Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku XII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Bożena Kachnowicz – Kokot

Sędziowie: SSO Jolanta Safader-Skwarlińska (spr.)

SSO Ewa Górniak

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2014r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa T. K. (1)

przeciwko A. L.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek zażalenia powódki

od postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w Gdańsku z dnia 03 czerwca 2013r., syg. akt IV GC 1847/12

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt XII Gz 93/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 03 czerwca 2013r. Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku odrzucił pozew w części dotyczącej powództwa o ustalenie nieważności umowy z dnia 01 lipca 2004 r., względnie o ustalenie nieważności § 4 tej umowy.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo o ustalenie uznał za niedopuszczalne i na mocy art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. odrzucił pozew w tym zakresie. Zdaniem Sądu tożsamość przedmiotowa i podmiotowa sporu ze sprawą zakończoną prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 06 października 2005 r. eliminowała ponowne orzekanie w sprawie prawomocnie już osądzonej.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła powódka, zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

⚫

naruszenie art. 199 § 1 pkt 2 w zw. z art. 366 § 1 k.p.c. poprzez wadliwe zastosowanie w/w przepisów i uznanie, że powaga rzeczy osądzonej wyroku Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 06 października 2006 r. dotyczy roszczenia objętego przedmiotowym powództwem w zakresie ustalenia nieważności umowy spłaty rat (względnie jej § 4) i uzasadnia w tym zakresie odrzucenie w/w powództwa.

Skarżąca wniosła o uchylenie w/w postanowienia i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Zdaniem skarżącej stanowisko Sądu jest błędne ponieważ nie odpowiada dominującym poglądom reprezentowanym w orzecznictwie SN oraz w wypowiedziach doktryny. Powódka twierdziła, że kwestia istnienia stosunku prawnego (np. istnienia (ważności) umowy, na której oparto powództwo, jest zagadnieniem wstępnym, które Sąd co prawda musi rozważyć, jednakże jego rozstrzygnięcie mieści się poza sentencją i jako takie nie korzysta z mocy wiążącej w późniejszych procesach. Skarżąca wskazywała też na pogląd zgodnie, z którym moc wiążąca prawomocnego wyroku ogranicza się tylko do sentencji wyroku i nie obejmuje motywów rozstrzygnięcia. Powódka podniosła, że Sąd Rejonowy w Krośnie w ogóle nie zajmował się kwestią ważności umowy ponieważ pozwana wówczas nie podnosiła tego zarzutu, co oznacza, że w niniejszym procesie Sąd uprawniony jest do oceny ważności umowy spłaty rat, która była podstawą wydania wyroku stanowiącego tytuł wykonawczy. W przekonaniu skarżącej Sąd w Krośnie nie oceniał z urzędu ważności umowy, przy czym brak pisemnego uzasadnienia tego wyroku, nie uprawnia do formułowania takiej oceny. Powódka zaznaczyła, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Krośnie nie powoływała się na chorobę psychiczną syna oraz nie wyjaśniała na czym polega jej trudna sytuacja materialna i jak doszło do podpisania umowy spłaty rat, które to elementy stanu faktycznego sprawy pozostawały poza oceną w/w Sądu, który nie dokonał oceny ważności umowy przez ich pryzmat. Ponadto powódka utrzymywała, że postanowienie umowy zastrzegające rażąco wygórowane odsetki jest nieważne w takiej części, w jakiej w okolicznościach sprawy zasady współżycia społecznego ograniczają zasadę swobody umów.

Pozwany w odpowiedzi na zażalenie powódki wniósł o jego oddalenie w całości i o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2014r., stanowiącym replikę na stanowisko pozwanego zawarte w odpowiedzi na zażalenie podniosła, że sformułowała w pozwie zarzut nadużycia prawa przez pozwanego wiążąc go z naruszeniem zasad współżycia społecznego i nieważnością czynności prawnej, i w tym aspekcie wyrok Sądu Rejonowego w Krośnie z pewnością nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu Rejonowego i przyjął za własne ustalenia dokonane przez Sąd I instancji uznając, że w przedmiotowej sprawie wyciągnął logiczne i trafne wnioski.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd odrzuca pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Powaga rzeczy osądzonej zachodzi, jeśli w sprawie uprzednio już osądzonej prawomocnym wyrokiem oraz w sprawie później wniesionej występuje tożsamość stron oraz identyczność przedmiotów rozstrzygnięcia w związku z podstawami obu powództw. Z pierwszą z wymienionych przesłanek mamy do czynienia także wtedy, gdy strony biorą udział w obu sprawach w odwrotnych rolach procesowych, a nawet gdy występują następcy prawni stron. Przepis art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wymaga też, aby przedmiotem obu spraw było to samo roszczenie. Tożsamość roszczenia zachodzi tu, gdy identyczne są nie tylko przedmiot, ale i podstawa sporów. Identyczność roszczeń występuje, gdy żądanie zawarte w poszczególnych pozwach i ich podstawie, to jest okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie są te same. Sąd Okręgowy miał też na uwadze, że identyczność przedmiotową upatruje się w sytuacji, gdy obydwa żądania pozwów wprawdzie nie są identyczne, są jednak oparte na tej samej podstawie i zmierzają do tego samego celu, z tym iż główny skutek prawny wywołany nowym pozwem „jest logicznym przeciwieństwem skutku prawnego ustalonego w poprzednim wyroku”, co dotyczy stosunku wcześniej wniesionych powództw o zasądzenie świadczenia, do później wytoczonych powództw o ustalenie stosunku, z którego wcześniej pozwany wywiódł roszczenie o świadczenie, bowiem powództwo o zasądzenie mieści w sobie implicite żądanie ustalenia (por. Żyznowski Tadeusz, Komentarz do art. 199 Kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Dolecki Henryk (red.), Wiśniewski Tadeusz (red.), Gromska-Szuster Irena, Jakubecki Andrzej, Klimkowicz Jan, Knoppek Krzysztof, Misiurek Grzegorz, Pogonowski Piotr, Zembrzuski Tadeusz, Żyznowski Tadeusz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, LEX, 2011). Tym samym wnioskować można, że postępowanie sądowe obejmujące żądanie zasądzenia świadczenia na podstawie konkretnej umowy, zawiera w sobie jednocześnie wniosek o ustalenie ważności takiej umowy. Ponadto do uznania, że sprawa została prawomocnie osądzona, a więc, że istnieją podstawy do odrzucenia nowego pozwu, nie wystarcza samo stwierdzenie, że w obydwu sprawach chodzi o to samo roszczenie i że identyczne są strony obydwu procesów; mimo bowiem identyczności stron i dochodzonego roszczenia stan rzeczy osądzonej nie występuje, jeżeli uległy zmianie okoliczności, których istnienie było przyczyną oddalenia pierwszego powództwa, a więc jeżeli roszczenie stało się w świetle nowego stanu faktycznego uzasadnione. Nie są objęte powagą rzeczy osądzonej roszczenia, które wynikają z nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku. Nowe okoliczności, czyli podstawa faktyczna powstała po uprawomocnieniu się orzeczenia, uzasadnia nowy pozew (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 304/11, Lex nr 1170221). Zakres powagi rzeczy osądzonej pod względem przedmiotowym wyznaczony jest zakresem rozstrzygnięcia, nie zaś żądania zgłoszonego przez powoda. Z powagi rzeczy osądzonej korzysta jedynie sentencja wyroku, a jego motywy tylko w granicach w jakich stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu. Przy tym jeżeli jednak sentencja wyroku nie zawiera wyraźnych granic rozstrzygnięcia, należy dokonać wykładni wyroku. Gdy wykładnia wyroku nie daje odpowiednich rezultatów, należy posłużyć się treścią uzasadnienia, a jeśli nie zostało ono sporządzone, sąd orzekający musi - na podstawie akt sprawy - odtworzyć rozumowanie sądu, który wydał rozstrzygnięcie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, Lex nr 232587).

Pod sygnaturą V GC 166/05 przed Sądem Rejonowym w Krośnie toczyła się sprawa pomiędzy powodem A. L., a pozwaną T. K. (2). Powód domagał się zapłaty kwoty 6.468, 14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia 31 stycznia 2002 r. do dnia 16 lipca 2004 r. oraz odsetek umownych w wysokości 2% dziennie od kwoty: 200 zł od dnia 29 sierpnia 2004 r., 1.000 zł od dnia 29 września 2004 r., 1.000 zł od dnia 29 października 2004 r., 1.000 zł od dnia 29 listopada 2004 r., 1.268, 14 zł od dnia 29 grudnia 2004 r., 1.000 zł od dnia 29 stycznia 2005 r., 1.000 zł od dnia 01 marca 2005 r. do dnia zapłaty. Jak ustalono za podstawę faktyczną powództwa powód wskazał umowę spłaty rat zawartą między stronami w dniu 01 lipca 2004 r., w której T. K. (2) zobowiązała się do zapłaty wskazanych w pozwie należności. Wobec braku zapłaty należności powód wystąpił z pozwem. Wyrokiem z dnia 06 października 2005 r. Sąd Rejonowy w Krośnie zasądził na rzecz powoda całą dochodzoną pozwem należność.

W przedmiotowej sprawie z kolei powódka T. K. (2) wniosła pozew przeciwko A. L. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stanowiącego w/w wyrok, w zakresie zasądzenia odsetek umownych w wysokości za każdy dzień zwłoki oraz ustalenie nieważności umowy spłaty rat zawartej w dniu 01 lipca 2004 r. względnie ustalenie nieważności § 4 tej umowy.

Jak wynika z materiału dowodnego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu, w obydwu sprawach występują te same strony, choć w odwrotnych rolach procesowych.

Prócz tego fakt, iż najpierw został wniesiony pozew w sprawie V GC 166/05 o zasądzenie roszczenia, spowodował że zostało tu zawarte jednocześnie implicite żądanie ustalenia ważności umowy stanowiącej podstawę dla roszczenia powoda. Zatem powódka w niniejszym postępowaniu nie może domagać się ponownego ustalenia ważności umowy.

Wreszcie powódka nie dowiodła zaistnienia nowych okoliczności faktycznych powstałych po wydaniu wyroku, które powodowałyby, że jej roszczenie nie byłoby objęte powagą rzeczy osądzonej.

Wskazując na powyższe motywy, na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji niniejszego postanowienia.