Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2014 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania B. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. :

- z dnia 23 października 2013 r., znak : (...)

- z dnia 27 listopada 2013 r., znak: (...)

w sprawie: B. P.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o emeryturę

I zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu B. P. prawo do emerytury od dnia (...)

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 ( trzysta sześćdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 4274/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpoznaniu wniosku B. P. z dnia 8 października 2013r. – odmówił wnioskodawcy (ubezpieczonemu) przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ:

- do dnia 31 grudnia 1998r. nie został udowodniony 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach,

- brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

Dodatkowo organ rentowy wyjaśnił, iż nie przyjęto okresów pracy w szczególnych warunkach wskazanych w świadectwie pracy z Zakładów (...) S.A., gdyż nie podano charakteru pracy według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. oraz brak zarządzenia resortowego.

Odwołanie od tej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie emerytury i zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska ubezpieczony stwierdził, iż w okresie od 1 września 1968r. do 31 sierpnia 1998r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) S.A. w B. i wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresach:

- od 2 sierpnia 1971r. do 28 lutego 1975r. na stanowisku elektromontera,

- od 1 sierpnia 1978r. do 20 kwietnia 1980r. na stanowisku kontrolera – elektryka,

- od 15 maja 1986r. do 31 lipca 1988r. na stanowisku mistrza elektryka,

- od 1 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1992r. na stanowisku mistrza,

- od 1 września 1992r. do 30 sierpnia 1993r. na stanowisku specjalisty energetyka,

- od 1 września 1993r. do 31 grudnia 1997r. na stanowisku mistrza

- od 1 stycznia 1998r. do 31 sierpnia 1998r. na stanowisku kierownika sekcji do spraw nadzoru technicznego i eksploatacji wykonując pracę w szczególnych warunkach wskazaną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) – wykazie A:

- w dziale II (w energetyce) przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych,

- w dziale XIV (prace różne) pod pozycją 24 – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Po wniesieniu powyższego odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wydał drugą decyzję z dnia 27 listopada 2013r. (rozpoznającą – jak ustalił organ rentowy – wniosek B. P. z dnia 22.11.2013r.), którą także odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z powodu nieudowodnienia wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Organ rentowy wskazał, iż nie uwzględnił ubezpieczonemu okresów wymienionych w zaświadczeniu z dnia 31 sierpnia 1998r. do prac w szczególnych warunkach ( Zakłady (...) S.A.) ponieważ brak określonego charakteru pracy zgodnego z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1998r. oraz właściwego zarządzenia resortowego, w którym podany jest wykaz, dział, pozycja oraz pkt. zajmowanych stanowisk.

Od decyzji z dnia 27 listopada 2013r. ubezpieczony także wniósł odwołanie, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań ubezpieczonego, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczony B. P. (urodzony (...)) w dniu 8 października 2013r. złożył wniosek o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Nie jest on członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W dniu (...). ukończył 60 lat, a na dzień wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm. – dalej jako ustawa emerytalna), to jest na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał okres uprawniający do emerytury - (suma okresów składkowych i nieskładkowych) w wymiarze 30 lat 3 miesięcy i 5 dni.

(okoliczność niesporna)

W okresie od 1 września 1968r. do 31 sierpnia 1998r. ubezpieczony pracował w Zakładach (...) S.A. (i u poprzednika prawnego tej Spółki Akcyjnej), przy czym w okresie:

- od 2 sierpnia 1971r. do 28 lutego 1975r. na stanowisku elektromontera (3 lata i 7 miesięcy),

- od 1 sierpnia 1978r. do 20 kwietnia 1980r. na stanowisku kontrolera – elektryka (1 rok 8 miesięcy i 20 dni),

- od 15 maja 1986r. do 31 lipca 1988r. na stanowisku mistrza elektryka (2 lata 7 miesięcy i 17 dni),

- od 1 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1992r. na stanowisku mistrza (2 lata i 3 miesiące),

- od 1 września 1992r. do 30 września 1993r. na stanowisku specjalisty energetyka (1 rok i 1 miesiąc),

- od 1 września 1993r. do 31 grudnia 1997r. na stanowisku mistrza (4 lata i 3 miesiące),

- od 1 stycznia 1998r. do 31 sierpnia 1998r. na stanowisku kierownika sekcji do spraw nadzoru technicznego i eksploatacji (8 miesięcy).

Łączny okres pracy ubezpieczonego na wyżej wykonywanych stanowiskach wynosi 16 lat 2 miesiące i 7 dni.

Na stanowisku elektromontera ubezpieczony pracował w Wydziale Eksploatacji (...) oraz Sieci (...)wykonując konserwacje, naprawy i remonty maszyn i urządzeń produkcyjnych: spawarek, pras tłocznych, elektrycznych pieców głębinowych, urządzeń elektroenergetycznych zainstalowanych w kotłowni, acetylenowni oraz w pomieszczeniu neutralizatora ścieków. Były to takie urządzenia elektroenergetyczne jak: silniki elektryczne służące do napędu rusztów pieca c.o. i produkcji wody technologicznej, szafy sterownicze zasilające silniki elektryczne, pompy ścieków technologicznych i sanitarnych, prasy do odfiltrowywania wody (napędzane silnikami elektrycznymi), wentylatory służące do nawiewu czystego powietrza i odprowadzania zanieczyszczonego powietrza pompy do przetłaczania acetylenu.

Pracując na stanowisku kontrolera – elektryka w Dziale (...) ubezpieczony zajmował się badaniem sprzętu elektroizolacyjnego, należącego do stacji elektroenergetycznych i stanowiącego wyposażenie elektromonterów przy pracach elektroenergetycznych (drążki elektroizolacyjne, gumowe buty, rękawice). Te elementy odzieży ochronnej były badane przez ubezpieczonego na stanowisku wysokiego napięcia – rzędu kilkudziesięciu kilowoltów, a ponadto do jego obowiązków pracowniczych należało wykonywanie pomiarów elektrycznych maszyn i urządzeń zainstalowanych w wydziałach produkcyjnych. Ubezpieczony wykonywał pomiary obciążeniowe dotyczące wielkości natężenia przepływającego prądu w celu ustawienia i sprawdzenia właściwego ustawienia zabezpieczeń przeciążeniowych maszyn i urządzeń elektroenergetycznych zainstalowanych w procesach produkcyjnych. Prace te obowiązkowo wykonywane były przez dwie osoby.

Wykonując pracę na stanowisku mistrza – elektryka i mistrza (stanowiska te były tożsame pod względem obowiązków pracowniczych) ubezpieczony zajmował się konserwacją, montażem, naprawami i instalowaniem urządzeń elektroenergetycznych na wydziałach produkcyjnych (instalacje elektryczne, silniki elektryczne do napędu pomp, przy kurtynach wodnych w lakierniach, silniki wentylatorów do nawiewu i wyciągów powietrza, prostowniki galwaniczne i spawalnicze, suszarki elektryczne służące do suszenia elementów produkcyjnych, powłok lakierniczych i galwanicznych).

Ubezpieczonemu jako mistrzowi podlegała brygada złożona z 10 – 15 pracowników (elektromonterów, ślusarzy, hydraulików), którzy wszyscy wykonywali prace w szczególnych warunkach w halach produkcyjnych.

Ubezpieczony wykonywał ten sam rodzaj pracy będąc zatrudnionym na stanowisku kierownika Sekcji (...) (...) i Eksploatacji, a zmiana nazwy stanowiska pracy związana była z reorganizacją przeprowadzoną u pracodawcy.

Z kolei na stanowisku specjalisty energetyka w Wydziale Eksploatacji (...) oraz Sieci Elektroenergetycznej ubezpieczony codziennie kontrolował stan zainstalowanych w halach produkcyjnych Zakładów (...) urządzeń elektroenergetycznych, takich jak: agregaty do wykonywania powłok lakierniczych, kabiny ręcznego natrysku, piece komorowe, silniki wentylacji, instalacje sprężonego powietrza, tlenu i acetylenu.

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z zeznań świadków G. C. i W. S., przesłuchania ubezpieczonego B. P. (e – protokół rozprawy k. 46v a.s.) oraz dowodów z dokumentów zebranych w aktach osobowych nadesłanych do akt sprawy przez podmiot archiwizujący te akta, jak również dowodów z dokumentów na karcie 11 i 12 akt sprawy i znajdujących się w aktach organu rentowego.

Dowody te nie zawierały istotnych sprzeczności i w sposób, spójny określały rodzaje prac wykonywanych przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w B..

Spór w niniejszej sprawie dotyczył tego, czy ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. posiada wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust 2).

Zgodnie z treścią art. 32 ust 1 cytowanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ( 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet). Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepisy rozporządzenia wykonawczego z dnia 7 lutego 1983r, które nadal zachowały swoją moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia z 1983 r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie zaś z § 2 cytowanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na postawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Niemniej jednak należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ww. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala – w ocenie Sądu – na dokonanie ustalenia, zgodnie z którym w okresach wskazanych przez pracodawcę ( Zakłady (...) S.A.) w zaświadczeniu z dnia 31 sierpnia 1998r., o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach (k. 11 akt sprawy oraz w aktach osobowych) oraz w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 1998r., a także w okresie pracy ubezpieczonego na stanowisku kierownika sekcji do spraw nadzoru technicznego i eksploatacji od 1 stycznia 1998r. do 31 sierpnia 1998r. (okresy nie ujętego w powyższych dokumentach) ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienie w szczególnych warunkach, o których mowa w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. wykazie A:

- w dziale II (w energetyce) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych

- w dziale XIV pozycji 24 – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Wykonywanie przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tego rodzaju prac potwierdziły zarówno dowody z dokumentów (świadectwo pracy z dnia 31.08.1998r. oraz zaświadczenie z dnia 31 sierpnia 1998r. o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach), jak też dowody z zeznań świadków i przesłuchania ubezpieczonego.

Ubezpieczony pracując na stanowiskach mistrza, specjalisty energetyka i kierownika sekcji, nadzoru technicznego i eksploatacji sprawował dozór inżynieryjno – techniczny nad pracownikami zatrudnionymi w jego brygadzie, którzy wykonywali pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A dziale XIV poz. 25 – bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano – montażowe i budowlano – remontowe na oddziałach i wydziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Były to wydziały i oddziały Zakładów (...) takie jak: galwanizernia, lakiernia, tłocznia i szlifiernia. Zadania pracowników nad pracami których nadzór inżynieryjno – techniczny sprawował ubezpieczony polegały na remontach i naprawach silników, sieci, stacji transformatorowych oraz urządzeń produkcyjnych takich jak; wanny galwaniczne, prostowniki galwaniczne, urządzeń linii produkcyjnych i lakierni, prądnic, transformatorów i całej struktury elektroenergetycznej zakładu.

W okresach zatrudnienia na stanowiskach elektromontera, kontrolera – elektryka i mistrza – elektryka ubezpieczony wykonywał tego rodzaju prace.

Ustalony wyżej stan faktyczny sprawy potwierdził, iż ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki konieczne dla nabycia prawa do emerytury:

- posiadał na dzień 1 stycznia 1999r. wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat) oraz okres pracy w szczególnych warunkach, który według zaświadczenia pracodawcy wynosił 15 lat 6 miesięcy i 7 dni (nie licząc zatrudnienia na stanowisku kierownika sekcji do spraw nadzoru technicznego i eksploatacji);

- ukończył wiek 60 lat,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Zaskarżona decyzja podlegała zatem zmianie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa materialnego.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej Sąd Okręgowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył on wniosek o to świadczenie. Jak wykazało postępowanie dowodowe pozostałe warunki nabycia prawa do emerytury ubezpieczony spełnił już wcześniej.

W punkcie II wyroku Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego, o której mówi art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej albowiem, przedłożone w postępowaniu przed organem rentowym świadectwo pracy i zaświadczenie z dnia 31.08.1998r. posiadały uchybienia formalne, na które wskazywał organ rentowy (brak powołania zarządzenia resortowego, brak określenia rodzaju pracy w szczególnych warunkach).

Stosownie do wyniku sprawy w pkt. III wyroku orzeczono o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 11 ust. 1 oraz § 2 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych … (tj. Dz. U. z 2013r. poz. 490). Na zasądzone od organu rentowego jako strony przegrywającej spór koszty procesu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika prawnego ubezpieczonego ustalone według maksymalnej stawki. Wysokość zasądzonych kosztów uwzględniała znaczny nakład pracy pełnomocnika procesowego ubezpieczonego wynikający za sporządzania obszernych pism procesowych (odwołań) i udziału w rozprawie.

Na oryginale właściwy podpis.