Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko M. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 9 września 2013 r. sygn. akt I C 2016/11

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata X. K. kwotę 6.642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote), w tym 1.242 zł podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 226/14

UZASADNIENIE

Powód K. G. w pozwie wniesionym dnia 17 czerwca 2011r., którego żądanie zostało następnie sprecyzowane w piśmie procesowym z dnia 19 września 2011r., domagał się zasądzenia od pozwanej M. D. na swoją rzecz kwoty 100.000 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz z kosztami postępowania.

Na uzasadnienie żądania podał, że pozwana jako właścicielka wynajmowanego przez niego mieszkania przy ul. (...) dopuściła się wobec niego licznych naruszeń dóbr osobistych, w tym godności, zdrowia, nietykalności i mieszkania. Ograniczone też zostały jego możliwości prowadzenia działalności gospodarczej i poniósł on szkodę w postaci utraconych korzyści. W piśmie procesowym z dnia 2 grudnia 2012r. powód podał nadto, że żąda od pozwanej kwoty 108.000 zł., która to kwota obejmuje jego zarobki utracone w okresie od 1 listopada 2009r. do 31 stycznia 2012r. w kwocie 4.000 zł. miesięcznie. Do czasu gdy zamieszkiwał w mieszkaniu pozwanej osiągał z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej dochód w wysokości 8.000 zł miesięcznie, a na skutek działań pozwanej utracił możliwość zarobkowania. W piśmie z dnia 20 lutego 2012r. powód , że w mieszkaniu, które wynajmował znajduje się placówka (...), jest założony podsłuch i powód wnosi o odsłuchanie rozmów, a nadto o odtworzenie zdjęć placówki z dwóch zepsutych telefonów powoda, na których widać panujący w placówce nieład, który świadczy o tym, że powód poddawany był eksperymentom medycznym. Powód wniósł nadto o odsłuchanie rozmów pomiędzy (...), Policją, „(...)” i Cukiernią (...) na okoliczność przestępstw popełnionych przez pozwaną. W piśmie z dnia 9 marca 2012 r. powód wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych na okoliczność, iż powód poddany był praniu mózgu oraz na okoliczność stanu psychicznego powoda podczas jego pobytu w placówce tj. w mieszkaniu przy ul. (...), a także stanu psychicznego przed wprowadzeniem się tam i po wyprowadzeniu się.

Na rozprawie w dniu 27 marca 2012r. powód podał, że pozwana kierowała placówką przy ul. (...), w której znajdowali się oficerowie policji i (...), a powód był poddawany hipnozie, praniu mózgu, przesłuchiwaniu, niewygodzie, doprowadzeniu do skrajnej nędzy oraz zerwaniu więzi z rodziną.

W kolejnych pismach procesowych jako okoliczności faktyczne powód podał, że w 2010 r. wynajmował pokój w placówce badawczo naukowej ( (...), Policja) przy ul. (...). Podał również, że placówka ( (...), Policja) przy ul. (...) jest połączona z placówką przy ul. (...). W piśmie z dnia 5 grudnia 2012r. powód zażądał od pozwanej przeprosin za bezpodstawną i bezprawną resocjalizację w 2009/20l0r.

W ostatecznie sprecyzowanym na rozprawie w dniu 9 września 2013r. żądaniu pozwu powód domagał się zasądzenia od pozwanej centyliona euro tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia podając, iż innych żądań nie zgłasza.

Pozwana M. D. wniosła o oddalenie powództwa, podnosząc, że argumenty powoda są nieprawdziwe i urojone. Pozwana oświadczyła, że nie pracuje w żadnej placówce (...), ani też policji, a przy ul. (...) w K. znajduje się jej prywatny dom, w którym powód mieszkał przez okres 2 miesięcy na podstawie umowy najmu. Stosunek najmu pozwana wypowiedziała powodowi po tym jak weszła do pokoju i zobaczyła stan lokalu.

Wyrokiem z dnia 9 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo (punkt I) oraz przyznał od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie adwokatowi X. K. kwotę 8 856 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (punkt II).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. G. przez okres dwóch miesięcy począwszy od dnia 24 października 2009r. zamieszkiwał w domu pozwanej przy ul. (...) w K. na podstawie umowy najmu pokoju. W połowie listopada 2009r. na skutek problemów z ogrzewaniem i koniecznością sprawdzenia głównych pionów grzewczych w budynku i związaną z tym potrzebą skorzystania z pomocy montera, pozwana pod nieobecność powoda weszła do podnajętego powodowi pokoju. Przy drzwiach wyczuwalny był już odór dochodzący z pokoju powoda. Po otwarciu drzwi okazało się, że w pokoju znajdowała się sterta śmieci, potarganych papierów z resztkami jedzenia, butelki po napojach, do których powód prawdopodobnie załatwiał swoje potrzeby fizjologiczne. W obawie o stan sanitarny budynku pozwana wypowiedziała powodowi umowę. Od tego czasu powód już w budynku przy ul. (...) nie pojawił się. W okolicy czerwca 201lr. u pozwanej zjawiła się policja, informując ją o zarzutach powoda dotyczących torturowania go i przetrzymywania w piwnicy. Postępowanie z oskarżenia powoda toczyło się w Prokuraturze Rejonowej K. i zakończyło się wydaniem prawomocnego postanowienia o umorzeniu, pomimo odwołań składanych przez powoda. Gdy powód mieszkał u pozwanej, to czasem mijali się w drzwiach mówiąc sobie „dzień dobry” lub „do widzenia”. Innych kontaktów strony nie miały. Pozwana w żaden sposób nie naruszyła dóbr osobistych powoda i nie spowodowała żadnego uszczerbku w jego majątku.

Powód ukończył technikum energetyczne, dostał się na studia, których nie ukończył, nadużywał alkoholu przez 10 lat, później podjął leczenie odwykowe, leczył się w Szpitalu im. (...). Podjął pracę w deratyzacji, wyprowadzał się na krótkie okresy czasu tj. miesiąc, dwa do kolegów, po czym wyprowadził sią ostatecznie z domu rodzinnego. Gdy zamieszkał w domu pozwanej powód już nie pracował. Niekiedy zachowanie powoda odbierane było przez bliskich jako nieadekwatne przykładowo w sytuacji, gdy brat podcinał powodowi włosy, a ten zadzwonił na policję i wówczas finalnie wyprowadził się z domu. W innych przypadkach, gdy pokazywał pisane przez siebie pisma do różnych instytucji lub opowiadał, że jest podsłuchiwany i inne osoby wpływają na jego podświadomość i naruszają jego godność, postępowanie powoda postrzegane było jako zachowanie nienormalne, a on sam jako osoba chora, jednakże próby skłonienia powoda przez najbliższych do poddania się badaniom lekarskim nie powiodły się.

Powód po wyprowadzeniu się z domu rodzinnego utrzymywał kontakty osobiste z matką i bratem.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka A. G. oraz przesłuchania stron, a także z dokumentów urzędowych, których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Przesłuchanie powoda co do daty wynajęcia mieszkania powodowi przez pozwaną oraz panującego tam nieładu, należy uznać za wiarygodne, koresponduje ono także z przesłuchaniem pozwanej. Przesłuchanie powoda co do psychomanipulacji pozwanej, stosowania hipnozy i tortur psychicznych, przeprowadzania na powodzie badań, nie zasługuje na wiarę. Powód nie przedstawił żadnych realnych okoliczności i dowodów, które świadczyłyby o tego rodzaju działaniach pozwanej, które w efekcie naruszyłyby godność powoda, jego zdrowie, nietykalność, bądź też wpłynęły na zerwanie więzi z rodziną lub stan niedostatku materialnego powoda.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda w części w jakiej podał on, iż był poddawany nadaniom, hipnozie i różnorodnym doświadczeniom. Przeczy temu pozostała część materiału dowodowego, który tworzy spójną całość, a obraz sprawy dopełnia treść obszernych i niezwykle licznych pism złożonych w niniejszej sprawie przez powoda.

Sąd oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodu ze zdjęć i rozmów zarejestrowanych na telefonie komórkowym powoda oraz z taśmy monitoringu miejskiego (...), gdyż okoliczności, na które zostały one zawnioskowane jak nieład w pokoju powoda zostały już wykazane, bądź nie miały dla sprawy znaczenia, jak okoliczność kto dzwonił do powoda i gdzie dzwonił powód.

Sąd I instancji pominął pozostałe wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda, gdyż okoliczności, na które dowody te miały być przeprowadzone nie zmierzały do wyjaśnienia sprawy. Przede wszystkich nie zachodziła potrzeba zasięgnięcia opinii biegłych jakiejkolwiek specjalizacji, w tym z zakresu psychiatrii, czy też psychologii, gdyż nie powstała w niniejszej sprawie konieczność odwołania się do wiedzy osób o wiadomościach specjalnych. Wobec braku jakichkolwiek bezprawnych i innych działań ze strony pozwanej, które miałyby naruszyć jakiekolwiek dobra osobiste powoda, bądź wywołać w jego majątku szkodę, Sąd pominął wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry, czy też psychologa jako prowadzące jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania i wygenerowania dodatkowych nieuzasadnionych stanem sprawy kosztów.

Również bez znaczenia dla sprawy są zgłoszone przez powoda dowody z obrazu monitoringu sieci Delikatesy Centrum (...) oraz zdjęcia i nagrania rozmów w telefonie komórkowym powoda.

Sąd Okręgowy, odwołując się do treści art. 23 k.c. i art. 24 k.c. wskazał, iż postępowanie dowodowe nie wykazało, aby pozwana podejmowała w odniesieniu do powoda działania lub zachowania naruszające w jakikolwiek sposób jego godność, nietykalność, zdrowie lub prowadzące do rozerwania jego więzi z rodziną.

W niniejszej sprawie powód uzasadniał swoje żądania naruszeniem przez pozwaną jego dóbr osobistych tj. godności przez psychomanipulację, eksperymenty medyczne i doprowadzenie do żebractwa, nietykalności, zdrowia nadto doprowadzenie do zerwania więzi rodzinnych, powołując się przy tym na art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Z zeznań świadka A. G. wynika, że utrzymuje on kontakt ze swoją matką, a także z bratem. Nadto, co zostało wykazane w sposób pewny i nie budzący wątpliwości, pozwana w żaden sposób nie oddziaływała na kontakty powoda z jego rodziną, a także nie naruszyła godności, nietykalności, zdrowia powoda. Nie można też przyjąć, że dobra osobiste powoda zostały naruszone przez pozwaną przez okazjonalne kontakty polegające na wymianie ogólnie przyjętych zwrotów grzecznościowych przy okazji przypadkowych spotkań. Żadne z zachowań pozwanej w stosunku do powoda nie nosiło znamion bezprawności i nie naruszyło jego dóbr osobistych tj. godności, nietykalności, zdrowia oraz więzi rodzinnych. Powód nie wykazał też, aby był poddawany przez pozwaną jakimkolwiek badaniom, eksperymentom, hipnozie i aby w ogóle takie zdarzenia miały miejsce.

Skoro pozwana nie naruszyła godności powoda, jego nietykalności, zdrowia, nie naruszyła też jego więzi rodzinnych i nie naraziła powoda na jakiekolwiek straty materialne, powództwo o zasądzenie tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania nie zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało jego oddaleniem na podstawie art. 23 k.c., art. 24 k.c. i art. 448 k.c. i art. 361 k.c.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu orzeczono na podstawie §2 ust. 3, §6, pkt 7, §19 i §20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód K. G., zaskarżając go w punkcie I i zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to przepisów art. 217 § 2 w zw. z art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa dla ustalenia stanu zdrowia psychicznego powoda, w tym pogorszenia tego stanu zdrowia w związku z bezprawnymi zachowaniami pozwanej wobec powoda,

2) naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to przepisów art. 217 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych o odtworzenie zdjęć i rozmów zarejestrowanych na telefonie powoda oraz zapisu taśm monitoringu ze wskazanych przez powoda miejsc publicznych,

3) nierozpoznanie istoty sprawy wskutek pominięcia wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda przy jednoczesnym naruszeniu jawności rozpoznania sprawy w związku z niewskazaniem przesłanek powzięcia takiej decyzji procesowej

oraz domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a to z uwagi na fakt iż Sąd ten nie rozpoznał istoty sprawy.

Z ostrożności procesowej - na wypadek oddalenia apelacji – powód wniósł o nieobciążanie go kosztami postępowania.

W uzasadnieniu apelacji powód wskazał, iż realizując swoje obowiązki dowodowe złożył w toku postępowania wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa na okoliczność stanu zdrowia powoda przed wprowadzeniem się do wynajmowanego mieszkania i po wyprowadzeniu się z tegoż mieszkania, a także przyczyn zmian tego stanu i jego skutków. W toku postępowania Sąd I instancji w żadnym zakresie do wspomnianego wniosku się nie odniósł, uczynił to dopiero w pisemnym uzasadnieniu wyroku. W ocenie powoda pominięcie ww. dowodu było bezzasadne. Skoro Sąd nie dysponował wymaganymi wiadomościami specjalnymi z obszaru psychiatrii i psychologii, obowiązany był dopuścić wnioskowany przez stronę dowód – tylko bowiem na tej podstawie mógł przyjąć, czy pomiędzy zachowaniem pozwanej opisanym przez powoda w licznych pismach i w toku przesłuchania a pogorszeniem stanu zdrowia powoda zachodzi związek przyczynowo-skutkowy, a w konsekwencji czy powód doznał krzywdy wskutek rozstroju zdrowia.

Sąd nie przeprowadził także innych dowodów wnioskowanych przez powoda, co więcej do znacznej części zgłoszonych wniosków dowodowych - mających związek z rozpoznawaną sprawą o naruszenie dóbr osobistych - w ogóle się nie odniósł. Tak jest w szczególności, gdy chodzi o dowód ze skarg składanych przez powoda do kompetentnych instytucji nadzorczych, stojących na straży praw i wolności człowieka i obywatela, czy gdy chodzi o dowód z wyroków sądów administracyjnych.

W tym stanie rzeczy powód zarzucił Sądowi Okręgowemu nierozpoznanie istoty sprawy.

Ponadto, Sąd I instancji oddalił wnioski dowodowe powoda o odtworzenie zdjęć i rozmów zarejestrowanych na telefonie powoda oraz zapisu taśm monitoringu ze wskazanych przez powoda miejsc publicznych. Skoro fakt zaistnienia określonych bezprawnych zachowań pozwanej wobec powoda był pomiędzy stronami kwestią sporną i powód zgłosił stosowne wnioski dla udowodnienia swych twierdzeń, Sąd obowiązany był wnioskowane dowody przeprowadzić, bowiem tylko w ten sposób można było rozstrzygnąć, czy twierdzenia powoda są wiarygodne (czy pozwana zachowywała się w bezprawny sposób opisywany w pismach i zeznaniach przez powoda), a w konsekwencji czy doszło do bezprawnego naruszenia jego dóbr osobistych.

Ponadto, pełnomocnik powoda z urzędu wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, albowiem nie zostały one pokryte przez powoda ani w całości, ani w części.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego i zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy nie dopuścił się zarzucanych w niej naruszeń przepisów postępowania tj. art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 278 k.p.c., a istota sprawy została rozpoznana.

W ostatecznie sprecyzowanym na rozprawie w dniu 9 września 2013 r. żądaniu pozwu powód domagał się zasądzenia od pozwanej centyliona euro tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu naruszenia przez pozwaną dóbr osobistych powoda. Na powodzie ciążył zatem obowiązek wykazania, iż doszło do naruszenia jego dóbr osobistych przez pozwaną oraz iż na skutek jej działania doszło do powstania po stronie powoda szkody, której naprawienia się domagał. Obowiązek wykazania okoliczność faktycznych istotnych z punktu widzenia zgłoszonego żądania realizowany jest poprzez zgłoszenie wniosków dowodowych dla stwierdzenia faktów, z których strona wywodzi skutki prawne. Podkreślić należy przy tym, iż zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

W toku postępowania powód złożył wnioski o dopuszczenie dowodu ze zdjęć na telefonie komórkowym, z rozmów zarejestrowanych na tym telefonie oraz z nagrań na taśmie monitoringu miejskiego. Na rozprawie w dniu 5 czerwca 2012r. powyższe wnioski zostały oddalone, przy czym w ocenie Sądu Apelacyjnego wydanie ww. postanowienia było jak najbardziej zasadne. Jak wynika z pisma procesowego powoda z dnia 20.02.2012r. dowód ze zdjęć na telefonie komórkowym miał obrazować pokój, w którym mieszkał powód przy ul. (...), nieład w nim panujący, a w ten sposób wskazywać, do jakiego stanu powód został doprowadzony. Z kolei obraz z monitoringu zawnioskowany został na okoliczność, iż powód nie mając pieniędzy chodził na zupy oraz że został doprowadzony do ruiny. Tak sformułowane wnioski dowodowe należy uznać za dotyczące faktów niemających znaczenia dla rozstrzygnięcia Nawet, gdyby przyjąć, że zgodnie z twierdzeniami powoda na nagraniach z monitoringu widoczny byłby powód, to i tak nagrania te nie mogłyby stanowić dowodu na naruszenie dóbr osobistych powoda przez pozwaną, bowiem nawet sam powód nie twierdził, że na nagraniach widoczne było jakiekolwiek zachowanie pozwanej. Odnośnie zdjęć pokoju, to okoliczność, iż panował w nim nieład została wykazana w toku postępowania. Oczywistym jest natomiast, iż samo zdjęcie pokoju nie mogło być dowodem na stan, w jakim znajdował się powód. Odnośnie wniosku dowodowego dotyczącego nagrań rozmów telefonicznych, powód na rozprawie w dniu 27 marca 2012r. wskazał, że „rozmowy dotyczą tego, że ktoś do powoda dzwonił lub on dzwonił na policję”. Na podstawie samych twierdzeń powoda, rozmowy te nie mogły być zatem dowodem na naruszenie dóbr osobistych powoda przez pozwaną ani na okoliczność doprowadzenia przez pozwaną do powstania szkody u powoda (powód w ogóle nie twierdził, że to pozwana do niego dzwoniła).

Zasadnie Sąd Okręgowy nie przeprowadził wnioskowanego przez powoda dowodu z opinii biegłego psychiatry i psychologa na okoliczność stanu zdrowia powoda przed wprowadzeniem się do lokalu przy ul.(...) w K. i po wyprowadzeniu się z niego. Podkreślić należy, iż przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało, aby pozwana dopuściła się naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda. Skoro zatem sam fakt naruszenia dobra nie został wykazany, bezprzedmiotowe było dopuszczenie dowodu z opinii biegłych. Nawet bowiem, gdyby doszło do pogorszenia stanu zdrowia powoda, to i tak tego pogorszenia nie można by powiązać z jakimkolwiek zachowaniem pozwanej.

Odnośnie pominięcia pozostałych wniosków dowodowych powoda, w tym dowodu ze skarg powoda składanych do różnych instytucji czy też wyroków sądów administracyjnych, wskazać należy, że skoro dokumenty te w ogóle nie dotyczyły pozwanej, wnioski o ich dopuszczenie należało uznać za niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Podkreślić należy, iż tak jak wskazano w apelacji, nie wszystkie wnioski dowodowe zostały przez Sąd Okręgowy formalnie rozpoznane w toku postępowania. Jednakże nierozpoznanie ww. wniosków dowodowych jest równoznaczne z ich pominięciem, a jak wskazano wyżej nieprzeprowadzenie dowodów, a jakich mowa w apelacji, było uzasadnione z przyczyn wskazanych wyżej. Nie może być zatem mowy o nierozpoznaniu istoty sprawy. Wskazać w tym miejscu należy, iż nierozpoznanie istoty sprawy oznacza zaniechanie przez sąd I instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zbadał materialną podstawę żądania i po stwierdzeniu, iż powód nie wykazał naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda przez pozwaną ani doprowadzenia do jakichkolwiek strat materialnych po stronie powoda, oddalił powództwo.

Wobec powyższego, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie §2 ust. 3, §6 pkt 7 w zw. z §13 ust. 1 pkt 2, §19 i §20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.)