Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 5 listopada 1999 r.
I PKN 338/99
Nie jest wymagane wypowiedzenie warunków płacy (art. 42 KP) pracow-
nikom zwolnionym od wykonywania pracy w celu pełnienia z wyboru funkcji w
związkach zawodowych, którym wynagrodzenie wypłacane jest w oparciu o
przepisy układu zbiorowego pracy, stanowiące średnią zakładową i korzyst-
niejsze od obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, jeżeli następuje
obniżenie tego wynagrodzenia, jednak nie poniżej odpowiadającego ekwiwa-
lentowi za urlop.
Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski ,Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1999 r. sprawy z powódz-
twa Antoniego O. i Jana K. przeciwko Zakładom Tworzyw Sztucznych „G.” S.A. w J.
o zapłatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie z dnia 16 lutego 1999 r. [...]
1. o d d a l i ł kasacje,
2. nie obciążył powodów kosztami postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Powodowie Antoni O. i Jan K. domagali się w pozwie przeciwko Zakładom
Tworzyw Sztucznych „G.” S.A. w J. zasądzenia ostatecznie sprecyzowanych w toku
procesu kwot odpowiednio: 6.215,66 zł i 6.093,05 zł tytułem wyrównania różnicy wy-
nagrodzenia za okres od września 1997 r. do września 1998 r. pomiędzy rzeczywiś-
cie wypłaconym, a należnym podczas zwolnienia od wykonywania obowiązków pra-
cowniczych na okres pełnienia funkcji w zarządzie związku zawodowego przez dwie,
bezpośrednio po sobie następujące kadencje.
Wyrokiem z dnia 16 października 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Jaśle
oddalił obydwa powództwa w całości. Sąd ten ustalił, że powodowie pobierali wyna-
2
grodzenie ustalone zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11
czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy
pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu
uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od
pracy (Dz.U. Nr 71, poz. 336) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypo-
czynkowego, ustalenia i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu
pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14), przy czym, wobec korzystniejszego ure-
gulowania art. 24 ust. 3 Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowni-
ków Przemysłu Obronnego i Lekkiego, obowiązującego od dnia 1 stycznia 1997 r. –
powodom było wypłacane wynagrodzenie odpowiadające średniej zakładowej za
ostatni miesiąc kwartału poprzedzającego wypłatę i wynagrodzenie to, nawet w przy-
padku obniżenia średniej, zawsze było wyższe od indywidualnego wynagrodzenia
powodów obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.
Stanowisko Sądu pierwszej instancji w całej rozciągłości podzielił Sąd Okrę-
gowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie, który wyrokiem z dnia 16
lutego 1999 r. oddalił apelację powodów. Sąd ten uzupełnił postępowanie dowodowe
i ustalił, że powodowie byli zwolnieni od obowiązku świadczenia pracy w związku z
wyborem do zarządu organizacji związkowej na kadencję 1995-1998 i nieprzerwanie
na następną kadencję 1998-2001 i, że wielkość wynagrodzenia powodów zakreślona
ich indywidualnymi stawkami zaszeregowania, taryfikatorem i tabelą stawek zasadni-
czych nie uległa obniżeniu, wobec czego nie zachodziła potrzeba stosowania art. 42
§ 1 KP.
Kasacje powodów od powyższego wyroku zarzucają naruszenie prawa mate-
rialnego – art. 27 i 42 § 1 KP oraz § 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki So-
cjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz.U. Nr 2, poz. 14) oraz naruszenie przepisów pos-
tępowania – bez wskazania tych przepisów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacje są oczywiście bezzasadne.
Chybione są zarzuty naruszenia przepisu art. 27 KP, skoro przepis ten, w
okresie objętym roszczeniem powodów nie obowiązywał, gdyż został skreślony
ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
3
których ustaw (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.). Nie został też naruszony przepis art.
42 § 1 KP, gdyż wynagrodzenie powodów, wynikające ze stawki osobistego zasze-
regowania i obliczone jak za urlop wypoczynkowy nie uległo obniżeniu, a przeciwnie
– zastosowanie wobec nich, w oparciu o układ zbiorowy pracy, tzw. średniej zakła-
dowej było – mimo wahań tej średniej zawsze korzystniejsze od wynagrodzenia obli-
czonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Już w uchwale siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 1981 r. V PZP 4/80 (OSNC 1981 r. z. 10, poz.
182) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że obniżenie pracownikowi kategorii (grupy)
osobistego zaszeregowania nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego, jeżeli nie
powoduje obniżki wynagrodzenia. Analogicznie zatem, jeżeli powodowie otrzymywali
wynagrodzenie według średniego wynagrodzenia za ostatni miesiąc kwartału poprze-
dzającego wypłatę i było ono korzystniejsze od ich indywidualnego wynagrodzenia
obliczanego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, to nawet przejściowe obniżenie
takiego średniego wynagrodzenia (nie niżej jednak niż to indywidualne) nie wyma-
gało wypowiadania warunków płacowych. Także takie pisemne oświadczenie woli
pracodawcy określające zasady wynagrodzenia pracownika nie jest wypowie-
dzeniem zmieniającym, jeżeli nie zawiera oświadczenia o wypowiedzeniu dotychcza-
sowych warunków umowy o pracę (art. 42 § 1 KP – tak w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 7 stycznia 1997 r., I PKN 51/96, OSNAPiUS 1997 nr 16, poz. 288). Również
obniżenie pracownikowi kategorii zaszeregowania, przewidzianej w umowie o pracę
– dokonane w związku z podwyższeniem w układzie zbiorowym pracy stawek wyna-
grodzenia, przewidzianych dla poszczególnych kategorii zaszeregowania – nie wy-
maga wypowiedzenia warunków płacy, jeżeli wysokość wynagrodzenia za pracę nie
ulega obniżeniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1980 r., I PZP 15/80
– nie publikowana).
Niezrozumiały jest też zarzut naruszenia § 15 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r., który brzmi: „ Składniki wynagrodzenia
określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się przy ustaleniu
ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu”.
Kwoty wynagrodzenia i okresy zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy stanowiły
przedmiot ustaleń faktycznych dokonywanych przez Sąd pierwszej i drugiej instancji.
Tymczasem kasacja, jakkolwiek zarzuca wyrokowi Sądu drugiej instancji naruszenie
przepisów postępowania, to jednak nie wskazuje jaki przepis prawa procesowego
został pogwałcony, na czym owo naruszenie polegało i jak istotny wpływ miało na
4
rozstrzygnięcie sprawy. Samo przytoczenie brzmienia przepisu art. 3931
pkt 2 KPC
nie jest miarodajne dla rozpatrzenia takiego zarzutu kasacyjnego i gdyby kasacja
była ograniczona tylko do zarzutu sformułowanego w taki sposób, podlegałaby od-
rzuceniu jako niedopuszczalna. Brak sprecyzowanego i należycie uzasadnionego
kasacyjnego zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego powoduje, że Sąd
Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi, dokonanymi przez Sąd drugiej
instancji. Należy tylko zwrócić uwagę, że powodowie pozostają w błędnym przeko-
naniu, iż wynagrodzenie ich powinno być przeliczone z uwzględnieniem ekwiwalentu
za urlop wypoczynkowy.
Przede wszystkim przepis § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11
czerwca 1996 r. w sprawie udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pra-
cownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych... (Dz.U. Nr 71,
poz. 336) stanowi wyraźnie, iż wynagrodzenie od pracodawcy, przysługujące pra-
cownikowi w okresie zwolnienia od pracy ustala się według zasad obowiązujących
przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Z kolei sposób
ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy określa rozporządzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. Paragraf 14 tego rozpo-
rządzenia stanowi, że ekwiwalent ustala się stosując zasady obowiązujące przy obli-
czeniu wynagrodzenia urlopowego, ze zmianami określonymi w § 15-19. Natomiast
wynagrodzenie urlopowe ustala się w oparciu o przepis § 6 tego rozporządzenia a
pkt 5 tego przepisu wyłącza z tego wynagrodzenia ekwiwalent pieniężny za urlop.
Jest to oczywiste, bowiem wynagrodzenie urlopowe jest wynagrodzeniem za czas
nieświadczenia pracy w okresie urlopu wypoczynkowego, natomiast ekwiwalent, jak
sama nazwa wskazuje, jest świadczeniem przysługującym w razie niemożności wy-
korzystania urlopu w naturze, stanowi zatem swego rodzaju dodatkowe świadczenie
pieniężne, przysługujące niezależnie od wynagrodzenia za pracę. Przykładowo,
gdyby pracownik uprawniony do urlopu na przestrzeni 12 miesięcy nie wykorzystał
urlopu w naturze, a stosunek pracy uległby rozwiązaniu – otrzymałby ekwiwalent
pieniężny, stanowiący w razie ponownego zatrudnienia swego rodzaju „trzynastą”
pensję. Jeżeliby zatem tę pensję uwzględniać przy ustalaniu wynagrodzenia za ko-
lejny urlop wypoczynkowy (tym razem wykorzystany w naturze) wynagrodzenie to
zostałoby sztucznie i nienależnie zawyżone. W świetle powyższych rozważań trudno
dopatrzyć się naruszenia przepisu § 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki So-
cjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. Z uwagi także na brak przesłanek do stosowania
5
wobec powodów przepisu art. 42 § 1 KP i przywołane orzeczenie Sądu Najwyższe-
go, brak jest przesłanek do uznania za zasadny zarzutu naruszenia art. 29 § 1 pkt 2
KP.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych pods-
taw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wy-
roku.
========================================