Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2014 r. w Szczecinie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 grudnia 2013 r. sygn. akt VII U 3796/12

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 92/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 września 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił A. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od ww. decyzji wskazując, że choruje na cukrzycę, makulopatię obrzękowo – wysiękową, depresję, nadciśnienie tętnicze oraz dyskopatię,
a schorzenia powyższe uniemożliwiają jej podjęcie pracy. Nadto podała, że została zaliczona do osób z lekkim stopniem niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, stwierdzając, że stan zdrowia ubezpieczonej, nie pozwala na uznanie jej za niezdolną do pracy.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2013 r. sygn. akt VII U 3796/12 Sąd Okręgowy
w S. oddalił odwołanie A. M.. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przyjęte przez Sąd, następujące ustalenia faktyczne i ocena prawna:

A. M. urodziła się (...). Legitymuje się ona wykształceniem w zawodzie technik – ekonomista. W trakcie swojej aktywności zawodowej pracowała jako sprzedawca, księgowa, referent, pomoc kuchenna w przedszkolu. A. M. legitymuje się ponad 22-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, a w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, tj. od 1 stycznia 2000 roku do 9 maja 2012 roku (bez okresu pobierania renty) udowodniła 6 lat 1 miesiąc i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 26 lipca 2012 roku A. M. nie została uznana za osobę niezdolną do pracy. Pogląd ten podzieliła Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 13 września 2010 roku. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S., w dniu 20 czerwca 2012 roku zaliczył A. M. do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Aktualnie u A. M. rozpoznaje się:

- stan po laseroterapii siatkówek z powodu retinopatii cukrzycowej prostej i makulopatii, niedowidzenie średniego stopnia do dali oraz prawidłowe widzenie z bliska w korekcji okularowej.

- cukrzycę typu 2 leczoną insuliną,

- nadciśnienie tętnicze,

- otyłość (BMI+36,5 kg/m2),

- zaburzenia adaptacyjne – reakcję depresyjną przedłużoną,

- organiczną chwiejność afektywną.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie ubezpieczonej w świetle art. 57 ust. 1 i 2 oraz art. 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) okazało się niezasadne i jako takie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż A. M. jest osobą zdolną do pracy w oparciu o analizę dokumentacji rentowej ubezpieczonej oraz w szczególności na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu diabetologii, okulistyki, chorób wewnętrznych i psychiatrii tj. lekarzy o specjalnościach obejmujących schorzenia występujące u ubezpieczonej. Sąd Okręgowy podniósł, że biegli z zakresu diabetologii - interny oraz psychiatrii zgodnie wskazali, że aktualny stan zdrowia A. M. zezwala jej na podjęcie pracy zarobkowej na ogólnym rynku pracy, z wyłączeniem ciężkich prac fizycznych oraz pracy w nocy. Cukrzyca występująca u badanej wymaga podjęcia właściwego leczenia, właściwej samokontroli, a stwierdzone powikłania związane z cukrzycą nie ograniczają w sposób istotny zdolności do pracy. Nadciśnienie tętnicze przebiega bez powikłań, nie spowodowało zmian narządowych. Z kolei rozpoznane zaburzenia adaptacyjne - reakcja depresyjna przedłużona i organiczna chwiejność afektywna - w ocenie biegłej z zakresu psychiatrii nie są nasilone w stopniu powodującym długotrwałą niezdolność do pracy. Mogą one być korygowane farmakologicznie. Również biegła z zakresu okulistyki, po zbadaniu ubezpieczonej oraz przeanalizowaniu źródłowej dokumentacji medycznej, nie znalazła podstaw dla uznania A. M. za osobę niezdolną do pracy, pomimo rozpoznania stanu po laseroterapii siatkówek z powodu retinopatii cukrzycowej prostej i makulopatii, niedowidzenia średniego stopnia do dali oraz prawidłowego widzenia z bliska w korekcji okularowej. Zdaniem biegłej stan układu wzrokowego ubezpieczonej nie powoduje jej niezdolności do pracy, albowiem obecnie po leczeniu laserowym w siatkówkach nie stwierdza się zmian cukrzycowych, plamki bez cech makulopatii.

Zdaniem Sądu Okręgowego bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie pozostaje to, że ubezpieczona legitymuje się od czerwca 2012 roku orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności, zaliczającym ją do osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Pojęcie to nie jest bowiem tożsame z pojęciem niezdolności do pracy, wskazanym w treści art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się ubezpieczona. Skarżąca w apelacji wskazała, iż nie przedstawiła argumentów świadczących o ewentualnej wadliwości badań przeprowadzonych przez biegłych, ponieważ sztuka lekarska jest jej obca i nie potrafi ocenić wadliwości tych badań. Zwróciła uwagę na fakt, iż w latach 2014-2005, gdy w jej ocenie była silniejsza i zdrowsza, otrzymywała rentę chorobową. Dalej podniosła, iż posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, w którym stwierdzono, że może ona pracować z wyłączeniem prac ciężkich i w nocy, co zaś jej zdaniem oznacza, że nie może podjąć każdej pracy. Powyższy dokument w jej ocenie stanowi o jej częściowej niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych w S. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i w pełni podzielił argumentację faktyczną i prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadna .

W ocenie Sądu Odwoławczego, w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, jak również dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Apelacyjny ustalenia oraz rozważania prawne Sądu I instancji uznał i przyjął za własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania.

Przy rozpoznawaniu spraw o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, zgodnie
z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bada się, czy ubezpieczony spełnia łącznie trzy przesłanki: jest niezdolny do pracy, posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, oraz czy niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu. W sprawie spornym było wyłącznie to, czy A. M. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Czynniki uwzględniane przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy wymienione są w art. 13 ust. 1 cyt. ustawy. Są to okoliczności o charakterze medycznym – stopień naruszenia sprawności organizmu i możliwość przywrócenia jej w drodze leczenia i rehabilitacji oraz okoliczności o charakterze socjalnym – możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy i celowość przekwalifikowania zawodowego, przy uwzględnieniu rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych.

Kwestia oceny stanu zdrowia i w konsekwencji zdolności do pracy w tym weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, należy do sfery faktów, wymagających wiadomości specjalnych - wiedzy medycznej. Ustalenia w tym zakresie, mogą być zatem dokonane wyłącznie na podstawie opinii biegłych, którzy taką wiedzę specjalną posiadają. W tym miejscu podkreślić należy, że dowód z opinii biegłych jest specyficznym środkiem dowodowym, którego ocena przebiega według odmiennych, właściwych tylko dla tego rodzaju środka dowodowego, kryteriów. Ewaluacja ta dokonywana jest przede wszystkim z punktu widzenia fachowości i doświadczenia osób, które sporządziły opinię, sposobu i dokładności przeprowadzonych badań oraz trafności uzasadnienia w powiązaniu z wynikami tych badań, w kontekście zasad logiki i doświadczenia życiowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, dokonanie przez Sąd Okręgowy ustaleń stanu faktycznego w oparciu o opinię biegłych z dnia 7 lutego 2013 roku oraz z dnia 16 marca 2013 roku, w których w sposób zgodny i stanowczy uznali oni ubezpieczoną za zdolną do pracy, było prawidłowe. Wynikające z tej opinii wnioski pozostają logicznie motywowane, wątpliwości nie budzi również przyjęta metoda badawcza.

Z opinii tych w sposób jednoznaczny wynika, że aktualny stan zdrowia A. M. zezwala jej na podjęcie pracy zarobkowej na ogólnym rynku pracy, z wyłączeniem ciężkich prac fizycznych oraz pracy w nocy. Natomiast cukrzyca występująca u ubezpieczonej wymaga podjęcia właściwego leczenia, zaś stwierdzone powikłania z nią związane nie ograniczają w sposób istotny zdolności do pracy ubezpieczonej. Również nadciśnienie tętnicze przebiega bez powikłań i nie spowodowało zmian narządowych. Jak wynika z opinii biegłej z zakresu psychiatrii, rozpoznane zaburzenia adaptacyjne - reakcja depresyjna przedłużona i organiczna chwiejność afektywna - nie są nasilone w stopniu powodującym niezdolność do pracy. Również biegła z zakresu okulistyki wskazała, iż stan układu wzrokowego ubezpieczonej nie powoduje jej niezdolności do pracy, albowiem obecnie po leczeniu laserowym w siatkówkach nie stwierdza się zmian cukrzycowych, plamki bez cech makulopatii.

Wskazać zatem należy, że biegli nie mieli wątpliwości co do stanu zdolności do pracy ubezpieczonej na dzień badania. Ponadto, nie jest rzeczą sądu ocena, czy zgromadzona w aktach dokumentacja medyczna przeczy ustaleniom biegłych, albowiem jej ocena wymaga niedostępnych dla sądu wiadomości specjalnych. Kontroli sądu, na zasadzie przepisu art. 233 k.p.c. podlega natomiast w tym zakresie sposób motywowania przez biegłych prezentowanych wniosków, spójność formułowanych przez nich wypowiedzi, jak również ich oparcie na zasadach logiki i doświadczenia życiowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, sporządzona w sprawie opinia biegłych, odpowiada wskazanym powyżej kryteriom oceny tego rodzaju dowodu i odpowiada w całości sformułowanej tezie dowodowej.

Jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy, dla powyższych ustaleń bez znaczenia pozostaje fakt, iż ubezpieczona legitymuje się od czerwca 2012 roku orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności, zaliczającym ją do osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Podkreślić przy tym należy, że Sąd Apelacyjny nie kwestionuje faktu niepełnosprawności ubezpieczonej oraz niewątpliwego wpływu tej niepełnosprawności na jej życie. Jednakże obowiązujące regulacje prawne, przesądzają, że pojęcie niepełnosprawności nie jest tożsame z niezdolnością do pracy. Możliwe jest zatem niestwierdzenie niezdolności do pracy przy stwierdzeniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 roku, sygn. akt II UK 222/03, OSNP rok 2004, nr 19, poz. 340, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., sygn. akt I UK 280/07). Powyższa sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem zespół lekarzy specjalistów w sposób jednoznaczny uznał A. M. za zdolną do pracy.

Podkreślenia wymaga, że pojęcie niezdolności do pracy zostało zdefiniowane w art. 12 ust. 3 ustawy o rentach i emeryturach z FUS, zgodnie z którym częściowa niezdolność do pracy polega na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Podnieść przy tym należy, że dla oceny niezdolności do pracy dla celów rentowych istotne pozostają nie tylko formalne, ale przede wszystkim rzeczywiste kwalifikacje ubezpieczonego, mierzone również dotychczas wykonywanymi przez niego czynnościami, których możliwość wykonywania uległa deprecjacji na skutek zaistniałych ograniczeń sprawności organizmu. Wbrew zatem twierdzeniom apelacji, niezdolność ta nie może być postrzegana w sposób abstrakcyjny, w oderwaniu od rzeczywistych kwalifikacji ubezpieczonego, jako niezdolność do wykonywania określonych typów prac, niezależnie od tego, czy były one dotychczas świadczone przez ubezpieczonego.

Ubezpieczona posiada wykształcenie zawodowe technik – ekonomista. W trakcie swojej aktywności zawodowej pracowała jako sprzedawca, księgowa, referent, pomoc kuchenna. W ocenie biegłych, zakres schorzeń stwierdzonych u A. M. nie powoduje jej niezdolności do pracy w tym zakresie, zatem aktualnie ubezpieczona może wykonywać powyższe prace z wyłączeniem wskazanych przez biegłą w opinii: ciężkich prac fizycznych oraz pracy w nocy. Przeciwwskazania te, nie należą zaś do specyfiki wykonywanych dotąd przez A. M. prac, zgodnych z jej kwalifikacjami zawodowymi.

Tak argumentując, na podstawie przepisu art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

SSA Romana Motek SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel