Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia SO Barbara Braziewicz (spr.)

Sędziowie: SO Lucyna Morys – Magiera

SR (del.) Roman Troll

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 lipca 2014 r.

sprawy ze skargi J. O.

przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w Rybniku

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki

w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Rybniku pod sygn. akt I Ns 665/10

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Rybniku pod sygn. akt I Ns 665/10 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  zalecić Sądowi Rejonowemu w Rybniku, aby nadał bieg zażaleniu uczestnika postępowania W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012 r.
– w terminie 7 – dniowym od zwrotu akt po załatwieniu skargi;

3.  przyznać skarżącej J. O. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w R. kwotę 6.000 zł (sześć tysięcy złotych);

4.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

5.  zwrócić skarżącej kwotę 100 zł (sto złotych) uiszczoną tytułem opłaty sądowej
od skargi;

6.  zasądzić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku na rzecz skarżącej kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu skargowym.

SSR (del.) Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys – Magiera

Sygn. akt III S 102/14

UZASADNIENIE

W dniu 5 czerwca 2014r. do tutejszego Sądu wpłynęła skarga J. O.
na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki.
W skardze domagała się ona stwierdzenia przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Rybniku pod sygnaturą akt I Ns 665/10, zobowiązania Sądu Rejonowego w Rybniku do podjęcia w odpowiednim terminie stosownych czynności, zasądzenia na jej rzecz od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku kwoty 10.000 zł tytułem pieniężnej rekompensaty oraz zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając swoje żądanie skarżąca wskazała na uchybienia procesowe mające miejsce
w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Rybniku, które skutkowały zaistnieniem dalszej przewlekłości. Na podstawie bowiem regulacji art. 1135 ⁵ § 2 k.p.c. wobec niewskazania pełnomocnika do doręczeń w kraju pismo sądowe przeznaczone dla strony mającej miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedzibę za granicą pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, o czym stronę należy pouczyć przy pierwszym doręczeniu.
W niniejszej sprawie wobec nieustanowienia pełnomocników do doręczeń w kraju pisma sądowe adresowane do uczestniczek postępowania J. R. i M. C. winny zostać pozostawione w aktach ze skutkiem doręczenia – uczestniczki postępowania zostały pouczone o rygorze z art. 1135 ⁵ § 2 k.p.c. przy pierwszym doręczeniu. Pomimo tych okoliczności Sąd Rejonowy w Rybniku przez okres ponad roku nieudolnie stara się doręczyć drogą pocztową uczestniczkom postępowania odpis zażalenia W. M., również pomimo tego, że wcześniejsze zawiadomienia o terminach rozpraw był pozostawiane
w aktach ze skutkiem doręczenia. Skarżąca podniosła, że Sąd Rejonowy w Rybniku nie wykonał również zalecenia Sądu Okręgowego w Gliwicach zawartego w postanowieniu z dnia 9 kwietnia 2013r. w sprawie o sygn. akt III S 21/13 w przedmiocie nadania biegu zażaleniu uczestnika postępowania W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r.
w terminie 7 dni od zwrotu akt po załatwieniu skargi. W skardze podniesiono, że opieszałość Sądu Rejonowego w rozpoznaniu sprawy wpłynęła negatywnie na sferę fizyczną i psychiczną wnioskodawczyni.

Przystępując do niniejszej sprawy, Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego
w R. wniósł o nieuwzględnienie skargi, nie uzasadniając swojego stanowiska.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga musiała odnieść skutek.

Postępowanie w sprawie, której dotyczy skarga wszczęte zostało 21 czerwca 2010r. Tego dnia wpłynął do Sądu Rejonowego w Rybniku wniosek J. O. przy udziale B. M., J. R. i W. M. o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), o powierzchni 0,0243 ha składającej się z działek
nr (...), (...), (...), (...). W toku postępowania Sąd Rejonowy doręczył skutecznie odpis wniosku o zniesienie współwłasności wraz z załącznikami i pouczeniem z art. 1135 ⁵ k.p.c. (k. 46, 52):

- uczestnikowi postępowania W. M. (k. 128-131), który udzielił pełnomocnictwa procesowego żonie M. M. (k. 64),

- uczestniczce postępowania B. M. za pośrednictwem Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w W. (k. 124-127), która udzieliła pełnomocnictwa procesowego r.pr. J. S. (k. 165),

- uczestniczce postępowania J. R. za pośrednictwem Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w L., która odmówiła przyjęcia korespondencji (k. 77-80) i nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń w kraju,

- uczestniczce postępowania M. C. za pośrednictwem Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w L. (k. 65-68), która nie ustanowiła pełnomocnika
do doręczeń w kraju.

W dniu 5 grudnia 2012r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłej z zakresu szacowania nieruchomości M. T. za sporządzenie opinii uzupełniającej w kwocie 354,24 zł (k. 331). Postanowienie to zastało zaskarżone zażaleniem przez uczestnika postępowania W. M. za pośrednictwem jego pełnomocnika (k. 344).

W związku ze skargą na przewlekłość postępowania złożoną przez wnioskodawczynię J. O. Sąd Okręgowy w Gliwicach w postanowieniu z dnia 9 kwietnia 2013r.,
sygn. akt III S 21/13 między innymi stwierdził, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Rybniku pod sygn. akt I Ns 665/10 wystąpiła przewlekłość postępowania, przyznał skarżącej od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 4.000 zł, zalecił Sądowi Rejonowemu w Rybniku, aby nadał bieg zażaleniu uczestnika postępowania W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. – w terminie
7 dniowym od zwrotu akt po załatwieniu skargi.

Po zwrocie akt do Sądu Rejonowego w dniu 22 kwietnia 2013r. wydano zarządzenie, aby odpisy zażalenia doręczyć: pełnomocnikowi wnioskodawczyni, pełnomocnikowi B. M. oraz „pozostałym uczestnikom postępowania”. Po nadejściu zwrotnych potwierdzeń odbioru akta polecono przedłożyć Sądowi Okręgowemu w Gliwicach celem rozpoznania zażalenia (k. 379). Następnie, 5 czerwca 2013r. polecono monitować (...) w R. o nadesłanie zwrotnych potwierdzeń odbioru (k. 385). W dniu
11 lipca 2013r. wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawczyni z wnioskiem o nadanie sprawie biegu i przesłanie akt wraz z zażaleniem do Sądu odwoławczego. W piśmie zwrócono uwagę na niezasadność doręczenia odpisów zażalenia uczestniczkom postępowania oraz na konieczność pozostawiania adresowanych do nich pism sądowych w aktach sprawy stosownie do regulacji art. 1135 ^{( 5)} § 2 k.p.c. (k. 390-391). Zarządzeniem z 17 lipca 2013r. pismo pełnomocnika wnioskodawczyni polecono doręczyć pełnomocnikowi uczestniczki postępowania r. pr. J. S., pełnomocnikowi W. M. M. M., J. R. i M. C. (k. 393). Zarządzeniem wydanym w tym samym dniu polecono ponaglić (...) w R. o zwrotne potwierdzenia odbioru przesyłek sądowych adresowanych do J. R. i M. C. (k. 394). Pismami
z 1 sierpnia 2013r. (...) S.A. Centrum (...) poinformowała,
że w zgłoszonej sprawie trwa postępowanie reklamacyjne (k. 405, 403). Zarządzeniem
z 20 sierpnia 2013r. polecono przedłożyć akta sędziemu referentowi celem podjęcia dalszych czynności (k. 409). W dniu 11 września 2013r. wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawczyni o wyznaczenie terminu rozprawy (k. 411). Pismem z 25 września 2013r. (...) S.A. Centrum (...) poinformowała, że przesyłka pocztowa adresowana do M. C. zaginęła (k. 415). Zarządzeniem z 10 października 2013r., w związku z zaginięciem korespondencji adresowanej do M. C., polecono ponownie doręczyć jej odpis zażalenia na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. oraz polecono ponaglić (...) w R. o rozpoznanie reklamacji dotyczącej korespondencji skierowanej do J. R. (k. 417). Pismem z 24 października 2013r. (...) S.A. Centrum (...) poinformowała, że przesyłka pocztowa adresowana do J. R. zaginęła (k. 422). Zarządzeniem z dnia 13 listopada 2013r. polecono monitować (...) w R. o zwrot potwierdzenia odbioru przesyłki adresowanej do M. C. (k. 428). Zarządzeniem z 23 grudnia 2013r.,
w związku z zaginięciem korespondencji adresowanej do J. R., polecono ponownie doręczyć jej odpis zażalenia na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. (k. 436). Następnie zarządzeniem z 10 stycznia 2014r. polecono monitować do (...) w R.
o rozpoznanie reklamacji odnośnie przesyłki dla M. C. oraz zwrotnego potwierdzenia odbioru dla J. R. (k. 438). Pismem z 17 marca 2014r. (...) S.A. Centrum (...) poinformowała, że przesyłka pocztowa adresowana
do M. C. zaginęła (k. 445). Odnośnie zwrotnego potwierdzenia odbioru korespondencji adresowanej do J. R. pismem z 26 marca 2014r. (...) S.A. Centrum (...) poinformowała, że reklamowana przesyłka została doręczona adresatowi w dniu 18 stycznia 2014r. (k. 449). Zarządzeniem z 1 kwietnia 2014r., wobec uznania za zaginioną przesyłki skierowanej do M. C., polecono ponownie doręczyć jej odpis zażalenia na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. (k. 452). W dniu
16 kwietnia 2014r. wpłynął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o wyznaczenie terminu rozprawy (k. 456).

Przedstawiony przebieg dotychczasowego postępowania w sprawie objętej skargą uzasadnia stwierdzenie, iż w sprawie tej doszło do przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004r., Nr 179, poz.1843 z późn. zm.). Skarga zasługiwała na częściowe uwzględnienie, ponieważ postępowanie trwa dłużej niż było to konieczne dla wydania w niej rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 cytowanej powyżej ustawy strona może wnieść skargę
o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które
są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (…). Zgodnie natomiast z ust. 2 dla stwierdzenia,
że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty (…), uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej
i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Skardze wnioskodawczyni nie sposób odmówić zasadności - w zakresie w jakim obejmuje żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania, przyznania sumy pieniężnej
do kwoty 6.000 zł i zobowiązania Sądu Rejonowego do podjęcia w odpowiednim terminie stosownych czynności.

Zgodnie z regulacją art. 1135 ⁵ k.p.c. strona, która nie ma miejsca zamieszkania
lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wskazać pełnomocnika
do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej (§ 1). W razie niewskazania pełnomocnika
do doręczeń, przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy
ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem (§ 2 ).

Sąd Rejonowy w Rybniku w początkowej fazie sprawy prawidłowo doręczył uczestnikom postępowania zamieszkałym w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej odpis wniosku o zniesienie współwłasności wraz z załącznikami oraz z pouczeniem z art. 1135 ⁵ k.p.c. (k. 46, 52) tj:

- uczestnikowi postępowania W. M. (k. 128-131), który udzielił pełnomocnictwa procesowego żonie M. M. (k. 64),

- uczestniczce postępowania B. M. za pośrednictwem Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w W. (k. 124-127), która udzieliła pełnomocnictwa procesowego r.pr. J. S. (k. 165),

- uczestniczce postępowania J. R. za pośrednictwem Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w L., która odmówiła przyjęcia korespondencji (k. 77-80) i nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń w kraju,

- uczestniczce postępowania M. C. za pośrednictwem Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w L. (k. 65-68), która nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń w kraju.

W tej sytuacji niezasadne są próby doręczania uczestniczkom postępowania J. R. i M. C. - które nie ustanowiły w kraju pełnomocnika procesowego ani pełnomocnika do doręczeń – kolejnych pism w sprawie, w tym odpisu zażalenia W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. Odpisy zażaleń dla uczestniczek postępowania, zgodnie z regulacją art. 1135 ⁵ § 2 k.p.c., winny zostać pozostawione w aktach ze skutkiem doręczenia. Trwające od dnia 22 kwietnia 2013r. do nadal próby doręczenia odpisów postanowienia wskazanym uczestniczkom postępowania spowodowały przewlekłość postępowania trwającą około 15 miesięcy. Nadto niezasadne czynności Sądu Rejonowego w Rybniku pociągnęły za sobą koszty w związku z kolejnymi doręczeniami, reklamacjami składanymi do (...) oraz przysporzyły zbędnej pracy pracownikom Sekretariatu Sądu i placówek pocztowych. Pełnomocnik wnioskodawczyni pismem z dnia 11 lipca 2013r. zwrócił Sądowi uwagę na niezasadność doręczenia odpisów zażalenia uczestniczkom postępowania oraz na konieczność pozostawiania adresowanych do nich pism sądowych w aktach sprawy stosownie do regulacji art. 1135 ⁵ § 2 k.p.c. Pismo to jednak, najpewniej wskutek niezapoznania się z jego treścią, polecono jednak doręczyć uczestniczkom postępowania J. R. i M. C., a następnie odnośnie tych doręczeń również uruchomiono procedurę reklamacyjną.

Należy również zauważyć, że Sąd Rejonowy w Rybniku w istocie nie wykonał zalecenia Sądu Okręgowego w Gliwicach zawartego w postanowieniu z dnia 9 kwietnia 2013r. w sprawie o sygn. akt III S 21/13 w przedmiocie nadania biegu zażaleniu uczestnika postępowania W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r. w terminie
7 dni od zwrotu akt po załatwieniu skargi. Podejmowane zbędne czynności nie skutkowały bowiem nadaniem biegu zażaleniu, a wygenerowały około 15 miesięczną przewlekłość postępowania.

Z tych względów, na zasadzie art. 12 ust. 2, 3 i 4 ustawy z 17 czerwca 2004r.
o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy (…) w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, skargę wnioskodawczyni częściowo uwzględniono. Zatem
Sąd Okręgowy stwierdził, że w postępowaniu Sądu Rejonowego w Rybniku w sprawie
o sygn. akt I Ns 665/10 nastąpiła przewlekłość postępowania i z tego tytułu przyznał
od Skarbu Państwa skarżącej kwotę 6.000 zł. Zasądzenie od Skarbu Państwa odpowiedniej sumy pieniężnej w związku ze stwierdzoną przewlekłością postępowania uzależnione jest od uznania przez sąd rozpoznający skargę, że zadośćuczynienie w tej formie stanowi in concreto spełnienie powinności dyktowanych ideą humanitaryzmu postępowania i będzie stanowić słuszną rekompensatę za krzywdzące swą nadmiernością negatywne skutki. Zatem Sąd Okręgowy uznał, że w okolicznościach sprawy zadośćuczynienie w wysokości 6.000 zł spełni swą funkcję i będzie stanowić słuszną rekompensatę za krzywdzące swą nadmiernością negatywne skutki trwającego postępowania. Ponadto w związku z brakiem dalszych czynności w sprawie zalecono Sądowi Rejonowemu w Rybniku, aby nadał bieg zażaleniu uczestnika postępowania W. M. na postanowienie z dnia 5 grudnia 2012r.
– w terminie 7 dniowym od zwrotu akt po załatwieniu skargi. Sąd winien mieć przy tym na uwadze regulację art. 1135 ⁵ § 2 k.p.c. Niezależnie od tego, mając na uwadze ogólny znaczny czas trwania niniejszego postępowania, Sąd winien bez zbędnej zwłoki wyznaczyć termin rozprawy i po zebraniu materiału dowodowego koniecznego dla rozstrzygnięcia, wydać orzeczenie końcowe.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w związku
z art. 99 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.oraz art. 8 ust. 2 cyt. ustawy. O zwrocie opłaty orzeczono na mocy art. 17 ust. 3 cyt. ustawy.

SSR (del.) Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys – Magiera