Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 12 LISTOPADA 2003 R.
SNO 70/03
W postępowaniu dyscyplinarnym stosownie do dyspozycji art. 434 § 2
k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p. środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść
może spowodować orzeczenie także na korzyść obwinionego.
Przewodniczący: sędzia SN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie na rozprawie z
udziałem Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego sędziego Sądu Apelacyjnego
oraz protokolanta po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2003 r. sprawy sędziego
Sądu Rejonowego w związku z odwołaniem Ministra Sprawiedliwości od
wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 7 lutego 2003 r.,
sygn. akt (...)
1) u c h y l i ł zaskarżony w y r o k i na podstawie art. 81 § 1 d. u.s.p. w zw.
z art. 204 § 1 u.s.p. u m o r z y ł p o s t ę p o w a n i e w sprawie;
2) na podstawie art. 133 u.s.p. kosztami postępowania dyscyplinarnego
obciążył Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 7 lutego 2003 r.
w sprawie sygn. akt (...) uznał obwinionego sędziego Sądu Rejonowego za
winnego tego, że: w okresie od marca do października 2000 r. uchybił w sposób
rażący określonemu w art. 423 § 1 k.p.k. terminowi do sporządzania pisemnych
uzasadnień wyroków dokonując tej czynności z opóźnieniem od 14 do 111 dni
2
w następujących sprawach: II K 212/00/S, II K 1463/98/S, II K 493/99/S, II K
243/00/S, II K 1545/99/S, II K 326/00/S, II K 77/00/S, II K 191/99/S, II K
436/00/S, II K 260/00/S, II K 253/00/S, II K 1110/98/S, II K 643/00/S, II K
1561/00/S, II K 1426/98/S, II K 440/00/S, II K 1026/99/S, II K 232/00/S, II K
119/00/S, II K 1031/00/S, II K 395/00/S, II K 818/00S oraz II Kws 554/98/S,
tj. przewinienia z art. 80 § 1 d. u.s.p. i za to na podstawie art. 82 § 1 d. u.s.p.
w zw. z art. 204 u.s.p. wymierzył mu karę upomnienia.
Powyższe orzeczenie zostało zaskarżone przez Ministra Sprawiedliwości,
który wniósł odwołanie na niekorzyść obwinionego zarzucając rażącą
niewspółmierność kary dyscyplinarnej upomnienia wymierzonej sędziemu Sądu
Rejonowego w stosunku do zawinienia i szkodliwości społecznej przewinienia.
Zdaniem skarżącego karą współmierną w niniejszym przypadku byłaby kara
dyscyplinarna nagany i o jej wymierzenie wnosił w konkluzji odwołania.
Jednocześnie, w odwołaniu zamieszczono wniosek o uzupełnienie materiału
dowodowego poprzez zaliczenie do niego prawomocnego wyroku Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 6 września 2002 r. w sprawie
sygn. akt (...), utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 21 stycznia 2003 r., sygn. akt SNO 57/02. Dowód ten
miał służyć wykazaniu, że obwiniony sędzia nie był osobą niekaraną
dyscyplinarnie, a odmienne ustalenie Sądu pierwszej instancji jest w tym
zakresie błędne, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia w przedmiocie kary.
Obecny na rozprawie odwoławczej Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego
Sądu Okręgowego nie popierał odwołania Ministra Sprawiedliwości wskazując,
że przeciwko jego uwzględnieniu przemawia zakaz reformationis in peius.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Odwołanie Ministra Sprawiedliwości wniesione na niekorzyść sędziego
Sądu Rejonowego okazało się niezasadne, zaś zawarty w nim wniosek o zmianę
3
wyroku Sądu pierwszej instancji i wymierzenie obwinionemu surowszej kary
dyscyplinarnej – nie zasługiwał na uwzględnienie.
Podstawowym argumentem skarżącego było pominięcie przez Sąd
orzekający w pierwszej instancji, faktu prawomocnego ukarania sędziego Sądu
Rejonowego karą upomnienia w wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 6 września 2002 r. w sprawie sygn. akt (...),
utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z
dnia 21 stycznia 2003 r. sygn. akt SNO 57/02. Zauważyć jednak trzeba, że
skazanie, na które powołuje się skarżący, dotyczyło postępowania obwinionego
w okresie od dnia 8 listopada 2000 r. do dnia 2 kwietnia 2001 r., a więc okresu
późniejszego niż ten, który jest wskazany w czynie przypisanym w niniejszej
sprawie.
Zatem, nawet gdyby powyższa kwestia mogła być przedmiotem rozważań
Sądu odwoławczego w niniejszej sprawie, to i tak trudno byłoby zgodzić się
z twierdzeniem, że skazanie za czyn późniejszy, powinno w sposób zasadniczy
determinować orzeczenie o karze wymierzonej za czyn wcześniejszy.
Zagadnienie to wystarczy jedynie zasygnalizować, gdyż i tak dla
rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujące znaczenie miały zagadnienia
formalno-procesowe.
W pierwszej kolejności wypada odnieść się do kierunku zaskarżenia
określonego w środku odwoławczym. Przypomnieć trzeba, że skarżone obecnie
orzeczenie nie jest pierwszym rozstrzygnięciem, które zapadło w tej sprawie.
Poprzedni wyrok, dotyczący zarzutu będącego przedmiotem niniejszego
postępowania, zapadł przed Sądem Dyscyplinarnym w dniu 27 listopada 2001 r.
sygn. akt (...). Uznano wtedy obwinionego sędziego za winnego przewinienia
z art. 80 § 1 d. u.s.p. i wymierzono karę upomnienia. Orzeczenie to zostało
zaskarżone jedynie przez obwinionego, a w wyniku uwzględnienia wniesionego
przez niego odwołania – Wyższy Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 29
października 2002 r. sygn. akt (...) uchylił wyrok Sądu pierwszej instancji i
4
sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu –
Sądowi Apelacyjnemu.
W takim układzie procesowym, stosownie do dyspozycji art. 443 k.p.k.,
w dalszym postępowaniu wolno wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko
wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego, albo gdy
zachodzą okoliczności określone w art. 434 § 3 k.p.k. Skoro zatem poprzedni
wyrok w tej sprawie nie był zaskarżony na niekorzyść obwinionego, a sprawę
przekazano do ponownego rozpoznania na skutek środka odwoławczego
wniesionego wyłącznie na korzyść sędziego Sądu Rejonowego, to obecnie – w
wyniku działania zakazu reformationis in peius – nie jest dopuszczalne wydanie
orzeczenia surowszego niż uchylone. Słusznie więc Zastępca Rzecznika
Dyscyplinarnego podniósł, że w obecnym postępowaniu, będącym ponownym
rozpoznaniem sprawy, nie istniała prawna możliwość orzeczenia kary nagany
wnioskowanej przez Ministra Sprawiedliwości.
Natomiast kształt ostatecznego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie
wynikał z konieczności uwzględnienia oddziaływania ujemnej przesłanki
procesowej w postaci przedawnienia karalności przewinienia służbowego.
Zachowanie przypisane obwinionemu sędziemu zaskarżonym wyrokiem
obejmowało okres od marca do października 2000 r. Oznacza to, że w
momencie orzekania przez Sąd odwoławczy od zakończenia okresu objętego
zarzutem minęły 3 lata. Upłynął zatem okres przedawnienia wskazany w
przepisie art. 81 § 1 Prawa o u.s.p. z 1985 r. dla przewinień dyscyplinarnych, co
obligowało do uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji i umorzenia
postępowania. Stosownie bowiem do dyspozycji art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. nie
wszczyna się postępowania a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie
karalności.
Okoliczność powyższa podlega uwzględnieniu z urzędu niezależnie od
granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.),
5
konsekwencją jest uchylenie zaskarżonego orzeczenia, a następnie umorzenie
postępowania.
Zakres tego umorzenia określają przepisy art. 81 d. u.s.p. w zw. z art. 204
§ 1 u.s.p. Wprawdzie bowiem stosownie do dyspozycji art. 204 § 5 u.s.p.
przepisy nowej ustawy stosuje się również w sprawach przewinień
dyscyplinarnych sędziów popełnionych przed jej wejściem w życie w
przypadkach, gdy orzeczenia w nich zapadłe zostały uchylone, a sprawy
przekazano do ponownego rozpoznania, ale jak wynika z art. 204 § 1 u.s.p.
stosowanie to następuje z wyłączeniem art. 108 u.s.p. Ten ostatni przepis
określa szczególny tryb postępowania w odniesieniu do spraw, w których od
popełnienia przewinienia dyscyplinarnego upłynął okres dłuższy niż 3 lata, ale
krótszy niż 5 lat. Jednak z mocy wyraźnego wyłączenia zamieszczonego w art.
204 § 1 u.s.p. do przewinień dyscyplinarnych popełnionych przed dniem 1
października 2001 r. zawsze stosuje się poprzednio obowiązujące zasady
dotyczące przedawnienia określone w art. 81 d. u.s.p. (por. także T. Ereciński,
J. Gudowski, J. Iwulski – Komentarz do Prawa o ustroju sądów powszechnych i
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. WP Warszawa 2002, s. 496).
Skoro zatem obwinionemu sędziemu przypisano zachowanie obejmujące
okres od marca do października 2000 r., a więc pod rządami d. u.s.p., to mają do
niego zastosowanie zasady przedawnienia przewidziane w art. 81 d. u.s.p., a nie
zasady określone w art. 108 obecnego u.s.p.
W takiej sytuacji należało uchylić zaskarżony wyrok i postępowanie
umorzyć albowiem stosownie do dyspozycji art. 434 § 2 k.p.k. środek
odwoławczy wniesiony na niekorzyść może spowodować orzeczenie także na
korzyść obwinionego.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł
jak w wyroku.

SNO 70/03

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia