Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2014 r. w S.

sprawy L. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania L. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 5 sierpnia 2014 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje L. D. (1) prawo do emerytury, poczynając od 9 czerwca 2014 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją z 5 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił L. D. (1) prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie udowodnił posiadania wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a wykazał jedynie 7 lat, 2 miesiące i 20 dni wykonywania takiej pracy (w okresie od 11 czerwca 1984r. do 31 sierpnia 1991r.). Podał przy tym, że wprawdzie ubezpieczony złożył wystawione przez pracodawcę świadectwo pracy w warunkach szczególnych, to jednak jego treść nie pokrywa się z treścią „zwykłego” świadectwa pracy, a ponadto zakład pracy „błędnie podał pozycje i pkt wykazu A działu VII stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1987r.”

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Wyjaśnił, że przez cały czas pracy w Zakładach (...) w S. pracował w dziale farbiarni, kolejno na stanowiskach robotnika transportowego, pracza i apretera.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. D. (1) urodził się (...). Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 31 grudnia 1998 roku wynosił 25 lat.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Wniosek o emeryturę złożył w organie rentowym w dniu 9 maja 2014r.

Niesporne, a nadto dowody – dokumenty w aktach ZUS O/S. dot. L. D..

W okresie od 1 czerwca 1974 roku do 31 maja 1984 roku ubezpieczony był pracownikiem Zakładów (...) w S.. W okresie od 28 października 1974r. do 4 października 1976r. odbywał przy tym zasadniczą służbę wojskową. Początkowo - od 1.06.1974r. do 31.07.1974r . – pracował jako robotnik transportowy w wydziale farbiarni, następnie - od 1.08.1974r. został przeniesiony na stanowisko robotnika magazynowego w wydziale farbiarni – magazynie dzianiny surowej.

Po zakończeniu odbywania służby wojskowej i powrocie do zakładu pracy (od 2 listopada 1976r.), L. D. najpierw ponownie podjął pracę w charakterze robotnika magazynowego, a następnie przez miesiąc, w okresie od 1 do 31 października 1977r., był przyuczany do wykonywania zawodu pracza. Pracę w charakterze pracza wykonywał od 1 listopada 1977r. do 31 grudnia 1982r. Potem, w styczniu 1983r. (od 1 do 31 stycznia 1983r.) ubezpieczony odbywał formalne przyuczenie do pracy w zawodzie pracza-apretera, które zakończył zdając z pozytywnym wynikiem egzamin. Pracę na stanowisku pracza-apretera wykonywał w okresie od 1 lutego 1983r. do 31 maja 1984r. Będąc zatrudnionym na tym stanowisku ubezpieczony zajmował się pracami wykończeniowymi przy wyrobach włókienniczych produkowanych w zakładzie. Przez cały czas pracował przy tym w wydziale farbiarni.

Bezpośrednio po zakończeniu stosunku pracy pracodawca wystawił ubezpieczonemu „zwykłe” świadectwo pracy, w którym wskazał, iż ubezpieczony był zatrudniony kolejno na stanowiskach robotnika transportowego, robotnika magazynowego, pracza, a ostatnio apretera.

Dowody:

-

dokumenty w aktach osobowych L. D. z okresu zatrudnienia w L. – k. 29 akt sądowych;

-

świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 1.12.2004r. – k. 17, pl. I akt ZUS O/S. dot. L. D.;

-

świadectwo pracy z 31.05.1984r. – k. 8, pl. (...) akt ZUS O/S. dot. L. D.;

-

kserokopia książeczki wojskowej ubezpieczonego – k. 5-6, pl. (...) akt ZUS O/S. dot. L. D..

W czasie wykonywania przez L. D. pracy robotnika transportowego i magazynowego do jego obowiązków należało przewożenie dzianiny z magazynu do farbiarni i odwrotnie. Po przyuczeniu do pracy w zawodzie pracza do końca zatrudnienia zajmował się natomiast pracami przy produkcji i wykańczaniu dzianiny, wykonując zarówno czynności pracza, jak i apretera, które były w tym zakładzie pracy wykonywane zarówno przez osoby zatrudnione na stanowisku pracza, apretera, jak i pracza-apretera.

Dowody:

- zeznania świadka W. I. – k. 38v, 43 oraz transkrypcja k. 47-49 akt sprawy;

- zeznania świadka H. S. – k. 39, 43 oraz transkrypcja k. 49-52 akt sprawy;

- zeznania świadka M. G. – k. 39, 43 oraz transkrypcja k. 52-53v akt sprawy;

- zeznania świadka A. K. – k. 40, 43oraz transkrypcja k. 54-55v akt sprawy;

W dniu 1 grudnia 2004r. syndyk masy upadłości Zakładów (...) wystawił ubezpieczonemu „Świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach”, w którym zaświadczono iż był on zatrudniony w tychże Zakładach w okresie od 1 czerwca 1974 roku do 31 maja 1984 roku, przy czym w okresach od 1 czerwca 1974r. do 27 października 1974r. oraz od 2 listopada 1976r. do 31 maja 1984r. wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy „prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (...) jako robotnik transportowy, pracz apreter wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 4, 17 pkt 51, 9 i 4 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.”

Dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 17, pl. I akt ZUS O/S. dot. L. D..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

W niniejszym postępowaniu koniecznym było zbadanie zasadności odwołania od zaskarżonej decyzji odmawiającej L. D. (1) prawa do wcześniejszej emerytury, wyłącznie z uwagi na brak (zdaniem organu rentowego) u ubezpieczonego wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

L. D. (1) w toku niniejszego postępowania domagał się doliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Zakładach (...) w S. od 1 czerwca 1974 roku do 27 października 1974 roku oraz od 2 listopada 1976r. do 31 maja 1984r. kolejno na stanowiskach robotnika transportowego, robotnika magazynowego oraz apretera-pracza w wydziale farbiarni. Jako dowód wykonywania w tym okresie pracy przedstawił zarówno dokumenty, w tym świadectwo pracy wraz odrębnym świadectwem, odnoszącym się wyłącznie do wykonywania prac w szczególnych warunkach, jak i zeznania świadków – jego współpracowników ze spornego okresu. Organ rentowy odmawiając ubezpieczonemu zaliczenia spornego okresu pracy do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach wskazał natomiast, iż z informacji uzyskanych od przechowawcy akt osobowych ubezpieczonego – (...) w N. wynika, że istnieją rozbieżności pomiędzy treścią dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych L. D. a treścią wystawionego mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz, iż w świadectwie pracy w warunkach szczególnych błędnie podano pozycje i punkty wykazu A, stanowiącego załącznik do właściwego resortowego.

Zadaniem sądu było więc w tej sytuacji wyłącznie ustalenie, czy praca wykonywana we wskazanym powyżej okresie przez ubezpieczonego na rzecz wskazanego powyżej pracodawcy była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, w rozumieniu przywołanych niżej przepisów prawa.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 - dalej jako: ustawa emerytalna) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 60 lat - dla kobiet oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 20 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A w dziale VII, dotyczącym prac „w przemyśle lekkim”, pod pozycją 4 wskazano, iż pracami w szczególnych warunkach są „ prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych”.

Rozporządzenie z 7 lutego 1983 roku jest aktem prawa powszechnego, odnoszącym się do pracowników wszystkich branż. Dodatkowo, w przepisie § 1 ust. 2 zamieszczono jednak upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralnych związków spółdzielczych do ustalenia - w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych - w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. W praktyce upoważnienie to oznaczało jednak tylko tyle, że poszczególni ministrowie mogli ewentualnie doprecyzować rodzaje owych stanowisk pracy.

W przypadku branży, w jakiej w spornym czasie był zatrudniony ubezpieczony, określenia stanowiska pracy, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych dokonał Minister Przemysłu Chemicznego i Lekkiego w Zarządzeniu Nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 roku. W załączniku nr 3 do tego zarządzenia w dziale VII poz. 4 w punktach 19 i 24 doprecyzowano kolejno, że do prac „przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych” należy m.in. praca apretera (pkt 19) oraz pracza (pkt 24).

W niniejszej sprawie bezspornym pozostawało, iż ubezpieczony posiadał na koniec 1998 roku wymagany powyższymi uregulowaniami udokumentowany okres składkowy i nieskładkowy, w dacie wydania zaskarżonej decyzji osiągnął wymagany niższy wiek emerytalny oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sporną natomiast pozostawała kwestia uznania okresu zatrudnienia L. D. w Zakładach (...) za pracę w warunkach szczególnych. Sam okres pracy ubezpieczonego w tym czasie był zaś bezsporny - na jego potwierdzenie został złożony w ZUS szereg dokumentów, na podsatwie których organ rentowy zaliczył ów okres do ogólnego stażu pracy ubezpieczonego.

W ramach postępowania dowodowego sąd dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz w jego oryginalnych aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) ściągniętych przez sąd do akt sprawy głównej. Autentyczność dokumentów nie została w toku procesu zakwestionowana przez żadną ze stron; nie wzbudziła też wątpliwości sądu. Sąd przeprowadził ponadto dowód z zeznań czterech zawnioskowanych przez L. D. świadków – jego współpracowników ze spornego okresu. Ich zeznania zostały uznane za w pełni miarodajne – świadkowie w sposób spójny opisali bowiem faktyczny zakres zadań i obowiązków ubezpieczonego w czasie pracy w L., podkreślając że przez cały czas wykonywał on pracę na wydziale farbiarni, a zwłaszcza w okresie gdy pracował jako pracz i pracz-apreter. Zeznania te znalazły przy tym pełne potwierdzenie w treści archiwalnych dokumentów znajdujących się w aktach osobowych L. D..

W tym miejscu należy zaakcentować, że z utrwalonych w tym zakresie poglądów orzecznictwa i doktryny wynika, iż określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy dana osoba pracowała – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Samodzielnie sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę ubezpieczonego w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma bowiem istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W tej sytuacji nie mają decydującego znaczenia nazwy poszczególnych stanowisk zajmowanych przez danego pracownika. Oznaczenie stanowisk przez pracodawcę nie może bowiem stanowić jedynej podstawy przy ocenie czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Istotny jest bowiem rzeczywisty, faktyczny sposób i charakter pracy w spornym okresie, a także rodzaj wykonywanych czynności. Dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ważne jest jedynie to czy praca ta (w rozumieniu rodzaju pracy i związanych z jej wykonywaniem czynności) wymieniona jest wykazie stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia, natomiast stanowiska ustalane przez właściwe podmioty w tym przez pracodawców mają jedynie charakter techniczno-porządkujący (vide: wyrok SN z dnia 7 lipca 1999 roku, III RN 25/99, OSNP 2000/12/453).

Mając na względzie wszystko powyższe, uwzględniając całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sąd ustalił, iż bez najmniejszych wątpliwości także praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie w (...) w S. była pracą w szczególnych warunkach. Ze wszystkich dołączonych do akt dokumentów wynika bowiem jasno i niespornie, iż w tym okresie (a co najmniej od dnia 1 listopada 1977r., kiedy to przeniesiono ubezpieczonego na stanowisko pracza) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy L. D. pracował w wydziale farbiarni, wykonując prace przy produkcji i wykańczaniu produkowanych tam wyrobów włókienniczych, na stanowisku pracy, na którym bądź to wykonywał czynności apretera, bądź pracza, bądź też oba rodzaje tych czynności. Brak jest dowodów na to, aby w owym czasie wykonywał jakiekolwiek inne prace, niezwiązane z procesem produkcji i wykańczania wyrobów włókienniczych; dowodów takich nie przedstawił w szczególności organ rentowy. Skoro zaś zarówno praca pracza, jak i apretera została przez właściwego ministra zaliczona do prac wykonywanych w warunkach szczególnych, a ponadto obie te prace związane są z produkcją i wykańczaniem wyrobów włókienniczych, bez znaczenia było to, czy ubezpieczony w danym czasie wykonywała czynności na jednym, drugim czy też obu jednocześnie tych stanowiskach. Niezależnie bowiem od tego, jak czasowo rozkładały się wykonywane przez niego czynności, przez cały czas swojej pracy (tj. pełen wymiar, 8 godzin) wykonywał tylko prace zaliczane do prac w warunkach szczególnych. Oznacza to, że co najmniej przez dodatkowy okres 8 lat i 7 miesięcy L. D. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Razem z uznanym przez organ rentowy okresem ponad 7 lat i 9 miesięcy takiej pracy dało to więc już więcej niż wymagany prawem minimalny okres 15 lat.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o przepis art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał L. D. (1) prawo do emerytury od 9 czerwca 2014 roku, tj. od dnia osiągnięcia przezeń obniżonego wieku emerytalnego 60 lat. Zgodnie bowiem z przepisem art. 100 ust. 1 ustawy, Orzeczenia [3]prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Natomiast zgodnie z art. 129 ust. 1, Orzeczenia [2]świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W sprawie niniejszej ubezpieczony złożyła wniosek o przyznanie emerytury w maju 2014 roku, przy czym wymagany wiek osiągnął właśnie w dniu 9 czerwca 2014r.