Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka - (...) sp. z o. o. w B. domagała się nakazania pozwanemu A. S. (1), prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...)aby opróżnił i wydał powódce lokal użytkowy o pow. 140,24 m ^{( 2 )}położony w B. przy ul. (...), a także zasądzenia od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka podała, iż w dniu 7 czerwca 2011 r. na mocy aneksu nr (...) do umowy najmu nr (...) pozwany wstąpił z powódką w stosunek najmu lokalu użytkowego położonego w B. przy ul. (...) z przeznaczeniem na prowadzenie kawiarni (...). Z uwagi na zaległość pozwanego w zapłacie czynszu za dwa pełne okresy płatności powódka wypowiedziała pozwanemu umowę najmu ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 2013 r. Wypowiedzenie najmu zostało poprzedzone uprzedzeniem pozwanego o zamiarze wypowiedzenia oraz udzieleniem pozwanemu dodatkowego terminu na spłatę zaległego zadłużenia. Pozwany nie wykonał ciążącego na nim obowiązku opróżnienia i wydania powódce spornego lokalu. Powódka pismem z dnia 15 maja 2013 r. wezwała pozwanego do dobrowolnego opróżnienia i przekazania lokalu. Pozwany nie wykonał żądania powódki, ani nie odniósł się do w/w wezwania.

Na rozprawie w dniu 28 lutego 2014 r. zwrócono pozwanemu odpowiedź na pozew z uwagi na nie uzupełnienie przez pozwanego braku podpisu w piśmie w przepisanym terminie.

Pozwany na rozprawie wnosił o oddalenie powództwa. Pozwany podał, iż jest najemcą tego lokalu od 18 lat. Podniósł, że prowadzi wiodącą placówkę gastronomiczną na rynku. Pozwanego do „bankructwa” doprowadziło prowadzenie ośrodka w C., który przejął za namową władz samorządowych. Lokalne władze obiecywały pozwanemu pomoc w ramach partnerstwa publiczno – prywatnego, a tymczasem pozwany pomimo wykonania nakładów na Ośrodek w wysokości 2.000.000,00 zł nie otrzymał żadnego wsparcia finansowego ze strony władz. Pozwany podał także, że powód podniósł stawkę najmu o 150%, tymczasem budowa prowadzona przez innego przedsiębiorcę (A. S.) wpłynęła negatywnie na ilość klientów w jego lokalu. Również polityka władz miasta B., które udzieliły zgodę na otwarcie pubu (...), doprowadziła do spadku ilości klientów w kawiarni. Pozwany podał, ze jego lokal przez długi czas był miejscem kulturalnych spotkań wielu organizacji pozarządowych, spotkań kandydatów na prezydenta Miasta B.. W ocenie pozwanego na spadek liczby klientów miał wpływ także kryzys ekonomiczny w B. i ogólne zubożenie społeczeństwa. Pozwany zapewnił, że chce spłacić zadłużenie, dlatego oferuje do sprzedaży należące do niego nieruchomości.

Wyrokiem z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt VIII GC 1631/13 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy nakazał pozwanemu, aby opróżnił i wydał powodowi lokal użytkowy o powierzchni 140,24 m ² położony w B. przy ul. (...). Sąd nie obciążył pozwanego kosztami procesu. Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych, których prawdziwość nie budziła wątpliwości. Sąd Rejonowy wskazał, iż nie było sporne, iż strony zawarły umowę najmu, a następnie, w związku ze zwłoką pozwanego w zapłacie czynszu przekraczającą dwa okresy płatności, powódka po uprzednim wyznaczeniu pozwanemu dodatkowego terminu na spłatę zaległości czynszowych wypowiedziała umowę najmu. Sąd zważył, że zgodnie z art. 222 § 1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Powództwo windykacyjne o wydanie nieruchomości przysługuje właścicielowi w przypadku naruszenia jego praw, przy czym ochrona własności ma charakter obiektywny, decyduje sam fakt naruszenia własności, chociażby sprawca naruszenia czynił to w usprawiedliwionym przekonaniu, że zajmuje rzecz własną. Pozwany, co podkreślono, nie kwestionował popadnięcia w zwłokę z zapłatą czynszu bądź rozwiązania umowy, ale argumentował, iż zwłoka wynikała z przyczyn nieleżących po jego stronie, lecz po stronie powódki, którą utożsamiał z udziałowcem powódki - gminą B.. Argumentacja pozwanego zmierzała zatem, zdaniem Sądu, do wykazania nadużycia prawa podmiotowego przez powódkę. W związku z powyższym należało, zdaniem Sądu Rejonowego, przytoczyć pogląd, że w sprawach o wydanie nieruchomości na podstawie art. 222 § 1 k.c. zastosowanie art. 5 k.c. jest „co do zasady jest wyłączone, a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym” (por. wyrok SA z dnia 21 listopada 2012 r. I ACa 1065/12).

Sąd I instancji podkreślił, że samo wykonywanie uprawnień właściciela nie stanowi nadużycia jego prawa własności. Domniemywa się bowiem, iż korzystający ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego (ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa). Dopiero istnienie szczególnych okoliczności może domniemanie to obalić i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania jako nadużycia prawa, niezasługującego na poparcie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 21 czerwca 1948 r., sygn. akt C Prez. 114/48, OSN rok 1948, nr 3, poz. 61). W niniejszej sprawie nie sposób uznać, w opinii Sądu Rejonowego, aby skorzystanie przez powódkę z przysługującego jej prawa roszczenia windykacyjnego stanowiło nadużycie prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. Pozwany, co było bezsporne, popadł wobec powódki w zwłokę z zapłatą czynszu najmu. Powódka wyznaczyła pozwanemu dodatkowy termin na spłatę zadłużenia i dopiero wtedy, zgodnie z § 15 ust. 3 lit. a rozwiązała umowę najmu. Powódka przed wytoczeniem powództwa wzywała pozwanego do dobrowolnego wydania lokalu.

W ocenie Sądu I instancji, w kontekście okoliczności powszechnie znanych w B., nie można nie podzielić wielu argumentów przedstawionych przez pozwanego, wskazujących na obiektywne, niezależne od pozwanego okoliczności, które negatywnie wpłynęły na kondycję przedsiębiorstwa. W szczególności nie sposób nie zauważyć, że centralne położenie lokalu pozwanego zmusza go do stawiania czoła najsilniejszej tu konkurencji. Konkurencji tej, jak się wydaje pozwany nie sprostał. Pozwany miał jednak wiele miesięcy na spłatę zaległości (licząc od chwili, gdy zaprzestał regulować czynsz do chwili oświadczenia o wypowiedzeniu), wydaje się też, że jego oczekiwania wobec gminy B. były, biorąc pod uwagę przyjęte w Polsce warunki działalności gospodarczej, nadmierne. Powódka miała zatem, zdaniem Sądu I instancji, prawo rozwiązać z pozwanym umowę najmu bez wypowiedzenia i w konsekwencji domagać się wydania przedmiotu najmu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy na podstawie art. 222 § 1 k.c. nakazał pozwanemu, aby opróżnił i wydał powódce lokal użytkowy o powierzchni 140,24 m ², położony w B. przy ul. (...). Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył pozwanego kosztami postępowania. Przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, Sądowi. Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji art. 102 k.p.c. według doktryny zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, lecz także dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2013 r. I ACa 271/13). Odstąpienie od obciążenia strony kosztami postępowania uzależnione jest od dyskrecjonalnej oceny Sądu (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 4 lipca 2013 r. I ACa 571/13). W ocenie Sądu Rejonowego, przedstawione przez pozwanego okoliczności dotyczące jego sytuacji materialnej, jak i dotyczące przyczyn powstania zwłoki w zapłacie czynszu najmu, były okolicznościami niezależnymi od pozwanego, które miały jednak wpływ na jego negatywną sytuację ekonomiczną. W związku z powyższym, w ocenie tego Sądu, obciążenie pozwanego kosztami niniejszego postępowania byłoby niesprawiedliwe.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpoznaniu zażalenia powoda, zmienił zawarte w pkt 2 wyroku z dnia 14 marca 2014 r. (sygn. akt VIII GC 1631/13) rozstrzygnięcie o kosztach procesu w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.417 zł.

Pozwany w apelacji zarzucił w/w wyrokowi obrazę przepisów prawa procesowego poprzez nieprzeprowadzenie dowodów w oparciu o składane przez pozwanego wnioski dowodowe, które miały na celu wykazanie zaistniałych utrudnień. Pozwany domagał się uchylenia wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi Rejonowemu, ewentualnie zmiany poprzez oddalenie powództwa. Zdaniem skarżącego, bezzasadne oddalenie jego wniosków dowodowych doprowadziło do naruszenia praw pozwanego.

Na rozprawie w dniu 19 listopada 2014 r. pozwany podtrzymał zarzuty apelacji. W szczególności oświadczył, że jest właścicielem nieruchomości o wartości ok. 4 mln zł, ale ma trudności z ich sprzedażą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w realiach niniejszej sprawy nie było żadnych racji, które przemawiałyby za koniecznością zmiany zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez pozwanego w apelacji stwierdzić należy, ze nie zasługują one na uwzględnienie. Przede wszystkim zauważyć należy, że doręczając pozwanemu odpis pozwu sąd jednocześnie pouczył go m.in. o treści art. 162 k.p.c, zgodnie z którym strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. (k-17-18). Już zatem chociażby z uwagi na fakt, że pozwany nie zgłosił do protokołu rozprawy zastrzeżenia na uchybienie przez sąd przepisom postępowania, należy przyjąć że nie może takich uchybień podnosić w apelacji.

Ponadto, Sąd Rejonowy zasadnie podjął decyzję o zwrocie odpowiedzi na pozew na rozprawie w dn. 28.02.2014 r. Jak bowiem wynika z akt sprawy, sąd wezwał pozwanego do uzupełnienia braku formalnego odpowiedzi na pozew zarządzeniem z dn. 12.12.2013 r. , zakreślając jednocześnie pozwanemu 7 dniowy termin pod rygorem zwrotu odpowiedzi na pozew (k-25). Odpis powyższego wezwania został pozwanemu doręczony w dn. 23.01.2014 r. (k-29). Pozwany powinien więc uzupełnić brak formalny odpowiedzi na pozew do dnia 30.01.2014 r.

Skoro więc pozwany uzupełnił braki pisma dopiero w dn. 28.02.2014 r. sąd na podstawie art. 130 § 2 k.p.c miał podstawy, aby pismo to zwrócić.

Pozwany zarzucił też w apelacji, że Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę składanych przez niego wniosków dowodowych. Przede wszystkim jednak pozwany nie wskazał w apelacji o jakie wnioski chodzi i jakich „czynności mających wpływ na zaskarżony wyrok” nie przeprowadził Sąd Rejonowy. Ponadto, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i ponowne przeprowadzenie postępowania w sprawie, pozwany nie wskazał w jakim zakresie sąd powinien ponownie przeprowadzić postępowanie dowodowe. W związku z powyższym Sąd Okręgowy został pozbawiony możliwości dokonania oceny zasadności zarzutów apelacji w tym zakresie.

Zauważyć też należy, że Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyznał, iż wiele okoliczności podnoszonych przez pozwanego w toku procesu wskazuje na obiektywne i niezależne od pozwanego przyczyny, które negatywnie wpłynęły na kondycję przedsiębiorstwa. Z drugiej jednak strony, Sąd Rejonowy uznał, iż skoro pozwany nie kwestionował faktu zadłużenia wobec powoda z tytułu niezapłaconych rat czynszowych i nie kwestionował podstaw powoda do wypowiedzenia umowy najmu ze skutkiem natychmiastowym, powód miał prawo po rozwiązaniu stosunku najmu żądać od pozwanego opróżnienia i wydania mu zajmowanego lokalu, który stanowi przecież własność powoda. Zasadnie przy tym Sąd Rejonowy powołał się na treść art. 222 § 1 k.c.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację pozwanego i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.