Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 15 października 2002 r.
III RN 180/01
Na wynik kontroli, określający ilość i wartość wyrobów lub usług, któ-
rych dotyczą poddane sankcji ekonomicznej uchybienia przedsiębiorcy (art. 26
ust. 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji, Dz.U. Nr 55,
poz. 250 ze zm.), przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 paź-
dziernika 2002 r. sprawy ze skargi Marka K. na wynik kontroli Inspektora Kontroli
Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w P. z dnia 15 września 2000 r. [...] w
przedmiocie certyfikacji na znak bezpieczeństwa, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego od postanowienia Naczelnego Sądu
Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Poznaniu z dnia 13 lutego 2001 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
W wyniku kontroli skarbowej, wydanym w dniu 15 września 2000 r., Inspektor
Kontroli Skarbowej w P. stwierdził, że prowadzone przez Marka K. przedsiębiorstwo
„M.” w L. wprowadziło w 1998 r. do obrotu bez wymaganego certyfikatu kartonaże z
tektury falistej służące celom spożywczym w łącznej ilości 356.263 sztuki o wartości
292.255,88 zł, a w 1999 r. 268.323 sztuki o wartości 208.863,33 zł, co stanowiło na-
ruszenie art. 13 ust. 1 ustawy o badaniach i certyfikacji i podlegało sankcji ekono-
micznej określonej w art. 26 ustawy, tj. obowiązkowi wpłaty do budżetu Państwa
kwoty stanowiącej równowartość 100% sumy uzyskanej ze sprzedaży zakwestiono-
wanych wyrobów.
2
Przedsiębiorca Marek K. zwrócił się do Inspektora Kontroli Skarbowej w dniu
21 października 2000 r. z wnioskiem o usunięcie naruszenia prawa. Jego zdaniem
ustawodawca w art. 26 ust. 1 ustawy o badaniach i certyfikacji nie określił konkretnie,
kto ponosi konsekwencje wynikające z wymierzenia sankcji na podstawie tego prze-
pisu: dostawca, czy odbiorca. Istotne jest więc to, że odbiorca kartonów (ZPC „W.”
S.A. K.), składając zamówienie nie określił końcowego przeznaczenia dostarczanych
opakowań, a także mimo braku odpowiedniej adnotacji na kartonach świadomie
wprowadził do obrotu kartonaże bez wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeń-
stwa.
Inspektor Kontroli Skarbowej Urzędu Kontroli Skarbowej w P. w piśmie z dnia
9 listopada 2000 r. stwierdził, że wynik kontroli skarbowej nie narusza prawa, gdyż
dokumenty źródłowe (faktury sprzedaży oraz materiały zebrane w ramach pomocy
prawnej przez Urząd Skarbowy w K.) stanowią dowód, iż PPHU „M.” w latach 1998 i
1999 nie posiadało certyfikatów na znak bezpieczeństwa na produkowane i wprowa-
dzone do obrotu kartony z tektury falistej do celów spożywczych.
W skardze skierowanej w dniu 5 lutego 2001 r. do Naczelnego Sądu Admini-
stracyjnego w Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu przedsiębiorca Marek
K. wniósł o stwierdzenie niezgodności z prawem i uchylenie zaskarżonego wyniku
kontroli oraz wstrzymanie wykonania zaskarżonego wyniku kontroli, przytaczając ar-
gumentację zawartą w piśmie wzywającym Inspektora Kontroli Skarbowej do usunię-
cia naruszenia prawa.
Postanowieniem z dnia 13 lutego 2001 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośro-
dek Zamiejscowy w Poznaniu na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja
1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. nr 74, poz. 368 ze zm.), od-
rzucił skargę. W uzasadnieniu stwierdził, że wynik kontroli wydany w sprawie certyfi-
kacji na znak bezpieczeństwa nie przyznaje uprawnień ani też nie nakłada obowiąz-
ków, co oznacza, że nie podlega - stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 4 powołanej wyżej
ustawy - zaskarżeniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Od powyższego postanowienia Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego
wniósł rewizję nadzwyczajną, zarzucając rażące naruszenie: art. 16 ust. 1 pkt 4
ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym; art. 45 ust. 1
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 27 ust. 2 powołanej ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym.
3
Rewizja nadzwyczajna zawierała wniosek o uchylenie zaskarżonego posta-
nowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Naczelny Sąd Ad-
ministracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono, że wynik kontroli, o który
chodzi w sprawie, zawierał ustalenia uchybienia kontrolowanego przedsiębiorcy i
określenie kwoty pieniężnej, którą - jako sankcję ekonomiczną za te uchybienia - po-
winien kontrolowany wpłacić do budżetu państwa, stosownie do obowiązku wynika-
jącego z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji
(Dz.U. Nr 55, poz. 250 ze zm.). Jest to więc akt z zakresu administracji publicznej, o
którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym,
gdyż dotyczy stwierdzenia obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Podniesiono
także, że stanowisko zaskarżonego postanowienia pozostaje w sprzeczności z do-
tychczasową linią orzecznictwa (postanowienie NSA z dnia 30 czerwca 1998 r., I
SA/Łd 118/98, ONSA 1999 nr 1, poz. 38, uchwała NSA z dnia 7 grudnia 1998 r., FPS
18/98 ONSA 1999 nr 2, poz. 43 oraz postanowienie z dnia 2 lutego 1999 r., III RN
107/99, OSNAPiUS 2000 nr 18, poz. 677).
Zdaniem rewidującego rozstrzygnięcie zawarte w kwestionowanym postano-
wieniu, odrzucającym skargę w sprawie należącej niewątpliwie do właściwości tego
Sądu, pozostaje w sprzeczności z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skontrolowany przez in-
spektora kontroli skarbowej przedsiębiorca w wyniku orzeczenia Sądu z dnia 13 lute-
go 2001 r. został bowiem pozbawiony zagwarantowanego Konstytucją RP prawa do
sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy przez właściwy, niezależny, bez-
stronny i niezawisły sąd. Tym samym została zamknięta droga sądowego dochodze-
nia ewentualnie naruszonych praw.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Wynikające z rewizji nadzwyczajnej zagadnienie prawne dotyczy zakresu wła-
ściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 4
ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, przewidujące-
go, że sąd ten orzeka w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1-3 akty lub
czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo
uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. W odniesieniu
do okoliczności rozpatrywanej sprawy nie jest kontrowersyjne i nie budzi żadnych
4
wątpliwości to, że wydanie wyniku kontroli skarbowej mieści się w kategorii czynności
z zakresu administracji publicznej. Jest to bowiem sformalizowana czynność podej-
mowana w określonej przez ustawę procedurze przez organ kontroli wyposażony do
tego w odpowiednią kompetencję (por. w tej kwestii szczegółowe wyjaśnienia przed-
stawione w uchwale Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 1998 r.
FPS 18/98 - ONSA 1999, nr 2, poz. 43 oraz w postanowieniu Sądu Najwyższego z
dnia 2 grudnia 1999 r., III RN 107/99 - OSNAPiUS 2000 r. nr 18, poz. 677).
Wbrew zaskarżonemu postanowieniu, natomiast z pełną aprobatą stanowiska
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, należy uznać, że taki wynik kontroli
jak ten, którego dotyczy rozpatrywana sprawa, jest nie tylko czynnością z zakresu
administracji publicznej, ale odpowiada także pozostałym kryteriom czynności kwalifi-
kowanej w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyj-
nym, gdyż stwierdza on obowiązek kontrolowanego, który wynika z przepisów prawa.
Podkreślenia w tym kontekście wymagają przede wszystkim aspekty materialno-
prawne przedmiotowego wyniku kontroli.
Wydany w trybie przewidzianym w przepisach ustawy z dnia 28 września
1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 100, poz. 442 ze zm. - w szczególności na
podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 tej ustawy) wynik kontroli stanowi bowiem określoną,
stosownie do wymagań art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o badaniach i
certyfikacji, konkretyzację obowiązku wynikającego dla kontrolowanego przedsię-
biorcy z art. 26 ust. 2 powyższej ustawy. W myśl tego przepisu przedsiębiorca, który
wykonał usługę, nie posiadając wymaganego certyfikatu na system jakości lub wyko-
nywał usługę niezgodnie z wymaganiami stanowiącymi podstawę wydania takiego
certyfikatu, jest obowiązany wpłacić do budżetu państwa kwotę stanowiącą 100%
sumy uzyskanej ze sprzedaży zakwestionowanej usługi. Stwierdzenia tego ustawo-
wego obowiązku dotyczy przedmiotowy wynik kontroli, w którym ustalono stan fak-
tyczny uchybienia i określono wszystkie wynikające z ustawy elementy „sankcji eko-
nomicznej”,
Z powyższych przyczyn, uznając, że rewizja nadzwyczajna Prezesa Naczelne-
go Sądu Administracyjnego ma oczywiście uzasadnione podstawy, Sąd Najwyższy
uwzględnił ją przy odpowiednim zastosowaniu art. 39313
§ 1 KPC w związku z art. 10
ustawy z dnia 1 marca 1996 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.).
========================================