Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 6 stycznia 2006 r.
III PZ 12/05
Termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, gdy jej pod-
stawą jest pozbawienie strony możności działania lub brak należytej reprezen-
tacji (art. 407 k.p.c.), biegnie od dnia, w którym o wydaniu wyroku dowiedział
się należycie umocowany pełnomocnik strony.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 stycznia
2006 r. sprawy z powództwa Ryszarda M. przeciwko Przedsiębiorstwu Komunikacji
Samochodowej „C.” Spółce z o.o. o wznowienie postępowania w sprawach [...] na
skutek zażalenia powoda na postanowienia Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 29 września 2005 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 29 września 2005 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie odrzucił skargę Ryszarda M. o wznowienie
postępowania w sprawie z jego powództwa przeciwko Przedsiębiorstwu Komunikacji
Samochodowej „C.” Spółce z o.o. w S.M. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wywiódł, że
powód w dniu 27 września 2000 r. wniósł skargę o wznowienie postępowania zakoń-
czonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 28 kwiet-
nia 2005 r., którym oddalono jego apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Ropczy-
cach z dnia 9 lutego 2005 r. oddalającego powództwo o przywrócenie do pracy. Z art.
407 § 1 k.p.c. wynika, że w przypadku, gdy podstawą skargi jest pozbawienie strony
możności działania lub brak należytej reprezentacji (a takie podstawy przytoczył po-
wód), to termin do wniesienia skargi wynosi trzy miesiące od dnia, w którym strona
dowiedziała się o wyroku objętym skargą o wznowienie. Powód był obecny przy ogło-
2
szeniu wyroku Sądu Rejonowego, a o treści wyroku Sądu drugiej instancji dowiedział
się najpóźniej w dniu 29 kwietnia 2005 r. Powód był nieobecny na ogłoszeniu wyroku
Sądu Okręgowego w dniu 28 kwietnia 2005 r., ale wówczas reprezentował go pełno-
mocnik z wyboru (adwokat). W dniu 29 kwietnia 2005 r. powód osobiście złożył wnio-
sek o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem celem wzniesienia skargi kasa-
cyjnej. Zdaniem Sądu Okręgowego, już w tym dniu powód znał treść niekorzystnego
dla niego rozstrzygnięcia. Zatem termin do wniesienia skargi o wznowienie postępo-
wania z przyczyn wskazanych przez powoda zaczął biec najpóźniej z dniem 29
kwietnia 2005 r. i upłynął po trzech miesiącach, tj. z dniem 29 lipca 2005 r., a więc
powód złożył (wysłał pocztą) skargę po terminie, bo dopiero w dniu 26 września 2005
r.
Na postanowienie to powód wniósł zażalenie, w którym zarzucił naruszenie
art. 407 § 2 w związku z art. 410 § 2 k.p.c. polegające na błędnym uznaniu, że termin
do wniesienia skargi o wznowienie postępowania z przyczyn wskazanych przez po-
woda zaczął biec najpóźniej z dniem 29 kwietnia 2005 r., w sytuacji, gdy powód do-
wiedział się o treści wyroku Sądu Okręgowego najwcześniej w ostatnich dniach
czerwca 2005 r. (28 lub 30 czerwca) i od tej daty zaczął biec trzymiesięczny termin
do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, który upłynął 28 lub 30 września
2005 r. W uzasadnieniu zażalenia powód wywiódł w szczególności, że przy udziela-
niu adwokatowi pełnomocnictwa do reprezentowania go na rozprawie w dniu 28
kwietnia 2005 r. został pouczony przez niego, aby już następnego dnia po rozprawie
osobiście złożył wniosek o uzasadnienie wyroku. Powód nie był obecny na rozprawie
w tym dniu i - jak twierdzi - nie został poinformowany przez pełnomocnika o treści
wyroku, jaki zapadł tego dnia. Dlatego złożył wniosek o doręczenie mu odpisu wy-
roku z uzasadnieniem, aby zapoznać się z jego treścią, co ma potwierdzenie w jego
licznej korespondencji kierowanej do Sądu Okręgowego w Rzeszowie. Powód, nie
znając treści wyroku i nie wiedząc, że odpis wyroku z uzasadnieniem został prze-
słany jego pełnomocnikowi w dniu 13 czerwca 2005 r., wysłał do Sądu Okręgowego
kolejne pismo, w którym domagał się doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem. W
odpowiedzi Sąd Okręgowy pismem z dnia 14 czerwca 2005 r. poinformował go, że
odpis wyrok z uzasadnieniem został przesłany pełnomocnikowi z wyboru. Pełnomoc-
nik odebrał odpis wyroku z uzasadnieniem w dniu 16 maja 2005 r., nie informując
powoda o jego treści. Z treści kolejnych pism powoda, w tym z pisma z dnia 23
czerwca 2005 r., wynika, że w dalszym ciągu nie znał on treści wyroku Sądu Okręgo-
3
wego. Zdaniem powoda, z uwagi na fakt, że kancelaria adwokacka jego pełnomoc-
nika jest otwarta dwa razy w tygodniu, najbliższym dniem (licząc od 23 czerwca 2005
r.), w którym mógł skontaktować się z pełnomocnikiem, aby zapoznać się z treścią
wyroku i odebrać jego odpis z uzasadnieniem, był 28 lub 30 czerwca 2005 r. Powód
powołał się na postanowienie z dnia 15 grudnia 2001 r., III CZ 99/01, w którym Sąd
Najwyższy wyraził stanowisko, że dopiero od dnia, w którym strona (a nie jej pełno-
mocnik) dowiedziała się o podstawie wznowienia, należy liczyć trzymiesięczny termin
przewidziany w art. 407 k.p.c. Termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania
rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym stało się możliwe jej złożenie, o tym zaś czy
skarga ma być złożona decyduje strona, a nie jej pełnomocnik. Zatem świadomość
strony o istnieniu podstaw wznowienia i data, w której strona się o nich dowiedziała,
decyduje o dniu rozpoczęcia biegu trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi.
Powód dowiedział się o treści wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie najwcześniej
w dniu 28 lub 30 czerwca 2005 r., a więc termin do wniesienia skargi o wznowienie
postępowania upłynął najwcześniej w dniu 28 września 2005 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rzeczywiście, w postanowieniu z dnia 15 grudnia 2001 r., III CZ 99/01 (LEX nr
52765), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że dopiero od dnia, w którym strona (a nie jej
pełnomocnik) dowiedziała się o podstawie wznowienia, należy liczyć trzymiesięczny
termin przewidziany w art. 407 k.p.c. do wznowienia postępowania. Termin do złoże-
nia skargi o wznowienie postępowania rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym stało
się możliwe jej złożenie, o tym zaś czy skarga ma być złożona decyduje strona, a nie
jej pełnomocnik. To zatem świadomość strony o istnieniu podstaw wznowienia i data,
w której strona się o nich dowiedziała decyduje o dniu rozpoczęcia biegu trzymie-
sięcznego terminu do wniesienia skargi. Podobnie w postanowieniu z dnia 5 kwietnia
2000 r., I CKN 1313/99 (niepublikowane), Sąd Najwyższy uznał, że zgodnie z art.
407 k.p.c. o przyczynie wznowienia ma się dowiedzieć strona a nie jej pełnomocnik.
Nie są to jednak poglądy utrwalone, gdyż w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2000 r.,
IV CKN 2/00 (OSNC 2000 nr 10, poz. 192), Sąd Najwyższy stwierdził, że bieg ter-
minu przewidzianego w art. 407 k.p.c. rozpoczyna się w dniu dowiedzenia się przez
stronę (jej pełnomocnika) o wydaniu wyroku, a nie w dniu, w którym mogła się o tym
dowiedzieć. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy wywiódł w szcze-
4
gólności, że w sytuacji, gdy strona działa przez pełnomocnika, dniem, w którym o
wyroku dowiedziała się strona, jest w rozumieniu art. 407 k.p.c. nie tylko dzień, w
którym o wyroku dowiedziała się sama strona, ale także dzień, w którym o wyroku
dowiedział się jej pełnomocnik. Chodzi jednak o faktyczne dowiedzenie się o wyroku,
a nie o możliwość dowiedzenia się o nim. Dlatego też Sąd Najwyższy uznał, że skoro
powód ani jego pełnomocnik nie byli obecni na rozprawie apelacyjnej, ani też nie byli
obecni przy ogłoszeniu wyroku, to można przyjąć późniejszą datę dowiedzenia się o
wyroku. Podobnie w postanowieniu z dnia 7 stycznia 1998 r., III CKN 234/97 (niepu-
blikowane), Sąd Najwyższy przyjął, że data, w której o podstawie wznowienia postę-
powania wymienionej w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. dowiedział się pełnomocnik proce-
sowy jest miarodajna w myśl art. 407 k.p.c. do złożenia skargi.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenie podziela wy-
kładnię, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, gdy jej pod-
stawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji, biegnie
od dnia, w którym o wyroku dowiedział się należycie umocowany pełnomocnik strony.
Zgodnie z art. 407 k.p.c., termin ten biegnie od dnia, w którym o wyroku dowiedziała
się strona. Chodzi tutaj jednak o stronę w znaczeniu procesowym (strona powodowa,
strona pozwana), a nie o osobę fizyczną będącą stroną. Według art. 86 k.p.c., strony
i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub
przez pełnomocników. Oznacza to, że jeżeli strona ustanowi pełnomocnika proceso-
wego, to jego działania są działaniami strony. Także czynności sądu dokonane wo-
bec pełnomocnika są czynnościami dokonanymi wobec strony. Wręcz nieskuteczne
jest w niektórych przypadkach dokonanie czynności sądu wobec samej strony a nie
jej pełnomocnika. Zgodnie z art. 133 § 3 zdanie pierwsze k.p.c., jeżeli stroną jest
osoba fizyczna, która ustanowiła pełnomocnika procesowego lub osobę upoważ-
nioną do odbioru pism sądowych, to doręczenia należy dokonać tym osobom. Ina-
czej mówiąc, doręczenie przez sąd pisma (np. zawiadomienia o rozprawie, odpisu
wyroku) samej stronie (osobie fizycznej), która ustanowiła pełnomocnika, jest niesku-
teczne (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 1965 r., I PR 161/65,
Biuletyn Informacyjny SN 1965 nr 11, poz. 215; z dnia 4 maja 1972 r., I PZ 26/72,
OSPiKA 1973 nr 4, poz. 79 z glosą W. Broniewicza; z dnia 14 grudnia 1972 r., III
CRN 324/72, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1973 nr 7-8, s. 262; z dnia
22 września 1982 r., II CR 177/82, OSPiKA 1983 nr 6, poz. 122 z glosą W. Siedlec-
kiego; z dnia 8 września 1993 r., III CRN 30/93, OSNCP 1994 nr 7-8, poz. 160; OSP
5
1994 nr 10, poz. 180 z glosą S. Dalki; z dnia 11 stycznia 1994 r., I CRN 209/93,
OSNCP 1994 nr 7-8, poz. 163; z dnia 29 sierpnia 1995 r., I PRN 39/95, Prokuratura i
Prawo 1995 nr 11-12 poz. 40; z dnia 22 kwietnia 1998 r., I CKN 856/97, OSNC 1999
nr 1, poz. 4; z dnia 16 listopada 2004 r., I PK 36/04, OSNP 2005 nr 12, poz. 176).
Jeżeli nie ograniczono zakresu pełnomocnictwa, to zgodnie z art. 91 pkt 1 k.p.c.,
pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do wszystkich
łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wza-
jemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wnie-
sieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy. Pełnomoc-
nik strony może więc wnieść skargę o wznowienie postępowania (podejmuje decyzję
w tym zakresie). Przyjęcie, że strona nie dowiaduje się o wyroku sądu drugiej instan-
cji, mimo że jego odpis z uzasadnieniem doręczono skutecznie jej pełnomocnikowi
na podstawie art. 133 § 3 k.p.c. prowadziłoby do uznania, iż strona nie wie o wyroku
(art. 407 k.p.c.), mimo że rozpoczyna się bieg termin do jego zaskarżenia (art. 3985
k.p.c.). I odwrotnie, gdyby odpis wyroku doręczono nieskutecznie samej stronie (oso-
bie fizycznej), która ustanowiła pełnomocnika, to należałoby przyjąć, że strona dowie-
działa się o wyroku, chociaż termin do jego zaskarżenia nie rozpoczął biegu. Taka
wykładnia zawiera wewnętrzną sprzeczność i także dlatego nie może być przyjęta.
Wreszcie należy zauważyć, że art. 407 k.p.c. stanowi, iż termin do wniesienia skargi
o wznowienie postępowania rozpoczyna bieg od „dowiedzenia się o wyroku", a nie
od „dowiedzenia się o treści wyroku". Wystarczające jest więc aby strona (jej pełno-
mocnik) dowiedziała się o wydaniu (ogłoszeniu) wyroku, a nie jest konieczne dowie-
dzenie się o treści wyroku, a tym bardziej o treści jego uzasadnienia (tak postanowie-
nie Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 1999 r., I CKN 946/98, niepublikowane).
W rozpoznawanej sprawie, powód został w dniu 16 maja 2005 r. osobiście za-
wiadomiony o terminie rozprawy apelacyjnej. Na rozprawę w dniu 28 kwietnia 2005 r.
powód nie stawił się, ale był obecny jego pełnomocnik. Po tej rozprawie został ogło-
szony wyrok, a więc już w tym dniu strona powodowa wiedziała o wydaniu wyroku w
rozumieniu art. 407 k.p.c. O wydaniu wyroku (a nie jego treści) powód wiedział już w
dniu 29 kwietnia 2005 r., skoro wniósł o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Wresz-
cie, odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony skutecznie pełnomocnikowi po-
woda (doręczenie samemu powodowi byłoby nieskuteczne) w dniu 16 maja 2005 r.
W takim stanie, złożenie skargi o wznowienie postępowania w dniu 27 września 2005
r. nastąpiło z przekroczeniem terminu określonego w art. 407 k.p.c.
6
Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
========================================