Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia
w Ł., w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przeciwko T. S. o zapłatę, uchylił wydany przez ten Sąd wyrok zaoczny z dnia 19 września 2012 r. (sygn. akt II C 189/12) i oddalił powództwo
z uwagi na stwierdzenie braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go
w całości. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, że powód nie wykazał legitymacji biernej pozwanej za pomocą postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku wobec zanegowania przez pozwaną na rozprawie spadkobrania po M. K. oraz pozbawienia powoda możliwości ustosunkowania się do zarzutu pozwanej zgłoszonego na rozprawie.

W kontekście powyższego zarzutu skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu oraz o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania w postępowaniu przed Sądem
I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Skarżąca wniosła również o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Nadto skarżąca wniosła o zawieszenie postępowania apelacyjnego do czasu prawomocnego zakończenia toczącego się przed Sądem Rejonowym postępowania w przedmiocie nabycia spadku po zmarłym M. K..

Na terminie rozprawy apelacyjnej w dniu 3 września 2013 r. pozwana wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia
w Ł. do ponownego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne i uznając za zbędne powielanie ich w dalszej części uzasadnienia - za wyjątkiem ustalenia, że po zmarłym poręczycielu M. K. nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Wskazać w tym miejscu należy, że Sąd Rejonowy wydał zaskarżony wyrok, zgodnie z dyrektywą wynikającą z treści art. 316 §1 k.p.c., biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Okoliczność prowadzenia postępowania spadkowego po poręczycielu M. K. została bowiem podniesiona przez skarżącą dopiero w apelacji.

Sąd Okręgowy, działając jako sąd merytoryczny, w toku postępowania apelacyjnego poczynił w powyższym zakresie własne ustalenie, że prawomocnym postanowieniem z dnia 6 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi (sygn. akt II Ns 1320/08) stwierdził, iż spadek po M. K., na podstawie ustawy, nabyły z dobrodziejstwem inwentarza jego siostry: H. R. z domu K.
i T. S. z domu K. po ½ części każda z nich.

Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że kwestia wykazania spadkobrania po poręczycielu M. K. miała zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Oparcie przez Sąd Rejonowy zaskarżonego rozstrzygnięcia na ustaleniu, że ww. postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone skutkowało uznaniem, że powódka nie wykazała aby pozwana była spadkobierczynią zmarłego poręczyciela, a w konsekwencji oddaleniem powództwa z powodu braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej.

W ocenie Sądu Odwoławczego, w kontekście nowych ustaleń faktycznych poczynionych w toku postępowania apelacyjnego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy uzasadnione jest stwierdzenie, że Sąd I instancji, oddalając powództwo ze wskazanej powyżej przyczyny, de facto nie rozpoznał jej istoty. W sprawie o zapłatę jej istota sprowadza się do dokonania na podstawie zgromadzonego materiału procesowego badania przez sąd materialnej przesłanki żądania powoda. Warunkiem dokonania prawidłowej oceny zasadności powództwa – abstrahując od treści zapadłego rozstrzygnięcia – jest właściwe (zgodne z obowiązującymi przepisami prawa) ustalenie przez sąd rozkładu ciężaru dowodu na poszczególne strony postępowania. W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż poprzestał na oddaleniu powództwa wyłącznie z przyczyny o charakterze procesowym (brak legitymacji procesowej pozwanej).

W razie zajścia takiej sytuacji procesowej Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok. W rozpoznawanej sprawie nie jest jednak możliwe wydanie przez Sąd Okręgowy orzeczenia reformatoryjnego bowiem wymagałoby to ustosunkowania się do zagadnień kluczowych mających znaczenie dla rozpoznania sprawy. Dotyczy to zwłaszcza oceny, czy żądanie pozwu jest zasadne (udowodnione) tak co do zasady, jak i co do wysokości. Wprawdzie Sąd odwoławczy jest sądem merytorycznym – proceduje bowiem w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony przed Sądem Rejonowym jak i może, w oparciu o normę wynikającą z art. 381 k.p.c., kontynuować postępowanie dowodowe, jednak nie oznacza to, że Sąd Rejonowy zwolniony jest od czynienia własnych ustaleń. W niniejszej zaś sprawie kluczowymi wydają się być (na obecnym etapie postępowania) dwa zagadnienia: po pierwsze, wysokość dochodzonych przez stronę powodową odsetek umownych w kontekście art. 359 k.c. (na co jak się wydaje zwrócił uwagę Sąd I instancji przy poprzednim rozstrzyganiu sprawy, jednakże z uwagi na oddalenie powództwa w związku z brakiem legitymacji procesowej biernej pozwanej kwestią tą nie zajmował się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku; po drugie, zakres odpowiedzialności pozwanej w kontekście art. 319 k.p.c., zważywszy iż pozwana na była spadek po swoim bracie z dobrodziejstwem inwentarza.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy, uwzględniając powyżej poczynione rozważania oraz treść rozstrzygnięcia Sądu Odwoławczego, przy zachowaniu wymogów przepisów kodeksu postępowania cywilnego i przepisów prawa materialnego, dokona ponownej oceny zgromadzonego w toku postępowania materiału procesowego znajdującego się już w aktach sprawy. W razie konieczności uzupełnienia materiału dowodowego, Sąd Rejonowy udzieli stronom stosownego terminu do zgłoszenia wniosków dowodowych, bacząc przy tym by wszelkie dowody przeprowadzone zostały zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Po dokonaniu powyższego, Sąd Rejonowy ponownie rozważy zasadność powództwa tak co do zasady, jak i co do wysokości oraz rozstrzygnie w przedmiocie kosztów procesu, w tym kosztów postępowania odwoławczego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.
w zw. z art. 108 § 2 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi do ponownego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.