Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2014r. w S.

odwołania A. P.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 25 listopada 2013 r. Nr (...)-3/20

w sprawie A. P.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość renty rodzinnej rolniczej

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że ubezpieczonej A. P. przysługuje prawo do wypłaty części uzupełniającej renty rodzinnej po S. F. za okres od dnia 1 listopada 2013 roku do 31 marca 2014 roku.

Sygn. akt: IV U 79/14

UZASADNIENIE

Decyzją z (...)r. znak: (...)-3/20 Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego działając na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, art. 30 ust. 1 i 2, art. 32 w zw. z art. 28 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przyznał A. P. prawa do renty rodzinnej od dnia 01.11.2013 r. do 31.03.2014 r. oraz zawiesił wypłatę części uzupełniającej renty rodzinnej wskazując, że ubezpieczona jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,07 ha.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła A. P. wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do wypłaty części uzupełniającej renty rodzinnej po S. F. podnosząc, że mimo tego że stała się współwłaścicielem w ¼ części gospodarstwa rolnego po ojcu w drodze dziedziczenia to nie prowadzi działalności rolniczej. Wskazywała, że mieszka i pracuje w W. i utrzymuje się z uzyskiwanego wynagrodzenia za pracę (odwołanie k.1).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienia zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 4).

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 18 listopada 2013 r. A. P. ur. (...) córka S. F. złożyła do Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniosek o rentę rodzinną (wniosek k. 1-6 akt rentowych i skrócony odpis aktu urodzenia k.8 akt rentowych). A. P. od dnia 21 września 2013 r. była słuchaczem Zaocznej Policealnej Szkoły (...) w W.. Przewidywany termin ukończenia niniejszej szkoły to sierpień 2014 r. (zaświadczenie k.22 akt rentowych). Na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym S. F. A. P. stała się współwłaścicielem w ¼ części gospodarstwa rolnego o powierzchni ogólnej 4,07 ha, w tym 3,18 ha użytków rolnych, co stanowi 2,86 ha przeliczeniowego, 0,86 ha lasu i 0,03 ha nieużytków (zaświadczenie k.25 akt rentowych). Mając na uwadze fakt odziedziczenia przez ubezpieczoną udziału w gospodarstwie rolnym organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 25.11.2013 r. przyznał A. P. prawo do renty rodzinnej od dnia 01.11.2013 r. do 31.03.2014 r. i zawiesił wypłatę części uzupełniającej renty rodzinnej (decyzja z dn.25.11.2013 r. k. 30-31 akt rentowych).

Po śmierci S. F. w dniu 28.10.2011 r. prowadzeniem gospodarstwa rolnego zajęła się wdowa po zmarłym: E. F. (1) i pomagali jej dwaj synowie, którzy z nią mieszkają. E. F. (1) jest zarejestrowana w (...) jako rolnik, to ona składa wnioski i to ona otrzymuje płatności obszarowe do gruntów rolnych wchodzących w skład spadku po S. F. (decyzja o przyznaniu płatności k. 13-15 akt rentowych, zeznania E. F. (1) k. 18v, zeznania E. M. (1) k. 19). Po śmierci S. F. prowadzeniem gospodarstwa rolnego nie zajmuje się natomiast A. P., nie ma ona wpływu na rodzaj upraw, którymi corocznie obsiewane są przez E. F. (1) grunty rolne, nie zarządza ona gospodarstwem rolnym, nie partycypuje w kosztach utrzymania tego gospodarstwa, nie czerpie też z tego gospodarstwa żadnych dochodów, nie ma wpływu na profil prowadzonej działalności rolniczej oraz nie pracuje ona na tym gospodarstwie. A. P. jeszcze przed śmiercią ojca wyjechała do W. i tam zamieszkała. Od 01.10.2011 r. ubezpieczona zatrudniona była w D. – D. C. w W. do 29.02.2012 r., następnie w okresach od 29.03.2012 r. do 30.04.2012 r., od 21.05.2012 r. do 31.05.2012 r., od 01.06.2012 r. do 31.03.2013 r. wykonywała pracę na podstawie umów zlecenia, a od 01 kwietnia 2013 r. została zatrudniona przez GSM OK M. M. (1) w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na umowę o pracę na czas określony do dnia 31.03.2018 r. Miejsce wykonywania pracy przez ubezpieczoną to W. ul. (...). Wymieniona wraz z mężem od dnia 16.06.2013r. wynajmuje mieszkanie w W. przy ul. (...) od A. J.. A. P. do swojej rodzinnej miejscowości przyjeżdża tylko w odwiedziny (zeznania świadków: E. F., E. M., M. M. k. 18v-19, umowy o pracę, umowy zlecenia, zaświadczenie o wynajmowaniu mieszkania k. 16).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie obdarzonego przez Sąd wiarygodnością.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. P. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury albo renty rolniczej z ubezpieczenia. Do renty rodzinnej są uprawnieni: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione.

Zgodnie z art.68 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 lat, albo do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa wyżej.

Odnosząc powyższe uregulowania do okoliczności sprawy stwierdzić należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym jest, ze prawo do renty rodzinnej po S. F. przysługuje ubezpieczonej. Kwestią sporną pozostaje jedynie okoliczność, czy zasadnie organ rentowy zawiesił wypłatę części uzupełniającej renty rodzinnej stosownie do treści art. 28 ust. 3-4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1404 z późn. zm.; dalej ustawa).

Na wstępie wskazać należy, że przepis art. 38 ustawy jest częścią regulacji dotyczącej postępowania w sprawach ubezpieczenia. Wprowadza on domniemanie, że właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach (art. 38 pkt 1 ustawy). Domniemanie to może być w postępowaniu obalone, przy czym na właścicielu gospodarstwa rolnego spoczywa ciężar udowodnienia, że nie prowadzi działalności rolniczej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r. II UKN 276/00 PPiPS 2002/10/42). Ponadto zgodnie z art. 38 pkt 3 ustawy przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że jeżeli własność lub dzierżawa gruntów, o których mowa w pkt 1, przysługuje kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy, o którym mowa w pkt 2, ciąży na kilku osobach - każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. W ust. 2 tego artykułu wskazano, że zawieszenie wypłaty dotyczy:

1) części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

2) emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury podstawowej - i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia; ilekroć w ust. 3 i 5-7 jest mowa o zawieszeniu wypłaty w całości, w połowie albo w jednej czwartej - rozumie się odpowiednio zawieszenie wypłaty tej części świadczenia, jej połowy albo jednej czwartej.

Zgodnie z ust. 3 wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7 i 9-11.

Zgodnie zaś z ust. 4 art. 28 uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając (pkt 1-4):

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Art. 24 ustawy stanowi zaś, że emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rolnicza szkoleniowa składa się z części składkowej i części uzupełniającej, ustalonych zgodnie z art. 25 i 26. Dla każdej z tych części ustala się wskaźnik wymiaru.

Interpretacji powołanego przepisu art. 28 ustawy dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2004 r., II UZP 5/06, OSNP 2004/22/389, wyjaśniając, że wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że współcześnie rolnik uzyskuje prawo do świadczeń bez konieczności wyzbycia się gospodarstwa rolnego. Z kolei definicja gospodarstwa rolnego nie zawiera żadnego elementu rzeczowego, a określenie rolnika ogranicza się wyłącznie do opisu wykonywanej działalności (przez gospodarstwo rolne rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej - art. 6 pkt 4 ustawy). Nadto Sąd Najwyższy wskazał, że skoro rolnik uzyskuje prawo do świadczeń nie dlatego, że wyzbył się własności lub posiadania gospodarstwa, lecz dlatego, że z powodu wieku lub stanu zdrowia utracił zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, czyli możliwość jego prowadzenia, to wypłata świadczeń rolniczych nie może kolidować wyłącznie z utrzymywaniem się statusu ubezpieczonego rolnika, wynikającego z prowadzenia przez niego gospodarstwa. Sąd Najwyższy dalej wywiódł, że porównanie ustępów 1 i 4 art. 28 ustawy nie może polegać na zestawianiu pojęcia "prowadzenie (kontynuowanie) działalności zarobkowej" z pojęciem "własności lub posiadania gruntu", gdyż są to pojęcia nieprzystawalne (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01, OSNAPiUS 2002/1/18). Nadając im sens użyteczny dla rozpatrywanego zagadnienia, Sąd zważył, że właśnie z ich niespójności wynika wniosek, iż zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie posiadającej majątek nieruchomy w postaci gospodarstwa rolnego, lecz tylko takiej, która gospodarstwo rolne prowadzi. Także w wyroku z 27 maja 1997 r., II UKN 145/97, OSNAPiUS 1998 Nr 8, poz. 247 Sąd Najwyższy wypowiedział tezę, że nabycie własności gospodarstwa rolnego w drodze dziedziczenia, bez prowadzenia w nim działalności rolniczej, nie stanowi podstawy do zawieszenia wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego, zaznaczając tym samym, że dla potrzeb ustalania uprawnień rentowych czy emerytalnych rolników oraz ich wysokości, nacisk położyć należy na zbadanie faktu rzeczywistego prowadzenia działalności rolniczej. Powyższa interpretacja art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników znajduje również odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych (np. wyrok SA w Gdańsku z dnia 09.05.2014 r., III AUa 1576/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 18.09.2014 r., III AUa 2548/13) i powyższą interpretację Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela w całości.

Wskazać należy, że rolnikiem w rozumieniu ustawy (definicja - art. 6 pkt 1 ustawy) jest ten, kto zamieszkuje i prowadzi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym. Działalność rolnicza to działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej (art. 6 pkt 3 ustawy). W wyroku z dnia 29 września 2005 r., I UK 16/05 (OSNP 2006, nr 17-18, poz. 278) Sąd Najwyższy przyjął, że prowadzenie działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy oznacza prowadzenie na własny rachunek przez posiadacza gospodarstwa rolnego działalności zawodowej, związanej z tym gospodarstwem, stałej i osobistej oraz mającej charakter wykonywania pracy lub innych zwykłych czynności wiążących się z jego prowadzeniem. Sąd Najwyższy wyjaśnił również, że ta praca lub czynności nie muszą mieć charakteru pracy fizycznej. Mogą one bowiem polegać także na zarządzaniu gospodarstwem.

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejsze sprawy wskazać należy, że ubezpieczona A. P. obaliła domniemanie prawne wynikające z art. 38 pkt 3 ustawy. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w postaci zeznań świadków oraz dokumentów złożonych przez ubezpieczoną przy piśmie z dnia 28.10.2014 r. wykazał, w sposób bezsporny, że ubezpieczona mimo nabycia w drodze dziedziczenia po ojcu S. F. udziału w ¼ części w gospodarstwie rolnym nie prowadziła tego gospodarstwa i nie była i nie jest rolnikiem w rozumieniu niniejszej ustawy. Ubezpieczona w dacie śmierci ojca i po jego śmierci do chwili obecnej mieszkała, pracowała i uczyła się w W.. Ubezpieczona po odziedziczeniu udziału w gospodarstwie po ojcu nigdy nie prowadziła działalności rolniczej, produkcji roślinnej, ani zwierzęcej. Nabycie własności gospodarstwa rolnego w drodze dziedziczenia, bez prowadzenia w nim działalności rolniczej, nie stanowi podstawy do zawieszenia wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego (wyrok SA w Gdańsku z dnia 09.05.2014 r., III AUa 1576/13).

Wobec wykazania przez ubezpieczoną, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją faktycznie nie prowadziła ona działalności rolniczej brak było podstaw do zawieszenia wypłaty części uzupełniającej renty rodzinnej przez organ rentowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzje i orzekł jak w sentencji wyroku.