Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA Ryszard Sarnowicz

Sędziowie: SA Anna Orłowska (spr.)

SA Agata Zając

Protokolant: Lidia Ronkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w W.

o stwierdzenie nieważności uchwały

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 17 stycznia 2013 r.

sygn. akt XXV C 1026/11

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI ACa 533/13

UZASADNIENIE

Powód P. S. pozwem z dnia 6 września 2011 roku skierowanym przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w W. wniósł o ustalenie (stwierdzenie ) nieważności uchwały Nr (...) z dnia 28 lutego 2002 roku w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali nieruchomości przy ulicy (...) w W., podjętej przez zarząd Spółdzielni.

Pozwana (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w W. wniosła o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o stan faktyczny, ustalony w sposób następujący:

Powód zajmuje mieszkanie (...) przy ul. (...), do którego przysługuje mu spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Mieszkanie składa się z dwóch pokoi, aneksu kuchennego i łazienki oraz pomieszczenia przynależnego, po drugiej stronie korytarza, składającego się z pokoju i łazienki. Powód pismami z dnia 20 lipca 2007 roku i 25 listopada 2009 roku wnosił o przekształcenie przysługującego mu lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własności.

Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej 28 lutego 2002 roku podjął uchwałę nr (...) w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali w nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., zawiadamiając uprzednio wszystkich członków Spółdzielni posiadających tytuły prawne do lokali mieszkalnych, iż w okresie od 3 grudnia 2001 roku do 3 stycznia 2002 roku w lokalu spółdzielni wyłożony zostanie projekt uchwały nr (...) do wglądu. Owo zawiadomienie nastąpiło poprzez wywieszenie ogłoszenia z informacją o terminie i możliwości wglądu w tekst uchwały i wnoszenia ewentualnych zastrzeżeń do ww. uchwały. Wobec niewniesienia żadnych uwag dokonano przekształceń własnościowych w 85,55%.

Treść uchwały nr (...) wskazuje, iż wszelkie pomieszczenia poza piwnicami nie mogą być pomieszczeniami przynależnymi. W związku z powyższym powód wnioskując o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w własnościowe prawo do lokalu przez niego zajmowanego, uwzględniając pomieszczenia po drugiej stronie korytarza, w przedmiotowym wniosku popełnił błąd wyliczenia powierzchni zajmowanego lokalu.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Uzasadniając rozstrzygnięcie wskazał, iż zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny powód miałby wtedy, gdyby wykazał, że w żaden inny sposób nie mógłby dochodzić swoich roszczeń względem pozwanej Spółdzielni. W tym wypadku powodowi przysługiwało roszczenie o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w własnościowe lokatorskie prawo do lokalu.

Sąd I instancji przytaczając dyspozycję art. 43 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stwierdził, iż w jego ocenie (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa prawidłowo zawiadomiła o projekcie uchwały i wywiązała się całkowicie z nałożonych na nią przez ustawodawcę w tym przedmiocie obowiązków. Informacja na tablicy ogłoszeń w świetle obowiązującego w tym czasie prawa, jak i uchwalonego przez zarząd Spółdzielni statutu, spełniała wymóg formy pisemnej, wobec czego była skuteczna.

Sąd Okręgowy stwierdził następnie, iż nie jest możliwe domaganie się ustalenia nieważności uchwały zarządu określonej w art. 42 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, na podstawie art. 189 k.p.c. ani też stwierdzenie jej nieważności przez sąd z urzędu na podstawie art. 58 k.c. Uznanie, iż uprawniony może występować z żądaniem ukształtowania prawa w każdym czasie bez względu na treść art. 43 ust. 5 prowadziłoby do nieuzasadnionego obejścia omawianej regulacji prawnej.

Sąd I instancji wskazał również, iż w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że zarzuty formalne mogą stanowić podstawę uchylenia uchwały tylko wtedy, gdy wadliwość postępowania miała lub mogła mieć wpływ na treść uchwały, tj. spowodowała, iż treść uchwały jest niezgodna z przepisami prawa.

Sąd Okręgowy zaznaczył następnie, że nie ulega wątpliwości, iż sformułowanie roszczenia, jak również jego uzasadnienie wskazują, że jego podstawą prawną jest art. 189 k.p.c. Przepis art. 189 k.p.c., jako warunek dopuszczalności powództwa o ustalenie, wskazuje istnienie po stronie powodowej interesu prawnego w ustaleniu, który to interes pełni funkcję materialnoprawnej przesłanki skuteczności powództwa. Z tego względu sąd z urzędu zobligowany jest badać istnienie po stronie powodowej interesu prawnego w ustaleniu. Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Sąd Okręgowy uznał, iż kluczowe znaczenia ma okoliczność, że powód zgłosił w odrębnym postępowaniu powództwo przeciw (...) Spółdzielni Mieszkaniowej o uchylenie uchwały. Zdaniem Sądu I instancji powód jest uprawniony do wystąpienia z roszczeniem o ustalenie w sytuacji, kiedy jego jej interes prawny jest zagrożony na skutek zachowania innego podmiotu, w tym przypadku pozwanej Spółdzielni. Sąd Okręgowy zważył następnie, iż utrwalony w orzecznictwie i judykaturze jest pogląd, że żądanie ustalenia istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa możliwe jest tylko wówczas, gdy powód nie ma innej drogi obrony swych praw, w szczególności gdy niemożliwe jest wytoczenie powództwa o złożenie oświadczenia woli. W niniejszej sprawie, zwłaszcza w podanym przez uprawnionego stanie faktycznym, możliwe jest wniesienie sprawy o zobowiązanie Spółdzielni do złożenia oświadczenia woli w żądanym przez powoda zakresie. Należy więc uznać, że uprawniony nie uprawdopodobnił swojego interesu prawnego.

Apelację od wyroku złożył powód, zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenia przepisów postępowania, które miały wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 233 § 1 i 2 i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, art. 231 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, iż powód zgłosił w odrębnym postępowaniu powództwo przeciw pozwanej o uchylenie uchwały, podczas gdy powód wytoczył powództwo o złożenie oświadczenia woli. Ponadto powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 189 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię oraz naruszenie art. 43 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity z dnia 13 czerwca 2003 roku, Dz. U.Nr 119, poz. 1116) poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, iż pozwana prawidłowo zawiadomiła o projekcie uchwały i wywiązała się całkowicie z nałożonych na nią przez ustawodawcę w tym przedmiocie obowiązków.

Wskazując na powyższe zarzuty, powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie nieważności uchwały (...) z dnia 28 lutego 2002 roku oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, chociaż części jej zarzutom nie można odmówić słuszności. Nie mogą one jednak prowadzić do skutecznego wzruszenia zaskarżonego wyroku, który odpowiada prawu.

Zasadnie skarżący zarzuca Sądowi I instancji błędne ustalenie, iż powód zgłosił w odrębnym postępowaniu w Sądzie Okręgowym w Warszawie powództwo przeciw pozwanej Spółdzielni o uchylenie uchwały, podczas gdy powód wytoczył przeciwko pozwanej powództwo o złożenie oświadczenia woli, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia, iż powód nie wykazał interesu prawnego w niniejszym postępowaniu.

Między stronami niniejszego procesu nie było sporu co do tego, że kwestionując przedmiotową uchwałę powód nie występował z powództwem o jej uchylenie. W niniejszej sprawie powód wystąpił z roszczeniem o ustalenie (stwierdzenie ) nieważności uchwały Nr (...) z dnia 28 lutego 2002 roku w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali nieruchomości przy ulicy (...) w W., podjętej przez zarząd Spółdzielni. Natomiast w wytoczonym wcześniej przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej postępowaniu, które zostało zawieszone do czasu prawomocnego zakończenia niniejszej sprawy, powód domagał się złożenia oświadczenia woli. Argumentacja Sądu Okręgowego o braku interesu prawnego w wstąpieniu z niniejszym powództwem oparta jest zatem na błędnej przesłance o wytoczeniu przez powoda powództwa o uchylenie uchwały.

Powód, opierając powództwo na przepisie art. 189 k.p.c., nieważności przedmiotowej uchwały upatrywał w uchybieniach formalnych dotyczących warunków i trybu jej podejmowania oraz sprzeczności treści uchwały z zasadami współżycia społecznego. Podkreślić należy, iż kwestionowana uchwała dotycząca określenia przedmiotu odrębnej własności lokali, podjęta została przez zarząd pozwanej Spółdzielni na podstawie art. 42 ustawy z 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych. Uchwała zarządu określająca przedmiot odrębnej własności lokali w danej nieruchomości może zostać zaskarżona w trybie art. 43 ust. 5 tej ustawy, który to przepis przewiduje możliwość zaskarżenia uchwały, między innymi z powodu jej niezgodności z prawem. Zaznaczyć należy, iż unormowanie zawarte w art. 43 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi lex specialis w stosunku do ogólnych zasad zaskarżania uchwał organów spółdzielni przewidzianych w prawie spółdzielczym.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie zachodzą podstawy do stwierdzenia, że zaskarżona uchwała była niezgodna z prawem w rozumieniu art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Przede wszystkim wskazać należy, iż oceny kwestionowanej uchwały należało dokonać przy uwzględnieniu przepisów prawa obowiązujących w dacie jej podjęcia, a to zgodnie z ogólną regułą, że o zgodności z prawem, skuteczności i innych cechach czynności prawnej (w literaturze oraz judykaturze dominuje pogląd, że uchwały w istocie są specyficznymi czynnościami prawnymi) należy decydować stosownie do stanu regulacji prawnej w chwili dokonywania tej czynności.

W dacie podjęcia zaskarżonej uchwały art. 43 ww. ustawy nie przewidywał imiennego powiadomienia o terminie i miejscu wyłożenia uchwały do wglądu (§1), nie określał też terminu do wniesienia pozwu o stwierdzenie nieważności uchwały (§6). Dopiero po nowelizacji, wprowadzonej ustawą z dnia 19 grudnia 2002 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw, ustanowiony został trzydziestodniowy termin prawa materialnego (zawity) do zaskarżenia uchwały także w wypadku, gdy podstawą powództwa jest jej sprzeczność z prawem.

Sprzeczność z prawem uchwały określającej przedmiot odrębnej własności lokali zachodzi w wypadku naruszenia przy jej wydaniu bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa materialnego lub wymogów proceduralnych rangi ustawowej, o ile miały one wpływ na jej treść. Są to przesłanki powództwa przewidzianego w art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych o stwierdzenie nieważności uchwały. Oczywistym jest, iż to powód winien był wykazać uchybienia objęte dyspozycją powyższego przepisu pozwalające na uznanie, że kwestionowana uchwała z uwagi na tryb jej podjęcia lub treść jest nieważna. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób uznać, że powód sprostał temu obowiązkowi. Twierdzenia powoda, że działanie pozwanej Spółdzielni przejawiające się umieszczeniem zawiadomienia z dnia 16 listopada 2001 roku na tablicy ogłoszeń wiszącej na klatce schodowej nieruchomości – co miało stanowić uchybienie formalne dotyczące warunków i trybu podjęcia zaskarżonej uchwały – okazały się niewystarczające zwłaszcza w sytuacji, gdy powód nie negował, że treść owego zawiadomienia dotarła do jego wiadomości. Tym niemniej gdyby nawet przyjąć, że doszło do zarzucanych uchybień, to powód nie wykazał w jaki sposób przełożyły się one na treść kwestionowanej uchwały. Dodać jeszcze należy, iż zarzucając sprzeczność treści uchwały z zasadami współżycia społecznego powód nawet nie sprecyzował jakie zasady współżycia społecznego zostały naruszone.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., nie obciążając powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.