Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący - SSO Piotr Sałamaj

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2014 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa C. H. S. Spedytorzy Międzynarodowi spółki

z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko (...) spółka akcyjna spółce komandytowej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum

w Szczecinie z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt X GC 47/13 upr

I. oddala apelację;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VIII Ga 41/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt X GC 47/13 zasądził od pozwanej (...) Logistyka spółki akcyjnej w S. na rzecz powódki C. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 1.723,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 6 października 2012 r. (pkt I. sentencji), oddalił powództwo co do odsetek w pozostałym zakresie (pkt II.) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 647 zł tytułem kosztów procesu (pkt III.).

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że podstawę prawną przedmiotowego roszczenia stanowi przepis art. 774 k.c. Pozwana na żadnym etapie nie kwestionowała prawidłowego wykonania przez powódkę przedmiotowej umowy przewozu. Braku zasadności roszczenia dochodzonego przez powódkę strona pozwana upatrywała natomiast w tym, że roszczenie to wygasło na skutek dokonanego przez pozwaną potrącenia. Według pozwanej przysługiwało jej bowiem roszczenie względem powódki wynikające z tytułu nienależytego wykonania umowy w postaci usługi transportowej z S. S. L. (Włochy) do S., na podstawie zlecenia transportowego nr (...). Pozwana udowodniła, że w dniu 19 kwietnia 2012 r. podczas wykonywania przewozu przez pozwaną w związku ze zleceniem transportowym nr (...) pojazd pozwanej został zatrzymany przez policję austriacką, która stwierdziła przeważenie pojazdu o 1028 kg na jednej osi. W wyniku kontroli pozwana została ukarana mandatem karnym w wysokości 70 euro, a także obciążono ją kosztami kontroli stanu technicznego pojazdu w wysokości 400 euro oraz doliczono kwotę 10 euro z tytułu kosztów ważenia – łącznie 480 euro, tj. 2.017,58 zł.

Jako że powyższa umowa, tak jak i wymieniona wcześniej a objęta żądaniem pozwu umowa, ma charakter umowy międzynarodowego przewozu, to stosuje się do niej przepisy Konwencji, oraz subsydiarnie Prawa przewozowego i Kodeksu cywilnego. Zdaniem pozwanej jej wierzytelność miała charakter roszczenia odszkodowawczego względem powódki z tytułu poniesionych przez pozwaną kosztów w kwocie 480 euro za wymienione zdarzenie związane z przeciążeniem osi. Odpowiedzialności powódki pozwana upatrywała w przepisie art. 43 Prawa przewozowego (p.p.). Sąd Rejonowy wskazał, że z brzmienia 43 § 1 p.p. wynika jednoznacznie, iż strony umowy przewozu mogą zmienić zasadę co do tego, kto jest odpowiedzialny za czynności ładunkowe. Należy zauważyć, że brzmienie art. 43 ust. 1 p.p. przez użycie słów „ jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej” jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości dopuszcza możliwość modyfikowania wskazanej regulacji. Tym samym przepis ten jako względnie obowiązujący uznać należy jako nadający się do regulowania w ramach swobody umów. O tym jak szeroko może sięgać granica swobody umów w zakresie ustalania zasad ponoszenia odpowiedzialności w stosunkach cywilnych może także świadczyć brzmienie przepisu art. 473 § 1 k.c.. Odnosząc się do treści art. 55a i 72 p.p. Sąd Rejonowy wskazał, że chociaż przepisy te w przeciwieństwie do art. 43 p.p. nie zawierają wprost zapisów dopuszczających ich zmianę w ramach swobody umów, to należy uznać, że dopuszczalność ich modyfikacji jest logiczną konsekwencją możliwości modyfikowania art. 43 p.p. Sprzeczne bowiem z zasadą racjonalności prawodawcy byłoby, gdyby strony mogły ustalić do czyich obowiązków należą czynności ładunkowe, nie mogąc przy tym dokonać zmiany ustalenia odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną z tego tytułu.

Sąd podniósł, że strony bezspornie wprowadziły do zlecenia transportowego nr (...) z 17.04.2012 r. zapis stanowiący, że „przewoźnik (zleceniobiorca) zobowiązany jest wykonać niniejsze zlecenie zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki i warunki przewozu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów w zakresie dopuszczalnej masy, nacisków osi i wymiaru pojazdu.” Tym samym Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż strony w umowie przewozu dot. tego zlecenia transportowego skutecznie zmodyfikowały zasady ponoszenia odpowiedzialności za czynności ładunkowe i szkody z tego wynikłe, w ten sposób, że to przewoźnik (pozwana), a nie nadawca (powódka) odpowiadała za wykonanie zlecenia zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki i warunki przewozu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów w zakresie dopuszczalnej masy, nacisków osi i wymiaru pojazdu. Dlatego też pozwana nie mogła obciążyć powódki kosztami poniesiony z tytułu przeciążenia osi pojazdu, gdyż to do obowiązków przewoźnika (pozwanej) należało wykonanie zlecenia zgodnie z przepisami dot. dopuszczalnych nacisków osi. Sąd pierwszej instancji podniósł, że kierowca w przypadku powzięcia wątpliwości powinien dążyć do zważenia towaru celem wyeliminowani możliwości przeciążenia osi. Brak odpowiedniej wagi na miejscu załadunku nie może zwalniać przewoźnika z tej odpowiedzialności. Przewoźnik w osobie kierowcy mógł skorzystać z wagi osiowej znajdującej się w jednym z serwisów na terenie W.. W konsekwencji bowiem z takiej wagi znajdującej się w serwisie na terenie Austrii kierowca musiał korzystać. Z tego względu dokonane przez pozwaną oświadczenie o potrąceniu nie wywołało zamierzonych skutków prawnych, gdyż przedstawiona przez pozwaną wierzytelność - jako nieistniejącą - nie nadawała się do potrącenia.

Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a to:

1) art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron polegającej na przyjęciu, że strony poprzez zapis w zleceniu ,,przewoźnik/zleceniobiorca zobowiązany jest wykonać niniejsze zlecenie zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki i warunki przewozu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów w zakresie dopuszczalnej masy nacisków osi i wymiaru pojazdu” dokonały obciążenia przewoźnika obowiązkiem wykonania czynności ładunkowych, a w szczególności przeniosły na przewoźnika (pozwanego) odpowiedzialność za szkodę wynikłą z nienależytego wykonania czynności ładunkowych - a tym samym zasadę ustaloną przepisem art. 43 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe;

2) art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo przewozowe poprzez jego błędną wykładnie i przyjęcie, że przepis ten nie jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, a strony miały możliwość jego modyfikacji i przeniesienia odpowiedzialności za szkodę wynikłą z nienależytego wykonania czynności ładunkowych na przewoźnika (pozwanego);

3) art. 72 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 43 ust. 2 ustawy Prawo przewozowe poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że nadawca (powód) nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wynikłą z nienależytego wykonania czynności ładunkowych.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że zapis warunków zlecenia nie stanowi wprost o podziale obowiązków stron w zakresie wykonywania czynności ładunkowych. Określa on jedynie obowiązek pozwanego do wykonywania zlecenia zgodnie z przepisami określającymi dopuszczalny nacisk na oś pojazdu. Zapis ten jednak dotyczyć powinien przewoźnika tylko jeżeli wywiera on faktyczny wpływ na warunki, w jakich transportowany jest towar. W niniejszej sprawie przewoźnik nie wykonał czynności ładunkowych.

Skarżący podniósł, że nawet jeżeli wskazana regulacja umowna zmieniła zasady dokonywania czynności ładunkowych, obciążając nimi pozwanego, to nie mogła zmienić zasady wyrażonej w bezwzględnie obowiązującym przepisie art. 72 ust. 1 pkt 2 p.p., który nie mógł być zmieniony umową stron. Wskazał, że w art. 72 ust. 1 p.p. nie zostały wskazane żadne okoliczności zwalniające nadawcę od odpowiedzialności za powstałą szkodę, co oznacza, że odpowiedzialność nadawcy jest absolutna. Od odpowiedzialności tej nadawca mógłby się uwolnić jedynie poprzez wykazanie, iż jego działanie lub zaniechanie zostało wywołane zawinionym zachowaniem przewoźnika. Pozwanemu zaś w niniejszej sprawie nie można przypisać winy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wyczerpujący oraz ocenił zgromadzone w sprawie dowody zgodnie z wymogami wynikającymi z regulacji art. 233 § 1 k.p.c. Na podstawie tej oceny trafnie ustalił, że roszczenie dochodzone pozwem zasługuje niemal w całości na uwzględnienie. Żądania powoda nie mógł niweczyć podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia.

Wskazać należy, że zarzuty apelacji stanowią w istocie powielenie argumentacji podniesionej przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu, do której Sąd pierwszej instancji odniósł się już w sposób wyczerpujący.

Sąd Okręgowy dokonując ponownej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym przede wszystkim zapisów zlecenia transportowego nr (...), w kontekście podniesionych przez pozwanego zarzutów oraz regulacji ustawy Prawo przewozowe, w całości podziela podgląd Sądu Rejonowego o tym, że w niniejszej sprawie strony w ramach swobody umów skutecznie zmodyfikowały zasady ponoszenia odpowiedzialności za czynności ładunkowe i szkody z tego wynikłe, w ten sposób, że to przewoźnik (pozwany), a nie nadawca (powód) odpowiadał za wykonanie zlecenia zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki i warunki przewozu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów w zakresie dopuszczalnej masy, nacisków osi i wymiarów pojazdu. Za powyższą tezą przemawia przede wszystkim literalna wykładnia zlecenia transportowego nr (...) w którym wskazano, iż ,,kierowca powinien dopilnować załadunku” oraz postanowiono, iż ,,przewoźnik (zleceniobiorca) zobowiązany jest wykonać niniejsze zlecenie zgodnie z przepisami regulującymi obowiązki i warunki przewozu drogowego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów w zakresie dopuszczalnej masy, nacisków osi i wymiaru pojazdu.” Zauważyć należy, że świadek E. S. zeznała, iż według treści tego zlecenia obowiązek przypilnowania prawidłowego załadunku spoczywał na przewoźniku (k. 154). Znamienny przy tym było, że na taki zakres obowiązków przewoźnika wskazywał także pracownik pozwanego M. J., która zeznała, iż ,,według warunków zlecenia to kierowca powinien dopilnować załadunku” (k. 175). Skoro zatem to przewoźnik miał sprawować pieczę nad załadunkiem, to trudno jest przyjąć za skarżącym, iż zapisy zlecenia transportowego nie stanowią o podziale obowiązków stron w zakresie czynności ładunkowych.

Chybione jest także stanowisko skarżącego o tym, iż postanowienia warunków zlecenia nie mogą mieć zastosowania albowiem pozwany nie wykonywał czynności załadunkowych. Podnieść trzeba, że R. K., kierowca wykonujący przewóz, zeznał, że ,,kiedy trwał załadunek ja byłem przy tym i uczestniczyłem w tym” (k. 121), stąd też nie sposób zgodzić się z pozwanym, iż ,, nie wywierał faktycznego wpływu na warunki w jakich transportowany jest towar”.

Reasumując, stwierdzić należy, że argumenty podniesione w apelacji były niewystarczające do zakwestionowania stanowiska Sądu Rejonowego o tym, że strony w zleceniu transportowym nr (...) ustaliły, w sposób odmienny aniżeli określony w regulacji art. 43 ust. 1 i 2 ustawy Prawo przewozowe, iż to przewoźnik, nie zaś nadawca, będzie odpowiadać za to aby czynności ładunkowe zostały wykonane w sposób zapewniający przewóz przesyłki zgodnie z przepisami ruchu drogowego, w tym niepowodujący przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi.

W okolicznościach niniejszej sprawy nietrafne było także odwołanie się przez skarżącego do regulacji art. 72 ust. 1 pkt 2 Prawa przewozowego. Wskazać należy, że unormowanie to nie może być interpretowane w oderwaniu o treści regulacji art. 43 ust. 1 i 2 p.p. oraz postanowień łączącej strony umowy. Skoro bowiem to pozwany był zobowiązany do zorganizowania czynności załadunkowych w sposób zgodny z przepisami ruchu drogowego, to nie nieuzasadnionym jest przypisanie powodowi odpowiedzialności za naruszenie tych regulacji, w tym przekroczenie dopuszczalnych nacisków osi. Wyjaśnienia ponadto wymaga, że w odniesieniu do odpowiedzialności administracyjnoprawnej (tj. postępowania mandatowego), w doktrynie wskazuje się, że zastosowanie znajduje regulacja art. 92a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (vide Daniel Dąbrowski, Komentarz do art. 43 ustawy prawo przewozowe, System Informacji Prawnej LEX). Stosowanie do art. 92a ust. 1 i 7 tej ustawy nadawca może być pociągnięty do odpowiedzialności w związku z wykonaniem przewozu z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego ,,jeżeli okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że podmiot ten miał wpływ lub godził się na powstanie naruszenia.” Powód zaś, w przeciwieństwie do pozwanego, nie miał realnego wpływu na przebieg czynności załadunkowych, a zatem nie może być pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu wadliwego rozmieszczenia ładunku. W konsekwencji powód nie jest zobowiązany do poniesienia szkody powstałej w związku z obciążeniem pozwanego mandatem karnym z tytułu przekroczenia dopuszczalnego nacisku na oś pojazdu.

Mając na uwadze powyższe trafna okazała się konkluzja Sądu pierwszej instancji o tym, że podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia był nieskuteczny.

Z tych też względów Sad Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, który powód wygrał w całości, rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Jak wynika z pisma pozwanego z dnia 9.05.2014 r. (k. 239) i załączonej do niego informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS nr (...) (k. 242-245) pozwany dokonał zamiany formy organizacyjnoprawnej, co zostało uwzględnione w treści niniejszego wyroku Sądu Okręgowego.

SSO Piotr Sałamaj