Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 czerwca 1998 r.
II UKN 91/98
Adwokat reprezentujący stronę w postępowaniu odrębnym w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych nie może oczekiwać obniżenia wymagań
co do standardu wnoszonych środków zaskarżenia.
Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski .
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 1998 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Marianny D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w R. o emeryturę, na skutek kasacji wnioskodawczyni na pos-
tanowienie Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warsza-
wie z dnia 14 października 1997 r. [...]
p o s t a n o w i ł:
o d d a l i ć kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 18 lipca 1997 r. [...] oddalił odwołanie Marianny D. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w R. z dnia 26 lutego 1997 r., dotyczącej
wstrzymania od dnia 1 marca 1997 r. dalszej wypłaty pobieranej przez wnioskodaw-
czynię wcześniejszej emerytury z tytułu sprawowania osobistej opieki nad synem
Hubertem, urodzonym 29 października 1979 r. Rozstrzygnięcie to Sąd Wojewódzki
oparł na ustaleniu następującego stanu faktycznego .
Wnioskodawczyni Marianna D. zgłosiła w dniu 30 grudnia 1993 r. wniosek o
przyznanie wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury
2
pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz.
149), załączając do wniosku lakoniczne zaświadczenie, że syn Hubert cierpi na
astmę oskrzelową. Ponieważ wnioskodawczyni legitymowała się ponadto wymaga-
nym okresem zatrudnienia, to organ rentowy przyznał jej wspomnianą emeryturę od
dnia 1 września 1993 r. W dniu 19 lutego 1997 r. do organu rentowego wpłynął jed-
nak wniosek Prokuratury Wojewódzkiej w R. o wszczęcie postępowania w przedmio-
cie ponownego ustalenia prawa wnioskodawczyni do pobieranego świadczenia w
celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Schorzenia Huberta D. nie upośledzają
bowiem - według ustaleń Prokuratury - sprawności jego organizmu w bardzo
poważnym stopniu, więc wnioskodawczyni nie spełnia warunków uzasadniających
pobieranie wspomnianego świadczenia. W tej sytuacji, ZUS na podstawie art. 80
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro-
dzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) wstrzymał z urzędu wypłatę wcześniejszej eme-
rytury pobieranej przez wnioskodawczynię.
W toku postępowania dowodowego Sąd Wojewódzki poddał Huberta D. ba-
daniom biegłych lekarzy sądowych. Dr med. Witold S. T., specjalista pneumonolog,
stwierdził w swojej opinii, że wyklucza konieczność stałej opieki wnioskodawczyni
nad jej synem, którego stan zdrowia od 1994 r. znacznie się poprawił. Zdaniem bieg-
łego Hubert D. wymaga specjalistycznego leczenia, w tym odczulenia, lecz nie po-
trzebował w 1993 r. i nadal nie potrzebuje żadnej opieki ze strony innej osoby, gdyż
jest sprawny i nie wykazuje inwalidztwa jakiejkolwiek grupy. Natomiast dr med. Ma-
rian P., specjalista otolaryngolog - foniatra, stwierdził u badanego przewlekły aler-
giczny nieżyt nosa, z okresowymi zaostrzeniami objawów (obturacja), co wymaga
specjalistycznego leczenia ambulatoryjnego, jednakże bez opieki ze strony innej
osoby.
W świetle kategorycznych opinii biegłych lekarzy Sąd Wojewódzki stwierdził,
że stan zdrowia Huberta D. w momencie przyznania jego matce w 1993 r. wcześniej-
szej emerytury, jak też w chwili obecnej nie wymagał i nie wymaga sprawowania nad
nim stałej opieki. Wnioskodawczyni nie nabyła zatem prawa do wcześniejszej eme-
rytury określonej przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r.
Powyższy wyrok apelacją z dnia 25 września 1997 r. zaskarżył w imieniu
wnioskodawczyni jej pełnomocnik, zarzucając: „1) sprzeczność istotnych ustaleń
Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału; 2) niewyjaśnienie wszystkich oko-
liczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy” i wnosząc na tej podsta-
3
wie: „I. o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego roz-
poznania Sądowi Wojewódzkiemu w Warszawie”, ewentualnie: „II. o zmianę zaskar-
żonego wyroku i uwzględnienie odwołania skarżącej.” Poza tym w apelacji znalazło
się jedno zdanie, że „z powodu choroby szczegółowe uzupełnienie apelacji nastąpi w
terminie 14 dni”.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie posta-
nowieniem z dnia 14 października 1997 r. [...] odrzucił apelację, stwierdzając w uza-
sadnieniu, że szczegółowe uzupełnienie apelacji w zapowiadanym terminie 14 dni
nie nadeszło. Apelacja podlega więc odrzuceniu na podstawie art. 373 KPC, gdyż
nie odpowiada wymaganiom określonym w art. 368 KPC, a w szczególności nie
przytacza zarzutów i ich uzasadnienia.
Od postanowienia tego skarżąca, działając przez swego adwokata, wniosła
kasację, zarzucając naruszenie prawa procesowego przez błędne zastosowanie art.
369 KPC i domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia oraz przekazania
sprawy Sądowi Apelacyjnemu w celu nadania biegu apelacji. W uzasadnieniu skargi
kasacyjnej twierdzi się, że poza niekoniecznym skądinąd oznaczeniem wartości
przedmiotu zaskarżenia (przedmiotem sporu jest bowiem prawo do wcześniejszej
emerytury), apelacja zawierała wszystkie elementy wymagane przez art. 368 KPC.
Wprawdzie zarzuty miały ogólny charakter, ale gdy się zważy na charakter przed-
miotu sporu, tzn. świadczenie z ubezpieczenia społecznego, jak też treść wcześniej
złożonych w sprawie pism procesowych, to „ewidentne jest, że zarzut zgłoszony w
apelacji dotyczył i dotyczyć mógł tylko i wyłącznie nieprawidłowych ustaleń co do
stanu zdrowia dziecka w okresie (w dacie) wydawania zaświadczenia przez lekarza.”
Skarżąca uważa, że jeżeli organa ścigania zakwestionowały ocenę stanu zdrowia jej
syna dokonaną przez lekarza, a więc osobę publicznego zaufania, to obowiązkiem
Sądu było przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego w celu
ustalenia nie tyle aktualnego stanu zdrowia Huberta D., ile jego kondycji psychofi-
zycznej w dacie wystawiania zaświadczenia. Chodzi bowiem o stwierdzenie, czy le-
karz specjalista miał wówczas przesłanki do wydania spornego orzeczenia. Ocena
obecnego stanu zdrowia dziecka może być dla tego stwierdzenia pomocna, ale nie
powinna stanowić podstawy do kwestionowania prawa nabytego przez skarżącą.
W uzasadnieniu kasacji wyrażono także pogląd, że w sytuacji, gdy „treść za-
rzutów jest tak ściśle związana z przedmiotem sporu, postanowienie Sądu Apelacyj-
nego zaprzecza zasadzie odformalizowania postępowania w sprawach z zakresu
4
pracy i ubezpieczeń społecznych, wynikających z odrębności trybu postępowania w
tych sprawach”. Tymczasem Sąd ten „stosując schematyczne oceny uznał, że ape-
lacja zawiera brak formalny w postaci uzasadnienia zarzutów”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Najwyższy rozpoznaje bo-
wiem kasację w jej granicach, wyznaczonych w szczególności podstawami kasacji i
ich uzasadnieniem, a z urzędu bierze pod rozwagę wyłącznie nieważność postępo-
wania (art. 393
11
KPC). Tymczasem jedyny zarzut kasacji dotyczy naruszenia prze-
pisu art. 368 KPC i jest oczywiście chybiony. Trzeba się nawet dziwić, że zarzut
„schematycznej oceny” dopełnienia wymagań stawianych apelacji przez art. 368 KP
może wobec Sądu Apelacyjnego formułować adwokat, który zarzuty swej apelacji
sam uznał za „ogólne” (bardziej adekwatne byłoby określenie ich schematycznymi
oraz ogólnikowymi) i zapowiedział nadesłanie w terminie 14 dni „szczegółowego
uzupełnienia apelacji”, lecz zapowiedzi tej bez jakiegokolwiek wyjaśnienia i uspra-
wiedliwienia nie zrealizował, czując się pokrzywdzony konsekwentnym orzeczeniem
Sądu o odrzuceniu nie uzupełnionej apelacji. Wbrew sugestiom kasacji, Sąd drugiej
instancji nie był obowiązany domyślać się rzekomo oczywistego przedmiotu zarzutów
apelacyjnych oraz ich uzasadnienia. Nie ma przy tym żadnego znaczenia fakt, że
sprawa należy do kategorii spraw rozpatrywanych w tzw. postępowaniu odrębnym.
Odrębność postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych nie polega bowiem w żadnym razie na obniżeniu formalnych i treścio-
wych wymagań pism procesowych, w tym apelacji, wnoszonych przez reprezentują-
cego stronę adwokata czy radcę prawnego.
Z wyżej wskazanych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 393
12
KPC
postanowił, jak w sentencji.
========================================