Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Marek Czecharowski (spr.)

Sędziowie: SA – Adam Wrzosek

SO del. – Agnieszka Wilk

Protokolant: – st. sekr. sąd. Katarzyna Rucińska

przy udziale oskarżycielki posiłkowej Z. R. (1)

Prokuratora Jacka Pergałowskiego

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2014 r.

sprawy I. K. (1) (K.), S. Y. i Z. Z. (1)

oskarżonych z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. i 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

na skutek apelacji, wniesionych przez prokuratora i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 30 maja 2014 r. sygn. akt V K 183/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonych I. K. (1), S. Y. i Z. Z. (1) przekazuje Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie – do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Oskarżeni I. K. (1), S. Y. i Z. Z. (1) stanęli pod zarzutem, iż:

- w dniu 5 listopada 2008 r., w W., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Z. R. (1) w ten sposób, że I. K. (1) i S. Y. zakupili za 1/3 wartości rynkowej lokal numer (...) położony w W., przy ul. (...), wraz z udziałem we współwłasności działki numer (...) i we współwłasności części wspólnych budynku aktem notarialnym Repertorium A nr (...) od Z. Z. (1), posługującego się odwołanym pełnomocnictwem wystawionym dla niego przez Z. R. (1) do sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, wyłudzając jednocześnie poświadczenie nieprawdy w w/w akcie notarialnym poprzez podstępne wprowadzenie w błąd notariusza o skutecznym przeniesieniu prawa własności w/w nieruchomości i wykorzystując tenże akt do dokonania zmian w Księdze Wieczystej przedmiotowej nieruchomości, powodując straty w wysokości 270.000 zł, stanowiącej mienie znacznej wartości na szkodę Z. R. (1), tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wyrokiem z dnia
30 maja 2014 r. (sygn. akt V K 183/13) uniewinnił I. K. (1) i S. Y. od popełnienia zarzucanego im czynu; kosztami sądowymi w tej części obciążył Skarb Państwa.

Natomiast Z. Z. (1) w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego, że w dniu 5 listopada 2008 r., w W., działając w zamiarze bezpośrednim, jako współwłaściciel w częściach równych razem z Z. R. (1), nieruchomości położonej w W., przy ul. (...), przywłaszczył prawo majątkowe Z. R. (1) do tej nieruchomości w ten sposób, że posługując się skutecznie odwołanym pełnomocnictwem, uprzednio wystawionym dla niego przez Z. R. (1) do sprzedaży nieruchomości położonej w W., przy ul. (...), bez jej wiedzy zbył I. K. (1) i S. Y. lokal numer (...) znajdujący się w budynku położonym w W., przy ul. (...) wraz z udziałem we współwłasności działki numer (...) i we współwłasności części wspólnych budynku, wyłudzając jednocześnie poświadczenie nieprawdy w akcie notarialnym z dnia 5.11.2008r. Repertorium A nr (...) poprzez podstępne wprowadzenie w błąd asesora notarialnego K. T., zastępcę I. U., notariusza w W. w jej kancelarii notarialnej w W. przy ul. (...) o przeniesieniu prawa własności w/w nieruchomości, to jest popełnienia czynu z art. 284 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. skazał go, a na podstawie art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) pozbawienia wolności; na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił tytułem próby na 3 lata; zasądził na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonego kwotę 300 złotych tytułem opłaty oraz obciążył go pozostałymi kosztami sądowymi w sprawie w części na niego przypadającej.

Wyrok powyższy zaskarżył pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej Z. R. (2) , w części dotyczącej uniewinnienia I. K. (1) i S. Y. oraz prokurator na niekorzyść wszystkich trojga oskarżonych.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. przez dowolną, nielogiczną i niezgodną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że nie ma jednoznacznych dowodów potwierdzających fakt świadomości oskarżonych I. K. (1) i S. Y. co do odwołania pełnomocnictwa Z. Z. (1), w sytuacji gdy jednoznacznie wynika to z dokumentów stanowiących dowód w sprawie oraz z zeznań świadków;

2. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, tj. art. 410 k.p.k. przez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego dowodu z dokumentu odwołania pełnomocnictwa (karta 373 oraz 387), który w sposób oczywisty wskazywał na odwołanie pełnomocnictwa Z. Z. (1), co mogło mieć wpływ na treść wyroku poprzez poczynienie błędnych ustaleń faktycznych co do świadomości oskarżonych I. K. (1) i S. Y. o odwołaniu przedmiotowego pełnomocnictwa, a w efekcie uniewinnienie w/w osób od popełnienia zarzucanego im czynu;

3. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. przez dowolną, nielogiczną i niezgodną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż popełniony przez oskarżonych czyn nie wyczerpuje dyspozycji art. 273 kk w sytuacji gdy elementem koniecznym do sporządzenia aktu notarialnego jest okazanie (użycie) dokumentu pełnomocnictwa, które w dacie jego okazania i przedłożenia do sporządzenia aktu notarialnego było odwołane,

4. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, poprzez dopuszczenie wniosku dowodowego obrońcy oskarżonych o przesłuchanie świadka R. N. (1) na okoliczność standardu wykończenia mieszkania będącego przedmiotem zarzucanego czynu i ceny za jaką było oferowane w 2008 roku, przy jednoczesnym oddaleniu wniosków dowodowych pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej oraz oskarżonego Z. o przesłuchanie świadków A. D., K., B., Z. i P. M. oraz A. G. na tą samą okoliczność, co w efekcie doprowadziło do pominięcia tak w wyroku jak i w jego uzasadnieniu odniesienia się do postawionego w zarzucie art. 294§ 1 k.p.k. zmieniającego kwalifikację prawną zarzucanego czynu oskarżonym;

5. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegającym na dowolnym ustaleniu w oparciu o wyjaśnienia oskarżonych i zeznania świadków, że nie ma jednoznacznych dowodów na fakt świadomości oskarżonych I. K. (1) i S. Y. co do odwołania pełnomocnictwa Z. Z. (1) w sytuacji gdy w takiej samym stanie faktycznym i w oparciu o taki sam materiał dowodowy Sąd Okręgowy w zaskarżonym orzeczeniu ustalił odpowiedzialności Z. Z. (1) (odwołanie pełnomocnictw Z. Z. (1) i I. K. (1) miało miejsce jednego dnia w odstępie kilku minut, każdy z dokumentów odwołania pełnomocnictwa zawierał także informację o odwołaniu pełnomocnictwa dla drugiego pełnomocnika - odwołanie pełnomocnictwa I. K. (1) zawierało informację o odwołaniu pełnomocnictwa Z. Z. (1) natomiast odwołanie pełnomocnictwa Z. Z. (1) zawierało informację o odwołaniu pełnomocnictwa I. K. (1) (karty 373 oraz 387).

W konkluzji wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie oskarżonych I. K. (1) i S. Y. winnych zarzucanym im czynom, skazanie ich za ten czyn zgodnie z przepisami ustawy karnej, ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator w swej apelacji zarzucił wyrokowi:

I. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku poprzez uznanie, iż zgromadzone w toku postępowania dowody oraz ustalone na ich podstawie okoliczności nie dają podstaw do przypisania oskarżonym I. K. (1) oraz S. Y. zarzucanego im aktem oskarżenia czynu, podczas gdy zgromadzone w toku postępowania dowody i ustalone na ich podstawie okoliczności prowadzą do wniosku przeciwnego

II. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na jego treść, a mianowicie art. 7, art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegająca na niezastosowaniu się przez Sąd orzekający do dyrektyw nakłaniających nań obowiązek baczenia, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy oraz nakazującej, aby podstawa wyroku została oparta o całokształt okoliczności ujawnionych w toku postępowania w szczególności w zakresie wyjaśnień oskarżonego Z. Z. (1) złożonych w toku postępowania przygotowawczego i w toku postępowania sądowego dotyczących okoliczności zawarcia umowy na mocy której doszło do ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...), z którym to lokalem związany jest udział wynoszący 7.217/59.121 części we współwłasności działki nr (...) wraz we współwłasności części wspólnych budynku urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz do zawarcia umowy sprzedaży opisanego lokalu oraz zeznań pokrzywdzonej Z. R. (2) odnośnie osobistego przekazania I. K. (1) odwołania pełnomocnictwa, co w konsekwencji skutkowało nie wyjaśnieniem przez Sąd przy rozstrzygnięciu w przedmiocie procesu wszystkich istotnych okoliczności sprawy;

III. obrazę prawa materialnego art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. poprzez uznanie, że zachowanie oskarżonego Z. Z. (1) nie wyczerpało znamion tego artykułu podczas gdy, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do takiego wniosku i zakwalifikowanie czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 272 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Przywołując nadto wyrok Sądu Najwyższego z 29 listopada 2012 r. sygn. akt V KK 419/11, skarżący zwraca uwagę na specyfikę tzw. oszustwa sądowego i analogię przedmiotowego zdarzenia co uzasadnia przyjęcie kwalifikacji prawnej zaproponowanej w akcie oskarżenia.

W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa - Praga w Warszawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Mimo, iż nie ze wszystkimi zarzutami apelacji można się zgodzić – zwłaszcza na obecnym etapie postępowania – to jednak należy podzielić zasadność wniosków końcowych o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania bowiem nie dojrzała ono do ostatecznego rozstrzygnięcia. Trzeba też stwierdzić, iż Sąd I instancji dostrzegł z jednej strony racjonalność twierdzeń Z. R. (2), a także niespójność, sprzeczność wyjaśnień oskarżonych I. K. oraz S. Y., ale nie uznał zebranych w sprawie dowodów jako łańcucha poszlak pozwalających na przypisanie oskarżonym sprawstwa ujętego w akcie oskarżenia czynu. Nie można przy tym wykluczyć, że na decyzji takiej zaważył fakt, iż Sąd zaniechał wyjaśnienia szeregu okoliczności. I tak, w grupie tej można wskazać brak ustalenia losów pisma pokrzywdzonej Z. R., w postaci oświadczenia (poświadczonego notarialnie) o cofnięciu pełnomocnictwa, przekazanego listownie na adres Sądu Rejonowego. Pismo takie, o ile wpłynęło do adresata musiałoby uzyskać dekretację nadającą mu określony bieg i znaleźć się w określonych aktach.

Po wtóre, Sąd przedwcześnie zrezygnował, oddalając zresztą wniosek dowodowy, z przesłuchania niedoszłych kontrahentów oskarżonych, na temat wartości oferowanych im lokali. Zadowolił się przesłuchaniem św.
R. N., choć ten zastrzegał, że lokal będący przedmiotem jego zainteresowania był, mimo zaadaptowania na mieszkanie, piwnicą. Lokal „sporny” w przedmiotowej sprawie zaś mieścił się na najwyżej kondygnacji. Niejasne jest przy tym stanowisko (i źródło nader lakonicznie zaprezentowanego w uzasadnieniu wyroku poglądu) co do zaniechania ustalenia wartości wyrządzonej szkody.

Kolejną wątpliwość budzi argumentacja dot. przepisu art. 273 k.k.
(str. 16 pisemnych motywów), przy czym Sąd, posługując się ogólnikami, nie zajął stanowiska co do kwestii czy spisanie aktu notarialnego w dniu
5 listopada 2008 r. odbyło się bez okazania przez Z. Z. pełnomocnictwa, czy też okazał je, mając świadomość (co przyznał), że wobec cofnięcia mu umocowania, wykonywane w oparciu o nie czynności były ułomne. Oceny oczywiście wymaga też, z punktu widzenia art. 273 k.k. działanie polegające na przedłożeniu aktu notarialnego z dnia 5 listopada 2008 r. do Ksiąg Wieczystych dla uregulowania praw dotyczących lokalu.

Zasadniczą jednak kwestią jest ocena wyjaśnień wszystkich oskarżonych w odniesieniu do twierdzeń Z. R. o doręczeniu obu oskarżonym oświadczenia o cofnięciu pełnomocnictw.

Sąd zbyt łatwo przeszedł do porządku nad tą kwestią, przyjmując w ślad za wyjaśnieniami oskarżonych I. K. oraz S. Y. – że nie wiedzieli o ich wycofaniu, kontentując się ogólnikowymi zeznaniami świadków towarzyszących Z. R. przy czynności doręczenia oraz lakonicznymi wyjaśnieniami ww. oskarżonych na temat wizyt Z. R. i ich okoliczności.

Nie mniej istotna jest ocena postawy osk. I. K., który raz wyklucza by był zorientowany w materii prawnej, a z drugiej strony podejmuje się załatwiania nie tylko strony technicznej inwestycji budowlanej, ale i wielu czynności o charakterze prawnym z nią się wiążących.

W tym względzie istotny jest też – relacjonowany przez
Z. Z. wątek wg którego I. K. sugerował możliwość i celowość kontynuowania transakcji sprzedaży lokali wobec nieujawnienia braku pełnomocnictw Z. Z., co w rzeczywistości miało miejsce nie tylko w odniesieniu do lokalu „nabytego” przez oskarżonych K. i Y.. Stwierdzenie Sądu (str. 10): „Trudno jest przyjąć ..., że działa on także w tych sytuacjach pod wpływem I. K. (1)” nie wyjaśnia na czym oparta jest teza sformułowana przez Sąd.

Nie doczekał się bliższego wyjaśnienia wątek dotyczący wynagrodzenia I. K. za wykonywanie w imieniu lub wręcz na rzecz Z. R. i Z. Z. „usługi”, choć pokrzywdzona utrzymuje, że były za to wystawiane rachunki przez I. K., obejmujące nawet wydatki uboczne poniesione przez niego, a honorowane i opłacane przez
Z. Z.. To zresztą jest elementem zasadniczej kwestii, podstaw transakcji związanej z lokalem przejętym przez oskarżonych I. K.
i S. Y..

Wyjaśnienia wymaga, czy o ile – zdaniem osk. I. K. w umowie z 5 listopada 2008 r. wskazano rzeczywistą wartości lokalu, to skoro roszczenie z tytułu pracy świadczonej na rzecz Z. Z.
i Z. R. wycenia na 700 tys. zł (w aktach przewija się też kwota 500 tys. zł) to czuje się nadal wierzycielem wyżej wymienionych i jak należy rozumieć stwierdzenie, że nie zapłacił kwoty określonej w akcie notarialnym, gdyż nie posiadał pieniędzy.

Czytając akta przedmiotowej sprawy trudno się oprzeć wrażeniu, że oskarżeni i pokrzywdzona próbują rozwiązać problemy związane z łączącymi ich interesami angażując w to organy ścigania i pion karny wymiaru sprawiedliwości. Pokrzywdzona akcentuje, że chodzi jej o pieniądze. Ba, nadal uczestniczy we wspólnych przedsięwzięciach. Tym nie mniej stwierdzić trzeba, że w stosunkach łączących oskarżonych i
Z. R. doszło do szeregu działań, które wymagają prawnokarnej ich oceny. Ta dokonana dotychczas, nie może być uznana za prawidłową.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.