Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 maja 2001 r.
II UKN 369/00
Szkoła, zobowiązana przed dniem 31 grudnia 1999 r. do zapłaty nauczy-
cielowi odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego cho-
robą zawodową, pozostaje nadal zobowiązana (art. 32 ust. 1 i ust. 2 pkt 2
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze
zm.) po tym dniu, mimo że jest finansowana przez jednostkę samorządu tery-
torialnego.
Przewodniczący SSN Teresa Romer, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
Roman Kuczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2001 r. sprawy z powództwa
Jadwigi M. przeciwko 1. Zespołowi Szkół Elektryczno-Mechanicznych w N.S., 2.
Urzędowi Miasta N.S. o odszkodowanie, na skutek kasacji Zespołu Szkół Elektrycz-
no-Mechanicznych w N.S. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krakowie z dnia 3 lutego 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Jadwiga M. w pozwie skierowanym przeciwko Zespołowi Szkół
Elektryczno-Mechanicznych w N.S. i przeciwko Miastu N.S. domagała się zasądze-
nia odszkodowania za 30% uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodo-
wą stwierdzoną przez Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w N.S., a
nabytą podczas 35-letniego zatrudnienia w tym Zespole Szkół w charakterze nau-
czyciela fizyki.
Pozwani w odpowiedzi na pozew nie kwestionowali uprawnień powódki do
odszkodowania, kwestionowali jednak swoją legitymację bierną w procesie, wnosząc
o oddalenie powództwa i wezwanie do udziału w spawie Skarbu Państwa - Wojewo-
2
dy M. z uzasadnieniem, że na mocy przepisu art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację pu-
bliczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), zobowiązania finansowe państwowej jed-
nostki budżetowej (zakładu budżetowego), jaką przed dniem 1 stycznia 1999 r., tj.
przed przejęciem przez samorząd terytorialny, był Zespół Szkół Elektryczno-Mecha-
nicznych w N.S. stały się zobowiązaniami Skarbu Państwa.
Wyrokiem z dnia 20 września 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Nowym Są-
czu uwzględnił powództwo w całości w stosunku do Zespołu Szkół Elektryczno-Me-
chanicznych i oddalił je wobec pozwanego Miasta N.S. Sąd Rejonowy stwierdził, że
zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z
1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) powódce przysługuje odszkodowanie od zakładu
pracy, tym zaś w jej przypadku jest pozwany Zespół Szkół Elektryczno-Mechanicz-
nych. Ten zakład jest też pracodawcą powódki w rozumieniu art. 3 KP.
Powyższy wyrok pozwany Zespół Szkół Elektryczno-Mechanicznych zaskarżył
apelacją, która wyrokiem z dnia 3 lutego 2000 r. Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie została oddalona z uzasadnieniem, iż przepis
art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną, nie spowodował by Zespół Szkół Elek-
tryczno-Mechanicznych przestał być pracodawcą powódki, zaś zgodnie z przepisem
art. 32 ust. 1 ustawy wypadkowej jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek na
zdrowiu spowodowany chorobą zawodową przysługuje pracownikowi od zakładu
pracy.
Kasacja strony pozwanej zarzuca powyższemu wyrokowi naruszenie art. 80
ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. przez jego niezastosowanie.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Poza sporem jest, iż u po-
wódki stwierdzono uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodową, po-
wstały podczas zatrudnienia w 1998 r. w pozwanym Zespole Szkół Elektryczno-Me-
chanicznych. Tym samym podstawą roszczenia odszkodowawczego są przepisy art.
9 ust. 1 i art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a zatem stroną zobo-
3
wiązaną do wypłaty odszkodowania jest Zespół Szkół Elektryczno-Mechanicznych.
Jest on bowiem nadal uspołecznionym zakładem pracy w rozumieniu art. 32 ust. 1
pkt 1 wymienionej wyżej ustawy, a także pracodawcą powódki, tak w dacie stwier-
dzenia uszczerbku, jak i w dacie złożenia wniosku o odszkodowanie - w rozumieniu
art. 3 KP. Szkoła, w której powódka pracowała i nabawiła się choroby zawodowej,
jako placówka oświatowa nie została zlikwidowana. Charakter szkoły jako pracodaw-
cy na gruncie przepisów ustawodawstwa pracy wynika także z treści przepisu art. 39
ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z
1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), według którego „dyrektor jest kierownikiem zakładu
pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników nie będą-
cych nauczycielami”, oraz z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 25 stycznia 1982 r. - Karta
Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), według którego
„szkołą kieruje dyrektor, który jest jej przedstawicielem na zewnątrz, przełożonym
służbowym wszystkich pracowników szkoły”. Dlatego też pogląd, wyrażony w wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1998 r. II UKN 196/98 (OSNAPiUS 1999 r. nr
18, poz. 589), że przejęcie prowadzenia szkół (...) przez gminy nie pozbawiło ich
statusu pracodawców w stosunku do zatrudnionych w nich nauczycieli i innych pra-
cowników, należy zaakceptować. Nie został on podważony przez uregulowanie
przepisu art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r., według którego zobo-
wiązaniami Skarbu Państwa, powstałymi do 31 grudnia 1998 r. są zobowiązania fi-
nansowe państwowych jednostek budżetowych i zakładów budżetowych, przejmo-
wanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Odnośnie do samodzielnego pu-
blicznego zakładu opieki zdrowotnej, który powstał w wyniku przekształcenia zakładu
publicznego prowadzonego w formie jednostki budżetowej Sąd Najwyższy w
uchwale z dnia 7 lipca 2000 r., III ZP 16/00 (OSNAPiUS 2000 r. nr 23, poz. 847)
stwierdził, iż ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania wynikające ze stosunku
pracy powstałe przed dokonaniem przekształcenia. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd
Najwyższy zgodził się ze stanowiskiem zawartym w uchwale tego Sądu z dnia 1 lu-
tego 2000 r., III ZP 20/99 (OSNAPiUS 2000 r. nr 13, poz. 501), w myśl której za zo-
bowiązanie w postaci dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jed-
nostek strefy budżetowej przysługującego za 1998 rok przepracowany w zlikwidowa-
nym urzędzie wojewódzkim pracownikowi, który z dniem 1 stycznia 1999 r. stał się
pracownikiem starostwa powiatowego, odpowiadają solidarnie - to starostwo powia-
towe i Skarb Państwa. Podkreślić jednak należy, że o ile przywołane uchwały doty-
4
czyły stanów faktycznych, w których dotychczasowe placówki zatrudnienia były prze-
kształcone (służba zdrowia) lub likwidowane (urząd wojewódzki), a zmiana praco-
dawcy następowała w trybie art. 231
§ 1 KP, i zastosowanie miał art. 231
§ 2 KP - o
tyle w przedmiotowej sprawie nie zmienił się ani charakter placówki zatrudnienia
(szkoła), ani rodzaj zatrudnienia pracownika (nauczyciel). Pozwany w niniejszej
sprawie podmiot zatrudniający jest co do zakresu zadań wynikających z przepisów
ustawy o systemie oświaty oraz praw i obowiązków powódki jako nauczycielki (wyni-
kających z Karty Nauczyciela) tożsamy z podmiotem zatrudniającym powódkę przed
dniem 1 stycznia 1999 r., tj. przed reformą administracji publicznej. Skoro zatem
podmiot ten był podmiotem zobowiązanym do świadczenia na rzecz pracownika od-
szkodowania z tytułu uszczerbku spowodowanego chorobą zawodową przed wyżej
wskazaną datą, nie przestał być zobowiązany po tej dacie tylko ze względu na treść
art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Zgodzić należy się z motywacją
uchwały III ZP 16/00, iż nie jest dopuszczalna taka wykładnia art. 80 ust. 1 wyżej
wymienionej ustawy, że skoro Skarb Państwa stał się zobowiązanym, to inne pod-
mioty przestały być zobowiązane. „Przepis ten należy traktować jako dodatkową
gwarancję realizacji zobowiązań powstałych w jego warunkach. Oznacza ona, że
oprócz podmiotów odpowiedzialnych za określone nim zobowiązania, dodatkowo
przejmuje je (staje się zobowiązany) Skarb Państwa. Jest to więc rodzaj szczególne-
go następstwa prawnego. Może ono powodować współodpowiedzialność z innymi
podmiotami. Jednakże Skarb Państwa ani żadna jego jednostka organizacyjna nie
jest w aspekcie roszczeń ze stosunku pracy pracodawcą (dotychczasowym, nowym).
Jeżeli jednak jednostka organizacyjna będąca dotychczasowym pracodawcą zostaje
zlikwidowana, to Skarb Państwa w zakresie jej zobowiązań powstałych do dnia 31
grudnia 1998 r. jest jej następcą prawnym”. Akceptując ten tok rozumowania w
realiach przedmiotowej sprawy, należy dojść do wniosku, że skoro Zespół Szkół
Elektryczno-Mechanicznych w N.S. nie został zlikwidowany - jest on zobowiązany do
zapłaty powódce odszkodowania i jest on biernie legitymowany w niniejszym proce-
sie.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================