Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędzia SO Anna Hajda

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa E. P.

przeciwko Gminie K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 19 grudnia 2013 r., sygn. akt I C 230/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 19.415 zł (dziewiętnaście tysięcy czterysta piętnaście złotych);

b)  w punkcie 3 w ten sposób, że ustala iż koszty procesu powódka ponosi w 28% a pozwana w 72%, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda SSO Barbara Braziewicz SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

Powódka E. P. domagała się nakazania pozwanej przesunięcia przebiegu wodociągu posadowionego na jej nieruchomości, zasądzenie kwoty 2255 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzecz za okres od 1.04.2002r. do 31.08.2005r. oraz kwoty 17160 zł za okres od 1.09.2005r. do 31.03.2012r., zasądzenia kosztów procesu. Podniosła, że przez środek jej nieruchomości poprowadzona jest siec wodociągowa pozwanej. Pismem z dnia 25.09.2013r. powódka cofnęła powództwo o nakazanie przesunięcia wodociągu, postanowieniu z dnia 6.12.2013r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w tym zakresie. Na rozprawie w dniu 6.12.2013r. powódka rozszerzyła powództwo, domagając się dodatkowo zasądzenia kwoty 7003zł z odsetkami zakres bezumownego korzystania z rzeczy za okres od 1.04.2012r. do 6.12.2013r.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenia kosztów procesu. Przyznała, że wskazany w pozwie odcinek wodociągu jest jej własnością, jednakże sama czyniła kroki celem przesunięcia jego przebiegu. Po przygotowaniu dokumentacji powódka nie stawiła się jednak u notariusza na umówionym spotkaniu celem ustanowienia służebności gruntowej. Nadto wskazała, że powódka nie wykazała, by wodociąg został posadowiony bez zgody poprzedniego właściciela. Zarzuciła też, ze kwoty wskazane przez powódkę są zawyżone.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy w Raciborzu zasądził od pozwanej Gminy M. K. na rzecz powódki E. P. kwotę 20075zł, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i ustalił, że koszty procesu powódka ponosi w 25%, a pozwany w 75%, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy ustalił, że na podstawie postanowienia z dnia 17 czerwca 1998r. powódka nabyła spadek w 3/16 części po swoim ojcu S. P. zmarłym 25 lutego 1977r. w wyniku umowy o dział spadku z dniem 4 sierpnia 1977r. jest ona właścicielką całej nieruchomości położonej w K., składającej się z działki (...) zapisanej w księdze wieczystej (...). Wcześniej działka stanowiła współwłasność jej matki oraz jej i rodzeństwa. Była zabudowana budynkiem jednorodzinnym wraz z zabudowaniami gospodarczymi. W budynku od 1979r. do1999r. zamieszkiwała siostra powódki, do 2005r. budynek stał pusty, a następnie został rozebrany. Odnośnie wodociągu Sąd Rejonowy ustalił, że został on zbudowany etapami w latach 1993-1997. Pozwana poprowadziła go przez nieruchomość powódki, w ziemi ułożono dwa odcinki wodociągu, o średnicy ø 90 i ø 45. Nad wodociągiem oraz w odległości 1,5m od niego nie jest dopuszczona budowa obiektów stale związanych z gruntem. Biegły ustalił, że przebieg i długość wodociągu i wyliczył wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1.04.2002r. do 31.03.2012r. na kwotę 35 710,03 zł. Sąd Rejonowy ustalił, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nieruchomość powódki położona jest na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkalną jednorodzinną. Powódka od października 2004r. prowadziła z pozwaną rozmowy na temat zmiany przebiegi wodociągu. Ustalono, że będzie on przeprowadzony wzdłuż granicy nieruchomości powódki i sąsiadów. Do zawarcia aktu notarialnego dotyczącego ustanowienia służebności nie doszło, powódka nie stawiła się u notariusza, zakwestionowała na piśmie wysokość zaproponowanej kwoty odszkodowania.

W okresie budowy wodociągu w nieruchomości zamieszkiwała siostra powódki, powódka nie utrzymywała z nią bliskich stosunków.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazując na art. 200 kpc, uznając, że każdy ze współwłaścicieli może dochodzić pełnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wskazał, że pozwana była posiadaczem służebności na nieruchomości powódki i jako taki posiadacz była w złej wierze. Nie było bowiem zgody współwłaścicieli nieruchomości na posadowienie wodociągu. Zatem stosownie do normy art. 225kc pozwana ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie bezumowne z nieruchomości powódki. W tych okolicznościach Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione za okres od 1.04.2002r. do 31.03.2012r. Sąd rejonowy wskazał, że biegły za ten okres wyliczył wyższą kwotę niż żądana przez powódkę, zatem nie wychodząc poza zakres żądania pozwu Sąd Rejonowy zasądził na jej rzecz kwotę jak w punkcie 1 wyroku( art. 321§1kpc). rozszerzone żądanie zostało przez Sąd Rejonowy oddalone jako niewykazane co do wysokości, bowiem ustalenie wysokości wynagrodzenia wymaga wiadomości specjalnych, powódka odnośnie wynagrodzenia za ten okres nie zawnioskowała dowodu z opinii biegłego, zaś opinia sporządzona w sprawie jako dotycząca innego okresu nie mogła być podstawą rozstrzygnięcia w tym zakresie. O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 108§1kpc.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana, domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a ponadto zasądzenia zwrotu kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego za II instancję. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku mający wpływ na jego treść a polegający na bezpodstawnym i niesłusznym uznaniu przez Sąd I instancji, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadniał uwzględnienie roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie w pełniej wysokości w związku z posadowieniem na działce (...) w R. stanowiącej własność powódki sieci wodociągowej użytkowanej przez pozwaną, podczas gdy długość sieci wodociągowej na tej nieruchomości zbudowanej z rur ø 90mm wynosiła 53m, a pozostały odcinek rury ø 45mm o długości 20 m od hydrantu do granicy nieruchomości powódki doprowadzającym wodę do nieruchomości sąsiedniej stanowiącej własność państwa Starzec nie jest elementem sieci, lecz przyłączem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków ( t. jedn. z 2006, Dz. U. nr 126 poz.858 ze zm.) nie stanowiący, własności pozwanej gminy, a nadto obrazę przepisów postępowania a to art. 325 kpc poprzez nieuzasadnione zasądzenie na rzecz powódki odszkodowania za bezumowne korzystania w kwocie 20.075zł podczas, gdy łączna wartość dochodzonych roszczeń ujętych w pkt 2 i 3 pozwu wynosiła 19 415 zł, co w rezultacie doprowadziło do orzeczenia ponad żądanie powódki. Zarzuciła też obrazę przepisów postępowania , a to art. 325kpc poprzez zaniechanie wymienienia protokolanta w sentencji wydanego wyroku.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, ze biegły rzeczoznawca majątkowy winien był prawidłowo zinterpretować wyniki inwentaryzacji geodezyjnej, w tym zapisy danych ewidencyjnych na wyrysie mapy zasadniczej, naniesione przez geodetę w dniu 16 maja 2013r. Dokumentacja ta wskazywała lokalizacje wodociągu z określonymi średnicami odcinków rurociągów, od których uzależnione jest ich zaliczenie do sieci wodociągowej bądź do przyłączy wodociągowych. Biegły rzeczoznawca tej różnicy nie dostrzegł. Wskazała ponadto na przepisy dotyczące przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę i podała, że na terenie K. nie ma osobnej sieci przeciwpożarowej. Jej rolę pełni sieć wodociągowa, zatem nie może ona mieć mniejszej średnicy niż 80DN, co wynika z w/w przepisów. Skarżąca wywodziła, że rurociąg o przekroju DN 45 nie spełnia tych wymagań, a tym samym jest przyłączem wodociągowym. Na sieć wodociągową składają się zaś wyłącznie odcinki rurociągowe o przekroju nie mniejszym niż ø 80. Zatem część nieruchomości objęta z korzystaniem z przyłącza nie pozostawała w bezumownym korzystaniu pozwanej. Rurociąg 45 nie stanowi i nie może stanowić przedmiotu własności pozwanej Gminy. Wskazała na wadliwość opinii biegłego wynikającą z przytoczonych okoliczności.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji iż zasądzenie kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jedynie w niewielkiej części zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są prawidłowe i znajdują oparcie w materiale sprawy zaoferowanym przez strony w toku postępowania przed Sądem I instancji. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i czyni własnymi.

Nie zasługują na uwzględnienie wywody apelacji dotyczącego tego, że biegnący na nieruchomości powódki rurociąg o przekroju ø 45 nie stanowi fragmentu sieci wodociągowej. W istocie wywody zawarte w apelacji wyraźnie wskazują, że stanowisko pozwanej opiera się na okoliczności faktycznej, którą mogła ona powołać w postępowaniu przed Sądem Rejonowym, w szczególności w czasie ustosunkowania się do opinii biegłego. Mimo tej możliwości i zakreślenia przez Sąd Rejonowy stosownego terminu celem ustosunkowania się do opinii biegłego pozwana nie podniosła wskazanych w apelacji okoliczności. Zatem przytaczanie ich w apelacji uznać należy za spóźnione (art. 381kpc). Nadmienić należy, że definicja przyłącza wodociągowego zawarta w przytoczonej ustawie z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków nie zawiera określenia średnicy wodociągu, zatem z tej okoliczności samej w sobie nie wynika charakter tego fragmentu wodociągu znajdującego się na nieruchomości powódki.

Przy tym złożona do akt inwentaryzacja geodezyjna przedstawiona została przez pozwaną, która wyraźnie wskazała, że dołączona do pisma mapa obrazuje sieć wodociągową na działce (...)(k. 110-111), inwentaryzacja ta nie pozwala na jednoznaczne określenie, dokąd prowadzi wodociąg o średnicy 45, została ona bowiem dokonana jedynie do pewnego punktu zbliżonego do granicy nieruchomości powódki.

Tym samym z okoliczności znanych Sądowi I instancji nie sposób wywieść wniosku o wadliwości opinii biegłego, na której Sąd Rejonowy oparł swe rozstrzygnięcie. Na marginesie podnieść wypada, że wywodząc apelację i podnosząc w niej nowe okoliczności pozwana nie przedstawiła na ich poparcie żadnych nowych dowodów. Zatem zarzut apelacji dotyczący błędu w ustaleniach faktycznych co do tych okoliczności uznać należy za niezasadny.

Nie ma znaczenia dla treści merytorycznej zaskarżonego rozstrzygnięcia wytknięta w apelacji wadliwość sprowadzająca się do braku wskazania w wyroku osoby protokolanta. Powyższe może być jedynie przedmiotem sprostowania, które z uwagi na brak wystarczających danych nie zostało dokonane przez Sąd Okręgowy.

Uwzględnić natomiast należało zarzut dotyczący zasądzenia świadczenia ponad zgłoszone p[rzez powódkę żądanie co do należności z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres pierwotnie objęty pozwem. Faktycznie suma kwot objętych pozwem stanowi 19415 zł.

Późniejsze rozszerzenie żądania objęło kolejny okresu, a to od 1 kwietnia 2012r. do 6.grudnia 2013r., zatem nie dotyczyło ono należności pierwotnie zgłoszonych. Tym samym skoro jednoznacznie Sąd Rejonowy oddalił rozszerzone żądanie za kolejny okres jako niewykazane, a ponadto zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 20075zl, zamiast żądanej kwoty 19415 zł, to w zaskarżonym wyroku uwzględniając roszczenie za okres od 1. kwietnia 21002r. do 31.02.2012r. Sąd Rejonowy wyszedł ponad zgłoszone przez powódkę żądanie, co jest sprzeczne z art. 321§1kpc.

Z tych powodów zaskarżony wyrok w części musiał zostać zmieniony poprzez zasądzenie kwoty nie przekraczającej żądania pozwu. orzeczenie to oparto o art. 386§1kpc. Sąd Okręgowy dokonał też wyliczenia wysokości wygranej powódki i przegranej pozwanej, ustalając, że powódka utrzymała się ze swym żądaniem w 72%, zatem w tej części pozwana powinna ponieść koszty procesu.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 391§1kpc,obciążając nimi w całości pozwaną, skoro jej apelacja została uwzględniona jedynie w 3%. W związku z tym zasądzono od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1200zł na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w postępowaniu odwoławczym – na podstawie §13 ust.1 pkt 1 w zw. z §6 pkt5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( t. jedn. z 2013 poz. 461).

SSO Anna Hajda SSO Barbara Braziewicz SSO Gabriela Sobczyk