceniodawcę, w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od wpływu środków na rachunek Inwestora Zastępczego oraz przedłożenia kserokopii przelewu zleceniodawcy. W razie nie wywiązywania się z powyższego obowiązku inwestor zastępczy nie będzie brany pod uwagę w rozdziale następnych środków finansowych.

Do obowiązków Zleceniodawcy (Gmina L.) należało m.in. sfinansowanie w 2009 r. rzeczywistych kosztów bezpośrednich zakresu rzeczowego, objętego umową do wysokości 500.000 zł brutto, zgodnie z załącznikiem do umowy.

Inwestor zastępczy działał we własnym imieniu w ramach udzielonego pełnomocnictwa na rachunek Zleceniodawcy (§ 4).

Należność za wykonane prace uregulowana miała zostać przez Zleceniodawcę po zakończeniu całości zadania, w ciągu 14 dni od daty otrzymania żądania zapłaty z uzgodnioną kopią faktury wykonawcy wraz z dokumentami rozliczeniowymi, protokołem odbioru robót i kosztorysem powykonawczym (§ 6 umowy) (umowa Nr (...) wraz z załącznikiem, k. 175-179).

Aneksem Nr (...) nr (...) z dnia 30 grudnia 2009 r. strony dokonały zmiany treści umowy w zakresie terminu realizacji i obowiązywania umowy, wskazując termin końcowy zastępstwa inwestycyjnego w zakresie etap I, wprowadzając okres realizacji „od 01.09.2009 r. do 30.06.2010 r.”. Określono również, że sfinansowanie przez Zleceniodawcę rzeczywistych kosztów zakresu rzeczowego zadania, objętego umową do wysokości – 500 000,00 zł, ma nastąpić w 2010 roku (aneks nr (...) do umowy, k. 186-187).

W dniu 16 września 2009 r. została zawarta, pomiędzy Gminą L. a Spółką, umowa nr (...), w której Spółce powierzono sprawowanie funkcji inwestora zastępczego dla zadania inwestycyjnego pod nazwą: budowa sieci kanalizacji deszczowej, sieci kanalizacji sanitarnej oraz sieci wodociągowej na osiedlu (...) w L.. Zakres jej rzeczowo-finansowy określono w załączniku do umowy.

Zastępstwo inwestycyjne miało być sprawowane w okresie: 1) etap I - okres realizacji od 25.09.2009 r. do 31.12.2009 r., 2) etap II - okres rękojmi za wady fizyczne przedmiotu umowy, z uwzględnieniem § 3 ust. 2 pkt.6.

Zgodnie z postanowieniem § 3 do obowiązków Inwestora Zastępczego w szczególności należy:

1. przeprowadzenie przetargu na wybór wykonawców zgodnie z ustawą „prawo zamówień publicznych”,

2. prowadzenie obsługi finansowo-księgowej w zakresie realizacji określonych w załączniku do umowy elementów infrastruktury technicznej zgodnie obowiązującymi przepisami,

4. dokonywanie przelewów środków finansowych na rzecz wystawcy faktury będącej podstawą płatności przez Zleceniodawcę, w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od wpływu środków na rachunek Inwestora Zastępczego oraz przedłożenia kserokopii przelewu zleceniodawcy. W razie nie wywiązywania się z powyższego obowiązku inwestor zastępczy nie będzie brany pod uwagę w rozdziale następnych środków finansowych.

Do obowiązków Zleceniodawcy (Gmina L.) należało m.in. sfinansowanie w 2009 r. rzeczywistych kosztów bezpośrednich zakresu rzeczowego, objętego umową do wysokości 1.500.000 zł brutto, zgodnie z załącznikiem do umowy.

Inwestor zastępczy działał we własnym imieniu w ramach udzielonego pełnomocnictwa na rachunek Zleceniodawcy (§ 4).

Należność za wykonane prace uregulowana miała zostać przez Zleceniodawcę po zakończeniu całości zadania, w ciągu 14 dni od daty otrzymania żądania zapłaty z uzgodnioną kopią faktury wykonawcy wraz z dokumentami rozliczeniowymi, protokołem odbioru robót i kosztorysem powykonawczym (§ 6 umowy). Umowa została zawarta na okres od 25.09.2009 r. do 31.12.2009 r. (§ 8 umowy).

W załączniku określono nazwę inwestycji jako budowa sieci kanalizacji deszczowej, sieci kanalizacji sanitarnej oraz wodociągowej na osiedlu (...) w L., określono nr pozwolenia na budowę oraz rodzaj robót, ich zakres, koszty bezpośrednie oraz procentowy udział umowy.

Zakresem została objęta: sieć wodociągowa 682 mb o koszcie bezpośrednim 163.000 zł i udziale umowy (...), sieć kanalizacji sanitarnej 592 mb o koszcie bezpośrednim 481.000 zł i udziale umowy (...), sieci kanalizacji deszczowej 759.85 mb, o koszcie bezpośrednim 856,000 zł - (...) udziału. Razem 1.500.000 zł (umowa Nr (...) wraz z załącznikiem, k. 180-183).

Aneksem z dnia 21 grudnia 2009 r. do w/w umowy zmieniono treść §3 ust.1 pkt 1 umowy i ustalono, że sfinansowanie w 2009 r rzeczywistych kosztów bezpośrednich zakresu rzeczowego zadania inwestycyjnego obejmuje kwotę 1337.000 zł, zgodnie z załącznikiem do umowy. Wskazany załącznik, w porównaniu do załącznika pierwotnego, nie obejmuje kosztów budowy sieci wodociągowej, a jedynie sieć kanalizacji deszczowej i sanitarnej na kwotę 1.337.000 (bezsporne).

Kwota 1.337.000 zł została spółce zapłacona (bezsporne).

Jeszcze przed zawarciem umowy z dnia 28 sierpnia 2009 roku oraz 16 września 2009 roku, to jest w dniu 14 sierpnia 2009 r., w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych powód wyłonił wykonawcę planowanej inwestycji - konsorcjum firm: (...) konsorcjum – (...). z o.o z siedzibą w L., (...) konsorcjum: Przedsiębiorstwo (...) S.A. (bezsporne, protokół postępowania o udzielenie zamówienia o wartości zamówienia równej lub przekraczającej kwoty określone w przepisach wydanych na podst. art. 11 ust.8 ustawy z dn. 29.01.2004r. - Prawo zamówień publicznych, prowadzonego w trybie przetargu ograniczonego z dnia 14 sierpnia 2009r., k. 165-167)

W dniu 24 sierpnia 2009 r. powód zawarł z w/w konsorcjum firm umowę, przedmiotem której była budowa ulic (...) (...) oraz (...) (...) wraz z organizacją ruchu, oświetleniem, odwodnieniem, siecią kanalizacji sanitarnej oraz siecią wodociągową na osiedlu (...) w L.. Oferowana cena za wykonanie przedmiotu umowy wynosiła 4.834.052,98 zł brutto. Obowiązującą formą wynagrodzenia było wynagrodzenie kosztorysowe (umowa z dnia 24 sierpnia 2009r. Nr (...), k. 168-174).

Odbiór robót wykonanych w zakresie budowy ul. (...) nastąpił w dniu 26 kwietnia 2012 roku (protokół z dnia 26.04.2012r., k. 190). W zakresie końcowego przewodu kanalizacyjnego w dniu 18 listopada 2010 roku (protokół nr (...), k. 188), zaś w zakresie końcowego przewodu wodociągowego w dniu 31 grudnia 2010 roku (protokół nr (...), k. 189).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, a w pozostałym zakresie opierając się na treści zeznań świadków i przedstawiciela powoda.

Wszystkie zebrane w sprawie dowody Sąd uznał za wiarygodne. W ocenie Sądu przeprowadzone dowody wzajemnie się uzupełniają.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności powód swoje roszczenie wywodził ze stosunku obligacyjnego, który miał go łączyć z pozwaną, a wynikającego z zawartych umów o zastępstwo inwestycyjne.

Umowy o zastępstwo inwestycyjne należą do kategorii umów nienazwanych, których podstawę zawarcia stanowi art. 353 ¹ k.c. Ich istotą jest powierzenie przez inwestora określonego projektu budowlanego wybranemu podmiotowi, wykonywania wszystkich lub niektórych czynności z zakresu obsługi inwestycji budowlanej, mających na celu zapewnienie właściwego przebiegu realizacji tej inwestycji. Do umów o zastępstwo inwestycyjne stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. Skutkuje to zaliczeniem jej do kategorii umów tzw. starannego działania. W ramach umowy inwestor zastępczy zobowiązuje się do działania w określony sposób, a nie do osiągnięcia z góry określonego rezultatu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10 sierpnia 2006 r., I ACa 190/06).

W praktyce upowszechniły się dwa rodzaje umów o zastępstwo inwestycyjne, w ramach jednego inwestor zastępczy działa w imieniu i na rachunek inwestora bezpośredniego, pełniąc funkcję jego pełnomocnika, natomiast w ramach drugiego, przyjętego przez strony w niniejszej sprawie, inwestor zastępczy działa wprawdzie na rachunek inwestora bezpośredniego, ale w imieniu własnym. W obu wypadkach rolą inwestora zastępczego jest wyręczanie inwestora bezpośredniego przy realizacji i nadzorowaniu przebiegu robót budowlanych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1988 r., III AZP 13/88, OSNCP 1989, nr 11, poz. 184 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1988 r., I CR 292/88, z dnia 9 lipca 1998 r., II CKN 835/97, OSNC 1998, nr 12, poz. 225 oraz z dnia 24 października 2000 r., V CKN 135/00).

Nie ulega zatem wątpliwości, że w umowie strony mogą dookreślić, jakie czynności, w ramach owego starannego działania, należy przedsiębrać oraz w jakim zakresie czasowym oraz w jakim zakresie finansowym obciążały one stronę. Nie może budzić wątpliwości, że o tym, co jest przedmiotem inwestycji, a w konsekwencji, co obowiązany jest przejąć inwestor bezpośredni, decyduje wola stron wyrażona w umowie o inwestorstwo zastępcze. W niniejszej sprawie nie znajduje w tym zakresie na uwzględnienie stanowisko powoda, że umowy zawarte z Gminą zawierające częściowe tylko pokrycie kosztów wskazywały na obowiązek ich poniesienia w przyszłości skoro wykładnia złożonych oświadczeń woli na to nie wskazuje.

W myśl § 1 art. 65 k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; § 2 stanowi natomiast, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Wyrażone w przytoczonym przepisie reguły interpretacyjne grupują się wokół dwóch wartości. Są nimi z jednej strony wola (intencja) osoby dokonującej czynności prawnej, z drugiej natomiast zaufanie, jakie budzi złożone oświadczenie woli u innych osób.

W niniejszej sprawie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że sens złożonych oświadczeń woli, w jaki zrozumiały go strony był zbieżny. Rzeczywista wola stron decyduje zatem o uznaniu związania w sprawie umową o określonej treści. Nawet gdyby jednak przyjąć, że powód i pozwana nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli o częściowym tylko finansowaniu kosztów inwestycji przez Gminę, obiektywna „forma wykładni”, w której właściwy dla prawa sens oświadczenia woli ustala się na podstawie tego, jak adresat sens ten rozumieć powinien przemawia, że powód nie miał obiektywnych podstaw aby z w/w umów wywodzić roszczenia o zapłatę pozostałych, ponad wynikające z brzemienia umów wydatków związanych z poniesioną inwestycją.

Odnosząc się bowiem do twierdzeń powoda, iż pozwana zobowiązana była jako inwestor bezpośredni do pokrycia kosztów inwestycji wskazać należy, że zgodnie z zawartymi umowami, zakres obowiązku pokrycia kosztów inwestycji, czy czas trwania umów został precyzyjnie określony. Nie ma przy tym podstaw do przyjęcia, że wskazane kwoty stanowiły pokrycie stosownych kosztów przy obowiązku ich wyrównania w przyszłości. Powód w istocie nie kwestionował, iż strony związane były treścią pisemnych umów. W sytuacji w której nastąpić miały zmiany jej postanowień, np. gdy uległ zmianie „okres zastępstwa inwestycyjnego” (pozew, k. 10) strony zawierały stosowne aneksy (nr (...) z dnia 1 grudnia 2009r., k. 185 nr (...) z dnia 30 grudnia 2009r., k. 186-187).

Nie może budzić wątpliwości, że powód zdawał sobie sprawę z faktu, iż zobowiązanie gminy z tytułu inwestycji określone jest precyzyjnie w umowie. Zeznając w imieniu strony przedstawiciel powoda M. D. stwierdził, że kwoty 1.500.000 zł i 500.000 zł stanowiły koszty udziału miasta w budowie infrastruktury. Stosownie do tych zeznań miasto „nie mogło w tamtym czasie więcej zagwarantować”, odnośnie przyszłych rozliczeń „wszystko zależało od budżetu”. Przedstawiciel wskazał, że liczył natomiast, iż środki znajdą się w przyszłości (00:03:19, k. 313, k. 352-352v).

Wyrównanie kosztów inwestycji nie stanowiło jednak obowiązku wynikającego z kontraktu zawartego z Gminą. W szczególności nie zawierał takiej podstawy do wystąpienia z roszczeniem § 11 umowy z dnia 12 listopada 2007r. nr (...), która miała regulować obowiązki pozwanej i powoda w zakresie konieczności zapewnienia docelowej obsługi komunikacyjnej na osiedlu (...), zgodnie z którym powód i pozwana w odrębnej umowie mieli ustalić sposób realizacji oraz wielkość partycypacji w kosztach budowy w/w ulic. Nie ulega wątpliwości, że umowa ta nie zawiera istotnych postanowień umowy przyrzeczonej należy zatem przyjąć, że nie wywołuje ona skutków umowy przedwstępnej, w związku z czym dla oceny ewentualnej zasadności uchylenia się od jej zawarcia zbędne jest rozważanie przesłanki takiego uchylania się.

Za chybiony należy uznać zarzut odnoszący się do niewykazania podpisania załącznika do umowy z dnia 25 września 2009 roku, który precyzuje zakres rzeczowy i finansowy zastępstwa, przez osobę uprawniona do jednoosobowej reprezentacji Gminy L.. Nie może budzić wątpliwości, że jeśli treść wielostronicowej umowy oraz jej załączników stanowi całość, to nie ma obowiązku podpisywania wszystkich stron, czy też załączników stosownie do zasad reprezentacji. Wystarczy wykazanie, że poszczególne strony/załączniki stanowią treść umowy i podmioty zawierające umowę godziły się na postanowienia zamieszczone w nich i podpisały się pod samą umową. Skoro zaś załącznik stanowi integralną część umowy, zamieszczenie podpisu pod treścią oświadczeń woli zawartych w dokumencie stanowi również zaakceptowanie postanowień w nich zawartych. W niniejszej sprawie nie tylko bezpośrednio w treści umów znajduje się odesłanie do załączników umowy „stanowiącym jej integralną część”, ale i zostały one podpisane zgodnie z zasadami reprezentacji przewidzianej dla powoda oraz po stronie pozwanej przez Dyrektor (...). Wskazuje to, iż strony godziły się na związanie treścią wskazaną w załącznikach do umów. Za faktem, iż załączniki stanowiły w ocenie powoda treść umów Nr (...) pośrednio przemawia także fakt dołączenia w/w załączników do pozwu.

Powód zawierając umowę przewidywał zatem, że poniesie koszty budowy, które przekraczać będą inwestycję Gminy. Partycypację innych podmiotów (poza gminą L.) przewidywać mogła oddzielna umowa, to jednak powodowi nie przysługuje wobec pozwanej roszczenie w związku z niezawarciem takich umów (k. 134).

Niezależnie od tego, iż powód upatruje podstawy dochodzonego roszczenia w łączącym strony stosunku obligacyjnym, wskazać należy, że zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Z 2001r., Nr 142, poz. 1591) zadania własne gminy obejmują w szczególności sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego (art. 7 ust 1 pkt 2), a także sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (art. 7 ust 1 pkt 3). Na gminie zatem jako zarządcy drogi należy między innymi opracowywanie projektów planów rozwoju sieci oraz planów finansowania budowy, przebudowy, remontu i utrzymania dróg, nabywanie nieruchomości pod pasy drogowe, pełnienie funkcji inwestora i spełnienie pozostałych obowiązków związanych z zapewnieniem odpowiedniego dostępu do infrastruktury technicznej. Jednak przepisy prawa nie określają kolejności ani terminów wykonywania określonych inwestycji. Jednostki samorządu terytorialnego mają pewną swobodę w realizacji tego typu inwestycji w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, skoro w przeważającej mierze wiąże się to z koniecznością prowadzenia zrównoważonego budżetu, przy ograniczonych środkach finansowych gminy. Nie można zatem mówić o prawie podmiotowym do realizacji wskazanej inwestycji (por. wyrok Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 października 2009 roku, sygn. akt III SA/Gd 413/09).W niniejszej sprawie, z uwagi na nieulegającą wątpliwości potrzebę powoda powstania stosownej infrastruktury w odpowiadającym mu terminie, rozpoczął on zawieranie stosownych umów z wykonawcami, nawet jeszcze przez zawarciem umów partycypacyjnych. W zawartych z Gminą umowach zamieszczono konkretne postanowienia w zakresie finansowania inwestycji przez pozwaną. Sam fakt zaś, że powód liczył, iż pozostała część środków poniesionych na stworzenie projektu zostanie mu zwrócona, nie może zostać uznany za stanowiący podstawę normatywną dochodzonego roszczenia, tym bardziej, iż powód jest podmiotem profesjonalnym, który musiał zdawać sobie sprawę z treści postanowień umownych, z których wynikały górne granice kwot, które miała ponieść Gmina.

Przywołać w tym miejscu należy również na treść art. 16 ustawy w dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz.U. Z 2007 r. Nr 19 poz. 115) stanowiącego podstawę zawarcia umowy z dnia 12 listopada 2007 roku, iż budowa lub przebudowa dróg publicznych spowodowana inwestycją niedrogową należy do inwestora tego przedsięwzięcia. Szczegółowe warunki budowy i przebudowy dróg publicznych określa umowa pomiędzy zarządcą drogi a inwestorem inwestycji niedrogowej.

Pojęcia budowy drogi i przebudowy drogi zostały zdefiniowane odpowiednio w art. 4 pkt 17 i 18 u.d.p. Zgodnie ze wskazanymi definicjami legalnymi, przez budowę drogi należy rozumieć wykonywanie połączenia drogowego między określonymi miejscami lub miejscowościami, a także jego odbudowę lub rozbudowę. Natomiast przebudowa drogi oznacza wykonywanie robót, w których wyniku następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, niewymagających zmiany granic pasa drogowego. Działania z zakresu budowy i przebudowy drogi należą do właściwości inwestora inwestycji niedrogowej i ponosi on odpowiedzialność za nie.

Przepisy ustawy nie określają szczegółowych warunków budowy lub przebudowy drogi, realizowanych w ramach inwestycji niedrogowej, lecz statuują obowiązek określenia tych warunków w umowie między zarządcą drogi a inwestorem inwestycji niedrogowej. Poza obligatoryjnym elementem treści ww. umowy, z przepisu art. 16 ust. 3 u.d.p. wynikają elementy fakultatywne, tj.: przekazanie zarządcy drogi kanału technologicznego wraz z warunkami jego przekazania i możliwość uprawnienia inwestora do korzystania z części przekazanego kanału technologicznego. (por. R. Strachowska: komentarz do art.16 ustawy o drogach publicznych [w:] Ustawa o drogach publicznych Komentarz, wydawnictwo Wolters Kluwer, 2012 rok).

Okoliczność zaś, że w związku z dokonanymi wydatkami na drogę korzyści osiągnęły lub osiągną inne podmioty (prowadzący działalności w sąsiedztwie deweloperzy) nie ma wpływu na powstanie w tym zakresie roszczenia wobec pozwanej. Dokonanie inwestycji ze środków prywatnych nie zmienia bowiem charakteru drogi jako należącej zasobu gminy. Co do zasady również taka droga należy do kategorii dróg publicznych. Stosownie do art. 1 u.d.p. drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.

Z regulacji art. 16 ust. 1 u.d.p. wynika zatem obowiązek strony uczestniczenia w wymaganym zakresie, w realizacji inwestycji drogowej, przy czym udział ten konkretyzuje się w umowie zawartej z zarządcą drogi. Taka partycypacja w budowie drogi publicznej w żadnym razie nie powoduje, że ta droga ma charakter drogi wewnętrznej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 2012 r. II OSK 1227/12). Wskazane przepisy nie przewidują również roszczenia o zwrot poczynionych wydatków.

W tym zakresie stwierdzić zatem należy, że zawarcie umów w zakresie przedmiotowej inwestycji drogowej, przy uwzględnieniu poniesienia przez powoda ich kosztów znajdowało bezpośrednie umocowanie ustawowe.

Wskazać ponadto należy, że stosownie do zgromadzonego materiału dowodowego, współfinansowanie inwestycji infrastrukturalnych przez podmioty prywatne na podstawie zawartych z tymi podmiotami umów stanowi powszechną praktykę, której świadomi są pracownicy innych firm deweloperskich występujących w sprawie jako świadkowie.

A. L., dyrektor do spraw budownictwa w firmie (...), zeznał, że do 2007 roku firma podpisywała umowę z gminą w formie inwestora zastępczego – w zakresie ulicy (...). Miasto współfinansowało budowę tej ulicy w wysokości około (...) %. Wysokość tej inwestycji wynikała z uchwały Rady Miasta. Nie była to sztywna zasada, ale wynikała z ilości posiadanych środków. Dokumentacja wykonana była na koszt firmy. Zawierane były aneksy do umowy, w których zwiększano środki przyznawane na rzecz spółki, w związku z współfinansowaniem budowy ulicy (...). Kolejna umowa zawarta była w 2010 roku na przebudowę ulicy (...). Zgodnie z nią, po wykonaniu drogi firma miała przekazać ją na rzecz miasta. Brak było udziału miasta w finansowaniu tej budowy (00:03:59 k. 324).

Również świadek J. K. zeznał, że zakres inwestycji Gminy jest różny i wynika z treści umów z nią zawieranych. Jako inwestycję miasta wskazał dojazd przy ulicy (...). Inna inwestycja, tj. przy ulicy (...) była częściowo finansowana przez miasto w zakresie części kosztów instalacji, roboty drogowe wykonane były natomiast bez wkładu Gminy (00:15:43, k. 324).

Także z zeznań pracownika pozwanej M. J. wynika, że zawarte z powodem umowy były typowe, nie różniły się od zawieranych z innymi deweloperami. Gmina nie zawierała innych typów umów. Miasto wypłacało deweloperom środki tylko w danych kwotach, zapisanych w budżecie. Udział gminy ograniczał się do wypłaty środków wynikających z umów. Świadek zeznała, że z inwestycji korzystało kilku deweloperów, w związku z prowadzonymi inwestycjami. W tamtym czasie powód był jedynym deweloperem, który został dofinansowany, ponieważ brak było środków w budżecie dla innych deweloperów (00:03:17, k. 337).

A. B., pracownik Urzędu Miasta, wskazał, że w każdym przypadku zawierana jest na podstawie art. 16 ustawy o drogach publicznych umowa określająca budowę i przebudowę dróg. Podstawą zawarcia również umowy z dnia 12 listopada 2007 roku by ten przepis, o czym pośrednio świadczy treść § 13, zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych w postanowieniach umowy będą miały zastosowanie przepisy ustawy o drogach publicznych. Świadek wskazał, że w tym przedmiocie pozwana zawiera tylko tego rodzaju umowy (00:11:32, k. 337).

Bezsporne jest przy tym, że budując infrastrukturę powód realizuje zadania, które należą do podmiotu publicznego, to jednak zakres jego uprawnień został określony w postanowieniach umów, które zawarł w ramach swobody wstępowania w stosunki prawne. Powód nie wykazał przy tym, iż doszło do nadużywania pozycji dominującej na rynku poprzez narzucanie uciążliwych warunków umów, przynoszących w tym wypadku Gminie, jako przedsiębiorcy narzucającemu te warunki, nieuzasadnione korzyści (art. 8 ust. 2 ustawy) (por. art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o ochronie konkurencji i konsumentów Dz.U.2007.50.331 ze zm.).

W istocie wskazać należy, że strony nie kwestionowały ważności umów: z dnia 12 listopada 2007 r. - Nr (...); z dnia 28 sierpnia 2009 r. - Nr (...), wraz z aneksem Nr (...) z dnia 30.12.2009 r.; z dnia 16 września 2009 r. - Nr (...) czy faktu zawarcia aneksu Nr (...) z dnia 21 grudnia 2009 r.

Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej (art. 58 § 1 k.c.), jednak tylko na podstawie stanu faktycznego przedstawionego przez strony i ustalonego w sposób przewidziany w prawie procesowym, przede wszystkim w drodze udowodnienia. Strony powinny przytoczyć fakty oraz dowody, mające być podstawą stwierdzenia nieważności, i uczynić to zgodnie z regułami określonymi w przepisach prawa procesowego. Z urzędu należy zatem wziąć pod uwagę nieważność czynności prawnej, jednak tylko na podstawie materiału zebranego zgodnie z regułami obowiązującymi w prawie procesowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2010 roku V CSK 142/10 LEX nr 737290, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 26/05, OSNC 2006/4/63).

Konsekwencją braku ustalenia, iż umowy zawarte z pozwaną były nieważne oraz w pełny sposób określały zakres partycypacji tego podmiotu w inwestycjach jest potrzeba ustalenia, czy powód skutecznie wywodził swoje roszczenie z innych podstaw.

Powód nie wywodził roszczenia z faktu nieważności umów, ale i nie kwestionował, iż nie doszło do znajdującego podstawę prawną przejścia własności wzniesionych urządzeń i nieruchomości na rzecz Gminy, co przemawia przeciwko możliwości oparcia roszczenia o przepisy o bezpodstawnym wzbogacenia Gminy L. jego kosztem.

Powód wskazał, iż nie wywodzi również swojego roszczenia z art. 49 k.c. (00:20:50, k. 313). Zgodnie ze wskazanym przepisem osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń przesyłowych, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenie do swej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem. Deweloper ma zatem co do zasady prawo żądać zawarcia umowy o nabycie własności stosownych urządzeń przez przedsiębiorstwo przesyłowe, za odpowiednim wynagrodzeniem, a w razie odmowy zawarcia takiej umowy, dochodzenia jej zawarcia. W sytuacji stanowiącej podstawę żądania przysługuje zatem inwestorowi wyraźne roszczenie o nakazanie przedsiębiorcy przesyłowemu nabycia własności urządzeń przesyłowych. Skoro bowiem konkretny inwestor wybudował na swój koszt określone urządzenia przesyłowe, a przedsiębiorca włączył je do swojej sieci, przyznane roszczenie ma posłużyć inwestorowi dla uzyskania wynagrodzenia za wybudowanie urządzeń, które ostatecznie przynoszą zyski komu innemu, nie równoważąc korzyści inwestora, polegających na dostępie (odpłatnym) do dostarczanych mediów.

Wskazać przy tym należy, że samo przyłączenie do sieci nie pozbawia urządzeń zasadniczo statusu rzeczy, a co za tym idzie, nie powoduje wygaśnięcia własności i innych praw rzeczowych, których przedmiotem jest urządzenie. Przyłączenie urządzenia do sieci przedsiębiorcy nie powoduje, że staje się przedmiotem własności przedsiębiorcy, Może zatem dojść do przeniesienia ich własności w drodze umowy na rzecz przedsiębiorcy lub osoby trzeciej, można też oddać je w leasing lub najem. Wskazuje na to art. 49 § 2, który stanowi o roszczeniu o nabycie własności urządzenia przyłączonego już do sieci (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK 309/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2010 r., V CSK 195/09 (OSNC 2010, nr 7-8, poz. 116).

W niniejszej sprawie powód nie tylko nie opierał roszczenia na tej podstawie prawnej, ale wprost stwierdził, że nie dostrzega w niej w przedmiotowym stanie możliwości dochodzenia stosownego „odpowiedniego wynagrodzenia”.

Za zasadnością powództwa nie przemawia również treść uchwały nr (...) (...) Rady Miasta L. z dnia 24 czerwca 2004 r., w sprawie zasad przygotowania, realizacji i finansowania inwestycji miejskich w zakresie infrastruktury technicznej realizowanych w osiedlach zabudowy wielorodzinnej, albowiem nie stanowi ona aktu prawa miejscowego.

Stosownie do art. 40 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U.2013.594):

1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy.

2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:

1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;

2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;

3) zasad zarządu mieniem gminy;

4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Jakkolwiek normatywny charakter uchwał dotyczących zarządu mienia komunalnego budzić może wątpliwości, to jednak biorąc pod uwagę konstrukcję uchwały rady gminy bądź zarządzenia organu reprezentującego gminę odnoszących się do spraw majątkowych, a zatem dotyczących sfery dominium nie zaś imperium gminy, należy stwierdzić, że nie mają one charakteru aktu normatywnego. Uchwała podjęta przez radę gminy dotycząca sfery majątkowej jest skierowana wyłącznie do organu wykonawczego, uprawnionego do reprezentacji, a zatem wywoła ona określone skutki wyłącznie wewnątrz gminy (tj. pomiędzy jej organami). Adresatem uchwały podjętej w sferze dominium w żadnym razie nie może być osoba trzecia. Tym samym wszelkie skutki prawne w sferze prawa cywilnego powstaną dopiero w wyniku złożenia oświadczenia woli przez organ uprawniony do reprezentacji gminy (por. P. Chmielnicki, Glosa do wyroku SN z dnia 11 marca 2011 r., II CSK 302/10 GSP-Prz.Orz. 2011/3/15-30).

Przedmiotowa uchwała nie stanowi takiego aktu prawa miejscowego, cechą aktu prawa miejscowego jest bowiem jego powszechne obowiązywanie, w stosunku do nieskonkretyzowanej grupy podmiotów na obszarze działania organu, który go ustanowił. Rada Gminy nie wskazała, że podjęte uregulowania posiadają atrybutu mocy wiążącej w stosunku do adresatów, do których są skierowane. Świadczą o tym nie tylko wyniki wykładni językowej poszczególnych uregulowań uchwały, w szczególności, fakt, że uchwała regulowała w istocie uprawnienia Prezydenta Miasta, któremu powierzono wykonanie uchwały, w zakresie jego kompetencji przy dysponowaniu mieniem gminy. Również ze wskazania podstawy prawnej do jej uchwalenia, wśród której wymieniono jedynie art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust, 1 pkt 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym, nie można wnioskować, że stanowi ona realizację uprawnienia z art. 40 ustawy.

Powyższe argumenty i dowody przemawiają za uznaniem, że powództwo jako pozbawione podstawy prawnej musi być oddalone.

W zakresie objętego pozwem roszczenia o zapłatę kwoty 500.000 zł w wykonaniu umowy nr (...) z dnia 28 sierpnia 2009 r., co do którego pozwana w odpowiedzi na pozew zgłosiła zarzut niewymagalności, a następnie po przedstawieniu przez powoda, przy piśmie procesowym z dnia 10 października 2013 r. (k. 248-299) kosztorysów powykonawczych protokołów odbioru robót, oświadczyła (k. 318), że "zostały spełnione warunki powstania roszczenia o zapłatę" powództwo zostało oddalone jako nieudowodnione. Oświadczenie pozwanej co do wypełnienia przez powoda umownego obowiązku przedstawienia pozwanej żądania zapłaty z kopią faktury i dokumentami rozliczeniowymi tj. protokołem odbioru robót i kosztorysem powykonawczym jest równoznaczne z cofnięciem zarzutu, że powództwo jest przedwczesne. Pozwany nie odniósł się jednak do treści przedstawionych w toku procesu dokumentów, nie przyznał, że ich treść wystarcza do uznania, że powód wykonał umowę, co nakazuje spełnić świadczenie, nie zapłacił na rzecz powoda żadnej kwoty. Obie strony są w reprezentowane w procesie przez fachowych pełnomocników, nie było zatem obowiązkiem Sądu badanie, czy dołączone do pisma powoda z dnia 11 października 2013 r. dokumenty prywatne stanowią wykonanie umowy, odnoszą się do konkretnej inwestycji i są dowodem poniesienia kosztów przewidzianych umową. Ciężar udowodnienia istnienia roszczenia, w tym jego wysokości i wymagalności spoczywał na powodzie. Dowód ze wskazanych dokumentów w braku przyznania strony przeciwnej Sąd uznał za niewystarczający i dlatego powództwo zostało oddalone w całości.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnione jest treścią art. 102 k.p.c. stanowiącego, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W sprawie nie ulega wątpliwości, że powód zrealizował obiekt użyteczności publicznej, do którego co do zasady zobowiązana jest Gmina jako podmiot który ma zaspokajać zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Nie ulega zatem wątpliwości, że jakkolwiek wynikające z zawartej w ramach swobody kontraktacji umowy to jednak powód mógł uważać, iż poniesienie wyłącznie przez niego, przy częściowym finansowaniu przez Gminę dróg oraz urządzeń przesyłowych służących ogółowi stanowić może podstawę do zasadności roszczenia.

Mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy, na podstawie wyżej powołanych przepisów, Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.