Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 5 listopada 1999 r.
I PKN 344/99
Dla postawienia zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiąz-
ków pracowniczych wskutek świadczenia pracy po użyciu alkoholu (art. 52 § 1
pkt 1 KP) nie mają znaczenia okoliczności, które doprowadziły do spożywania
alkoholu w czasie pracy przez pracownika, od którego rodzaj wykonywanych
obowiązków pracowniczych wymagał bezwzględnego zachowania trzeźwości.
Przewodniczący: SN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1999 r. sprawy z powódz-
twa Grażyny Z.-S. przeciwko „A.W.” S.A. w W. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Poznaniu z dnia 22 stycznia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z
dnia 22 stycznia 1999 r. oddalił apelację powódki Grażyny Z.-S. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Trzciance z dnia 25 maja 1998 r. [...] oddalającego jej
powództwo o przywrócenie do pracy u strony pozwanej „A.W.” S.A. z siedzibą w W.
W sprawie tej pozwana pismem z dnia 7 marca 1997 r. rozwiązała z powódką
umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych
obowiązków pracowniczych, jakim było wykonywanie obowiązków służbowych pod
wpływem alkoholu w dniu 1 marca 1997 r. Sąd Okręgowy potwierdził prawidłowość
ustaleń pierwszoinstancyjnych o spożywaniu alkoholu w czasie pracy przez powódkę
w dniu 1 marca 1997 r., gdyż wynikało to z zeznań świadków, jej odmowy poddania
się badaniom na zawartość alkoholu we krwi i oporu stawianego przy badaniu pro-
bierzem trzeźwości, co stwarzało uzasadnione domniemanie spożywania przez nią
2
alkoholu w czasie pracy. Potwierdzenie zarzutu ciężkiego naruszenia przez powódkę
obowiązków pracowniczych uzasadniało natychmiastowe rozwiązanie stosunku
pracy bez względu na to, że alkohol przyniosły i spożywały także inne osoby.
W kasacji powódki podniesiono zarzuty naruszenia przepisów postępowania,
w szczególności art. 4774
§ 1 i 2 KPC przez „nieprzeprowadzenie dowodów uzupeł-
niających lub ponownych dowodów z zeznań świadków i stron pomimo istnienia po
temu wystarczających podstaw”, art. 4771
§ 1 KPC przez nierozstrzygnięcie o termi-
nie rozwiązania stosunku pracy oraz art. 233 § 1 KPC przez niewłaściwą ocenę zeb-
ranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto skarżąca zarzuciła naruszenie
prawa materialnego, w szczególności art. 30 KP w związku z art. 61 KC przez przy-
jęcie, że oświadczenie woli pozwanej rozwiązało stosunek pracy powódki z dniem 1
marca 1997 r. W ocenie skarżącej to przemyślane, przygotowane i zrealizowane
działanie strony pozwanej, która uwikłała powódkę w spożywanie przyniesionego
przez inne osoby alkoholu, zmierzało do zastosowania wobec niej sankcji z art. 52
KP. Nadto, skoro powódka dochodziła przywrócenia do pracy, to nie mogła żądać
sprostowania świadectwa pracy co do określenia prawidłowej daty ustania stosunku
pracy z dniem doręczenia jej pisma rozwiązującego z nią umowę o pracę.
Pozwany w „odpowiedzi powoda na kasację pozwanego” wniósł o oddalenie
kasacji i zasądzenie „od pozwanego na rzecz powoda” kosztów postępowania kasa-
cyjnego, przyznając, że wadliwie, bo ze skutkiem wstecznym określił datę rozwiąza-
nia z powódką stosunku pracy i zobowiązał się do dobrowolnego „wypełnienia
wszystkich zobowiązań wobec powódki, wynikających z przyjęcia błędnego terminu
rozwiązania stosunku pracy, oraz sprostowania świadectwa pracy”.
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście bezzasadna.
Bezpodstawny jest przede wszystkim zarzut naruszenia przez Sąd drugiej ins-
tancji art. 233 § 1 KPC już z tego powodu, że Sąd ten nie prowadził postępowania
dowodowego i nie dokonywał własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowo-
dowego, skoro jedynie potwierdził zasadność prawidłowej sędziowskiej oceny dowo-
dów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a w konsekwencji nie stosował reguł
zawartych w art. 233 § 1 KPC i z tego powodu nie mógł ich naruszyć (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1998 r., I PKN 341/98, OSNAPiUS 1999 nr
20, poz. 650). Dlatego Sąd Najwyższy jedynie incydentalnie potwierdza oczywistość
ciężkiego naruszenia przez powódkę podstawowych obowiązków pracowniczych
3
przez ich wykonywanie po spożyciu alkoholu. Zostało to jednoznacznie wykazane
zwłaszcza w szczegółowych i wnikliwych ustaleniach pierwszoinstancyjnych, doty-
czących ponadto sposobu zachowania się powódki, która karalnymi groźbami pod
adresem przełożonego i funkcjonariuszy policji bezprawnie sprzeciwiała się ustaleniu
u niej stanu po użyciu alkoholu, co znalazło potwierdzenie w wyroku karnym Sądu
Rejonowego w S. z dnia 17 listopada 1997 r. [...].
Ustalenie spożywania alkoholu przez powódkę podczas pracy w dniu 1 marca
1997 r. nie podlega kwestii nawet dla skarżącej, która w kasacji jedynie utrzymuje, że
do udziału w spożywaniu alkoholu przez powódkę doszło wskutek zachowania się
osób trzecich, które jakoby celowo zmierzały do zaaranżowania okoliczności uza-
sadniających natychmiastowe zwolnienie jej z pracy. Tymczasem dla postawienia
zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych wskutek
świadczenia pracy po użyciu alkoholu (art. 52 § 1 pkt 1 KP) bez znaczenia są oko-
liczności, jakie doprowadziły do spożywania alkoholu w czasie pracy przez pracowni-
ka, od którego rodzaj wykonywanych obowiązków pracowniczych wymagał bez-
względnego zachowania trzeźwości. Nie może podlegać kwestii, że takie bezwzględ-
ne powinności spoczywały na powódce wykonującej obowiązki pielęgniarki sprawu-
jącej opiekę medyczną nad uczestnikami meczu piłkarskiego, która – spożywając
alkohol w czasie pracy - nie zachowała pełnej sprawności psychofizycznej oraz
szczególnej sumienności i staranności w wykonywaniu ciążących na niej obowiąz-
ków pracowniczych.
Oczywiście chybiony był zarzut naruszenia przepisu art. 4774
§ 1 i 2 KPC, al-
bowiem przepis został uchylony z dniem 1 lipca 1996 r. ustawą z dnia 1 marca 1996
r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) i nie
mógł być zastosowany przez Sąd drugiej instancji przy rozpoznaniu przedmiotu
sporu, jakim było rozwiązanie stosunku pracy z powódką z dniem doręczenia jej 10
marca 1997 r. pisma o niezwłocznym rozwiązaniu umowy o pracę. Ponadto, wbrew
twierdzeniom kasacji, Sąd drugiej instancji - nie rozstrzygając o terminie ustania
stosunku z tym dniem, w którym doręczono powódce pismo rozwiązujące umowę o
pracę w trybie art. 52 KP - nie naruszył przepisu art. 4771
§ 1 KPC. Wprawdzie Sąd
ten w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku istotnie wykazał pewną niekonsekwencję -
uznając za zasadny apelacyjny zarzut powódki dotyczący nieprawidłowego ustalenia
wstecznej daty ustania stosunku pracy, skoro następnie przyjął, że oświadczenie woli
pozwanego pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy nastąpiło jednak z tą datą i
4
wskazał jedynie na możliwość żądania przez powódkę sprostowania świadectwa
pracy. Trzeba wszakże przede wszystkim podnieść, że Sąd pierwszej instancji odda-
lił roszczenie powódki o przywrócenie do pracy i w ogóle nie orzekał co do daty usta-
nia stosunku pracy, błędnie zresztą podając w uzasadnieniu swojego orzeczenia jako
„okoliczność bezsporną”, że oświadczenie pozwanego pracodawcy o rozwiązaniu
stosunku pracy dotarło do powódki „w dniu 10 czerwca 1997 r.”. Skoro jednak Sąd
Rejonowy nie orzekał o terminie ustania stosunku pracy, to apelacja powódki od nie-
istniejącego w tym zakresie orzeczenia nie mogła być przedmiotem postępowania
apelacyjnego, a w konsekwencji Sąd drugiej instancji z powodu braku substratu zas-
karżenia również nie mógł o tym orzekać i z tego powodu nie naruszył przepisu art.
4771
§ 1 KPC, aczkolwiek wskazana wyżej niekonsekwencja co do terminu ustania
stosunku pracy naruszała dyspozycje art. 61 KC w związku z art. 300 KP. Trzeba
wreszcie też dodać, że przepis art. 4771
§ 1 KPC nie ma zastosowania w postępo-
waniu apelacyjnym, w którym rozszerzenie powództwa jest dopuszczalne tylko w
granicach art. 383 KPC (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I
PKN 419/98, dotychczas niepublikowany).
Jedynie dla porządku należy zatem wskazać, że Sąd Najwyższy w uchwale
składu siedmiu sędziów z dnia 9 września 1999 r., III ZP 5/99 (dotychczas niepubli-
kowanej) uznał, że wskazanie przez pracodawcę w oświadczeniu woli o rozwiązaniu
bez wypowiedzenia umowy o pracę wcześniejszego terminu ustania stosunku pracy
niż złożenie tego oświadczenia woli nie uzasadnia roszczeń pracownika z art. 56 § 1
KP. Rozwiązanie stosunku pracy nie może wszakże nastąpić przed dojściem do wia-
domości pracownika stosownego oświadczenia woli pracodawcy (art. 61 KC w
związku z art. 300 KP). Interes pracownika w przypadku błędnego określenia przez
pracodawcę przedwczesnego terminu ustania stosunku pracy jest odpowiednio chro-
niony przez przepisy prawa pracy. Może on dochodzić roszczenia o wynagrodzenie z
tytułu gotowości do wykonywania pracy na podstawie art. 81 KP, jeżeli nie był do niej
bezprawnie dopuszczany, a w razie błędnego określenia w świadectwie pracy termi-
nu rozwiązania stosunku pracy służy mu roszczenie o jego sprostowanie (art. 97 § 21
KP), a jeżeli z tej przyczyny poniósł szkodę – o odszkodowanie z art. 99 KP.
Mając powyższe na uwadze kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art.
39312
KPC. Z uwagi na sposób sformułowania przez pozwanego, który wygrał
sprawę, wniosku o zasądzenie „od pozwanego na rzecz powoda” kosztów postępo-
wania kasacyjnego, Sąd Najwyższy nie orzekał w tym zakresie wobec treści art. 98 §
5
1 KPC w związku z art. 391 i 39319
KPC.
========================================