Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 16 września 1999 r.
I PKN 331/99
Pracownik może dochodzić przed sądem pracy nakazania udzielenia in-
formacji mających istotne znaczenie dla jego sytuacji pracowniczej (art. 2 § 1 i
476 § 1 KPC).
Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Walerian Sanetra (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 wrześ-
nia 1999 r. sprawy z powództwa Jacka B. przeciwko Rektorowi Politechniki W. o
ustalenie, na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wro-
cławiu z dnia 10 grudnia 1998 r. [...]
p o s t a n o w i ł :
u c h y l i ć zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia
27 października 1998 r. [...] i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
W imieniu powoda Jacka B. wniesiona została kasacja od postanowienia Sądu
Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10 grudnia 1998 r. [...], którym Sąd ten zmienił
postanowienie Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we
Wrocławiu z dnia 27 października 1998 r. [...] w ten sposób, że odrzucił pozew.
Jacek B. domagał się w pozwie, by Rektor Politechniki W. zobowiązany został
przez Sąd do udzielenia mu informacji o dacie powzięcia wiadomości „o rozpow-
szechnianiu przez powoda nieuzasadnionych twierdzeń na temat złej woli i niekom-
petencji Dziekana Wydziału Informatyki i Zarządzania Politechniki W. w zakresie za-
łatwiania spraw studenckich zawartych w piśmie Komitetu Uczelnianego Samorządu
2
Studenckiego z dnia 2 grudnia 1996 r., sygnowanym podpisem mgr inż. Jacka B.”.
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, przyjmując że sprawa nie jest sprawą z za-
kresu prawa pracy, przekazał ją do rozpoznania Rektorowi Politechniki W. z powoła-
niem się na art. 464 KPC.
Zaskarżone zażaleniem postanowienie Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych Sąd drugiej instancji uznał za wadliwe, jednakże z innych przyczyn niż przyto-
czonych w zażaleniu. Sąd Apelacyjny podniósł, że zgodnie z art. 1 i art. 2 § 1 KPC
sądy powszechne rozpoznają sprawy cywilne. Są nimi sprawy z zakresu prawa cy-
wilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a
także te, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy
ustaw szczególnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego zgłoszone przez powoda w poz-
wie żądanie nie należy do kategorii spraw cywilnych wymienionych w art. 1 KPC,
gdyż jego podstawą nie są przepisy prawa cywilnego. „Sam powód zdaje się poszu-
kiwać uzasadnienia do zgłoszenia roszczenia wyłącznie w przepisach Konstytucji”.
Skoro sprawa wniesiona przez powoda nie ma charakteru sprawy cywilnej, pozew
podlega odrzuceniu z mocy art. 199 § 1 pkt 1 KPC, gdyż droga sądowa nie jest do-
puszczalna. Również Sąd Pracy zobowiązany był do odrzucenia pozwu, bo art. 464
§ 1 KPC dotyczy wyłącznie postępowania sądu w sprawach z zakresu prawa pracy,
czyli w sprawach, które uprzednio zostały zakwalifikowane jako sprawy cywilne wy-
mienione w art. 1 KPC, jeżeli czasowo lub trwale dochodzenie roszczeń z zakresu
prawa pracy na drodze sądowej jest niedopuszczalne. W konsekwencji takiego sta-
nowiska Sąd drugiej instancji uznał, że tylko w tym znaczeniu uzasadniony był zarzut
naruszenia art. 464 § 1 KPC podniesiony w zażaleniu.
W kasacji zaskarżonemu nią postanowieniu postawiono zarzut, iż narusza ono
art. 45 ust. 1, 51 ust. 3 i 5, 54 ust. 1, 61 ust. 1 i 2, 77 ust. 2, 175 ust. 1 i art. 177
Konstytucji RP. Ponadto podniesiono w niej zarzut naruszenia art. 316 § 1, 328 § 2 i
476 § 1 pkt 1 KPC.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja ma usprawiedliwione podstawy i dlatego została uwzględniona. W
sprawie istnieją dwie odrębne kwestie, a mianowicie, czy sformułowane przez powo-
da żądanie (roszczenie) w sensie ogólnym mieści się w ramach stosunku pracy oraz
czy roszczenie takie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na ocenę, iż w konkretnej
3
sytuacji może być ono wywiedzione z prawa powoda objętego treścią jego stosunku
pracy. W ocenie Sądu Najwyższego żądanie zgłaszane przez pracownika, a doty-
czące udzielania mu istotnych informacji odnośnie do jego sytuacji pracowniczej –
związanych z realizacją jego pracowniczych praw, obowiązków i odpowiedzialności –
mieści się w ramach stosunku pracy w ujęciu art. 476 KPC. Przepis ten powinien
obecnie być przy tym interpretowany w duchu zasady z art. 45 ust. 1 Konstytucji, to
jest prawa obywateli do sądu. Wprawdzie w Kodeksie pracy brak jest wyraźnego
przepisu, który nakładałby na pracodawcę generalny obowiązek udzielania pracow-
nikowi informacji istotnych w aspekcie jego praw, obowiązków i odpowiedzialności,
ale może być on wywodzony z szeregu postanowień Kodeksu, takich chociażby jak
to, że pracodawca jest zobowiązany zaznajamiać pracowników z ich podstawowymi
uprawnieniami (art. 94 pkt 1 KP), stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny
pracowników oraz wyników ich pracy (art. 94 pkt 9 KP), wpływać na kształtowanie w
zakładzie pracy zasad współżycia społecznego (art. 94 pkt 10 KP), wydać świadec-
two pracy (w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy – art. 97 § 1
KP), czy też szanować godność i inne dobra osobiste pracownika (art. 111
KP). Re-
gulacje tego typu, jak również ogólne założenia, na których oparte jest całe ustawo-
dawstwo pracy, pozwalają na konstruowanie ogólnego obowiązku pracodawcy dba-
nia o dobro pracownika (a co najmniej respektowania tego dobra), podobnie do obo-
wiązku pracownika, jakim jest dbanie o dobro zakładu pracy (art. 100 pkt 4 KP). W
ramach tego ogólnego obowiązku pracodawcy mieści się między innymi jego powin-
ność dostarczania pracownikowi informacji i dokumentów (świadectwa pracy, zaś-
wiadczeń o stażu pracy itp.) istotnych z punktu widzenia realizacji stosunku pracy, a
nawet szerzej (np. gdy idzie o zaświadczenie o zarobkach potrzebne dla realizacji
uprawnień poza zakładem pracy). Nie oznacza to, oczywiście, że pracownik może od
pracodawcy domagać się wszelkich informacji, które go dotyczą; muszą one mieć
ważne znaczenie dla jego sytuacji pracowniczej, a ponadto wyłączenie udzielenia
przez pracodawcę informacji określonego typu może wynikać wprost lub pośrednio z
przepisów prawa (np. ze sposobu ukształtowania instytucji odpowiedzialności dyscy-
plinarnej). Wynika stąd tym samym, że uznanie, iż domaganie się przez pracownika
informacji dotyczącej jego sytuacji jako strony stosunku pracy, choć mieści się w
pojęciu sprawy ze stosunku pracy (z zakresu prawa pracy) w rozumieniu art. 476 § 1
pkt 1 KPC, nie musi jeszcze oznaczać, że w danym przypadku na pracodawcy ciąży
powinność jej udzielenia, a pracownikowi służy prawo skutecznego domagania się
4
czy egzekwowania jej na drodze sądowej. Żądanie tego rodzaju należy jednak do
drogi sądownictwa pracy i stąd rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego oparte na prze-
ciwnym założeniu nie może zostać zaakceptowane. Sąd ten ma natomiast rację, że
przy założeniu, iż sprawa należy do kategorii spraw z zakresu prawa pracy, Sąd
pierwszej instancji nie miał podstaw do zastosowania art. 464 § 1 KPC.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================