Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 2 grudnia 1999 r.
III KKO 2/99
Rozpoznanie sprawy strażaka o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną z
winy zatrudniającej go jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej
należy do właściwości sądu, z wyłączeniem drogi administracyjnej.
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel, przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości
Barbara Łochowska, przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administra-
cji Leszek Falkowski.
Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w dniu 2
grudnia 1999 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Stefana W. o rozstrzygnię-
cie sporu kompetencyjnego o właściwość między Sądem Rejonowym-Sądem Pracy
w Inowrocławiu a Komendantem Głównym Straży Pożarnej w W. w przedmiocie wy-
płacenia odszkodowania.
p o s t a n o w i ł:
u z n a ć, że właściwym do rozpoznania tej sprawy jest Sąd Rejonowy w
Inowrocławiu.
U z a s a d n i e n i e
Stefan W. w trybie określonym w art. 192 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania
administracyjnego domagał się rozpatrzenia sporu o właściwość między Sądem Re-
jonowym w Inowrocławiu a Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej i
ustalenia organu właściwego do rozpoznania jego sprawy. Sprawę tę określa docho-
dzone przez Stefana W. od Komendanta Rejonowego Państwowej Straży Pożarnej
w I. odszkodowanie z tytułu szkody wynikłej z zaniedbania zgłoszenia do PZU wy-
padku któremu wnioskodawca uległ w sierpniu 1992 r. Odpowiedzialności odszko-
dowawczej tego Komendanta (lub Państwowej Straży Pożarnej określonej we wnios-
2
ku jako zakładu pracy) upatruje Stefan W. w tym, że zaniedbany został obowiązek
zakładu pracy zgłoszenia wypadku do PZU w związku z grupowym ubezpieczeniem
na życie, co w konsekwencji doprowadziło do utraty świadczenia wynikającego z
tego ubezpieczenia wobec przedawnienia.
Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zważyło, co następuje:
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Inowrocławiu postanowieniem z dnia 15 lutego
1999 r. [...] przekazał sprawę do rozpoznania Komendantowi Głównemu Państwowej
Straży Pożarnej. Sąd ten uznał, że skoro powód wykonywał służbę w Państwowej
Straży Pożarnej na podstawie mianowania na stanowisko służbowe, to oznacza, że
pozostawał w stosunku służbowym o charakterze administracyjno-prawnym z taką
konsekwencją, że spory z tego stosunku służbowego należą do wyłącznej kompe-
tencji organów służbowych.
Z kolei Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w T. decyzją z
dnia 4 sierpnia 1999 r., po rozpoznaniu odwołania Stefana W. od decyzji Komen-
danta Państwowej Straży Pożarnej w I. uznającej bezzasadność dochodzonego w
sprawie roszczenia odszkodowawczego, uchylił zaskarżoną decyzję i umorzył postę-
powanie w sprawie. W uzasadnieniu powyższej decyzji Komendanta Wojewódzkiego
wskazano, że dochodzone przez Stefana W. odszkodowanie nie jest sprawą ze
stosunku służbowego strażaka. Umowa grupowego ubezpieczenia pracowników jest
umową cywilno-prawną, a ewentualna odpowiedzialność zakładu pracy (Komendy
Straży Pożarnej) może być oceniona jedynie na podstawie przepisów prawa cywil-
nego przed sądem cywilnym. Ponadto brak jest podstawy prawnej (przepisów) upo-
ważniającej organ administracji do rozstrzygnięcia tego rodzaju sprawy cywilnej. Nie
można zatem wydać decyzji w sprawie cywilnej, jeżeli brak w tym zakresie szcze-
gólnego przepisu upoważniającego do rozstrzygnięcia administracyjnego.
Kolegium Kompetencyjne stwierdziło przede wszystkim, że zachodzą określo-
ne w art. 190 § 1 i art. 192 § 2 pkt 2 przesłanki do rozpatrzenia sporu o właściwość.
W świetle bowiem wyżej przedstawionych orzeczeń nie może być wątpliwości, że w
sprawie Stefana W. o odszkodowanie za niewłaściwy uznał się zarówno sąd jak i
organ administracji państwowej.
Jeżeli chodzi o ocenę stanowisk wyrażonych w obu orzeczeniach, to nie budzi
zastrzeżeń decyzja Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w T.,
3
natomiast bezzasadnie odmówił rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy w Inowrocławiu.
Dla kwalifikacji przedmiotowej sprawy jako sprawy administracyjnej w żadnym razie
nie jest wystarczające to, że powód pozostaje w stosunku służbowym (administracyj-
nym), jak to przyjął Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Inowrocławiu. Problem bowiem po-
lega na tym – jak to z kolei prawidłowo wyjaśniono w decyzji Komendanta Woje-
wódzkiego Państwowej Straży Pożarnej - że dochodzone w sprawie roszczenie
odszkodowawcze Stefana W. wynika ze stosunku cywilnoprawnego. Chodzi wszak o
odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną – jak to określono w
podstawie faktycznej roszczenia – z winy strony pozwanej, polegającej na zaniedba-
niu obowiązku nie należącego do stosunku służbowego. W podstawach roszczenia
odszkodowawczego Stefana W. nie ma niczego co wchodziłoby do zakresu stosunku
służbowego ukształtowanego przepisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Pańs-
twowej Straży Pożarnej (Dz.U. Nr 88, poz. 405). Należy jeszcze zwrócić uwagę na
dwa argumenty przekonywająco przedstawione w uzasadnieniu decyzji Komendanta
Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w T. Dla przyjęcia stanowiska wyrażo-
nego w postanowieniu Sądu Rejonowego w Inowrocławiu jakoby sprawę należało
rozstrzygnąć decyzją administracyjną niezbędne byłoby wskazanie podstawy praw-
nej do tego upoważniającej (art. 6 KPA i art. 104 KPA). Tymczasem takiej podstawy
nie ma. Natomiast stosownie do art. 2 § 1 KPC rozpoznanie sprawy cywilnej należy
do sądu powszechnego.
Uznając, że właściwym do rozpoznania tej sprawy jest sąd powszechny, Kole-
gium Kompetencyjne stanęło na stanowisku, że nie zachodzi tu właściwość sądu
pracy. Nie chodzi tu bowiem o sprawę z zakresu prawa pracy, skoro powód pozos-
tawał w stosunku służbowym, a nie w stosunku pracy, co oznacza, że dochodzone
przez niego roszczenie nie mogłoby być kwalifikowane jako roszczenie ze stosunku
pracy lub z nim związane w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 KPC.
Z powyższych przyczyn Kolegium Kompetencyjne postanowiło o uznaniu
Sądu Rejonowego w Inowrocławiu jako właściwego do rozpoznania sprawy (art. 516
KPC w związku z art. 195 KPA).
========================================