Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 12-12-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie, I Wydział Cywilny

po rozpoznaniu w dniu 12-12-2014 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko K. M.

o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Turku

z dnia 25 września 2014 r sygn. akt IIIRC 290/13.

1.  Oddala apelację.

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w instancji apelacyjnej.

Jolanta Tembłowska Aleksandra Bolczyk Iwona Przyłębska-Grzybowska

Sygn. akt I 1 Ca 458/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 września 2014 roku , sygn. akt III RC 290/14 Sąd Rejonowy w Turku ustalił ,iż obciążający powoda P. M. obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej K. M. wynikający z ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Turku z dnia 23.10.2002r. w sprawie III RC 332/02 i określony na kwotę 300 zł. ustał w okresie od 30.11.2012r. do dnia 31.08.2013r. i od dnia 9.05.2014r. do dnia 30.06.2014r. ,oddalił powództwo w pozostałym zakresie i zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego legły następujące ustalenia faktyczne i wywody prawne .

Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Turku z dnia 23 października 2002 roku w sprawie III RC332/02 P. M. zobowiązał się płacić tytułem alimentów na dwie małoletnie wówczas córki M. i K. rodzeństwo M. kwotę po 300 złotych na rzecz każdej z nich do rąk reprezentującej ich interesy matki W. M.. Małżeństwo ich rodziców zostało rozwiązane przez rozwód w dniu 4 maja 1999 roku w sprawie I C 107/99 przez Sąd Okręgowy w Koninie.

Powód nie płaci już alimentów na córkę M., która usamodzielniła się.

Powód -z zawodu tokarz-frezer - od dnia 21 maja 2012 roku pracuje na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w zakładzie remontowym w P. z wynagrodzeniem netto 3563 zł. Podczas sprawy w 2002 roku był zatrudniony na stanowisku st. sprzedawca z wynagrodzeniem ok.1190 zł netto.

Sąd Rejonowy ustalił ponadto ,że z drugiego związku małżeńskiego zawartego 03.04.2004 powód ma syna P. M. urodzonego (...).Jego żona nie pracuje. Spłaca kredyt hipoteczny w kwocie 600-700 zł,czynsz-300zł,gaz co 2 miesiące 300 zł. Inne wydatki powoda to: koszty dojazdu do pracy,telefon, telewizja kablowa, internet-łącznie ok.2000 zł.

Pozwana K. M. w maju 2011 roku ukończyła LO w T.. We wrześniu 2011 roku podjęła naukę w Policealnym Studium (...) w K.,którą przerwała w grudniu 2012 roku. Wyjechała do Anglii,przebywała tam do 13 maja 2013 roku. Od września 2013 podjęła ponownie naukę w Policealnym Studium (...) w K.. Nauka , jak ustalił Sąd I instancji, odbywa się w trybie zaocznym , zajęcia odbywają się od piątku do niedzieli lub od soboty do niedzieli.

Pozwana ma obecnie 22 lata,jest uczennicą II roku-semestru III w roku szkolnym 2014/2015. Na zajęcia uczęszcza regularnie ,przedmioty zalicza pozytywnie. Naukę kończy w czerwcu 2015 roku. W okresie od 09 maja -do 30 czerwca 2014 była zatrudniona w PUP w T. w ramach stażu z wynagrodzeniem brutto 1680 złotych. Umowa ta została rozwiązana z upływem czasu na jaki została zawarta.Od dnia 2 lipca 2014 roku jest zarejestrowana w PUP w T. bez prawa do zasiłku. PUP na dzień 05 sierpnia 2014 dysponował propozycją pracy dla w/w w zawodzie recepcjonistki hotelowej z wynagrodzeniem brutto 840 zł.

Opłata za szkołę wynosi 230 złotych miesięcznie. Mieszka z matką W. Z.,która zatrudniona jest w F. Sp. z o.o w miejscowości Ż. z wynagrodzeniem brutto za miesiąc listopad i grudzień 2013-1047zł.W okresie od 31.07-08.08.2014r. wyjechała do L. na zaproszenie znajomych. Aktualnie oczekuje na zabieg operacyjny kolana.Do szkoły, w której zajęcia ma co , pozwana dojeżdza autobusem.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie przesłuchanych na rozprawie w charakterze stron powoda P. M. i pozwanej K. M., zaświadczenia o kontynuowaniu nauki przez pozwaną z dnia 21.09.2014r. i z dnia 31.05. 2014r.,pozostałych dokumentów dołączonych do akt sprawy ,akt IIIRC332/02 i Kmp 52/13.

Sąd Rejonowy powołując się na treść art.133§1 k.r.o rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka ,które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie ,chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zatem z definicji obowiązku alimentacyjnego względem dziecka(utrzymanie i wychowanie) wynika ,że obowiązek ten ustaje dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową, co z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być jednak rozważana , zdaniem Sądu Rejonowego , w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Zgodnie z utrwaloną judykaturą i orzecznictwem, jeżeli uprawniony kontynuuje naukę ,uczy się zawodu, czy uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego to za usprawiedliwione należy uznać dalsze jego alimentowanie. Nawet zdobycie dwóch zawodów przez dziecko , jak podkreślił Sąd I instancji , nie uwalnia rodziców od obowiązku świadczenia alimentów, jeżeli taki uprawniony podejmie studia( np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.02.1998 roku, I CKN499/97).Czas trwania obowiązku alimentacyjnego nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia.

Jedyną okolicznością od ,której zależy trwanie, bądź ustanie obowiązku jest to, czy dziecko może utrzymać się już samodzielnie.

Zdaniem Sądu Rejonowego w okolicznościach niniejszej sprawy należy uznać,iż pozwana z uwagi na kontynuowanie nauki nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, a uzyskanie przez nią pełnoletności, czy propozycja pracy z PUP z proponowanym wynagrodzeniem brutto 840 zł, o której to pozwana zresztą nie była poinformowana przez urząd , nie zmienia jej sytuacji prawnej w zakresie należnych jej alimentów .

Sąd Rejonowy zauważył , że wprawdzie charakter nauki w tzw.systemie weekendowym umożliwia podjęcie pracy ,przy założeniu iż odbywa się w dni robocze, z propozycji której pozwana skorzystała odbywając 2- miesięczny staż, na który została skierowana przez PUP, jednakże obecna sytuacja na rynku pracy ,przy podkreśleniu,iż nadal kontynuuje naukę, nie ma zawodu-nie pozwala na uznanie,iż może uzyskiwać takie dochody, dzięki którym mogłaby utrzymywać się samodzielnie.

Jedynie w okresie od 09 maja-do 30 czerwca 2014 roku w związku z odbywaniem stażu uzyskiwała dochody w wysokości 1680 zł brutto,a tym samym w tym okresie powód winien być wyłączony z alimentowania pozwanej, czemu Sąd dał wyraz w punkcie 1 wyroku.

Również ,przychylając się do stanowiska obu stron wyrażonych na rozprawie , ustalono, iż obowiązek ten nie istniał w okresie od 30 listopada 2012-do 31 sierpnia 2013 roku w związku z wyjazdem pozwanej, czemu Sąd dał również wyraz w punkcie 1 wyroku.

Tym samym skoro powód, zgodnie z zasadą ciężaru dowodowego(art.232 k.p.c. i art. 6 k.p.c) nie udowodnił istnienia okoliczności przemawiających za wygaśnięciem obowiązku alimentacyjnego, Sąd Rejonowy oddalił powództwo w pozostałym zakresie ( pkt.2 wyroku ).

Sąd Rejonowy zaznaczył ,że orzeczenie nie narusza dyspozycji z art.133§3 k.r.o zgodnie z którą rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się.

W realiach sprawy , w ocenie Sądu I instancji , powód ma niewątpliwie trudną sytuację materialną, spowodowaną przede wszystkim obniżeniem wynagrodzenia z uwagi na egzekucję zaległych alimentów, ale powyższa okoliczność nie może być przyczyną ewentualnego zwolnienia go z obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej. Jego sytuacja finansowa jest i tak lepsza niż podczas sprawy o alimenty w 2002 roku, kiedy to osiągając wynagrodzenie w kwocie 1191 zł netto(aktualnie-3563 zł netto-k.85) ,wyraził zgodę na płacenie alimentów na dwie wówczas małoletnie córki w łącznej kwocie 600 zł miesięcznie. Aktualnie nie płaci alimentów na starszą córkę, co również ma wpływ na ocenę jego sytuacji finansowej.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł stosownie do art 100 k.p.c mając na uwadze to , iż powództwo zostało uwzględnione częściowo , a strona pozwana mimo , iż uległa tylko co do nieznacznej części żądania , nie złożyła wniosku o zwrot kosztów przed ogłoszeniem wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w pkt. 2 i 3 i zarzucając :

- obrazę art. 133§1 kro. poprzez niewłaściwe zastosowanie wobec pozwanej , która ma możliwość samodzielnego utrzymania się ,

- błędne ustalenie ,iż pozwana nie ma możliwości samodzielnego utrzymania się , a oferowana jej praca recepcjonistki nie jest wystarczająca na pokrycie kosztów utrzymania pozwanej , a także ,że powód złożył oświadczenie o ograniczeniu powództwa.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie ,że obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej ustal z dniem 30.11.2012r. i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje , w tym kosztów zastępstwa procesowego wg.norm przepisanych .

Pozwana K. M. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się nieuzasadniona .

Ustalenia faktyczne Sądu orzekającego nie budzą żadnych wątpliwości, stąd te ustalenia - jak i wywody prawne poczynione przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Chybione okazały się sformułowane w apelacji zarzuty obrazy prawa materialnego , jak i błędnych ustaleń faktycznych .

Przede wszystkim podkreślić należy ,że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 § 1 k.r.i.o).

W niniejszej sprawie prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że poza okresem wskazanym w punkcie 1 wyroku , brak jest podstaw dla uwzględnienia żądania pozwu. Istotnie bowiem w okresie od dnia 30.11.2012r. do dnia 31.08 2013r. oraz 9.05.2014r. i 30.06.2014r. pozwana okresowo pracowała i nie kształciła się nawet w trybie zaocznym . Nie ulega jednak kwestii ,że począwszy od dnia 1 września 2013r. pozwana dalej się uczy w Policealnym Studium (...) w K. , zalicza kolejne semestry , by w rezultacie uzyskać , niezbędne dla podjęcia w przyszłości zatrudnienia, kwalifikacje. Okoliczność, że nauka nie odbywa się w trybie dziennym , a zaocznym -angażując weekendy -nie stanowi podstawy dla przyjęcia za słusznej tezy o możliwości samodzielnego utrzymania się przez pozwaną . K. M. pozostaje zarejestrowana jako osoba bezrobotna w PUP w T. , korzysta w przypadku złożenia jej propozycji stażu z tego rodzaju ofert, nie uchyla się więc od możliwości zarobkowania, które ewidentnie ma ograniczone.

Tymczasem powód zarabia zdecydowanie więcej niż w dacie podpisania ugody z 2002, nie alimentuje już starszej córki, a rozmiar obowiązku alimentacyjnego na młodszą z nich jest bardzo umiarkowany . Jest więc oczywistym ,że kwota 300 zł , jaką powód ma obowiązek na pozwaną łożyć , nie wystarcza na zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb, skoro samo czesne to wydatek rzędu 230 zł miesięcznie .Pozwana musi więc korzystać z pomocy matki i nie zaniedbywać żadnej możliwości dodatkowego zarobkowania w celu zaspokojenia swoich potrzeb – osoby dorosłej , kształcącej się odpłatnie poza miejscem swojego zamieszkania , co generuje dalsze wydatki. Należy ponadto zauważyć ,że dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach. Z kolei trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci. Zmuszeni są oni dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, chyba że takiej możliwości są pozbawieni w ogóle. W sytuacjach skrajnych, zwłaszcza o charakterze przejściowym, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać nawet będzie poświęcenia części składników majątkowych ( wyrok SN z dnia 24 marca 2000r. I CKN 1538/99 , LEX nr 51629 ) .

Wbrew twierdzeniom apelacji sam fakt ,że Urząd Pracy w T. dysponował jedną ofertą pracy ( w rozmiarze ½ etatu ) odpowiadającą obecnym kwalifikacjom pozwanej , nie przesądza o tym ,że pozwana pracę te faktycznie otrzyma . Z zeznań pozwanej złożonych na rozprawie w dniu 25.09.2014r. jasno wynika ,że takiej oferty pracy urząd jej nie przedstawił. Ponadto wbrew wywodom zawartym apelacji Sąd Rejonowy nie przyjął ,by powód złożył oświadczenie o ograniczeniu powództwa. Przede wszystkim wskazać należy, że gdyby istotnie tak było , nie pozostałoby to bez wpływu na redakcję wyroku , który zawierałby stosowne rozstrzygnięcie w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania. Złożenie przez powoda podczas przesłuchania przed Sądem Rejonowym - P. i Zachód w S. oświadczenia ,iż wyraża zgodę na wygaśnięcie alimentów tak jak określono to w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia , nie zostało więc potraktowane przez Sąd I instancji jako ograniczenie żądania pozwu. Przyjąć raczej trzeba ,że w tym zakresie to pozwana uznała powództwo.

Wobec powyższego, Sąd odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda orzekając o kosztach zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym po myśli art. 98§1 kpc. w zw. z § 6 pkt. 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu ( tj. Dz.U. z 2013 r.poz.461).

I.Przyłębska Grzybowska A.Bolczyk J.Tembłowska