Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...)1 sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w Z.

przeciwko A. Ś. (1)

o stwierdzenie nieważności umowy

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 27 września 2012 r. sygn. akt I C 292/11

1.  prostuje oczywistą niedokładność w zaskarżonym orzeczeniu w ten sposób, że w jego komparycji określa jako powoda Syndyka masy upadłości (...) 1 sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w Z. zaś w punkcie I zastępuje określenie „S. (...) Zakład (...) w B. reprezentowany przez A. Ś. (1)” zwrotem: „A. Ś. (1) prowadzącym (...) Zakład (...) w B.”;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 400zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 330/13

UZASADNIENIE

Syndyk masy upadłości (...)1 Spółka z o.o. w upadłości likwidacyjnej w Z. wystąpił przeciwko A. Ś. (1) z pozwem o stwierdzenie nieważności umowy pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007r. W uzasadnieniu wskazano, że spółka (...) – 1 spółka z o.o. w Z. była spółką zależną od spółki(...)spółka z o.o. w Z.. Jedynym członkiem zarządu spółki (...)spółka z o.o. w Z. był pozwany. Zatem do zawarcia umowy pożyczki potrzebna była uchwała zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia spółki dominującej. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa . W uzasadnieniu wskazał, że powód nie posiada interesu prawnego w stwierdzeniu nieważności umowy. Podniósł też, że była wyrażona zgoda wspólników spółki dominującej na zawarcie umowy.

Wyrokiem z dnia 27 września 2012r. sygn. akt I ACa 330/13 Sąd Okręgowy w Krakowie ustalił , że umowa pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007 r. zawarta pomiędzy (...)7 spółka z o.o. w B., (...)8 spółka z o.o. w B., (...)1 spółka z o.o. w B., (...)11 spółka z o.o. w B. a S. (...) Zakład (...) w B. reprezentowany przez A. Ś. (1) w części dotyczącej (...)1 spółka z o.o. w B. jest nieważna. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił znosząc wzajemnie między stronami koszty procesu. Sąd en ustalił następujący stan faktyczny:

(...)1 spółka z o.o. w Z. znajduje się w upadłości obejmującej likwidację majątku. Syndykiem jest M. S.. Od 2005 r. wyłącznym udziałowcem w (...)1 spółka z o.o. w Z. był (...)spółka z o.o. w Z.. W okresie od 4 lipca 2003r. do 28 sierpnia 2008r. jedynym członkiem zarządu (...)spółka z o.o. w Z. był A. Ś. (2). W dniu 20 sierpnia 2007r. (...)1 spółka z o.o. w Z. zawarła z pozwanym A. Ś. (1) umowę pożyczki. Na podstawie tej umowy pozwany udzielił spółkom (...) – 1, (...)7, (...)8, (...)11 solidarnie pożyczki. Pieniądze pożyczkodawca miał przekazać na konto spółki (...)-7. Na podstawie tej umowy doszło do zawarcia umowy przeniesienia własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), a należącej do spółki (...)-1, jako zabezpieczenie wierzytelności. Własność nieruchomości miała być ponownie przeniesiona po spłacie pożyczki. W żadnej z umów nie zostało wskazane, aby istniała uchwała spółki (...) spółka z o.o. w Z. o wyrażeniu zgody na zawarcie umowy pożyczki. W umowie pożyczki jest błąd ponieważ spółka (...)-1 ma siedzibę w Z., a nie w B.. Sąd uznał za bezsporny błąd w umowie pożyczki co do siedziby spółki (...)-1. Wynika to nie tylko z oświadczenia pozwanego, ale również z porównania i analizy odpisu z KRS-u.

Sąd oddalił wniosek pozwanego dowodowy o przesłuchanie świadków A. K., J. D. i I. K.. Sąd uznał, że wniosek został złożony jedynie dla przewłoki postępowania. Mimo, że sprawa toczy się od lutego 2011r. to wniosek został zgłoszony po półtora roku od wszczęcia procesu. Świadkowie mają miejsce zamieszkania w USA, a zatem przesłuchanie ich zajęłoby co najmniej 1 rok. Po drugie sąd uznał, że okoliczności na które zostali powołani nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albowiem świadkowie zostali oni powołani na okoliczność ustalenia iż jako wspólnicy wyrazili zgodę na zawarcie przedmiotowej umowy pożyczki. Istotna dla rozstrzygnięcia jest natomiast okoliczność czy została podjęta uchwała w której spółka wyraziła zgodę poprzez podjęcie uchwały (art.227 ksh). Ponadto Sąd wskazał, że J. D. i I. K. nigdy nie byli wspólnikami (...) spółka z o.o. w Z. . Sąd uznał także , że nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia powołane przez powoda oświadczenie P. W. z dnia 25 lipca 2011r. , gdyż takie oświadczenie, nie wywołało ono żadnych skutków prawnych. Sąd uznał je za bezskuteczne, albowiem pozwany nie wykazał, aby P. W. był uprawniony do reprezentacji spółek (...)-7, (...)8, (...)11. Sąd sprawdził to w systemie i okazało się, że P. W. nie jest członkiem zarządu żadnej ze wskazanych spółek. Sąd odwołał się do treści art. 189 k.p.c. i wskazał, że powód ma interes prawny w ustaleniu nieważności umowy w części dotyczącej spółki (...)-1. Powód jest syndykiem i jednym z jego obowiązków jest ustalenia majątku, ustalenie wierzytelności i zobowiązań. Zatem syndyk musi to ustalić. Nie może tych kwestii pozostawić nierozstrzygniętych. |Pozostali pożyczkobiorcy mogą – po spłacie pożyczki – wystąpić z roszczeniem regresowym. Oświadczenie P. W. o zwolnieniu spółki (...)-1 z zobowiązania solidarnego, jest bezskuteczne, albowiem nie jest on uprawniony do reprezentacji spółek (...)-7, (...)8 i (...)11. W samym oświadczeniu brak również informacji, aby notariusz sprawdził czy P. W. może w imieniu tych spółek składać oświadczenie. Powód nie ma interesu w stwierdzeniu nieważności umowy pożyczki w stosunku do pozostałych pożyczkobiorców, jak również w tym zakresie nie ma legitymacji czynnej. Powód jest syndykiem tylko spółki (...)-1. Zatem w części dotyczącej pozostałych pożyczkobiorców pozew należało oddalić. Zdaniem Sądu roszczenie ma uzasadnienie w art. 58 §1 k.c. art. 15 k.s.h. i 17 k.s.h. Zawarcie przez spółkę zależną umowy pożyczki z członkiem zarządu spółki dominującej wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się przepisy art. 17 § 1 i 2. Zgodnie z art. 17 § 1 i 2 ksh jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że (...)1 spółka z o.o. w Z. była spółką zależną od (...)spółka z o.o. w Z.. Pozwany A. Ś. (1) (w chwili zawierania umowy pożyczki) był członkiem zarządu (...)spółka z o.o. w Z.. Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki dominującej czyli (...)spółka z o.o. w Z., nie wyraziło zgody na zawarcie umowy pożyczki pomiędzy pozwanym, a (...)1 spółka z o.o. w Z.. Oznacza to, że umowa pożyczki jest nieważna. Sąd wskazał , że powód powoływał się również na brak uchwały spółki (...)-1 co do zgody na zbycie nieruchomości. Ta okoliczność nie miała jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ roszczenie dotyczyło tylko stwierdzenia nieważności umowy pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007r., a nie umowy o przeniesieniu własności z dnia 6 września 2007r. Podstawę orzeczenia kosztach procesu stanowił art. 100 k.p.c. wobec tylko częściowego uwzględnienia powództwa.

Apelację od tego orzeczenia złożył pozwany zarzucając : naruszenie art. 321§1k.p.c. poprzez wydanie przez Sąd wyroku, co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem albowiem Sąd stwierdził nieważność urnowy pożyczki z dnia 20 lipca 2007 r. zawartej pomiędzy spółką (...)-7 Sp. z o.o. w B., (...)8 Sp. z o.o.. w B., (...)1 Sp. z o.o.. w Z., (...)11 Sp. z o.o. w B. a S. (...) Zakład (...) w B., w sytuacji, gdy zgodnie z żądaniem powód dochodził uznania za nieważną urnowy pożyczki z dnia 20 lipca 2007 roku zawartej pomiędzy spółką (...)-7 Sp. z o.o. w B., (...)8 Sp. z o.o.. w B., (...)1 Sp. z o.o. w Z., (...)11 Sp. z o.o.. w B. a A. Ś. (1) . Skarżący ponadto zarzucił naruszenie art. 217 § 1 oraz § 3 kodeksu postępowania cywilnego poprzez oddalenie wniosku dowodowego z uwagi na trudność w jego przeprowadzeniu - z uwagi na miejsce zamieszkania wnioskowanych świadków; naruszenie art. 217 § 1 oraz § 3 k.p.c. poprzez niedopuszczenie przez Sąd dowodu z przesłuchania świadków- (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z., tj. A. K., J. D. oraz I. K., od których wspólnej zgody, wyrażonej w formie uchwały, zależała ważność urnowy pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007 roku, której nieważność z powodu braku tej uchwały Sąd stwierdził w zaskarżonym wyroku, co miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia, naruszenie przepisu art. 227 k.s.h. poprzez jego błędną interpretację oraz przyjęcie, że uchwały Wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością dla swojej ważności wymagają zachowania formy pisemnej oraz uznanie, że "zgoda" wspólników wyrażona bez zachowania formy pisemnej, nie może stanowić uchwały w rozumieniu tego przepisu, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na uznaniu, że I. K. oraz J. D., nie są wspólnikami spółki (...) Sp. z o.o. co w efekcie mogło spowodować podjęcie przez Sąd decyzji o oddaleniu wniosku dowodowego o ich przesłuchanie jako Wspólników tej spółki, którzy wyrazili zgodę opisaną wart. 15 § 2 k.s.h., w sytuacji gdy J. D. oraz I. K. są wspólnikami spółki(...)Sp. z o.o. z siedzibą w Z., co również miało wpływ na treść zapadłego orzeczenia, błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że przy złożenia oświadczenia z dnia 25 lipca 2011 roku P. W. działał w imieniu spółek (...)-7, (...)8, (...)ll jako ich organ w sytuacji gdy z okazanych dokumentów wynika, że działał on na podstawie pełnomocnictwa udzielonego mu przez Zarząd poszczególnych spółek obejmujące umocowanie do dokonania zdziałanych czynności, a co w efekcie doprowadziło do uznania przez Sąd tych oświadczeń za bezskuteczne i doprowadziło Sąd do uznania istnienia interesu prawnego Syndyka Masy upadłości. a zatem miało wpływ na treść zapadłego orzeczenia, naruszenie przepisu art. 189 kodeksu postępowania cywilnego poprzez nieoddalenie żądania powoda pomimo nieistnienia interesu prawnego powoda. Pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadków A. K., J. D. oraz I. K. - wspólników spółki (...)Sp. z o.o. siedziba w Z. - spółki dominującej a to na okoliczność ustalenia, że wspólnicy Ci wyrazili zgodę na udzielenie przez wspólnika - członka Zarządu spółki (...) Sp. z o.o.. oraz (...)1 Sp.z o.o. - (...), pożyczki na zasadach określonych w umowie z dnia 20 sierpnia 2007 roku, a zatem, że wyrażona została zgoda Wspólników spółki dominującej na dokonanie czynności określonej wart. 15 ust 2 ustawy k.s.h. , od której zależy ważność przedmiotowej umowy .

Powód wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego , z tą zmianą , że ustalił, że A. K., J. D. oraz I. K. są wspólnikami Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością co wynika z listy wspólników k-147 . Ta okoliczność w istocie nie była sporna, ponadto jest objęta notoryjnością urzędową wynikająca ze sprawy rozpoznawanej przed tut. Sądem sygn. akt I ACa 169/13 z powództwa wymienionych wspólników spółki (...)Spółki z o.o. w Z. o jej rozwiązanie. Nadto Sąd Apelacyjny ustalił , że spółka (...)-1 miała początkowo siedzibę w B. a obecnie w Z..

/dowód : umowa pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007r. k- 23 , oświadczenie z dnia 25 lipca 2011 Rep A Nr 4499/2011 k-117 , /.

Uznano też jako przyznaną okoliczność , że P. W. został umocowany przez B. S. działającą w charakterze organów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w B. : (...)7 , (...)8, (...)11 do zwolnienia Spółki (...)-1 z zobowiązań wynikających z faktu zawarcia umowy pożyczki.

Mimo podzielenia zarzutu co do składu wspólników Spółki (...)Spółki z o.o. w Z. oraz umocowania P. W. apelacja nie jest zasadna. Zasadnie syndyk podnosił w odpowiedzi na apelację , że dowód z przesłuchania świadków jest bezprzedmiotowy. Trzeba zauważyć , że wniosek dowodowy k- 113 został zgłoszony na okoliczność , iż wspólnicy wyrażali zgodę na dokonanie czynności i dopiero pośrednio przez ten fakt pozwany próbował wykazać ,że doszło do podjęcia uchwały o jakiej mowa w art. 15 ust. 2 k.s.h. . Pozwany nie twierdził więc , że istniała lub istnieje uchwała organu spółki dominującej. Trzeba odwołać się do treści art. 227 k.s.h. z którego wynika , że uchwały wspólników w spółce z o.o. są podejmowane na zgromadzeniu wspólników. Bez odbycia zaś zgromadzenia wspólników uchwały mogą być powzięte, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być objęte uchwałą, albo wyrażą na piśmie zgodę na głosowanie pisemne. Powód nie twierdził wiec ani , że zgromadzenie zostało zwołane , jak też nie twierdził , że w braku zwołania zgromadzenia dokumenty pisemne zostały sporządzone w sposób określony w art. 227§2 k.s.h. Słusznie też powód podnosił , że takie uchwały powinny zostać wpisane do księgi protokołów jeżeli nie były podjęte na odpowiednio zwołanym zgromadzeniu. Skoro więc wniosek dowodowy nie został zgłoszony na okoliczność podjęcia, przed umową pożyczki lub w terminie określonym w art. 17§2k.s.h., uchwały na zgromadzeniu wspólników lub poprzez pisemne oświadczenia wspólników spółki dominującej to wniosek dowodowy z zeznań świadków na okoliczność , że wyrażali oni zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez spółkę zależną jest nieadekwatny. W konsekwencji braku uchwały właściwego organu spółki dominującej czynność prawna jest nieważna na podstawie art. 15§1 k.s.h. w zw. z art. 17§2 k.s.h. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia jest skuteczność oświadczenia z dnia 25 lipca 2011r. Ewentualnie zrzeczenie się roszczeń czy zwolnienie z długów dokonane przez współdłużników solidarnych nie uchyla interesu prawnego w ustaleniu nieważności czynności prawnej już choćby z tej przyczyny, że takiego oświadczenia nie złożył pozwany a to pomiędzy nim jako wierzycielem a stroną powodową istnieje spór co do ważności czynności prawnej. Także ewentualne zwolnienie z długów pomiędzy współdłużnikami nie uchyla niepewności co do ważności czynności prawnej , która mogła być dopiero źródłem przyszłych zobowiązań. Pozwany nie podniósł w apelacji zarzutów odnoszących się do kwestii współuczestnictwa co zwalnia Sąd od rozważań w tej kwestii, tym bardziej wobec ustalenia nieważności czynności prawnej tylko w części tj w odniesieniu do (...)1 Spółki z o.o. w B. (obecnie w Z.). Wydany wyrok odnosił się do czynności umowy pożyczki z dnia 20 sierpnia 2007r. k-23 i to tej czynności niewątpliwie dotyczyło żądanie pozwu. Treść rozstrzygnięcia odnosi się do oznaczeń stron umowy zawartych w treści tej umowy pożyczki. Brak jest podstaw do przyjęcia, że Sąd pierwszej instancji traktował S. (...) Zakład ogrodniczy jako podmiot posiadający zdolność prawną tj jako podmiot odrębny od A. Ś. (1). Takie oznaczenie zawarte w zaskarżonym wyroku stanowiło jedynie nawiązanie do treści umowy pożyczki i nie stanowiło przyjęcia istnienia Zakładu (...) jako podmiotu stosunku cywilnego , stąd nie jest zasadny zarzut apelacji , że sąd orzekł niezgodnie z żądaniem , które dotyczyło umowy zawartej z A. Ś. (1). Dla podkreślenia , że stroną umowy pożyczki był pozwany , który prowadzi specjalistyczny zakład (...) wskazane było jednak sprostowanie tej niedokładności na podstawie art. 350§1i3 k.p.c. Na tej podstawie sprostowano także nazwisko pozwanego określając je jako Ś.. Nie jest też zasadne podnoszone w toku procesu stanowisko , że powód może zrealizować swój interes w inny sposób. Ewentualne uzgodnienie treści księgi wieczystej będzie odnosiło się do treści prawa ujawnionego w księdze wieczystej i podstawy wpisu tego prawa. Rozstrzygnięcie sporu co do czynności zabezpieczenia nie przesądzi sporu co do czynności pożyczki. Rolą syndyka, który objął w zarząd majątek upadłego dłużnika jest ustalenie składu majątku z jego oszacowaniem a na to wpływ ma ocena ważności przedmiotowej czynności prawnej co obok interesu samej strony czynności prawnej wzmacnia legitymację czynną powoda. Apelacja nie jest więc zasadna. O jej oddaleniu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt. 7w zw. z § 12 ust.1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.).