Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędziowie: SO Aleksandra Janas

SR del. Marcin Rak

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2014 r. na rozprawie

sprawy z wniosku A. S.

z udziałem P. K.

o dział spadku

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt I Ns 1406/12

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 4. w ten sposób, że oddalić wnioski wnioskodawczyni i uczestnika postępowania o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania;

2.  oddalić apelację w pozostałej części.

SSR del. Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Aleksandra Janas

Sygn. akt III Ca 1739/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w postanowieniu z dnia 25 06 2013r. ustalił, że wnioskodawczyni B. S. poniosła nakład na prawo własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w R. przy ul. (...) w kwocie 46.682,50 zł, zasądził od uczestnika postępowania P. K. na rzecz wnioskodawczyni B. S. tytułem rozliczenia nakładów kwotę 23.341,25 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 16.371,16 zł od dnia 8 06 2010r., od kwoty 2.020,10 zł od dnia 6 05 2011r., od kwoty 2.092,25 zł od dnia 30 08 2011r., od kwoty 2.857,74 zł od dnia 26 06 2013r., w pozostałym zakresie wniosek oddalił oraz zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia przywołał regulacje: art. 1035 k.c. art. 686 k.p.c. Wskazał, że stosunki pomiędzy spadkobiercami do chwili zniesienia wspólności majątku spadkowego regulują przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, przy uwzględnieniu szczególnego charakteru tej wspólności mającej swoje źródło w następstwie prawnym po osobie zmarłej. W niniejszej sprawie spór dotyczył rozliczenia kosztów utrzymania lokalu. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że koszty utrzymania lokalu w postaci opłat koniecznych dla zachowania prawa własności nie są długiem spadkowym w rozumieniu regulacji art. 922 k.p.c. ale długiem spadkobierców związanym z nabyciem określonych praw i rzeczy w drodze dziedziczenia. Wnioskodawczyni poniosła nakład na przedmiot spadku w postaci opłat czynszowych i opłat eksploatacyjnych. Rozliczeniu powinny podlegać nakłady na lokal poczynione przez wnioskodawczynię od 01 1991r. do 12 2004r. oraz od 09 2008r. do dnia sprzedaży lokalu, uznając, że nie podlega rozliczeniu okres od 01 2005r., do 08 2008r., gdyż w tym czasie w lokalu mieszkała córka wnioskodawczyni a uczestnik postępowania nie dysponował kluczami do mieszkania. Wyliczył, że w tym okresie zamykały się one kwotą 46.682,50 zł i uznał, że uczestnik postępowania powinien jej zwrócić kwotę 23.341,25 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od poszczególnych kwot od dnia wezwania go do zapłaty. Stwierdził, że brak jest podstaw do waloryzacji opłat dokonanych przez wnioskodawczynię na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c., gdyż wpłaty za lokal uiszczane były od 1991r. tj. po zakończeniu okresu hiperinflacji trwającej do 01 1990r. W ocenie Sądu nie polegały natomiast rozliczeniu opłaty za media (gaz i energię elektryczną), gdyż nie miały one charakteru nakładów konicznych dla zachowania prawa własności lokalu oraz zależne były od zużycia, którego strony w niniejszej sprawie nie wykazały.

O kosztach postępowania orzekł na podstawie regulacji art. 520 § 2 k.p.c., mając na uwadze, że udziały stron w spadku wyniosły po ½.

Orzeczenie zaskarżył uczestnik postępowania P. K. w części dotyczącej rozstrzygnięć zawartych w punktach 1,2 i 4, który wnosił o jego zmianę w zaskarżonej części poprzez oddalenie wniosku wnioskodawczyni, bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania za obie instancje. Zarzucił, że przy ferowaniu orzeczenia naruszono przepisy prawa procesowego i materialnego, regulacje:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń z materiałem dowodowym zebranym w niniejszej sprawie poprzez przyjęcie, że po śmierci spadkodawczyni do dnia sprzedaży lokalu mieszkalnego uczestnik postępowania miał dostęp do tego lokalu podczas gdy wyzbył się on kluczy do mieszkania przekazując je córce wnioskodawczyni i do dnia sprzedaży lokalu klucze te nie zostały mu zwrócone, poprzez przyjęcie, że brak było uzgodnień między uczestnikami co do zasad rozliczania opłat za mieszkanie, podczas gdy do uiszczania opłat za mieszkanie na podstawie porozumienia zawartego z uczestnikiem zobowiązała się wyłącznie wnioskodawczyni bez obowiązku zwrotu jej połowy należności, poprzez uznanie, iż uczestnik postępowania miał nieskrępowany dostęp do lokalu mieszkalnego, który to wniosek Sąd wywiódł tylko z faktu posiadania przez niego kluczy do mieszkania, sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ustalenie, że intencją wnioskodawczyni było aby uczestnik postępowania uczestniczył w odpowiednim stosunku w wydatkach i ciężarach związanych z utrzymaniem mieszkania, podczas gdy wnioskodawczyni z uwagi na zawarte porozumienie do czasu wniesienia wniosku nie żądała od niego zapłaty z tytułu poniesionych kosztów związanych z utrzymaniem lokalu mieszkalnego.

- art. 381 k.p.c. w zw. z art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez niedopuszczenie przez Sąd z urzędu dowodów a przez to niewyjaśnienie oczywistych sprzeczności w treści zgromadzonego materiału dowodowego a dotyczących treści porozumienia zawartego pomiędzy wnioskodawczynią a uczestnikiem postępowania w przedmiocie zasad korzystania z lokalu mieszkalnego a także rozliczeń pomiędzy nimi, „o istnieniu których było Sądowi wiadomo z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie np. dowodu z przesłuchania żony uczestnika postępowania, córki wnioskodawczyni”.

- art. 1035 k.c. w zw. z art. 206 k.c. i art. 207 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie

i uznanie, że uczestnik postępowania niekorzystający z przedmiotowego lokalu mieszkalnego wobec zawartego z wnioskodawczynią porozumienia o korzystaniu

z lokalu na zasadach wzajemnych rozliczeń winien zwrócić wnioskodawczyni połowę wydatków poniesionych na ten lokal,

- art. 118 k.c. w zw. z art. 207 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zobowiązanie uczestnika postępowania do zapłaty;

Skarżący podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń głównych i ubocznych przysługujących wnioskodawczyni wobec uczestnika postępowania.

Wniósł również o przesłuchanie w charakterze świadka A. K. „na okoliczności wskazane w treści apelacji”.

Wnioskodawczyni B. S. zmarła 10 07 2013r. a spadek po niej nabył w całości mąż A. S. (k. 301).

W odpowiedzi na apelację A. S., następca prawny B. S. wniósł o „zgodne z prawem rozliczenie kosztów utrzymania spadku”. Podnosił, że wnioskodawczyni była w posiadaniu drugiego kompletu kluczy

oraz że córka wnioskodawczyni dorobiła sobie komplet kluczy po to by jeden komplet mógł pozostać w domu jej rodziców.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował wniosek, a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę i skonstruował prawidłową podstawę faktyczną orzeczenia.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczna orzeczenia mają odniesienie w informacjach zawartych w przywołanych w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wiarygodnych źródłach dowodowych i co należy podkreślić poza ustaleniem dotyczącym nie uzgodnienia po śmierci G. K. przez B. S. i uczestnika postępowania zasad ponoszenia kosztów utrzymania mieszkania w zasadzie nie były kwestionowane w apelacji.

Kwestionowane przez skarżącego ustalenie ma oparcie w logicznych zeznaniach B. S., których wiarygodność dodatkowo potwierdza fakt,

iż uczestnik postępowania po śmierci matki korzystał z przedmiotowego lokalu

i do czasu wydania kluczy córce zmarłej wnioskodawczyni i miał do niego dostęp, przez co faktycznie go współposiadał.

W celu ostatecznego wyjaśnienia tej okoliczności w postępowaniu odwoławczym dopuszczono dowód z zeznań świadka A. K. (żony uczestnika postępowania), która jednak skorzystała z przysługującego jej prawa odmowy składania zaznań,

w konsekwencji czego materiał sprawy nie uległ zmianie.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sadu pierwszej instancji.

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym zmarła B. S.

i uczestnik zbyli należące do spadku prawo odrębnej własności lokalu i podzielili pomiędzy siebie uzyskane w wyniku tego środki finansowe.

W wyniku tego rozstrzygnięciu Sądu pozostało tylko zagadnienie zasadności roszczeń o rozliczenie poniesionych przez B. S. po śmierci spadkodawczyni kosztów utrzymania lokalu.

Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena prawna tego zagadnienia

w swym zasadniczym zarysie jest prawidłowa.

Ma ona oparcie w prawidłowo zastosowanych przepisach prawa wskazanych

w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie była kwestionowana w apelacji i Sąd odwoławczy w tej części ocenę prawną Sądu pierwszej instancji w całości podziela i przyjmuje za własną (orzecz. SN z dn. 26 04 1935r. III C 473/34, ZB. Urz. 1935r. nr 12, poz. 496).

Źródłem kwestionowanych przez skarżącego roszczeń jest regulacja

art. 207 k.c. w związku z art. 1035 k.c. statuująca obowiązek współwłaścicieli ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną.

Rodzaj i zakres poniesionych przez B. S. - w części uwzględnionej przez Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym postanowieniu - nie był kwestionowany w apelacji

Z poczynionych ustaleń wynika, iż B. S. i uczestnik postępowania nie zawarli porozumienia co do ich ponoszenia, stąd też stosownie do wskazanej powyżej regulacji prawnej z chwilą ich uiszczenia po jej stronie powstały skuteczne względem skarżącego roszczenia regresowe o ich zwrot, w wysokości odpowiadającej jego udziałowi w spadku po A. K. (1/2 części).

Roszczenia te ulegają przedawnieniu na zasadach ogólnych tj. stosownie do regulacji art. 118 k.c. przedawniają się one z upływem 10 lat od ich powstania i podniesiony w apelacji zarzut ich przedawnienia jest uzasadniony tylko w części dotyczącej roszczeń, które powstały przed dniem 6 04 2000r. (wniosek został złożony do Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej w dniu 6 04 2010r.).

W chwili ich powstania uczestnik postępowania współposiadał sporny lokal, przez pewien czas korzystał z niego, a później nie podjął żadnych działań

w celu wyjścia ze współwłasności oraz co należy podkreślić wiedział, że koszty utrzymania lokalu ponosi B. S., akceptował to i z tego tytułu osiągnął wymierne korzyści finansowe.

Z tych powodów przyjąć należy, że podniesienie obecnie zarzutu ich przedawnienia jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako taki w świetle regulacji art. 5 k.c. jest on bezskuteczny.

W połączeniu z powyższym czyni to w tej części apelacje nieuzasadnioną,

co prowadziło do jej oddalenia.

Przy ferowaniu zaskarżonego orzeczenia umknęło jednak uwadze Sądu pierwszej instancji, iż orzeczenie to zapadło w sprawie o dział spadku.

Zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem prawnym w tego rodzaju sprawach nie występuje sprzeczność interesów uczestników postępowania w rozumieniu regulacji art. 520 § 2 k.p.c.

Wbrew zatem temu co przyjął Sąd pierwszej instancji regulacja ta nie ma

zastosowania w sprawie, w konsekwencji czego wnioski uczestników postępowania

o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowaniu podlegały oddaleniu przy zastosowaniu regulacji art. 520 § 1 k.c.

W tej zatem części apelacja była uzasadniona, co prowadziło do zmiany zawartego w zaskarżonym orzeczeniu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Reasumując zaskarżone postanowienie jest wadliwe w części orzekającej o kosztach postępowania i dlatego w tej części apelację uczestnika postępowania uwzględniono zmieniając postanowienie w sposób wskazany w sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., a w pozostałym zakresie apelację jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji art. 385 k.p.c.

Z podanych powyżej względów oddalając apelację, implicite oddalono również wniosek skarżącego o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Aleksandra Janas