Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 marca 2014 roku, złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, pełnomocnik D. J. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej Z. K. na rzecz mocodawcy kwoty 30.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 16 marca 2011 roku do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma wszczynającego niniejszy proces pełnomocnik powoda wskazywał, iż dnia 15 kwietnia 2009 roku D. J. (1) kupił od Z. K. weksel własny na zlecenie z klauzulą „bez protestu” o nr 001, o wartości 30.000,00 zł, z terminem płatności oznaczonym na dzień 15 marca 2011 roku, przy czym płatność miała nastąpić w B.. Pomimo wezwania nadanego dnia 9 stycznia 2013 roku pozwana nie wykupiła powyższego weksla.

Postanowieniem wydanym w dniu 23 maja 2014 r. referendarz sądowy orzekający w VI Wydziale Cywilnym Sądu Rejonowego L.– w sprawie sygnaturze akt VI Nc-e (...) – stwierdził brak podstaw do wydania w niniejszej sprawie nakazu zapłaty i przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego wS., procedując w tej mierze na podstawie art. 505 ³³ § 1 k.p.c.

Zarządzeniem Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w S., wydanym w dnia 8 lipca 2014 r., niniejsza sprawa została skierowana do postępowania uproszczonego.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Uzasadniając powyższe żądanie wskazał, iż przedłożony przez powoda dokument, z którego wywodzi swoje roszczenie, nie zawiera wszystkich elementów obligatoryjnych przewidzianych dla weksla przez ustawę Prawo wekslowe. Podkreślił, iż brak oznaczenia waluty w jakiej wyrażono sumę wekslową, powoduje, iż dokument ten nie jest uważany za weksel. Jeżeli suma wekslowa jest napisana kilkukrotnie za każdym razem musi być napisana zarówno kwota, jak i waluta, zaś w dokumencie przedstawionym przez stronę powodową suma wekslowa i waluta zostały przedstawione następujący sposób: „30.000,-„ oraz „trzydzieści tysięcy złotych”.

Z ostrożności procesowej strona pozwana wskazała ponadto na wygaśnięcie ewentualnego zobowiązania co do kwoty 17.000,00 zł, a także na brak podstaw do żądania odsetek od dnia 16 marca 2011 roku. Podniosła przy tym, iż zgodnie z art. 38 ustawy Prawo wekslowe w przypadku, gdy posiadacz weksla płatnego w oznaczonym dniu nie przedstawi go do zapłaty w ciągu następnych dwóch dni powszednich, akceptant lub wystawca jest zobowiązany do zapłaty odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wezwania do zapłaty. Jednocześnie kwestionuje doręczenie jej wezwania do zapłaty, wskazując jednocześnie, iż w katach sprawy brak jest potwierdzenia nadania, jak i potwierdzenia odbioru, powyższego wezwania.

Podczas rozprawy w dniu 23 października 2014 roku pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe żądania, wskazał ponadto, iż pozwana dokonując wpłat na poczet weksla uznała dług.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 kwietnia 2009 roku w Z. wystawiony został przez Z. K. na rzecz D. J. (2) dokument oznaczony jako weksel własny na zlecenie, płatny w dniu 15 marca 2011 roku w miejscowości B. (k. 12).

Dnia 18 sierpnia 2014 roku D. J. (2) oświadczył pisemnie, iż otrzymał od Z. K. na poczet weksla własnego kwotę 11.000, w tym w dniu 18 sierpnia 2014 roku kwotę 1.000,00 zł (k. 26, niesporne). Następnie w dniach 21 maja 2014 roku, 2 września 2014 roku, 15 września 2014 roku, 3 października 2014 roku pozwana dokonała wpłat na rachunek prowadzony na rzecz M. B. odpowiednio kwot 1.000 zł, 1.000 zł, 2.500 zł i 2.500 zł, tj. łącznie 7.000 zł - na poczet weksla dla D. J. (2), przy czym powód powyższe świadczenia przyjął (k. 27 -30, niesporne).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. 1936 nr 37 poz. 282 ze zm.) weksel własny zawiera: nazwę „weksel”, w samym tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie terminu płatności, oznaczenie miejsca płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu oraz podpis wystawcy wekslu, przy czym są to elementy obligatoryjne, niezbędne dla ważności weksla.

Jak wskazano powyżej jednym z ustawowych elementów weksla własnego jest oznaczenie sumy wekslowej, przy czym należy rozumieć przez to podanie zarówno kwoty (liczby jednostek), jak i waluty. Ze względu na formalny charakter zobowiązania wekslowego, jak i obowiązującą zasadę rygoryzmu, o istnieniu i treści zobowiązania decyduje wyłącznie weksel, którego treść musi być wyczerpująco wyrażona w samym tekście dokumentu (por. uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 29 czerwca 1975 r. III CZP 66/95, uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1993 r., OSNCP 1993, poz. 199).

Nie może być uważany za weksel dokument, w którym brak jest oznaczenia sumy pieniężnej i to w obydwu jej elementach - zarówno co do liczby jednostek, jak i co do waluty, przy czym brak taki powoduje, że dokument jest nieważny (por. uchwała SN z dnia 8 września 1995 r., III CZP 105/95, OSN 1995, nr 12, poz. 174; wyrok SN z dnia 28 września 2005 r., I CK 71/05, LEX nr 186994). Tożsame stanowisko w tym zakresie przedstawia doktryna prawnicza, wskazując, iż "oznaczenie na wekslu sumy pieniężnej obejmuje określenie kwoty i podanie waluty (obcej lub krajowej). Wskazanie tylko kwoty bez podania waluty powoduje nieważność weksla" (M. Czarnecki, L. Bagińska Prawo wekslowe i czekowe, Duże Komentarze Becka, wydawnictwo CH Beck Warszawa 2005 rok).

W ocenie Sądu na uwzględnienie zasługują zarzuty strony pozwanej, iż przedstawiony przez powoda weksel nie zawiera pełnego oznaczenia sumy wekslowej. Podkreślić jednocześnie należy, iż dokonywana przez Sąd wykładnia nie może prowadzić do usuwania istotnych braków formalnych, w szczególności Sąd nie może w ten sposób uzupełniać brakującego istotnego elementu w postaci oznaczenia waluty. W niniejszej sprawie, co nie budzi wątpliwości, waluta w spornym wekslu została wskazana jedynie przy kwocie określonej słownie, a zabrakło takiego oznaczenia przy kwocie podanej cyfrowo - co w ocenie Sądu powoduje nieważności weksla.

Zauważyć jednocześnie należy, iż ustawodawca wskazał reguły interpretacyjne odnoszące się do kwestii związanych z oznaczeniem sumy pieniężnej - zarówno co do liczby jednostek (art. 6 Prawa wekslowego), jak i co do waluty (art. 41 Prawa wekslowego). Żadna z tych reguł nie dotyczy jednak sytuacji stanowiącej istotę sporu w niniejszej sprawie. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż do przypadku braku oznaczenia waluty przy sumie wekslowej nie ma zastosowania art. 6 ww. ustawy, zgodnie z którym weksel, w którym sumę wekslową napisano literami i liczbami, w razie różnicy ważny jest na sumę napisaną literami. Z przepisu powyższego wynika przy tym, iż odnosi się on wyłącznie do sytuacji, w której różne są kwoty wpisane na wekslu słownie i cyfrowo. Z pewnością przepis ten nie będzie miał zastosowania w przypadku wskazania na wekslu dwóch różnych walut lub też – tak jak w sprawie niniejszej – w przypadku gdy suma wekslowa została wskazana dwukrotnie, a przy jednej z nich nie podano waluty. Wykładni wynikającej z art. 6 prawa wekslowego nie można stosować do nieścisłości związanych z oznaczeniem waluty, bowiem ta nie jest elementem, który można napisać słownie i cyfrowo. Zastosowania w niniejszej sprawie nie będzie mieć również wskazany wyżej art. 41 prawa wekslowego, który odnosi się wyłącznie do kwestii określania wartości waluty zagranicznej oraz interpretacji treści weksla w przypadku jego wystawienia na walutę, mającą w kraju wystawienia i w kraju zapłaty tę samą nazwę, lecz inną wartość. Stanowisko to znajduje poparcie zarówno w orzecznictwie sadowym (por. uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 29 czerwca 1975 r. III CZP 66/95, uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1993 r., OSNCP 1993, poz. 199, uchwała SN z dnia 8 września 1995 r., III CZP 105/95, OSN 1995, nr 12, poz. 174, wyrok SN z dnia 28 września 2005 r., I CK 71/05, LEX nr 186994), jak i doktrynie prawniczej (por. I. Heropolitańska Oznaczenia waluty na wekslu, LEX 69674).

Mając powyższe na uwadze uznać należało, że w dokumencie wystawionym przez pozwaną – na blankiecie weksla – nie została prawidłowo oznaczona suma wekslowa, bowiem przy sumie wekslowej wyrażonej liczbowo nie wskazano waluty, a w związku z tym weksel – jako nieposiadający wszystkich cech weksla własnego – jest nieważny. Nadmienić przy tym należy, iż weksel ze swej istoty jest sformalizowanym dokumentem zawierającym elementy ściśle określone przez prawo wekslowe, zaś o jego ważności nie mogą decydować okoliczności następcze, takie jak zapłata części zobowiązania przez pozwaną.

Na marginesie wskazać ponadto należy, iż strony mogą powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet, jeżeli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje (zob. wyrok SN z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00, OSNC 2001, nr 6, poz. 89, wyrok SN z dnia 14 marca 1997 roku, I CKN 48/97, wyrok SN z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 25/00). Wobec tego, iż roszczenie z weksla okazało się nieuzasadnione, powód mógł dochodzić zapłaty odpowiedniej kwoty w oparciu o podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego go z pozwaną stosunku prawnego, który był źródłem dochodzonego roszczenia cywilnoprawnego, czego jednak w niniejszym procesie nie uczynił.

Z uwagi na powyższe roszczenie powoda podlegało oddaleniu w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o dyspozycję art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. – zgodnie z wywiedzioną z § 1 art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał spór w 100 %, a zatem to na nim ciąży obowiązek zwrotu pozwanej Z. K. poniesionych przez nią kosztów procesu, na które to koszty składały się jedynie opłata za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego w kwocie 2.400,00 zł oraz opłata skarbowa z tytułu udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Wysokość wynagrodzenia radcy prawnego Sąd ustalił na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 roku, poz. 490).