Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. w Lublinie

sprawy E. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 18 sierpnia 2014 r. sygn. akt VI U 1988/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

III AUa 903/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Radomiu zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. i przyznał wnioskodawcy E. H. prawo do emerytury od dnia 1 października 2013 r.

Sąd Okręgowy oprał swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca E. H. urodzony dnia (...) jest zatrudniony w Spółce Akcyjnej (...) w K. (zakład podlegał przekształceniom i w dniu nawiązania stosunku pracy funkcjonował pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) w K.) w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 4 lipca 1972 roku. W okresie od 4 lipca 1972 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywał pracę na następujących stanowiskach: ślusarza konstrukcji maszyn i urządzeń przemysłowych (od 04.07.1972 r. do 24.04.1974 r.), ślusarza konstrukcji metalowych (od 24.05.1976 r. do 31.12 1980 r.), ślusarza remontowego (od 01.01.1981 r. do 31.12.1983), ślusarza (od 01.01.1984 r. do 31.03.1986 r., od 01.01.1987 r. do 31.12.1998 r.). W okresach od 14.03.1981 r. do 14.05.1982 r., od 12.10.1998 r. do 30.10.1998 r., od 02.11.1998 r. do 13.11.1998 r., korzystał z urlopów bezpłatnych.

W okresie 25.04.1974 r. do 27.04.1976 r. skarżący odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Od 14.03.1981 r. do 14.05.1982 r. wnioskodawca przebywał na budowie eksportowej w Turcji. Podstawą wyjazdu była umowa z dnia 05.05.1981 r. zawarta na czas określony pomiędzy wnioskodawcą a macierzystym zakładem pracy, w ramach której skarżący został skierowany do pracy przy budowie Elektrociepłowni (...) (Turcja) w charakterze ślusarza.

(...) S.A. to specjalistyczny zakład pracy, który wykonuje prace budowlane dla celów elektrycznych i ciepłowniczych. Specjalizuje się w wykonywaniu instalacji elektrycznych, zasilaniu oraz montażu rozdzielni w elektrowniach. Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w w/w Przedsiębiorstwie wykonywał prace przy budowie elektrociepłowni m.in. w K., R. oraz w Turcji.

Do 12 maja 1981 roku E. H. wykonywał swoje obowiązki w Zakładzie Produkcji (...) w M., gdzie był zatrudniony w wydziale produkcji przewodów wielkoprądowych. W tym okresie praca wnioskodawcy ograniczała się do prac polegających na przygotowaniu materiałów do spawania dla spawacza, gdyż pracował jako jego pomocnik. Zajmował się cięciem blachy, składaniem rozdzielnic, gięciem blach na gilotynie, wycinaniem rowków, zaginaniem na prasie, gwintowaniem, wierceniem, przycinaniem elementów na wymiar, jak też przytrzymywaniem spawaczowi elementów konstrukcji, podczas ich spawania.

Na kontrakt do Turcji, zgodnie z zawartą umową, wyjechał w charakterze ślusarza. Faktycznie jednak, wykonywał pracę jako monter szyn wysokoprądowych, czyli torów przesyłowych, zastępujące kable. Skarżący nie wykonywał prac spawalniczych, natomiast stawiał konstrukcje metalowe do podparcia w/w rur, które spoczywały na tych konstrukcjach. Konstrukcje były montowane przy pomocy dźwigu. Po przeniesieniu do innej brygady wnioskodawca zajmował się przygotowaniem konstrukcji stalowych pod kable wysokiego, średniego oraz niskiego napięcia. Pracując na wysokości wykonywał przekucia w stropach i w ścianach oraz układał konstrukcje pod kable, w postaci stalowych drabin. W pionowych układach były montowane uchwyty, a co jeden metr odstępu dociskane były śruby. Kable, włącznie z kablami sterowniczymi, rozprowadzane były po całym bloku energetycznym. Wnioskodawca prace te wykonywał w brygadzie liczącej 15-20 pracowników, wśród których obecnych było 3-4 monterów, a pozostałe osoby to byli elektromonterzy.

Po powrocie z budowy eksportowej skarżący skierowany został przez zakład pracy na budowę elektrowni (...) koło W., kolejnymi zaś budowani, były budowa elektrociepłowni w K. oraz R.. Za każdym razem pracował w brygadzie, składającej się z 8-12 osób, w skład której wchodzili monterzy, elektromonterzy, ślusarze i spawacze, a która zajmowała się wykonywaniem prac spawalniczych, monterskich, elektrycznych oraz ślusarskich. Do głównych jej zadań należał montaż urządzeń elektroenergetycznych (m.in. instalacji elektrycznej dla budynków pomocniczych oraz samej elektrowni). Każdy z pracowników brygady pomimo zróżnicowanych stanowisk pracy wskazanych w angażach, wykonywał te same prace. Zajmowano się m.in. ustawianiem konstrukcji samopodwieszalnych, demontażem i montażem nowych rozdzielni, układaniem kabli (układane były zarówno w ziemi, na głębokości 80 cm, jak i na półkach kablowych na wysokości), następnie ich podłączaniem (kable siłowe), wymianą kabli w szybach kablowych, montażem rurociągów, montażem szaf sterowniczych, transformatorów, w tym także ich wypoziomowaniem i uziemieniem, montażem podrozdzielni do oświetlenia, tj. skrzynek z bezpiecznikami, kabli oświetleniowych, jak też zabezpieczeniem przewodów prowadzących do poszczególnych montowanych elementów, co wiązało się z wykonywaniem korytek na przewody, montowaniem opraw, zabezpieczeniem tras tj. miejsc, którymi biegły wiązki kabli. Wykonywane były także ręcznie wykopy pod kable. Łączeniem samych kabli, podłączaniem kabli sterowniczych oraz finalnym podłączaniem transformatorów zajmowali się tylko elektromonterzy z posiadanymi uprawnieniami. Wnioskodawca wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Skarżący posiada uprawnienia w zakresie spawania łukowego, które uzyskał w dniu 14 kwietnia 1973 roku, oraz uprawnienia w zakresie spawania gazowego, które nabył z dniem 12 lipca 1973 roku. Nadto zdał z wynikiem pozytywnym szereg wewnętrznych egzaminów sprawdzających kwalifikacje pracownika, przeprowadzonych przez zakład pracy, z zakresu spawalnictwa, elektromontażu oraz montażu na wysokości.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy jako zbieżne z zeznaniami świadków S. K., F. R., A. S. i A. D., którzy w sposób wyczerpujący i precyzyjny opisali specyfikę działalności zakładu pracy, wewnętrzny podział obowiązków pomiędzy zatrudnionymi pracownikami, jak też charakter pracy wnioskodawcy

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z treścią art. 184 tej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy spełniają łącznie następujące warunki legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn, mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej
25 lat dla mężczyzn i nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści § 4 cyt. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy zważył, że poza sporem w sprawie niniejszej pozostaje, iż wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny 60 lat i udowodnił wymagany, co najmniej 25 letni okres zatrudnienia oraz nie przystąpił do funduszu emerytalnego. Nadto okolicznością bezsporną uwzględnioną przez organ rentowy jest staż wnioskodawcyw warunkach szczególnych w ilości 9 miesięcy, w okresie od 01.04.1986 r. do 31.12.1986 r. na stanowisku elektromontera w (...) S.A. w K.. Okres ten zaliczony został przez ZUS na podstawie przedłożonego przez wnioskodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 09.10.2013 r.

Wnioskodawca wywodził, iż pracę w warunkach szczególnych wykonywał pracując przy montażu i remoncie urządzeń elektroenergetycznych na stanowiskach montera oraz ślusarza. Szkodliwość zatrudnienia łączył z faktem, że praca wykonywana była na budowach i wiązały się z nią wszystkie utrudnienia, zagrożenia i niebezpieczeństwa związane z jej charakterem, który faktycznie odpowiadał pracy elektromontera. Swoje stanowisko konsekwentnie podtrzymał w toku postępowania sądowego.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznym określone są w dziale II cyt. rozporządzenia i dotyczą energetyki. Dla właściwego odkodowania prac objętych w/w wykazem dział II pomocna jest analiza regulacji dotyczących energetyki, która pozwoli na odróżnienie jej od zwykłych prac (robót) elektrycznych. Sięgając do przepisów obowiązującej aktualnie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059) Sąd odwołał się do definicji przedsiębiorstwa energetycznego, zawartej w art. 3 pkt 12, zgodnie z którym przedsiębiorstwo energetyczne, to podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi. Podzielając, zatem pogląd Sądu Najwyższego podnieść należy, iż energetyka to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczeniem jej odbiorcom (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, LEX nr 518067). Biorąc, zatem pod uwagę treść w/w zapisu działu II rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., wskazać należy, iż pracami w energetyce są prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Sąd Okręgowy ustalił, że (...) S.A. w K. Oddział Spółki (...) jest to wyspecjalizowany zakład pracy, który wykonuje prace budowlane dla celów elektrycznych i ciepłowniczych. Specjalizuje się m.in. w wykonywaniu instalacji elektrycznych, instalacji zasilania oraz montażu rozdzielni w elektrowniach. Okoliczność tę potwierdzają nie tylko zeznania samego wnioskodawcy ale również zeznania powołanych w sprawie świadków. O charakterze działalności pracodawcy świadczy też sama nazwa zakładu oraz dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych skarżącego, potwierdzająca, że Przedsiębiorstwo zajmuje się montażem, remontem i eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych.

Tym samym, zdaniem Sądu nie ma przeszkód, by nie uznać, że działalność zakładu pracy ściśle związana jest z pracami dotyczącymi wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz montażem, remontem i eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych zaliczonymi do działu II cyt. rozporządzenia.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy ustalił, że E. H. od 01.07.1972 roku do 31.12.1998 r. zatrudniony był na następujących stanowiskach: ślusarza konstrukcji maszyn i urządzeń przemysłowych (od 04.07.1972 r. do 24.04.1974 r.), ślusarza konstrukcji metalowych (od 24.05.1976 r. do 31.12 1980 r.), ślusarza remontowego (od 01.01.1981 r. do 31.12.1983), ślusarza (od 01.01.1984 r. do 31.03.1986 r., od 01.01.1987 r. do 31.12.1998 r.) oraz elektromontera instalacji (od 01.04.1986 r. do 31.12.1986 r. – okoliczność bezsporna). W początkowym okresie zatrudnienia tj. do 12 maja 1981 roku, obowiązki służbowe wykonywał w Zakładzie Produkcji (...) w M., gdzie pracował jako ślusarz konstrukcji maszyn i urządzeń przemysłowych, a następnie jako ślusarz konstrukcji metalowych. Pracę wykonywał wraz ze spawaczem. Wnioskodawca wprawdzie posiadał uprawnienia w zakresie spawania łukowego (od 14.04.1973 r.) oraz uprawnienia w zakresie spawania gazowego (od 12.07.1973 r.), o czym świadczy oryginał książeczki spawacza nr (...) złożony na rozprawie w dniu 4 sierpnia 2014 roku (k. 27), jednakże zajmował się przygotowaniem materiału dla spawacza tj. cięciem blachy, składaniem rozdzielnic, gięciem blach na gilotynie, wycinaniem rowków, zaginaniem na prasie, gwintowaniem, wierceniem, przycinaniem elementów na wymiar oraz przytrzymywaniem spawaczowi elementów konstrukcji, podczas ich spawania. Ze stanowiska ślusarza konstrukcji maszyn i urządzeń przemysłowych powołany został z dniem 25.04.1974 r. do odbycia zasadniczej służby wojskowej; po jej zakończeniu w dniu 27.04.1976 r., powrócił do poprzedniego pracodawcy. Z dniem 24 maja 1976 r. zatrudniony został na stanowisku ślusarza konstrukcji metalowych. O zachowaniu ciągłości pracy świadczy znajdująca się w jego aktach osobowych umowa o pracę z dnia 21 maja 1976 roku, której treść w sposób jednoznaczny wskazuje, iż pracodawca jest jego macierzystym zakładem pracy. Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. nr 44, poz.318 ze zm.), żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy ocenił, że praca wnioskodawcy w omawianym okresie, z uwzględnieniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej tj. od 01.07.1972 r. do 12.05.1981 r. (8 lat 10 miesięcy i 12 dni) spełnia przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie jej jako pracy w warunkach szczególnych. Co prawda, jak wynika z zeznań wnioskodawcy, w tym czasie wykonywał prace ślusarskie (niekwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych), jednakże, jak wykazało postępowanie dowodowe, czynnie uczestniczył w procesie spawalniczym, czyli w pracach, wymienionych w dziale XIV poz.12 –a prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym oraz atomowodorowym.

W pozostałych okresach tj. od 01.01.1981 r. do 13.03.1981 r. oraz od 15.05.1982 r. do 31.03.1986 r., jak też od 01.01.1987 r. do 31.13.1998 r., E. H. wykonywał wszystkie prace związane z montażem urządzeń elektroenergetycznych. Wprawdzie w angażach stanowiskowych widnieją zapisy, iż pracę w w/w okresach wykonywał wpierw na stanowisku ślusarza remontowego, a następnie ślusarza, jednak zdaniem Sądu nie jest to okoliczność, która dyskwalifikowałaby charakter pracy skarżącego. Wykonywał prace na prowadzonych przez zakład pracy budowach, w tym na budowie elektrociepłowni (...), K. oraz R.. Pracował w brygadzie, składającej się z 8-12 osób. W jej skład której wchodzili monterzy, elektromonterzy, ślusarze oraz spawacze. Brygada zajmowała się wykonywaniem prac spawalniczych, monterskich, elektrycznych oraz ślusarskich, a do głównych jej zadań należał montaż urządzeń elektroenergetycznych (m.in. wykonanie instalacji elektrycznej dla budynków pomocniczych oraz samej elektrowni). Sąd Okręgowy ustalił, że każdy z pracowników brygady, pomimo zróżnicowanych stanowisk pracy wskazanych w angażach, wykonywał te same prace. Elektrycy zajmowali się zatem kopaniem rowów pod ułożenie kabli, wykonywali prace spawalnicze (jeżeli dana osoba posiadała uprawnienia), ślusarze wykonywali prace monterskie na wysokości (wykonywanie konstrukcji stalowych dla podwieszenia kabli) oraz prace elektromontażowe. Wszyscy w brygadzie traktowani byli jak elektromonterzy, pomimo że część pracowników, w tym wnioskodawca, nie posiadała uprawnień elektryka. Finalnym łączeniem samych kabli, podłączaniem kabli sterowniczych oraz podłączaniem transformatorów zajmowali się elektromonterzy z posiadanymi uprawnieniami. Zauważyć w tym miejscu trzeba, że elektromonter, jak sama nazwa wskazuje, jest to stanowisko określające pracownika, który wykonuje prace związane z montażem elektryczności (np. urządzeń elektrycznych, elektroenergetycznych); nie jest to natomiast stanowisko określające elektryka sensu stricto. Wnioskodawca zdobył uprawnienia w zakresie eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych od 1 sierpnia 2013 roku, a więc w omawianym okresie, pracował bez uprawnień, po przeszkoleniu stanowiskowym.

Sąd zważył, że E. H. w okresach od 01.01.1981 r. do 13.03.1981 r. (tj. 2 miesiące i 13 dni), od 15.05.1982 r. do 31.03.1986 r. (tj. 3 lata 10 miesięcy i 17 dni) oraz od 01.01.1987 r. do 11.10.1998 r. (tj. 11 lat 9 miesięcy i 12 dni) i od 14.11.1998 r. do 31.12.1998 r. (tj. 17 dni) wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, które to czynności ujęte zostały w wykazie A dział II cyt. rozporządzenia. Okres od 12.10.1998 r. do 30.10.1998 r. oraz od 02.1998 r. do 13.11.1998 r. podlega wyłącznie, gdyż w tym czasie wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

Sąd Okręgowy do pracy w warunkach szczególnych zaliczył również okres od 14.03.1981 r. do 14.05.1982 r. (tj. 1 rok 2 miesiące i 1 dzień) podczas którego E. H. wykonywał pracę przebywając na budowie eksportowej w Turcji. Jak wynika z akt osobowych skarżącego, wyjazd na zagraniczny kontrakt nastąpił w ramach stosunku pracy z macierzystym zakładem pracy, który udzielił mu w tym celu urlopu bezpłatnego, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony. Pracownicy pracę wykonywali przy budowie elektrociepłowni w Y.. Z dokumentacji pracowniczej wynika, iż wnioskodawca wyjechał w charakterze ślusarza. Faktycznie jednak, jak ustalił Sąd pracę wykonywał jako monter szyn wysokoprądowych. Praca odwołującego polegała na stawianiu konstrukcji metalowych do podparcia w/w rur (finalnie spoczywały one na tych konstrukcjach). Z kolei, konstrukcje były montowane przy pomocy dźwigu. Zajmował się również przygotowaniem konstrukcji stalowych pod kable zarówno wysokiego, jak i średniego oraz niskiego napięcia. Praca wykonywana była na wysokości i polegała na tym, że w stropach i w ścianach pracownik wykonywał przekucia i układał konstrukcje pod kable, w postaci stalowych drabin.

W ocenie Sądu Okręgowego łączny okres pracy w warunkach szczególnych udowodniony przez wnioskodawcę z uwzględnieniem okresu bezspornego zaliczonego przez ZUS wynosi 26 lat, 9 miesięcy i 11 dni (tj. 8 lat 10 miesięcy i 12 dni – od 01.07.1972 r. do 12.05.1981 r. + 2 miesiące i 13 dni – od 01.01.1981 r. do 13.03.1981 r. + 3 lata 10 miesięcy i 17 dni – od 15.05.1982 r. do 31.03.1986 r. + 11 lat 9 miesięcy i 12 dni – od 01.01.1987 r. do 11.11.1998 r. + 1 miesiąc i 17 dni – od 14.11.1998 r. do 31.12.1998 r. + 1 rok 2 miesiące i 1 dzień – od 14.03.1981 r. do 14.05.1982 r. + 9 miesięcy – okres bezsporny – od 01.04.1987 r. do 31.12.1986 r.), zatem spełnił on przesłanki określone w art. 184 cyt. ustawy.

Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 w zw. z art. 32 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, poprzez nieuzasadnione uwzględnienie pracy w szczególnych warunkach w ilości co najmniej 15 lat;

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podnosił, że w pierwszym okresie zatrudnienia skarżący nie wykonywał prac spawacza ale wykonywał różne czynności np. cięcie blach na gilotynie, zaginanie blach, wiercenie, przytrzymywanie spawanych elementów a zatem nie były to prace przy spawaniu. Fakt ten potwierdził sam wnioskodawca, twierdząc, że przed 1981 rokiem nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

W kolejnych okresach skarżący był zatrudniony jako ślusarz i nie był elektromonterem ale pomocnikiem elektromonterów. Praca wnioskodawcy, który nie posiadał uprawnień w zakresie prac powiązanych z prądem elektrycznym nie wiązała się z ryzykiem narażenia zdrowia. Nadto skarżący był zatrudniony w branży podlegającej pod resort budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych a nie pod resort energetyki. Przyporządkowanie do określonej branży nie jest przypadkowe. Przedsiębiorstwo, w którym pracował skarżący nie zajmowało się wytwarzaniem ani przesyłaniem energii elektrycznej ale uzbrajaniem terenu w instalacje kablowe na budowanych obiektach. Wnioskodawca nie wykonywał czynności polegających na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Prace te wykonywali inni pracownicy. Również prace wykonywane na budowie w Turcji nie są pracami, które można zaliczyć do wykazu A działu II cyt. rozporządzenia.

W ocenie pozwanego nie można przyjąć, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona. Zasadny jest zarzut sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres co najmniej 15 lat.

Brak podstaw do przyjęcia, że skarżący od początku zatrudnienia tj. od 1 lipca 1972 r. do 12 maja 1981 r. wykonywał prace w warunkach szczególnych tj. prace przy spawaniu, wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 12, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Wnioskodawca w swoich zeznaniach opisuje czynności wykonywane w powyższym okresie jako prace pomocnika spawacza a z opisu tego nie wynika aby były to prace wyłącznie przy spawaniu. Skarżący zajmował się bowiem gięciem blach na gilotynie, wycinaniem rowków, zaginaniem blach na prasie, wierceniem, gwintowaniem, przytrzymywaniem elementów spawanych przez inną osobę. Wykonywane przez niego prace nie są wymienione w wykazie A, zatem nie mogą być zaliczone do prac w warunkach szczególnych. Jeśli nawet skarżący wykonywał wówczas prace spawalnicze to nie pracował przy nich stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż pozostałe czynności były pracami ślusarskimi. Na takim też stanowisku – ślusarza konstrukcji metalowych został wnioskodawca zatrudniony i pracę tę wykonywał do dnia 12 maja 1981 r. Już zeznania samego wnioskodawcy nie pozwalały Sądowi Okręgowemu na ustalenie, że skarżący w tym okresie wykonywał prace przy spawaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przytaczane przez Sąd Okręgowy poglądy Sądu Najwyższego nie mogą być pomocne dla oceny pracy wnioskodawcy, gdyż dotyczyły innych stanów faktycznych a mianowicie prac spawalniczych łączonych z pracami przygotowawczymi do spawania. Wykonywanie przez wnioskodawcę prac niezwiązanych bezpośrednio ze spawaniem tj. wiercenie, gwintowanie, gięcie i zaginanie blach nie należy do kategorii prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Pozostały okres zatrudnienia tj. od 13 maja 1981 r. do 31 grudnia 1998 r., z wyłączeniem okresu uznanego przez organ rentowy (9 miesięcy) oraz okresu zatrudnienia w Turcji (1 rok i 2 miesiące), kiedy to skarżący wykonywał prace polegające na montażu konstrukcji metalowych na wysokości (wykaz A dział V poz. 5), również nie może być potraktowany jako praca w szczególnych warunkach.

Dodać przy tym należy, iż Sąd Okręgowy popełnił błąd rachunkowy albowiem podwójnie zaliczył okres zatrudnienia od 1 stycznia 1981 r. do 12 maja 1981 r. (przedział czasowy od 1 lipca 1972 r. do 12 maja 1981 r. a następnie od 1 stycznia 1981 r. do 13 marca 1981 r.). Niezależnie od powyższego brak podstaw do przyjęcia, że poza okresem uznanym przez pozwanego oraz okresem pracy w Turcji, wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca był zatrudniony w Spółce, która łączyła dwie branże tj. budownictwo oraz energetykę, gdyż zajmowała się zarówno wznoszeniem elektrowni i elektrociepłowni jak i montażem niektórych urządzeń elektroenergetycznych.

Część prac przypisanych do resortu budownictwa była wykonywana przez skarżącego w warunkach szczególnych tj. prace polegające na montażu konstrukcji metalowych na wysokości (wykaz A dział V poz. 5) tj. prace montera konstrukcji samopodwieszanych i konstrukcji stalowych. Oprócz tych prac skarżący równocześnie wykonywał szereg innych czynności np. kopał rowy, w których układane były kable, układał kable, obmurowywał ustawione transformatory, stawiał słupy oświetleniowe, wykuwał otwory na puszki i rowki pod kable.

Prace wymienione w dziale II wykazu A to prace wykonywane w energetyce a polegające na wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Faktem bezspornym jest, że wnioskodawca nie pracował przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie pracował też stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy montażu i remoncie urządzeń elektroenergetycznych. W tym zakresie wykonywał tylko niektóre prace np. polegające na montażu rozdzielni ale wykonywał też szereg innych wymienionych wyżej prac.

Ustalenie przez Sąd Okręgowy, że skarżący przepracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych nie znajduje poparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym a w szczególności w zeznaniach samego wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy nieprawidłowo ustalił stan faktyczny a przez to dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego w apelacji.

W świetle art. 184 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy m.in. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych. Przepisami dotychczasowymi są przepisy cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W myśl § 4 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z treścią § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia pracą w warunkach szczególnych nie jest zaś każda praca wykonywana w warunkach uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia ale wyłącznie praca wymieniona w wykazie A, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. Nadto praca ta musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy - § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia.

Pojęcie pracy w szczególnych warunkach w energetyce wymaga ścisłej wykładni. Dodać przy tym należy, że załącznik do cyt. rozporządzenia nie precyzuje rodzaju prac w energetyce, posługując się ogólnym pojęciem montażu i remontu urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Uszczegółowienie tych prac zawarte jest w zarządzeniu nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach ( Dz.Urz.WUG. Nr 8, poz.12). Zarządzenie to wymienia przede wszystkim stanowiska elektromonterów (np. elektromonterów instalacji elektrycznych przemysłowych, instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, rozdzielni i sieci elektroenergetycznych). Jak zeznał sam wnioskodawca, wykonywał on prace przygotowawcze dla elektromonterów, którzy zajmowali się podłączaniem urządzeń elektroenergetycznych np. transformatorów. Prace przygotowawcze polegały m.in. na kopaniu rowów pod kable, wykuwaniu rowków w ścianach, wykuwaniu otworów na puszki, wykonywaniu uziemienia poprzez ułożenie bednarek i płaskowników na głębokości 80 cm. Cytowane zarządzenie wymienia stanowisko montera ale sieci elektroenergetycznych, turbin parowych, urządzeń ciepłowniczych i urządzeń nawęglania a takich prac wnioskodawca nie wykonywał.

Bez wątpienia niektóre czynności wykonywane przez skarżącego mogą być zaliczone do pracy w warunkach szczególnych np. montaż stalowych konstrukcji na wysokości ale były łączone z innymi pracami, mającymi charakter prac pomocniczych i przygotowawczych dla elektromonterów a tym samym nie polegały na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Tymczasem wyłącznie tego rodzaju prace tj. prace elektromonterów a nie ich pomocników, niezajmujących się bezpośrednio przyłączaniem urządzeń do sieci elektrycznych, należą do kategorii prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Mając powyższe względy na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.