Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2014r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2014 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. A.

przeciwko G. A.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek apelacji powoda W. A.

od wyroku Sądu Rejonowego w Augustowie

z dnia 30 czerwca 2014r., sygn. akt III RC 130/14

Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1)  ustanawia rozdzielność majątkową z dniem 24. 10. 2014r. między małżonkami W. A. i G. A., którzy zawarli związek małżeński z dniem 19. 12. 1981r.;

2)  zasądza od pozwanej G. A. na rzecz powoda W. A. kwotę 940 zł (dziewięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kwotę 380 zł (trzysta osiemdziesiąt złotych) za postępowanie przed Sądem II – giej instancji.

Sygn. akt: I. Ca. 318/14

UZASADNIENIE

Powód W. A. wniósł o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej pomiędzy nim a pozwaną G. A.. W uzasadnieniu podał, że od lutego 2014 roku strony pozostają w separacji faktycznej. Powód wyprowadził się ze wspólnie prowadzonego gospodarstwa rolnego i zamieszkuje w innej miejscowości.

Pozwana G. A. wniosła o oddalenie powództwa. Podała, że powód wyprowadził się do swoich rodziców, ponieważ w dniu 17 lutego 2014 roku pobił ją i córkę, zniszczył mienie, połamał też zamek w drzwiach tasakiem do mięsa.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. akt: III. RC. 130/14 Sąd Rejonowy w Augustowie oddalił powództwo oraz zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami.

W świetle ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika, że strony zawarły związek małżeński dnia 19 grudnia 1981 roku. Z małżeństwa posiadają dwoje dorosłych, samodzielnych dzieci, z tym że młodsza z córek zamieszkuje ze stronami. Mają wspólne gospodarstwo rolne o powierzchni ponad 1,0000 ha. Ponadto rodzice pozwanego opisali na niego gospodarstwo rolne położone w sąsiedniej miejscowości. W chwili obecnej powód wydzierżawił to gospodarstwo osobie trzeciej. Powód dodatkowo pracuje w prywatnej firmie w S., natomiast pozwana otrzymuje alimenty i utrzymuje się z pracy na wspólnym gospodarstwie. Główną przyczyną nieporozumień w małżeństwie stron jest nadużywanie alkoholu przez powoda. Pozwana cały czas zajmowała się domem, pracuje na gospodarstwie rolnym, opiekuje się obłożnie chorą matką.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy na gruncie art. 52 k.r.o. zważył, że nie ma podstaw do ustanowienia rozdzielności między stronami. Separacja, która zaistniała między stronami trwa zbyt krótko. Żadnej ze stron, a w szczególności pozwanej nie można zarzucić, że trwoniła ona wspólny majątek i nie przyczyniała się do jego pomnażania. To naganne zachowanie pozwanego spowodowało istniejący stan rzeczy i z tych przyczyn Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na zasadzie art. 102 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód W. A., zaskarżając je w całości i zarzucając Sądowi I instancji:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Rejonowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na:

a)  dokonaniu oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadą swobodnej oceny dowodów, poprzez uznanie, że nie zaistniały przesłanki do orzeczenia ustanowienia rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami w sytuacji gdy przesłanką zastosowania art. 52 § 1 k.r.o. może być trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych, będące konsekwencją uprzedniego ustania więzi rodzinnoprawnych między małżonkami i co za tym idzie powstania trwałego stanu separacji faktycznej, jak ma miejsce w niniejszym przypadku,

b)  dokonaniu oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania, w szczególności poprzez uznanie, że powód nie udowodnił, iż zaistniały przesłanki niewłaściwego zachowania małżonki wobec jego osoby w tym trwonienia majątku poprzez wydatkowanie wspólnych środków na zbyteczne rzeczy, w tym na kosmetyczkę, udział w okolicznych festynach przy zaangażowaniu prywatnego kierowcy, w tym spożywanie alkoholu w znacznych ilościach oraz iż pomiędzy stronami nastąpiła długotrwała separacja faktyczna,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego, podlegającą w szczególności na:

a)  bezzasadnym, nieznajdującym potwierdzenia w materiale dowodowym zebranym w sprawie uznaniu, że to powód samodzielnie spowodował konieczność opuszczenia swojego domu w sytuacji, gdy to on wielokrotnie musiał z niego uciekać obawiając się o swoje życie i zdrowie, bowiem powódka wraz ze świadkiem córką stron napadały na niego bijąc go, poniżały, nie pozwoliły by powód spożywał z nimi wigilię w 2013 roku, uznając, iż jest on niegodny,

b)  nieprawidłowym uznaniu, że powód uciekając z domu wskazywał, wyprowadzając się oświadczał, iż się wyprowadza na okres 3 miesięcy, w sytuacji gdy od miesiąca lutego 2014 roku minęło pół roku, a powód nie zamierza wracać do małżonki, ponieważ nadal obawia się o swoje życie i zdrowie i zmuszanie przez świadka i żonę - pozwaną do oddania córce posiadanego gospodarstwa rolnego w C., co powoduje, iż strony pozostają w separacji faktycznej, a ta uniemożliwia im zawiadywanie wspólnym majątkiem ze wzglądu na liczne konflikty spowodowane negatywnym nastawieniem żony i złym traktowaniem przez nią powoda,

c)  nieuzasadnionym, nieznajdującym potwierdzenia w materiale dowodowym uznaniu, powód wbrew art. 6 k.c. nie wykazał powyższych okoliczności i nie przedłożył żadnego dowodu na wskazaną okoliczność, w sytuacji gdy powód nie posiadał wiedzy o powyższej konieczności,

d)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu postanowienia przyczyn, dla których Sąd I instancji pominął fakt wymuszania i zmuszania powoda poprzez fizyczne bicie do oddania gospodarstwa rolnego stanowiącego jego wyłączną własność córce stron, a to spowodowało, iż zeznania świadka były nierzetelne i nie można było im dać wiary.

Wskazując na powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania sądowego w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, pozwana G. A. wniosła o jej oddalenia oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację strony powodowej uznać należy za zasadną.

Godzi się zauważyć, że jedyną przesłanką ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie małżonka jest istnienie „ważnych powodów”. Przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, zwykło się rozumieć wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny oraz wynikająca z nieporozumień małżeńskich utrata zdolności do wykonywania zarządu majątkiem wspólnym. Ważny powód uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej może stanowić separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. Obojętne jest przy tym, czy zachodzi trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Do ważnych powodów należy również zakwalifikować w szczególności: alkoholizm, narkomania, hazard, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał, że w świetle art. 52 § 1 k.r.o., za owe „ważne powody” uznać należy okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach między małżonkami natury osobistej, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z nich zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione i że wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 6 listopada 1972 r., sygn. III CRN 250/72; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2000 r., sygn. II CKN 1070/98; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1997 r., sygn. III CKN 51/97, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2004 r., III CK 126/03).

Przenosząc powyższe rozważania do realiów rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, wbrew twierdzeniom pozwanej, że małżonkowie od lutego 2014 r. żyją w faktycznej separacji, od tego też czasu mieszkają oddzielnie. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest alkoholizm powoda. Wskazać też trzeba, że od końca kwietnia 2014 r. małżonkowie nie utrzymują ze sobą żadnych kontaktów, wręcz unikają siebie nawzajem. Oboje nie podejmują też wspólnych decyzji związanych z zarządem majątku wspólnego. Poza sporem pozostaje również fakt, że każda ze stron gospodarzy określoną częścią majątku – powód mieszka i zarządza gospodarstwem rolnym o powierzchni 11,0000 ha należącym do jego majątku osobistego, a pozwana mieszka i zarządza gospodarstwem rolnym o powierzchni 1,1800 ha należącym do majątku wspólnego - i każde z nich podejmuje własne i nieuzgodnione z małżonkiem decyzje w przedmiocie jego zarządu. Oprócz tego, nieustannie między stronami dochodzi do konfliktów o podłożu majątkowym, co znajduje potwierdzenie m. in. w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie o zaspokajanie potrzeb rodziny wszczętej z powództwa G. A. o sygn. akt: III RC 62/14. W świetle powyższego stwierdzić należy, że między małżonkami brak jest woli podtrzymywania wspólnej i przede wszystkim zgodnej decyzyjności majątkowej. Okoliczności te przesądzają o potrzebie ustanowienia rozdzielności majątkowej między stronami.

Marginalnie wskazać należy, że skarżący pozostaje w błędnym przekonaniu, że zmiana ustroju majątkowego istniejącego między małżonkami pozwoli mu na nabycie nowego numeru identyfikacyjnego. W świetle art. 12 ust. 4 ustawy z 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, małżonkowie mogą posiadać tylko jeden numer identyfikacyjny bez względu na to, czy posiadają oddzielne gospodarstwa rolne oraz niezależnie od tego, jaki ustrój majątkowy ich obowiązuje. Ustawodawca nie rozróżnił bowiem sytuacji małżonków, którzy wspólnie prowadzą gospodarstwo rolne od tych małżonków, którzy posiadają odrębne gospodarstwa rolne niezwiązane ze sobą funkcjonalnie, organizacyjnie i ekonomicznie. Za zasadniczy w kwestii wpisu jest fakt pozostawania w związku małżeńskim. Oznacza to, że w sytuacji istnienia między małżonkami rozdzielności majątkowej i prowadzenia przez nich dwóch odrębnych gospodarstw rolnych, małżonkom i tak nadaje się jeden numer identyfikacyjny (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 13 lutego 2014 r., (...) SA/(...); wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014 r., (...)).

Zgodnie z treścią art. 52 § 2 k.r.o. rozdzielność majątkowa ustaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach, sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Zdaniem Sądu nie ma powodu, by dniem oznaczonym była data inna niż dzień wydania wyroku Sądu odwoławczego. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie zaistniały żadne wyjątkowe wypadki, które by uzasadniły żądanie pozwu w tym zakresie – tj. orzeczenia rozdzielności majątkowej stron z datą złożenia pozwu. Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy wyrokiem ustanowił rozdzielność majątkową między stronami z dniem 24 października 2014 roku.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił rozstrzygnięcie skarżonego wyroku, poprzez ustanowienie rozdzielności majątkowej między stronami z dniem 24 października 2014 roku.

W przedmiocie kosztów postępowania za obie instancje Sąd orzekł na podstawie art. 98 § i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., na które składały się: opłaty sądowe od pozwu i apelacji w łącznej wysokości 400,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda w przed Sądem I i II instancji ustalone na podstawie przepisów § 6a ust. 1 pkt 9 oraz § 6a ust. 1 pkt 9 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. – Dz. U. z 2013 r., poz. 490).