Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 1 grudnia 2014 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Magdalena Piątkowska

Protokolant: Anna Włodarczak

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2014 roku w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przy udziale D. Ś., A. W. (1), S. W. (1) i (...) Banku S.z siedzibą w M.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie zachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłej Z. W.

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  ustalić, że każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Z. K. w sprawie przy udziale D. Ś., A. W., S. W., (...) B. S. wniósł o zatwierdzenie przez sąd uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłej w dniu 30 maja 2008 roku Z. W. i o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłej. W uzasadnieniu przytoczył okoliczności związane ze zgonem spadkodawczyni. Jak wskazał strony po śmierci spadkodawczyni wszelkimi sposobami ustalały skład masy spadkowej i ustaliły, że w skład masy nie wchodzą ani aktywa ani pasywa. Podniesiono, iż zmarła utrzymywała się z emerytury i nigdy nie wspominała o długach. Również wierzyciele nie zwracali się o zapłatę. W dniu 30 stycznia 2013 roku (...) Bank S. w M. zwrócił się do wnioskodawcy z wezwaniem przedsądowym do zapłaty zobowiązania spadkodawczyni z umowy kredytowej. Wtedy to strony powzięły wiedzę co do sytuacji finansowej spadkodawczyni.

W odpowiedzi na wniosek (...) B. S. w M. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania. Zdaniem uczestnika wnioskodawca nie wykazał, aby działał pod wpływem usprawiedliwionego błędu czy wynikał z obiektywnie usprawiedliwionych okoliczności. Jak wskazano stan majątkowy zmarłej ustalić można było z mężem spadkodawczyni W. W. . Ponadto przez Komornika przy SR w Ś. kontynuowane było postępowanie egzekucyjne (...). A zatem strony miały możliwość zapoznać się z sytuacją materialną zmarłej.

Uczestniczka S. W. (1) pozostawiła rozstrzygniecie do uznania sądu; ona osobiście odrzuciła spadek. Pozostali nie zajęli stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawczyni Z. W. zmarła dnia 30 maja 2008 roku. Była matką wnioskodawcy i uczestniczki D. Ś., a babką R. K. (1). Zarówno wnioskodawca, jak i wychowywany przez babkę R. K. (1) wiedzieli o zadłużeniu spadkodawczyni, które początkiem sięgało podżyrowania kredytu członkowi rodziny. Następnie jedne kredyty były spłacane kolejnymi , a spadkodawczyni w tym względzie wspomagała się środkami od wnuka , który zaciągnął kredyt na własne imię i nazwisko środki przekazując spadkodawczyni, o czym wiadomo było wnioskodawcy. Sytuacja spadkodawczyni była do tego stopnia zła, że sprzedała swoje mieszkanie, aby spłacić długi.

Wnioskodawca i pozostali członkowie rodziny utrzymywali stały kontakt ze spadkodawczynią i jej mężem, znali jej sytuację materialną bezpośrednio prze śmiercią, jak i po dacie jej zgonu. Wiedzieli, „ że mieszkanie poszło za długi” ,a spadkodawczyni pozostawiła długi około 30.000 zł.

Dowód: zeznania świadka R. K. k. 152

zeznania wnioskodawcy k.207 ( częściowo)

Oprócz rozmowy z mężem spadkodawczyni wnioskodawca nie podejmował środków dla ustalenia sytuacji majątkowej zmarłej. Oświadczenia nie złożył w przekonaniu, że nie trzeba, skoro w spadku brak aktywów.

Dowód: zeznania wnioskodawcy k.207

Przy tak ustalonym stanie faktycznym sąd zważył:

Wniosek podlegał oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 1012 k.c. w brzmieniu obowiązującym w niniejszej sprawie , spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015§ 1 k.c.). Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu (art. 1019 § 2 k.c.), natomiast uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd (§ 3), takie oświadczenia złożone przed sądem uchyli wówczas działanie fikcji prawnej określonej w art. 1015 § 2 k.c.

Należy podkreślić, że ciężar dowodu w zakresie wykazania wady oświadczenia woli spoczywa na spadkobiercy (art. 6 k.c.). W zakresie wad oświadczeń woli przy składaniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mają zastosowanie przepisy ogólne za wyjątkiem przepisów regulujących błąd i groźbę . Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i musi być istotny. Jako przykład można tu wskazać błąd co do osoby spadkodawcy, co do powołania lub co do przedmiotu spadku – w tej sytuacji chodzi o brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego , z tym zastrzeżeniem, że nie jest on wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy.

Podstawą uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły, błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem należytej staranności przez spadkobiercę w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego.1 Jeżeli postępowanie dowodowe potwierdzi istnienie przesłanek umożliwiających osobie uprawnionej wzruszenie wadliwego oświadczenia Sąd zatwierdza oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego oświadczenia lub zatwierdza uchylenie się od skutków prawnych wadliwego niezachowania terminu.

W niniejszej sprawie nie zaistniały przesłanki do zatwierdzenia uchylenia się przez wnioskodawcę od skutków prawnych nie zachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po Z. W.. Jak wynika z akt sprawy, a szeroko z zeznań R. K. (1) i samego wnioskodawcy, wnioskodawca wiedział, iż wnioskodawczyni posiadała długi w granicach 30.000 zł. i że dokładnych wyjaśnień w tym zakresie może domagać się od męża spadkodawczyni. Mógł też uzyskać je z korespondencji, jak musiała znajdować się w domu spadkodawczyni( wezwań do zapłaty, pism komorniczych ze sprawy (...)) . Jak zeznał R. K. (1), a częściowo zeznania te potwierdził albo im nie zaprzeczył wnioskodawca, rodzina wiedziała o stanie majątkowym spadkodawczyni, a najpóźniej parę dni po pogrzebie, podczas rozmowy z mężem spadkodawczyni wiedza ta stała się na tyle pełna, iż nie można było mieć wątpliwości co do istnienia zadłużenia, którego nie będzie można pokryć lokalem, którego własność spadkodawczyni zbyła.

Jak wynika z zeznań wnioskodawcy i R. K. (1) brak oświadczenia spadkowego nie był wynikiem błędu co do stanu majątkowego zmarłej, a wynikał z niewiedzy, iż dziedziczy się również długi, jeśli oprócz tego „ nic nie ma”. Taka zaś sytuacja nie stanowi o działaniu pod wpływem istotnego błędu prowadzącego do uwzględnienia złożonego w niniejszej sprawie wniosku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 par. 1 kpc uznając, iż rola (...) Banku w M. w postępowaniu była niewielka, Bank nie był inicjatorem postepowania, został wezwany jako zainteresowany bez konieczności podejmowania jakiejkolwiek aktywności, stąd przy orzekaniu o kosztach pozostano przy podstawowej dla postępowania nieprocesowego regule.

1 Tak SN w postanowieniu z dnia 30VI 2005 roku IV CK 799/04 Orzecznictwo SN I. (...).