Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 109/09
POSTANOWIENIE
Dnia 14 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 kwietnia 2010 r.,
skargi „R.(...)” Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w Z.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt V Gz (…),
wydanego w sprawie z powództwa Diecezji (...)
w Z.
przeciwko „R.(...)” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. o rozwiązanie spółki,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Pozwane R.(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. w likwidacji
wniosło skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Okręgowego w Z. z dnia 30 czerwca 2009 r., oddalającego jego zażalenie na
postanowienie Sądu Rejonowego w Z. z dnia 3 kwietnia 2009 r. Tym ostatnim
postanowieniem Sąd I instancji oddalił wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do
wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego z dnia 12 stycznia 2008 r. i odrzucił jego
sprzeciw od wyroku zaocznego. W ocenie obydwu Sądów do uchybienia terminu
zaskarżenia wyroku zaocznego doszło z przyczyn zawinionych przez pozwanego, który
2
nie kontrolował należycie doręczeń korespondencji w swojej siedzibie w Z. przy ul. F.,
a w rezultacie nie odebrał dwukrotnie awizowanych i złożonych w urzędzie pocztowym
przesyłek z sądu, zawierających kolejno odpis pozwu, zawiadomienie o rozprawie i
wyrok zaoczny. Adres pod który kierowane były przesyłki z sądu odpowiadał
ujawnionemu w Krajowym Rejestrze Sądowym, prezes pozwanego przyznał, że
znajdowała się tam siedziba spółki, a on sam bywał regularnie kilka razy w miesiącu (na
codzień przebywa w B.). Te okoliczności spowodowały, że Sądy nie zgodziły się z
twierdzeniem pozwanego, jakoby powód zataił w toku postępowania prawidłowy adres
dla doręczeń pozwanego i to była przyczyna, z powodu której pozwany nie wiedział o
toczącym się postępowaniu. Sądy uznały za niewiarygodne zaznania prezesa
pozwanego, że doręczyciel nie pozostawił żadnego z 6 zawiadomień (3 x 2 awiza) o
nadejściu którejkolwiek z pierwszych trzech przesyłek z Sądu Rejonowego w niniejszej
sprawie, ponieważ uznały to za nieprzekonujące w świetle zasad doświadczenia
życiowego. Sąd Okręgowy wyjaśnił, że wprawdzie uprawdopodobnienie jest wyjątkiem
od reguły formalnego przeprowadzenia dowodu, działającym na korzyść strony
powołującej się na określony fakt, jednak nie oznacza to, że może się ono opierać tylko
na samych twierdzeniach strony. Brak winy strony w uchybieniu terminowi podlega
bowiem ocenie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danej sprawy, w sposób
uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony
dbającej należycie o swoje interesy. Dodatkowo Sąd Okręgowy zwrócił uwagę że art.
133 § 2a k.p.c., mający charakter obligatoryjny, nakazuje doręczać przedsiębiorcom
pisma procesowe na adres podany w rejestrze, chyba ze strona podała inny adres dla
doręczeń.
W skardze pozwana Spółka wskazała, że na skutek wydania zaskarżonego
orzeczenia została pozbawiona faktycznej możliwości wzruszenia wyroku zaocznego o
swoim rozwiązaniu.
Skarga oparta została na podstawie naruszenia przepisów postępowania:
- art. 168 § 1 oraz art. 169 § 2 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że strona pozwana
powinna udowodnić, a nie tylko uprawdopodobnić okoliczności związane z
brakiem swojej winy we wniesieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego, co uchybiło
zasadzie demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji) oraz zasadzie
działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa (art. 7
Konstytucji);
3
- art. 397 § 2 w zw. z art. 387 § 1 z art. 328 § 2 k.p.c. przez niewskazanie
dowodów, którym sąd odmówił wiarygodności i niewyjaśnienie z jakich przyczyn,
a przez to nierozstrzygnięcie merytoryczne sprawy oraz nieustosunkowanie się
do wszystkich zarzutów wskazanych przez pozwaną Spółkę w zażaleniu i w
konsekwencji pozbawienie strony pozwanej możliwości zbadania sprawy w toku
dwuinstancyjnym, gwarantowanym w art. 78 Konstytucji, co doprowadziło do
uchybienia zasadzie chronionego prawa do sądu i zasadzie równouprawnienia
stron (art. 32 Konstytucji).
Skarżąca wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem zaskarżonego
postanowienia oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania, wyjaśniając, że
jego wzruszenie w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Nie
służy od niego skarga kasacyjna, bowiem nie spełnia przesłanek z art. 3981
k.p.c., ani
też z art. 3982
k.p.c. Nie zachodzą również podstawy do wznowienia postępowania.
Wyrządzenie szkody spowodowanej wydaniem orzeczenia pozwany uwiarygodnił
wskazując na skutki niemożności wzruszenia orzeczenia o rozwiązaniu spółki, mimo że
powództwo było, jego zdaniem, bezzasadne. Szkodę upatruje w konieczności
przeprowadzenia procesu likwidacyjnego i przyszłej utracie podmiotowości, wiążącej się
z pozbawieniem możliwości korzystania z kapitału zakładowego oraz uzyskiwania
dochodów z produkcji programów radiowych. Wskazał także na powstanie szkody
niemajątkowej w swoich dobrach osobistych, jakie spowoduje unicestwienie bytu
pozwanego.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, powinna zawierać szereg elementów konstrukcyjnych.
Należą do nich:
1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości lub w części,
2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie,
3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne,
4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy,
5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto - gdy skargę wniesiono stosując
art. 4241
§ 2 - że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi,
6) wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem.
4
Każdy z tych elementów ma samodzielną rolę i musi być wyodrębniony
w skardze, a także wypełniony odpowiednią treścią.
Skarga złożona przez powódkę nie ma wszystkich koniecznych składników, nie
zawiera bowiem wskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone postanowienie jest
niezgodne (art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c.), ani też wymaganego uprawdopodobnienia szkody
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy (art. 4245
§ 1 pkt 4
k.p.c.).
Przedstawione w treści skargi zarzuty i ich uzasadnienie stanowią przytoczenie
podstaw skargi i wypełniają obowiązek z art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c., tymczasem
sprecyzowanie, z którym przepisem prawa orzeczenie jest niezgodne stanowi odrębny
obowiązek sformułowany w ustawie, wymagającym osobnego ujęcia w skardze (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC z 2006
r., nr 1, poz. 16). Konieczność wskazania przepisu prawa, z którym orzeczenie jest
niezgodne jest konsekwencją tego, że nie zawsze zachodzi tożsamość pomiędzy
przepisami naruszonymi przy wydawaniu orzeczenia a tymi, z którymi orzeczenie jest
niezgodne. Tego elementu w skardze pozwanego jednak nie ma.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna
także zawierać uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy. Warunek ten jest spełniony jedynie wówczas, gdy
strona skarżąca złoży oświadczenie, że szkoda w jej majątku nastąpiła i wskaże rodzaj i
rozmiar tej szkody, a ponadto powoła lub przedstawi dowody lub inne środki
uwiarygodniające jej twierdzenie (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22
listopada 2005 r., I CNP 19/05, niepubl., postanowienia tego Sądu z dnia 23 września
2005 r., III CNP 5/05, nie publ.; z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC z 2006 r.,
nr 1, poz. 16, z 15 lutego 2006 r., IV CNP 7/05, niepubl.). Tymczasem wszystkie rodzaje
uszczerbków majątkowych i szkody niemajątkowej, jakie powołuje pozwany odnoszą się
do zdarzeń przyszłych, stanowiących konsekwencję przeprowadzenia postępowania
likwidacyjnego i są związane ze skarżonym orzeczeniem odległym powiązaniem
przyczynowym. Opierają się bowiem na założeniu, że spór w sprawie, w której wydane
zostało zaskarżone orzeczenie zostałby przez pozwanego wygrany, a spółka – mimo
dotychczasowych nieporozumień między wspólnikami - funkcjonowałaby dalej.
Tymczasem szkoda, o której mowa w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., musi już istnieć w
momencie składania skargi. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia nie służy bowiem zapobieganiu wyrządzeniu szkody, mogącej
5
powstać na skutek jego wydania, lecz jest środkiem prawnym, który w razie jego
uwzględnienia będzie stanowić podstawę wystąpienia z powództwem przeciwko Skarbowi
Państwa o naprawienie szkody wyrządzonej tym orzeczeniem (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV CNP 96/08, Lex nr 492152 i powołane tam
orzecznictwo).
Z przytoczonych względów na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. skargę pozwanego
należało odrzucić, z uwagi na jej braki konstrukcyjne.