Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie:SSA Jolanta Wolska

SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

Protokolant: stażysta Agata Jóźwiak

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2013 r. w Łodzi

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt: VIII U 1331/11;

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za II instancję.

Sygn. akt III AUa 611/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. decyzją z dnia 4 lipca 2011 r., na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U z 2009 r Nr 153 poz. 1227 ze zm. ) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U Nr 8 poz. 43 ), odmówił J. S. prawa do emerytury, z uwagi na brak wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Fabryce (...) w Ł. od 1 września 1966 r. do 20 października 1971 r. i od 12 listopada 1973 r. do 5 lutego 1992 r. na podstawie zastępczej dokumentacji. Wymienione w angażach stanowiska: frezera i operatora centrum obróbczego nie są wymienione w załączniku nr 4 do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. Ponadto organ rentowy wskazał, że świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia od 1 września 1966 r. do 5 lutego 1992 r. w (...) Fabryce (...) zostało wystawione przez archiwum, które nie posiada uprawnień do wystawiania w/w świadectw .

W odwołaniu od powyższej decyzji, J. S. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Odwołujący wskazał, że w momencie rozwiązania umowy o pracę nie uzyskał świadectwa pracy wystawionego przez zakład pracy (...) zawierającego informacje o pracy w warunkach szczególnych. Po likwidacji zakładu dokumentacja trafiła do archiwum zakładowego i stamtąd w 1999 r. otrzymał świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych .

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012 r zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 4 lipca 2011 r. i ustalił następujący stan faktyczny: J. S. urodził się (...)r., w dniu 15 czerwca 2011 r. złożył wniosek o emeryturę . Udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy (łącznie 32 lata, 2 miesiące i 28 dni) i nie pozostaje w zatrudnieniu.

J. S. był zatrudniony w okresie od 1 września 1966 r. do 5 lutego 1992r. w (...) Fabryce (...) w Ł. i w okresie od 1 sierpnia 1969 r. do 20 października 1971 r. i od 12 listopada 1973 r. do 5 lutego 1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdzie wykonywał pracę - wybijanie, oczyszczanie i wykonywanie odlewów na stanowisku frezera. Wnioskodawca pracował przy obróbce żeliwa przy maszynach znajdujących się na wydziale mechanicznym. W miejscu pracy panowało bardzo silne zapylenie, unosiły się opiłki żeliwa, frezerki emitowały hałas .

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego na podstawie dokumentów z okresu pracy J. S. w (...) Fabryce (...) w Ł. z akt organu rentowego i akt sprawy, jak również w oparciu o zeznania wnioskodawcy.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd uznał, iż wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do przyznania emerytury w obniżonym wieku , ukończył 60 lat , posiada wymagany ogólny staż pracy oraz udowodnił ponad 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach w przedmiotowym zakładzie pracy, wymieniony w wykazie A dział III poz. 23, załącznika do w/w rozporządzenia a przed złożeniem wniosku o świadczenie nie pozostawał w zatrudnieniu.

Dokonując analizy treści wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia, działu III, gdzie wymienione są prace w hutnictwie i przemyśle metalowym, a pod poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów oraz analizy treści zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. które wskazuje, że w wykazie A w dziale III (w hutnictwie i przemyśle metalowym) wymienione są pod poz. 23 prace - wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów pkt 8 - operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych (tokarz, frezer itp.), Sąd uznał, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy w odniesieniu do przedstawionego wykazu pozwala na uznanie pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. S. prawo do emerytury począwszy od dnia 4 lipca 2011 r. (daty ukończenia wymaganego wieku ).

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją organ rentowy, wnosząc zmianę wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia zarzucając :

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 25.06.1999r. o emeryturach i rentach Z FUS ( t. jedn. Dz. U, z 2009 r., nr 153. poz. 1227) poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie, że ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na posiadanie 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych , podczas gdy ubezpieczony wykazał okresy zatrudnienia w tychże warunkach w ilości poniżej 15 lat;

2. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu swego stanowiska strona skarżąca wskazała, iż analiza wykazu resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego nie daje podstawy do przyjęcia zajmowanych przez wnioskodawcę stanowisk do pracy w szczególnych warunkach. Praca wnioskodawcy nie odbywała się w odlewni stali wa, żeliwa czy metali nieżeliwnych i rur ( por. dział III, poz. 23 pkt 8 wykazu A stanowiącego załącznik Nr 4 zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. - wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów), a tylko taką można przypisać do niniejszej pozycji. W przedmiotowym resorcie stanowisko frezera nie jest wymienione w powołanym dziale i opisane warunki pracy wnioskodawcy w hałasie i zapyleniu nie mają znaczenia. W powołanym przez Sąd w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, wykazie dla przemysł u lekkiego i chemicznego, który w tym przypadku nie ma zastosowania z uwagi na przyporządkowanie stanowisk pracy w przedmiotowym zakładzie pracy innemu resortowi - stanowisko z pkt 8 pozycji 23 działu III, dotyczy także prac wykonywanych w odlewniach, czego organ orzekający wydaje się nie dostrzegać pomimo, wyraźnego wskazania. Oznacza to, że wymienione w tej pozycji stanowiska mogą wynikać wyłącznie z zatrudnienia w zakładach odlewniczych, a więc takich zakładach mechanicznych, których działalność sprowadza się do wytwarzania odlewów z metali czyli przedmiotów powstałych z roztopionego surowca. Nie ulega wątpliwości, że obrabiane części urządzeń przez wnioskodawcę nie pochodziły bezpośrednio z ciekłych form odlewniczych wytwarzanych w odlewni, zaś składane w dość ogólnikowy sposób wyjaśnienia jedynie potwierdzają to, iż wykonywane czynności nie miały charakteru obróbki żeliwa.

Zdaniem organu skarżącego w tej sprawie Sąd Okręgowy przyjmując bezkrytycznie w ślad za wnioskodawcą błędne twierdzenia, co do charakteru pracy spornego zatrudnienia, naruszył zasady swobodnej oceny dowodów, gdyż zgromadzony materiał wskazuje na fakt, iż stanowisko wnioskodawcy nie zostało wymienione w stosownym wykazie.

Wnioskodawca w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarzutom apelacji, w zakresie jednoznacznego określenia przez Sąd I instancji charakteru pracy wnioskodawcy w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, trudno odmówić słuszności.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życic ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz;

2) okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do art. 32 ust. l powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem l stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt l Ust. 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. l, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie l, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U, z 1983 r. Nr 8, poz.43 z późn. zm.). W myśl § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ustęp 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przeprowadzone przed Sądem I instancji postępowanie dowodowe, w postaci dowodu z zeznań wnioskodawcy oraz zawartych w aktach sprawy dokumentów dotyczących zatrudnienia wnioskodawcy, jak, słusznie podniosła strona skarżąca, nie dawało podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca spełnia przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach a tym samym spełnia wszelkie podstawy do przyznania mu przedmiotowego świadczenia w świetle powołanych przepisów.

Sąd Okręgowy ustalając, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach w latach 1966-1992 z przerwami, w (...) Fabryce (...) oparł swoje rozstrzygniecie na treści świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, wystawionego przez archiwum oraz na dowodzie z zeznań wnioskodawcy.

Z przedmiotowego świadectwa pracy jednoznacznie wynika, że wnioskodawca w okresie w nim wskazanym wykonywał prace w szczególnych warunkach na stanowisku frezera, polegające na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, wymienione w wykazie A dział III poz. 23 załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. oraz wymienione w załączniku do zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Jednakże świadectwo to zostało zakwestionowane przez organ rentowy z powodu tego , iż zostało wystawione przez archiwum , które nie jest organem uprawnionym w świetle przepisów dotyczący postępowania przed organem rentowym do wystawiania tego rodzaju dokumentów.

Natomiast przeprowadzone postępowanie dowodowe przed Sądem I instancji w żaden sposób nie wyjaśniło charakteru pracy wykonywanej w tym czasie przez wnioskodawcę. Podanie przez odwołującego się w jego zeznaniach że pracował przez 25 lat jako frezer przy maszynie, gdzie był hałas i opiłki żelaza nie jest wystarczającą okolicznością do udowodnienia pracy polegającej na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, wymieniona w powołanym świadectwie.

A zatem w niniejszej sprawie na etapie postępowania przed Sądem I instancji nie zostały wyjaśnione okoliczności faktyczne niezbędne do jej rozstrzygnięcia w szczególności do przyjęcia czy wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Wszelkie zatem zarzuty organu rentowego zawarte w apelacji a dotyczące analizy aktów resortowych w stosunku do ustaleń faktycznych sprawy, czy też analizy i stosunku rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. do powołanych aktów w świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, są przedwczesne z uwagi na to, że aby można było zastosować dany akt prawny przede wszystkim należy wyjaśnić charakter przedmiotowej pracy świadczonej przez wnioskodawcę a który nie został w żaden sposób wyjaśniony.

Ma rację organ rentowy, iż praca wymieniona w świadectwie pracy z powołaniem na rozporządzenie, dotyczy prac w hutnictwie i przemyśle maszynowym, ale wykonywanej przy odlewni staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur - wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów, której wnioskodawca jako frezer nie wykonywał.

Wnioskodawca pracował w przedsiębiorstwie maszynowym, podległym pod resort Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. W załączniku do zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. ( Dz. U z 1985 r. Nr 1-3 ) w dziale III w hutnictwie i przemyśle maszynowym poz. 23 jest wymieniona praca polegająca na wybijaniu , oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów a stanowisko frezer nie jest wymienione w tej pozycji w 11 punktach.

Natomiast przepis resortowy –zarządzenie Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. ( Dz. U z 1987 r. Nr 4 ) w wykazie A, dział III prace w hutnictwie i przemyśle metalowym pod poz. 23 wymienia prace – wybujanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów a w pkt 8 zalicza do prac w szczególnych warunkach, prace operatorów maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych

(tokarz , frezer).

A zatem aby można było w oparciu o powołane przepisy czy to rozporządzenia, czy to resortowe ustalić czy wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach przede wszystkim należy ustalić jak najbardziej precyzyjnie jaką pracę wykonywał i na czym ona polegała.

Przed Sądem I instancji wnioskodawca występował bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika i w odwołaniu podał, iż nie ma innych środków dowodowych na stwierdzenie charakteru jego pracy, gdyż jedyny świadek R. J., który z nim współpracował i uzyskał prawo do takiej emerytury zmarł.

Obecnie natomiast wnioskodawca występuje w niniejszej sprawie z udziałem profesjonalnego pełnomocnika a zatem ma możliwość zgłaszania wszelkich wniosków dowodowych na poparcie w/w okoliczności dotyczących charakteru wykonywanej pracy.

A zatem przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd przede wszystkim przeprowadzi dowody w zakresie ustalenia charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie w tym celu przeprowadzi dowód z zeznań wnioskodawcy, który precyzyjnie poda jakie czynności w jakich latach wykonywał z tytułu zatrudnienia w tej fabryce. Sąd rozważy również możliwość przeprowadzenie innych dowodów zgłoszonych przez stronę odwołującą się a w tym rozważy celowość zażądania akt rentowych R. J., w celu zbadania okoliczności podnoszonych przez wnioskodawcę w odwołaniu a mianowicie wspólnego okresu pracy, posiadania przez R. J. świadectwa pracy w szczególnych warunkach ze spornych lat z tytułu zatrudnienia w przedmiotowej fabryce oraz warunków i podstawy prawnej uzyskania przez niego prawa do emerytury.

Natomiast po przeprowadzeniu w/w dowodów, Sąd oceni czy wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki do przyznania mu przedmiotowego świadczenia w szczególności czy posiada wymagany staż pracy w szczególnych warunkach.

Z tych wszystkich względów, podzielając zarzuty apelacji oraz mając na uwadze to, że rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości orzeczono na podstawie art. 386 § 4 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 kpc.

Przewodniczący: Sędziowie: