Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

przeciwko M. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej M. Z.

od wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu-Zdroju

z dnia 15 stycznia 2014 r., sygn. akt I C 706/13

1.  oddala apelację

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. we W. domagał się zasądzenia od pozwanej M. Z. kwoty 493,40 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 listopada 2009r. wraz z kosztami postępowania, uzasadniając, że na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 27 czerwca 2011 roku przejął od firmy (...) Towarzystwo (...) SA w W. wierzytelność wobec pozwanej z tytułu udzielonej przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczeniowej OC.

Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju w dniu 20 maja 2013r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1669/13 zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana M. Z. wniosła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości. W sprzeciwie wskazała, iż ostatnią umowę ubezpieczenia OC z firmą (...) Towarzystwo (...) SA w W. miała zawartą na okres od 14 listopada 2008r. do 13 listopada 2009r., przy czym podniosła, że wypowiedziała umowę ubezpieczenia.

Powód w odpowiedzi na sprzeciw podtrzymał powództwo w całości podnosząc, iż na podstawie art.28 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli doszło z pozwaną M. Z. do automatycznego zawarcia kolejnej umowy albowiem umowa ubezpieczenia nie została przez pozwaną wypowiedziana na jeden dzień przed upływem 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC została zawarta.

Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014 r. zasądził od pozwanej M. Z. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. we W. kwotę 493,40 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 15 listopada 2009 r. oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że (...) Towarzystwo (...) SA w W. zawarł z pozwaną M. Z. umowę ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) na okres od 14 listopada 2008r. do 13 listopada 2009r. Składka ubezpieczeniowa z tego tytułu wynosiła 493,60 zł. Pozwana tę składkę zapłaciła.

Pismem z dnia 5 listopada 2009r. pozwana M. Z. wypowiedziała umowę ubezpieczenia OC. Z uwagi, iż wypowiedzenie przez pozwaną umowy ubezpieczenia OC (...) Towarzystwo (...) SA w W. otrzymało w dniu 13 listopada 2009r. umowa ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) została przedłużona z (...) SA na kolejne 12 miesięcy, tj. na okres od 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r. Składka ubezpieczeniowa z tego tytułu wynosiła 493,40 zł. Pozwana M. Z. nie zapłaciła powyższej kwoty.

Mimo przedłużenia umowy OC z (...) Towarzystwem (...) SA, pozwana M. Z. zawarła umowę ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) z innym zakładem ubezpieczeń, tj. (...) SA.

W okresie od 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r. pozwana M. Z. miała zawartą umowę ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) z dwoma podmiotami, tj. (...) Towarzystwem (...) SA oraz (...) SA.

W dniu 27 czerwca 2011 roku (...) Towarzystwo (...) SA w W. zawarł z powodem (...) Sp. z o.o. we W. umowę przelewu wierzytelności przysługującej (...) Towarzystwo (...) SA w W. wobec pozwanej M. Z. z tytułu zawartej na okres od 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r. umowy ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...).

Pozwana M. Z. została zawiadomiona o przelewie wierzytelności i wezwana do zapłaty zaległej składki. Wezwanie okazało się bezskuteczne.

W dniu 30 grudnia 2011 roku powód wniósł do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie pozew przeciwko M. Z. o zapłatę w/w kwoty. Sprawa była prowadzona przez tut. Sąd pod sygn. akt I C 690/12 i zakończyła się umorzeniem postępowania na zasadzie art. 505 ³⁷§1 k.p.c. z uwagi na nieusunięcie i nieuzupełnienie braków pozwu.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy wskazał, że łączący pozwaną M. Z. stosunek zobowiązaniowy z poprzednikiem prawnym powoda podlegał ocenie na gruncie przepisów dot. Ubezpieczeń, tj. art. 805 § 1 k.c. i art. 822 § 1 i 2 k.c.

Sąd Rejonowy przytaczając treść art. 805 § 1 k.c. i art. 822 § 1 i 2 k.c. zwracając, że spór między stronami sprowadzał się do ustalenia, czy doszło do przedłużenia z pozwaną umowy ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) na zasadzie art.28 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z treścią tego przepisu, w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia z pozwaną umowy ubezpieczenia, jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2. (ust.2) Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli: 1) nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych albo 2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, w przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2. (ust.2)

Sąd wskazał, że z uwagi, iż w cytowanej wyżej ustawie do dnia 11 lutego 2012r. brak było przepisów regulujących wypowiedzenie, w kwestii terminu zawiadomienia zakładu ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC znajdowały zastosowanie przepisy kodeku cywilnego określające chwilę złożenia oświadczenia woli wskazane w art. 60 i 61 k.c. Oznaczało to, że wypowiedzenie umowy ubezpieczenia OC było skuteczne dopiero z chwilą, gdy doszło do zakładu ubezpieczeń w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią (art. 61 k.c.). Przy uwzględnieniu treść art. 28 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Sąd uznał, że umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie uległa przedłużeniu jedynie w sytuacji gdy oświadczenie o jej wypowiedzeniu dotarło do zakładu ubezpieczeń w formie pisemnej nie później niż na jeden dzień przed upływem jej okresu.

Odnosząc to do ustalonego stanu faktycznego, oświadczenie musiało zostać złożone do 12 listopada 2009r. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż oświadczenie o wypowiedzeniu dotarło do ubezpieczyciela w dniu 13 listopada 2009r. W związku z tym umowa ubezpieczenia OC została automatycznie przedłużona z pozwaną na okres kolejnych 12 miesięcy, a pozwana M. Z. jest zobowiązana do zapłaty składki ubezpieczeniowej w wysokości 493,40 zł za okres 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r.

Mając zatem na uwadze, iż z pozwaną M. Z. została zawarta przez (...) Towarzystwo (...) SA w W. kolejna umowa ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) na okres od 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r. ze składką w wysokości 493,40 zł płatną do 14 listopada 2009r., a zatem (...) Towarzystwo (...) SA w W. mogło skutecznie przelać wierzytelność na powoda z tytułu tej umowy albowiem pozwana nie opłaciła składki.

Sąd wskazał, że okoliczność, iż postępowanie o to roszczenie zostało umorzone przez tut. Sąd pod sygn. akt I C 690/12 nie stało na przeszkodzie ponownemu wytoczeniu powództwa o to świadczenie albowiem umorzenie postępowania nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej skoro powód w sprawie I C 690/12 nie zrzekł się roszczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 805 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 28 ust.1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art.61 k.c. w zw. z art. 509 k.c. zasądził od pozwanej M. Z. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. we W. kwotę 493,40 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art.481 § 1 i 2 k.c. , a o kosztach postępowania na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wniosła pozwana wnosząc o całkowite unieważnienie wyroku. W uzasadnieniu wskazała, że Sąd Rejonowy oparł swoje uzasadnienie tylko i wyłącznie na stanowisku prezentowanym przez stronę powodową. Podniosła, że umowa ubezpieczeniowa wyraźnie określała sposób dostarczenia polisy ubezpieczenia OC i płatności składki. Podniosła, że polisy tej nie otrzymała, a jedynie pismo od (...) S.A. wzywające ją do zapłaty. W ocenie pozwanej do przedłużenia umowy ubezpieczeniowej nie doszło, gdyż (...) S.A. naruszyło treść umowy dostarczenia polisy i płatności.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powoda przyjmując jako podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne.

Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Art. 28 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w brzmieniu obowiązującym do 11 lutego 2012r. brzmi następująco. (ust. 1) Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2. (ust. 2) Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli: (1) nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych albo (2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego, w przypadku, o którym mowa w art. 98 ust. 2. (ust. 3) W przypadkach, o których mowa w ust. 2, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń kończy się z upływem okresu 12 miesięcy, z uwzględnieniem art. 33.

Z ustalonego stanu faktycznego, nie wynika, aby wskazane w art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przesłanki zostały dopełnione. Tym samym, na podstawie klauzuli prolongacyjnej zawartej w art. 28 ust. 1 w/w ustawy doszło do "milczącego" zawarcia umowy ubezpieczenia na następny okres 12 miesięcy, skoro wypowiedzenie umowy zostało doręczone poprzednikowi prawnemu powoda w ostatnim dniu obowiązywania umowy ubezpieczenia.

Co istotne, do „milczącego” zawarcia umowy ubezpieczenia dochodziło również w sytuacji, gdy ubezpieczony zawiadomiło ubezpieczyciela o wypowiedzeniu umowy, ale uczynił to upływie terminu wskazanego w art. 28 ust. 1 w/w ustawy.

Sąd Rejonowy zasadnie zwrócił uwagę, iż przepisy w/w ustawy nie zawierały szczegółowych unormowań, co do sposobu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Niemniej jednak, zgodnie z art. 22 ust. 1 w/w ustawy, do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 61 § 1 k.c., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W świetle tego przepisu, przy uwzględnieniu również tej okoliczności, że pozwana oświadczenie o wypowiedzeniu wysłała do ubezpieczyciela listem poleconym, nie jest chwila sporządzenia takiego oświadczenia, ani też chwila jego wysłania, ale tylko i wyłącznie chwila doręczenia go ubezpieczycielowi, a więc poprzednikowi prawnemu powoda.

W analizowanym stanie faktycznym doręczenie oświadczenia o wypowiedzeniu nastąpiło 13 listopada 2009r. Nastąpiło to zatem już dzień po upływie terminu z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Z tych też względów pomiędzy pozwaną (...) Towarzystwo (...) SA w W. nastąpiło nawiązanie kolejnej umowy ubezpieczenia OC samochodu osobowego marki F. (...) o nr rej. (...) na okres od 14 listopada 2009r. do 13 listopada 2010r. ze składką w wysokości 493,40 zł płatną do 14 listopada 2009r.

Przedłużenie umowy ubezpieczenia następowało na podstawie ustawy, której nadrzędnym celem było zrealizowanie przez posiadacza pojazdu mechanicznego obowiązku wynikającego z art. 23 ust. 1 w/w ustawy. Nadto należy zwrócić uwagę, iż polisa została pozwanej dostarczona, na co wskazuje przedłożona przez nią jej kserokopia (k. 87), natomiast „wezwanie jej do zapłaty” wynika wyłącznie z informacji potwierdzającej przedłużenie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Ze stanowiska pozwanej wynika, nawiązany stosunek prawny, jest w jej ocenie krzywdzący. Nie rzeczą sądu jest wypowiadać się do tych okoliczności, co w sposób oczywisty wynika z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP. Niemniej jednak, stanowisko to podzielił ustawodawca. W uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw (Sejm RP VI kadencji, Nr druku: 3960), wskazał, że jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, co do zasady, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. […] Niedopełnienie tego i jednoczesne zawarcie umowy z innym zakładem ubezpieczeń doprowadza do sytuacji tzw. podwójnego ubezpieczenia i rodzi konieczność opłacania podwójnej składki.

Ustawodawca dostrzegając to zjawisko (tzw. podwójnego ubezpieczenia), ustawą z dnia 19 sierpnia 2011r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011r. Nr 205, poz. 1210), poprzez zmianę art. 28 zmierzał do jego zlikwidowania. Niemniej jednak, wprowadzona zmiana przepisów obowiązywała od 11 lutego 2012 r. i z uwzględnieniem art. 6 tej ustawy, nie miała zastosowania do umów ubezpieczenia zawartych przed tą datą, do których należało stosować przepisy dotychczasowe. Uznając zatem, że nastąpiło skuteczne zawarcie kolejnej umowy ubezpieczenia, czyniło pozwaną zobowiązaną do zapłaty składki na rzecz (...) Towarzystwo (...) SA w W., który należał do jej obowiązku w oparciu o art. 805 § 1 k.c. Wobec tego, że powód, w oparciu o art. 509 § 1 k.c., wstąpił w prawa (...) Towarzystwo (...) SA w W., należało zasądzić na jego rzecz należną składkę ubezpieczenia.

Z tych też względów apelację należało oddalić w oparciu o art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. ustalając je w oparciu o § 2 ust. 1 w związku z § 6 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 poz. 490) wobec przegrania tego postępowania przez pozwaną w całości, jak również braku podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c.

SSO Andrzej Dyrda