Pełny tekst orzeczenia

64
POSTANOWIENIE Z DNIA 6 MARCA 2002 R.
WZ 3/02
1. Wyłożone przez Skarb Państwa wydatki z tytułu nieopłaconej przez
stronę pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów (art. 618 § 1 pkt
11 k.p.k.) stanowią składnik kosztów sądowych, które ponosi wyłącznie strona,
na rzecz której pomoc prawna była świadczona. Tak więc koszty obrony z
urzędu, w wypadku zasądzenia od skazanego na rzecz Skarbu Państwa
kosztów sądowych, obciążają indywidualnie skazanego, na rzecz którego
działał obrońca z urzędu, nie mogą natomiast być przedmiotem partycypacji ze
strony współoskarżonych w procesie złożonym, gdyż byłoby to nie do
pogodzenia z zasadą słuszności (art. 633 k.p.k.).
2. Orzekanie przez sąd na sesji wyjazdowej (art. 7 § 2 i 3 ustawy z dnia 21
sierpnia 1997 r. – prawo o ustroju sądów wojskowych – Dz.U. Nr 117, poz. 753
ze zm.; art. 43 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – prawo o ustroju sądów
powszechnych – Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) związane jest z normalnym
funkcjonowaniem sądu, a zatem wszelkie wydatki związane z wyjazdem
sędziów i innych osób poza siedzibę sądu stanowią koszty sprawowania
wymiaru sprawiedliwości. Wydatki z tytułu przejazdów sędziów i innych osób
(art. 618 § 1 pkt 2 k.p.k.) należą do kosztów procesu wówczas, gdy są
spowodowane wykonywaniem tylko poszczególnych czynności poza siedzibą
sądu (tzw. czynności postępowania, jak np. oględziny, eksperyment procesowy,
przesłuchanie świadka przez sędziego delegowanego).
Przewodniczący: sędzia SN płk E. Matwijów.
Sędziowie SN: ppłk J. Dołhy (sprawozdawca), płk A.
Kapłon.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk S.
Gorzkiewicz.
Sąd Najwyższy w sprawie Krzysztofa C., skazanego za popełnienie przestępstwa
określonego w art. 156 § 1 pkt 2 k.k. i in., po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2002 r.
zażalenia skazanego na postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia
17 stycznia 2002 r. w przedmiocie ustalenia kosztów procesu,
z m i e n i ł zaskarżone postanowienie w stosunku do skazanego Krzysztofa C., na
podstawie art. 435 k.p.k. także w stosunku do skazanych To-
masza W. i Piotra S. w ten sposób, że wysokość 1/4 wydatków poniesionych w
sprawie przez Skarb Państwa, a obciążających skazanych, określił:
1) w stosunku do Krzysztofa C. – na kwotę 335,60 zł, łącznie wysokość kosztów
sądowych ponoszonych przez tego skazanego ustalił na kwotę 485,60 zł,
2) w stosunku do Tomasza W. i Piotra S. – na kwoty po 735,60 zł, łącznie zaś
wysokość kosztów sądowych ponoszonych przez tych skazanych ustalił na kwoty
po 885,60 zł.
Z u z a s a d n i e n i a :
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. w wyroku z dnia 30 sierpnia 2001 r. określił, że
skazani: Krzysztof C., Tomasz W. i Piotr S. ponoszą 1/4 wydatków wyłożonych w
sprawie przez Skarb Państwa oraz opłaty w wysokości po 150 zł.
Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2002 r. ustalono wysokość 1/4 wydatków
poniesionych w sprawie przez Skarb Państwa, a zasądzonych od skazanych, na
kwoty po 1122,65 zł (...)
Na to postanowienie wniósł zażalenie skazany Krzysztof C., podnosząc, że w
postępowaniu sądowym miał obrońcę z wyboru, a zatem nie można go obciążyć
poniesionymi przez Skarb Państwa kosztami obrony z urzędu innych
współoskarżonych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie skazanego jest oczywiście zasadne.
Ogólna reguła obligatoryjności zasądzenia od skazanego kosztów sądowych (art.
627 k.p.k.) wynika z generalnej zasady, w myśl której każdy, kto przez swój czyn
spowodował postępowanie karne, zobowiązany jest do ponoszenia wszystkich
wydatków z tym postępowaniem związanych.
Od tej ogólnej reguły ustawa procesowa dopuszcza wyjątki związane z
możliwością zwolnienia od kosztów (art. 624 k.p.k.) oraz związane z możliwością
stosowania przez sąd odpowiedzialności za koszty według zasad słuszności (art. 633
k.p.k.).
W myśl art. 633 k.p.k., w procesie złożonym – gdy występuje kilka osób w
charakterze oskarżonych – sąd zasądza koszty sądowe od każdego z nich według
zasad słuszności, mając w szczególności na względzie koszty związane ze sprawą
każdego z nich. Z treści tego przepisu oraz dyrektywy zawartej w art. 626 § 1 k.p.k.
wynika powinność sądu indywidualizowania („...kto, w jakiej części i zakresie...”)
obowiązku ponoszenia kosztów. Przez zawarte w art. 633 k.p.k. określenie „koszty
związane ze sprawą każdego z nich” rozumieć należy, w zakresie kosztów
sądowych, wydatki wymienione w art. 618 § 1 k.p.k., które powstały w związku z
postępowaniem przeciwko określonemu oskarżonemu i są spowodowane przez
niego.
A zatem w procesie złożonym określony w orzeczeniu kończącym postępowanie
udział oskarżonego w pokrywaniu globalnych kosztów sądowych powinien
odpowiadać wielkości kosztów, jakie powstałyby, gdyby każdy z oskarżonych
sądzony był oddzielnie (por. postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 1980 r., I KZ
43/80, OSNPG 1980, z. 7, poz. 99).
Wyłożone przez Skarb Państwa wydatki z tytułu nieopłaconej przez stronę
pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów (art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k.)
stanowią składnik kosztów sądowych, które ponosi wyłącznie ta strona, na rzecz
której pomoc prawna była świadczona. Tak więc koszty obrony z urzędu, w
wypadku zasądzenia od skazanego na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych,
obciążają indywidualnie skazanego, na rzecz którego działał obrońca z urzędu, nie
mogą natomiast być przedmiotem partycypacji ze strony współoskarżonych w
procesie złożonym, gdyż byłoby to nie do pogodzenia z zasadą słuszności.
Krzysztof C. korzystał w postępowaniu sądowym z pomocy obrońcy z wyboru, a
zatem Wojskowy Sąd Okręgowy w P. bezpodstawnie obciążył skazanego 1/4
kosztów obrony z urzędu (pkt 6 wyliczenia składników wydatków). W zaskarżonym
postanowieniu przyjęto, że łącznie koszty obrony wyniosły 2400 zł, do kwoty tej
zatem wliczono również koszty obrony oskarżonego Mirosława M., co do którego
umorzono postępowanie karne o czyn określony w art. 231 § 1 k.k. z uwagi na
znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu, a kosztami procesu w tym zakresie
obciążono Skarb Państwa. Tego rodzaju sposób określenia składników kosztów
sądowych, obciążających skazanych w sprawie, był niedopuszczalny.
Z urzędu należy podnieść, że Wojskowy Sąd Okręgowy w P. wadliwie zaliczył
do wydatków Skarbu Państwa w sprawie koszty przejazdów sędziego i protokolanta
oraz diety (pkt 5 wyliczenia składników wydatków). Rzecz w tym, że w myśl art.
618 § 1 pkt 2 k.p.k. do wydatków Skarbu Państwa można zaliczyć tylko wypłaty z
tytułu przejazdów sędziów, protokolantów i innych osób z powodu czynności
postępowania. Niniejsza sprawa została rozpoznana – na podstawie zarządzenia
Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w P. – na sesji wyjazdowej w siedzibie
Wojskowego Sądu Garnizonowego w G. Orzekanie przez sąd na sesji wyjazdowej
(art. 7 § 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – prawo o ustroju sądów
wojskowych – Dz.U. Nr 117, poz. 753 ze zm.; art. 43 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
– prawo o ustroju sądów powszechnych – Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) związane
jest z normalnym funkcjonowaniem sądu, a zatem wszelkie wydatki związane z
wyjazdem sędziów i innych osób poza siedzibę sądu stanowią koszty sprawowania
wymiaru sprawiedliwości. Wydatki z tytułu przejazdów sędziów i innych osób
należą do kosztów procesu, wówczas gdy są spowodowane wykonywaniem tylko
poszczególnych czynności poza siedzibą sądu (tzw. czynności postępowania – np.
oględziny, eksperyment procesowy, przesłuchanie świadka przez sędziego
delegowanego).
Z przedstawionych względów należało zmienić zaskarżone postanowienie i,
uwzględniając zażalenie skazanego Krzysztofa C. oraz uznając, iż te same względy
przemawiają za zmianą na rzecz współskazanych Tomasza W. i Piotra S. (art. 435
k.p.k.), prawidłowo określić kwoty należnych Skarbowi Państwa kosztów
sądowych, eliminując te wydatki, które nie obciążają skazanych.