Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 22 KWIETNIA 2010 R.
IV KZ 17/10
Niedopuszczalne jest przy kasacji strony, wniesionej na korzyść
oskarżonego od wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności z wa-
runkowym zawieszeniem jej wykonania, ze wskazaniem jedynie rażącej
obrazy prawa innej niż obraza art. 439 k.p.k., podnoszenie następnie
uchybień wymienionych w tym ostatnim przepisie, już po jej złożeniu i po
upływie terminu do wniesienia kasacji, w tym dopiero w zażaleniu na od-
mowę przyjęcia tego środka zaskarżenia. Zaistnienie takiego uchybienia
może natomiast wówczas skarżący zasygnalizować w trybie określonym w
art. 9 § 2 k.p.k. sądowi właściwemu do wznowienia postępowania, gdyż są
one podstawą do wznowienia procesu z urzędu (art. 542 § 3 k.p.k.).
Przewodniczący: sędzia SN T. Grzegorczyk.
Sąd Najwyższy w sprawie Romana M., skazanego z art. 286 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 22 kwietnia 2010 r. zażalenia
obrońcy skazanego na Zarządzenie Prezesa Sądu Okręgowego w K. z
dnia 18 stycznia 2010 r., o odmowie przyjęcia kasacji od wyroku Sądu
Okręgowego w K. z dnia 18 września 2009 r., utrzymującego w mocy wy-
rok Sądu Rejonowego w D. z dnia 6 kwietnia 2009 r.,
u t r z y m a ł w mocy zaskarżone zarządzenie.
U Z A S A D N I E N I E
2
Wyrokiem Sądu Rejonowego w D. z dnia 6 kwietnia 2009 r. Roman
M. został uznany za winnego popełnienia przestępstw z art. 286 § 1 k.k. i
skazany za nie dwukrotnie na kary po roku pozbawienia wolności, z orze-
czeniem kary łącznej roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, ale z warun-
kowym zawieszeniem jej wykonania. Po rozpoznaniu apelacji oskarżonego
od tego orzeczenia Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z dnia 18 września 2009
r. utrzymał je w mocy. Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoław-
czego wywiódł początkowo sam skazany, ale następnie złożył ją o podob-
nej treści jego obrońca z wyboru, ustanowiony już wcześniej w toku proce-
su, podnosząc w niej zarzuty obrazy art. 286 k.k. oraz art. 20 i 46 § 1 k.k., a
także art. 5 i 424 k.p.k., z wnioskiem o uniewinnienie oskarżonego lub
uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Zarządzeniem z dnia 18 stycznia 2010 r. Prezes Sądu Okręgowego
w K. odmówił przyjęcia tej skargi wskazując, że dotyczy ona wyroku skazu-
jącego z zawieszeniem orzeczonej kary pozbawienia wolności, a nie pod-
nosi zarzutu z art. 439 k.p.k., przeto jest niedopuszczalna. W zażaleniu na
tę decyzję obrońca skazanego podniósł, że w sprawie tej naruszono jednak
art. 439 k.p.k., gdyż istniały w niej wątpliwości co do poczytalności oskar-
żonego, a on sam dowiedział się o tym dopiero w styczniu 2010 r. od
oskarżonego, który dostarczył mu wówczas odpisy opinii psychiatrycznych i
psychologicznych z innej sprawy z końca lat 1990 (dołączone do zażale-
nia), a nadto, że ponieważ sam oskarżony „w pierwszej kolejności sporzą-
dził osobistą kasację, obrońca nie mógł podnieść innych zarzutów”, ale –
jak wskazuje skarżący – zarzut braku badań psychiatrycznych i tak „stano-
wi przesłankę z art. 439 k.p.k. i jest uwzględniany niezależnie od granic za-
skarżenia i podniesienia o charakterze zarzutu” (sic! – SN).
Rozpoznając to zażalenie Sąd Najwyższy stwierdził, co następuje.
3
Kasacja na korzyść oskarżonego od wyroku skazującego na karę po-
zbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary jest
niedopuszczalna (art. 523 § 2 k.p.k.), chyba że jest ona wnoszona „z po-
wodu uchybień z art. 439 k.p.k.” (art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k.) albo wnosi ją
Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 523 § 4 pkt 2
k.p.k.). Prawdą jest, że uchybienia określone w art. 439 k.p.k. są także w
postępowaniu kasacyjnym uwzględniane z urzędu niezależnie od granic
zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 536 k.p.k.), ale – co naturalne –
jedynie w dopuszczalnym postępowaniu kasacyjnym. Sąd Najwyższy bie-
rze więc pod uwagę te uchybienia, ale tylko wtedy, gdy sama kasacja jest
dopuszczalna, zatem także tylko wówczas strona, która w samej skardze
uchybienia takiego nie podniosła może wskazywać na nie także po złoże-
niu kasacji. Warunkiem pozostaje tu więc wymóg złożenia kasacji, która
jest w ogóle dopuszczalna. Skoro art. 523 § 2 k.p.k. wyłącza kasację stron
na korzyść oskarżonego od wyroku skazującego na karę pozbawienia wol-
ności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a art. 523 § 4 pkt 1
k.p.k. eliminuje to wyłączenie jedynie wobec kasacji „wniesionej z powodu
uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k.”, to tym samym wymaga dla do-
puszczalności takiej skargi, aby te uchybienia były wskazane w samej ka-
sacji lub w jej uzupełnieniu, ale złożonym jeszcze przed upływem terminu
do wniesienia tego środka zaskarżenia. Podnoszenie tych uchybień później
jest prawnie nieskuteczne, gdyż odnosi się do kasacji niedopuszczalnej. W
sytuacji określonej w art. 523 § 2 k.p.k. kasacja dla swej prawnej dopusz-
czalności ma być bowiem wniesiona „z powodu uchybień z art. 439 k.p.k.”,
a nie z uwagi na inne naruszenia prawa. Zatem niedopuszczalne, a więc
nieskuteczne, jest przy kasacji strony, wniesionej na korzyść oskarżonego
od wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności z warunkowym za-
wieszeniem jej wykonania, ze wskazaniem jedynie rażącej obrazy prawa
innej niż obraza art. 439 k.p.k., podnoszenie następnie uchybień wymie-
4
nionych w tym ostatnim przepisie, już po jej złożeniu i po upływie terminu
do wniesienia kasacji, w tym dopiero w zażaleniu na odmowę przyjęcia te-
go środka zaskarżenia. Zaistnienie takiego uchybienia może natomiast
wówczas skarżący zasygnalizować w trybie określonym w art. 9 § 2 k.p.k.
sądowi właściwemu do wznowienia postępowania, gdyż są one podstawą
do wznowienia procesu z urzędu (art. 542 § 3 k.p.k.). Powyższe wskazuje,
że zażalenie skarżącego nie jest zasadne, a wydane zarządzenie w pełni
prawidłowe.
Na marginesie należy podnieść, iż niezrozumiałe jest stanowisko
obrońcy z wyboru, że skoro pierwszą w tej sprawie była kasacja własna
oskarżonego, to nie mógł on w kasacji swojego autorstwa podnieść innych
zarzutów. Taka postawa oznacza niezrozumienie sytuacji prawnej obrońcy
w procesie karnym, który w działaniu na korzyść klienta nie jest związany –
odmiennie niż pełnomocnik strony – jego wolą i jest w tym zakresie samo-
dzielny. W tej sprawie autor kasacji był zresztą ustanowiony przez oskar-
żonego w postępowaniu odwoławczym i sam występował o doręczenie wy-
roku z uzasadnieniem, zatem kolejność występowania z kasacją nie miała
żadnego znaczenia. Po wtóre, co może mieć znaczenie także na gruncie
wskazanego wcześniej art. 542 § 3 k.p.k., nie jest też zrozumiałe, o które z
uchybień z art. 439 k.p.k. chodzi autorowi zażalenia, gdyż nie wskazuje on
żadnego z licznych punktów § 1 tego przepisu, a sam brak opinii psychia-
trycznej nie jest ujęty w żadnym z nich. Gdyby zaś miało chodzić o wątpli-
wości, co poczytalności oskarżonego jako podstawy do obrony obowiąz-
kowej (pkt 10 § 1 art. 439 w zw. z art. 79 § 1 k.p.k.), to trzeba zauważyć, że
oskarżony miał w tym procesie obrońców z wyboru w toku całego postę-
powania sądowego.
Mając to wszystko na uwadze orzeczono jak na wstępie.