Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jerzy Dydo

Sędziowie: SO Alicja Chrzan

SO Małgorzata Mróz

Protokolant: Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2014 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy

z wniosku (...) Spółki z o.o. w W.

przy udziale Gminy (...), B. W., R. W.

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestnika Gminy (...)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 13 czerwca 2014 r., sygn. akt VIII Ns 819/13

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od uczestnika postepowania na rzecz wnioskodawcy 150 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn.akt II Ca 814/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2014r Sąd Rejonowy w Wałbrzychu VIII Wydział Cywilny stwierdził, że wnioskodawca (...) Spółka z o.o. w W. nabyła przez zasiedzenie w dniu 10.12.2010r własność nieruchomości składającej się z działki gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Wałbrzychu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), oraz zasądził od uczestnika postępowania Gminy (...) na rzecz wnioskodawcy 2.746 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Działka gruntu nr (...) w W., dla której Sąd Rejonowy w Wałbrzychu prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiła w okresie powojennym własność państwową. W latach 70-tych i 80 -tych XX wieku działka ta była oznaczona w ewidencji gruntów numerem (...)i wskazywano jej położenie przy ulicy (...) w W.. /bezsporne/

Na działce tej w okresie przed wybuchem II wojny światowej znajdował się cmentarz (...)z murowaną kaplicą, na którym dokonywano pochówku zwłok zmarłych osób.W okresie po zakończeniu II wojny światowej nie odnotowano w żadnym rejestrze pochówku zwłok zmarłych osób, a budowle świadczące o charakterze działki i o kulcie osób tam pochowanych uległy w znaczącym stopniu zniszczeniu. / bezsporne/

Na przełomie lat 60-tych i 70-tych XX wieku uznawano, że ww. działka przy ul. (...) w W. zatraciła charakter cmentarza, a nabrała charakteru pastwiska. /pismo (...)w W. z 13.11.1970 r. – k. 87/

W listopadzie 1970 roku, następnie w styczniu 1972 r. (...)w W. podjęło uchwałę w sprawie wniosku o przedterminową likwidację zamkniętego cmentarza przy ul. (...) w W.. Stwierdzono, że cmentarze w W. pozostawione przez cały okres powojenny bez opiekuna uległy kompletnemu zaniedbaniu. /uchwała (...) w W. nr (...) – k. 85 i wniosek o przedterminową likwidację zamkniętego cmentarza na działce nr (...) – k. 89, pismo (...) w W. z 18.01.1971 r. – k. 86 i 88 i z 13.04.1971 r. – k.91, opis cmentarza na działce nr (...) – k. 92 /

W piśmie z 18 maja 1974 r. (...) Przedsiębiorstwo (...) w W. stwierdziło dokonanie przeglądu cmentarzy na terenie Gminy (...) (m.in. na działce nr (...), nieliczne na nich ślady mogił, zdewastowanych i zniszczonych po części przez wypasaną trzodę, który to stan wskazywał na ekonomicznie bezcelową konserwację tych miejsc, a w piśmie z 17 stycznia 1975 r. (...) Przedsiębiorstwo (...) w W. zawiadomiło Naczelnika Gminy w W., że na rok 1975 wytypowano do likwidacji cmentarze nieczynne na terenie Gminy w W., m.in. położony przy ul. (...). / pismo z 18.05.1974 r. – k. 94 i z 17.01.1975 r. – k. 93, 113 oraz dane ze stanu działki nr (...) na 31.05.1974 r. – k. 95-96, wykaz cmentarzy do likwidacji – k. 97/

W dniu 23 lipca 1976 r. sporządzono analizę wykonania planu likwidacji cmentarzy nieczynnych, m.in. położonego na działce (...). /analiza kosztorysowa – k. 98/

W latach 1977-79 nie przeprowadzono fizycznej likwidacji cmentarza na działce (...). / pismo ponaglające o nadesłanie informacji o likwidacji cmentarza – k. 127-128 wraz z planem likwidacji na lata 1980-81 – k. 129/

Cmentarz (...)położony na działce gruntu nr (...) ( po zmianie numeracji nr (...)) nigdy nie był wpisany do rejestru zabytków. Dla tego cmentarza opracowano kartę cmentarza, do której wprowadzono zapis: „przeznaczony do likwidacji na podstawie decyzji nr (...) z dn. 19.01.1972 r. (...). /pismo (...)z 8.10.2013 r. – k. 99/

Nagrobki znajdujące się w przeszłości na terenie cmentarza (...) położonego na działce gruntu nr (...) ( następnie nr (...)) nigdy nie zostały wpisane do rejestru zabytków. Wskazany cmentarz wprowadzono do elektronicznego wykazu zabytków prowadzonego przez Wojewódzki (...), który dysponuje (...) sporządzoną w maju 1986 r. dla cmentarza przy ul. (...) w W., w której odnotowano istnienie ruin kaplicy, zniszczonych 10 nagrobków i 16 sztuk płyt nagrobkowych „słabo czytelnych”, w tym istnienie najstarszego nagrobku z 1870 r., a nadto istnienie zniszczonego ogrodzenia i zalecono oprócz wykonania prac konserwatorskich, wykonanie ewidencji nagrobków i karty ewidencyjnej. /niepodpisana karta cmentarna z pismem z 4.02.2014 r. (...) we W. – k. 341-346, zeznania świadka M. P. – k. 367-368/

Decyzją z dnia 14.02.1991 r. (...) (...)/k/91 Wojewoda (...) stwierdził, że m.in. działkę nr (...) nabyła na własność z mocy prawa Gmina (...), przywołując przepisy art. 18 ust. 1 ustawy z 10.05.1990 r. przepisów wprowadzających ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. W dniu 5 maja 2008 r. Starosta (...) zaświadczył, że działka gruntu nr (...) w W. figuruje jako własność Skarbu Państwa od momentu założenia operatu ewidencji gruntów dla obrębu W. w 1988 roku. / zaświadczenie i decyzja w dokumentach księgi wieczystej (...) dołączonej do akt sprawy /

Księga wieczysta dla działki gruntu nr (...) w W. została założona przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu na wniosek z 20 lutego 2009 r. Gminy (...) i otrzymała numer (...), w której ujawniono jako właściciela Gminę (...) na podstawie ww. decyzji Wojewody (...) oraz wypisu i wyrysu z rejestru gruntów, w którym opisano działkę jako „grunty zadrzewione i zakrzewione, z oznaczeniem użytków symbolem (...) i oznaczono jej powierzchnię jako 0,08 ha. / wypis z rejestru gruntów – k. 40 oraz w dokumentach księgi wieczystej (...) dołączonej do akt sprawy/

Obszar gminy W., w okolicach działki nr (...) w II. połowie lat 80-tych XX wieku był poddany oględzinom geodety, który stwierdził, że obszar działki jest pastwiskiem i tak ujął to w zapisach ewidencji gruntu. W 1988 r. teren ten został uznany za nadający się pod zabudowę. / zeznania świadka B. S. – k.327-328 /

W 2012 r. przyjęto nowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru Gminy (...), gdzie teren działki nr (...) jako pocmentarny oznaczono jako teren zielonym, z zaleceniem trwałego ogrodzenia go i z zachowaniem pozostałości nagrobków. Z tego względu Wójt Gminy (...)odmówił R. W. i B. W. sprzedaży działki nr (...)./bezsporne i informacja i pisma z 11.09.2013 r. oraz (...) Gminy (...)z 1981 r., przesłuchanie B. W., R. W. – k. 469-470/

J. K. i M. K. w latach 1976-1979 nabyli własność nieruchomości gruntowe oznaczone jako działki gruntu nr (...), położone w obrębie W.. Do działki gruntu nr (...) przylegała działka gruntu oznaczona numerem (...) (następnie nr (...)), stanowiąca własność państwową. Ponieważ w terenie tworzyły one naturalną jedność, po pewnym czasie J. i M. małżonkowie K. zaczęli użytkować działkę gruntu nr (...), obejmując ją w posiadanie. Wskazane grunty wraz z zabudową budynkową stanowiły gospodarstwo rolne uprawiane przez J. i M. K.. Małżonkowie K. hodowali trzodę oraz bydło, które było wyprowadzane na pobliskie łąki otoczone po części pastuchami, a po części lasami. Działka nr (...) była, na tle wszystkich działek ją okalających (nabytych przez małżonków K.), stanowiących łąki, pastwiska i grunty rolne, jedynym terenem zadrzewionym i zakrzewionym. Rodzaj utrzymanej roślinności na działce nr (...) wynikał z dawnego przeznaczenia działki (cmentarz), której to roślinności J. K. nie wycinał. W sposób naturalny wypasane na łąkach bydło J. K. znajdowało na terenie działki nr (...) spokój i schronienie przed słońcem. Z tego samego względu J. K. zdecydował się na obrzeżach działki nr (...) posadowić pasiekę składająca się z kilkudziesięciu uli, a nadto przetrzymywał na terenie działki sprzęt rolniczy, tym samym zajmując w całości teren działki. Sposób zagospodarowania działki nr (...) przez J. K. przekonywał jego sąsiadów i znajomych go odwiedzających, że jej on również właścicielem tej zadrzewionej działki./decyzji (...) (...)z dnia 23 lipca 1976 r., 23 lutego 1977 r., akt notarialny z dnia 30 maja 1977 r., decyzji (...)w W. nr (...) wraz z mapami w przedmiocie zatwierdzenia podziału działki (...) – k. 5-10, zeznania świadków E. M., K. Ł., C. J., M. R., H. H. – k. 326-331/

Na przełomie lat 80-tych i 90-tych XX wieku J. K. rozstał się z żoną i zamieszkał z B. K. i jej dziećmi. B. K. pozostawała w przekonaniu, że działka nr (...) stanowi własność J. K., bo ten trzymał na tej działce sprzęt rolniczy i ule, i pozwoliła swoim dzieciom, aby traktowały teren tej działki jak plac zabaw. /zeznania świadka B. K. – k. 467-468/

Nikt z mieszkańców W. nie widział, że na działce nr (...) są pozostałości po nagrobkach, nikt nie zanosił w związku z tym kwiatów czy zniczy dla uczczenia pamięci osób tam pochowanych. Nikt z mieszkańców nie widział osób przyjezdnych zamierzających czcić na działce pamięć zmarłych. / zeznania świadków E. M., K. Ł.,

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że wniosek o stwierdzenie zasiedzenia działki nr (...) jest zasadny, spełnione bowiem zostały przez wnioskodawcę przesłanki nabycia nieruchomości przez zasiedzenie przewidziane w przepisie art.172 § 1 i 2 kc tj. posiadanie samoistne nieruchomości oraz upływ czasu. Sąd Rejonowy opierając się na dowodach przesłuchania świadków uznał, że wnioskodawca wykazał posiadanie samoistne przedmiotowej nieruchomości przez poprzednika prawnego wnioskodawcy J. K. oraz samego wnioskodawcę. Sąd przyjął, że J. K. niewątpliwie wiedział, że nie jest właścicielem działki nr (...), dlatego do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie wymagane było samoistne posiadanie przez trzydzieści lat, ponieważ był w złej wierze. Sąd Rejonowy uznał za nietrafne argumenty uczestnika postępowania, mające rzekomo wyłączyć możliwość nabycia nieruchomości ze względu na jej przeznaczenie – cmentarz oraz, że cmentarz jest zabytkiem. Opierając się na dowodach z dokumentów Sąd Rejonowy uznał, że znajdujący się na działce nr (...) (...)cmentarz został po wojnie całkowicie zniszczony, a w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku zlikwidowany. Cmentarz nie został również wpisany do rejestru zabytków. Zaliczając okres posiadania samoistnego działki nr (...) przez poprzednika prawnego wnioskodawcy przy zastosowaniu art.10 ustawy z 28 lipca 1990r o zmianie ustawy – Kodeks cywilny Sąd Rejonowy uznał, że zasiedzenie przedmiotowej działki na rzecz wnioskodawcy nastąpiło w dniu 1.01.2010r.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art.520 § 2 kpc.

Od postanowienia Sądu pierwszej instancji apelację wniósł uczestnik postępowania zaskarżając postanowienie w całości i zarzucając:

naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 316 kpc polegające na:

1. odmowie wiarygodności zeznań świadka Ł. K. oraz M. P., w zakresie stanu nieruchomości sprzed dnia 2.9.2013 r. tj. sprzed usunięcia śladów cmentarza i zabytków ruchomych z nieruchomości będącej przedmiotem orzeczenia;

2.. naruszeniu prawa materialnego poprzez pominięcie art. 153 kc i w konsekwencji ustalenie przebiegu granicy działki nr (...), oraz pominięciu faktu, iż wnioskodawcy kwestionują przebieg granicy, a zatem brak jest możliwości ustalenia przedmiotu zasiedzenia.

Wobec powyższych zarzutów na podstawie art. 368 § ł pkt 5 kpc wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie wniosku oraz o przyznanie kosztów zastępstwa adwokackiego wnioskodawcy za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, znajdujących oparcie w przeprowadzonych dowodach i właściwie zastosował prawo materialne.

Nietrafny jest zarzut apelacji naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art.233 § 1 kpc, polegający na bezpodstawnej odmowie wiarygodności zeznań świadków Ł. K. oraz M. P..

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że dla wykazania skuteczności naruszenia przepisu art.233 § 1 kpc strona musi wykazać, jakich dowodów sąd nie ocenił lub ocenił wadliwie, jakie fakty pominął i jaki wpływ pominięcie faktów czy dowodów miało na treść orzeczenia. Tylko bowiem rażąco błędna lub oczywiście sprzeczna z treścią materiału dowodowego, nieodpowiadająca zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego ocena dowodów, może czynić usprawiedliwionym zarzut naruszenia przepisu art.233 § 1 kpc. Dla skuteczności zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej, lub niesłusznie im je przyznając ( tak SN w wyroku z 5 września 2002r II CKN 916/2000 L. N. nr 376 856 i w postanowieniu z dnia 23.01.2001r IV CKN 870/0).

Sąd Rejonowy dokonał, szczegółowej oceny zeznań świadków w tym świadków Ł. K. i M. P. i wyjaśnił dlaczego uznaje zeznania świadka Ł. K. za niewiarygodne oraz dlaczego zeznania świadka M. P. nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zeznania świadka Ł. K. były sprzeczne z pozostałymi dowodami w sprawie w szczególności z zeznaniami świadków. Z dołączonych do akt dowodów z dokumentów wynika, że już w latach 70 tych ubiegłego wieku cmentarz był całkowicie zdewastowany. Trudno również przypuszczać, że żaden z przesłuchanych świadków, poza świadkiem Ł. K. nie zauważył na działce wielkiego drewnianego krzyża, gdy rzeczywiście był on tam posadowiony. Świadek M. P. nie miała wiedzy na temat sposobu użytkowania działki a jedynie opierała się na dokumencie z 1986r –karta cmentarza i audycji telewizji lokalnej. W tej sytuacji nie ma żadnych podstaw do kwestionowania oceny tych świadków. Poza tym ocena czy z działki nr (...) zostały usunięte pozostałości dawnego cmentarza nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało bowiem ustalenie czy zachodziły przesłanki zasiedzenia przewidziane w art. 172 § 1 i 2 kc tj. posiadanie samoistne i upływ czasu. Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że wnioskodawca spełnił przesłanki zasiedzenia. Fakt posiadania samoistnego działki nr (...) przez poprzednika prawnego wnioskodawcy J. K. oraz wnioskodawcy, potwierdzili wszyscy świadkowie słuchani w sprawie. Nie zaprzeczał temu również uczestnik postępowania. Prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że J. K. posiadał przedmiotową działkę w złej wierze, ponieważ niewątpliwie wiedział, że nie jest właścicielem działki nr (...), a zatem zasiedzenie mogło nastąpić dopiero po upływie 30 lat. Prawidłowo również Sąd Rejonowy ustalił, że nabycie własności działki przez zasiedzenie przez wnioskodawcę nastąpiło w dniu 1 stycznia 2010r mając przy tym na uwadze art.10 ustawy z dnia 28.07.1990r o zmianie ustawy – Kodeks cywilny i art. 176 § 1 kc.

W toku całego postępowania sądowego, jak również w uzasadnieniu apelacji skarżący eksponuje pogląd, że zasiedzenie przez wnioskodawcę przedmiotowej działki było niemożliwe ze względu na jej przeznaczenie – cmentarz oraz wpisanie tegoż cmentarza do rejestru zabytków. Pomijając już to, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że zlokalizowany przed drugą wojną światową na działce nr (...) cmentarz został całkowicie zdewastowany i w katach 70-tych ubiegłego wieku przeznaczony do likwidacji oraz, iż nie został wpisany do rejestru zabytków to stwierdzić należy, że w naszym systemie prawnym obowiązuje zasada dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie każdej nieruchomości lub jej części przez każdą osobę lub kilka osób wspólnie, jeżeli nie mają miejsca wyraźne wyłączenia ustawowe ( tak SN w uchwale z 14 maja 1986 III CZP 19/86). Ustawa z dnia 31 stycznia 1959r o cmentarzach i chowaniu zmarłych nie zawiera przepisu wyłączającego spod zasiedzenia cmentarzy. Zasiedzenie czynnego użytkowanego zgodnie z przeznaczeniem cmentarza byłoby wyłączone tylko z tego względu, że nie może być taki cmentarz, z oczywistych względów, przedmiotem posiadania samoistnego. W przedmiotowej sprawie nie chodzi jednak o zasiedzenie czynnego cmentarza, a działka nr (...) była niewątpliwie przedmiotem posiadania samoistnego wnioskodawcy i jego poprzednika prawnego. Nie ma również żadnych prawnych zakazów nabycia przez zasiedzenie rzeczy wpisanej do rejestru zabytków. Z tych względów wskazywanie przez uczestnika postępowania na rzekome przeszkody do nabycia przez zasiedzenie działki nr (...) są bez znaczenia.

Nietrafny jest również zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art.153 kc. Działka nr (...) jest oznaczona na mapach ewidencyjnych i jest wpisana do księgi wieczystej, ma zatem uregulowany stan prawny w tym sensie, że wiadomo dokładnie o jaką działkę chodzi. Nie ma więc przeszkód do stwierdzenia jej nabycia przez zasiedzenie. Problem kwestionowania granic działki w przypadku gdy jest ona ujęta na mapach i wpisana do księgi wieczystej nie ma znaczenia dla stwierdzenia nabycia nieruchomości przez zasiedzenie. Sąd Rejonowy nie naruszył zatem przepisu art.153 kc ponieważ nie miał on w przedmiotowej sprawie zastosowania.

Z powyższych względów na podstawie art.385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 998 kpc i § 12 ust.1 pkt 1 w związku z § 1 pkt 1 i § 6 pkt 3 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie /…/