Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 17 STYCZNIA 2005 R.
SNO 53/04
Przewodniczący: sędzia SN Jan Bogdan Rychlicki (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Hubert Wrzeszcz, Barbara Myszka.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny z udziałem Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego sędziego Sądu Okręgowego oraz protokolanta w sprawie
sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia
2005 r., odwołania sędziego Sądu Rejonowego od wyroku Sądu Apelacyjnego –
Sądu Dyscyplinarnego z dnia 15 czerwca 2004 r., sygn. akt (...)
1. z m i e n i ł zaskarżony w y r o k przez:
a) uchylenie orzeczonej kary dyscyplinarnej - upomnienia;
b) przyjęcie, iż przypisane obwinionej przewinienie dyscyplinarne
stanowi wypadek mniejszej wagi;
c) na podstawie art. 109 § 5 u.s.p. odstąpił od wymierzenia kary.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 15 marca
2004 r., sygn. akt (...) sędzia Sądu Rejonowego została uznana za winną
popełnienia przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 107 § 1 u.s.p.,
polegającego na tym że:
w okresie od marca 2000 r. do dnia 14 października 2002 r. dopuściła się
oczywistej obrazy przepisu art.6 k.p.c. w ten sposób, że nie podejmowała w
ogóle lub podejmowała rażąco przewlekle czynności procesowe w 19 sprawach
przydzielonych do referatu sędziego, a mianowicie:
a) do dnia 14 października 2002 r. nie podjęła żadnej czynności procesowej
w sprawach przydzielonych do referatu sędziego:
 sygn. akt V RC 1804/01 – przydzielonej dnia 30 stycznia 2002 r.
 sygn. akt V RC 38/02 – przydzielonej dnia 4 stycznia 2002 r.
 sygn. akt V RC 533/01 – przydzielonej dnia 22 stycznia 2002 r.
 sygn. akt V Now 115/00, a obecnie V Now 293/00 – przydzielonej
dnia 6 czerwca 2001 r.
 sygn. akt V Npw 88/97 – przydzielonej dnia 7 lutego 2002 r.
 sygn. akt V Now 229/00 – przydzielonej dnia 7 lutego 2002 r.,
b) do dnia 14 października 2002 r. podejmowała czynności procesowe w
sprawach znajdujących się w referacie sędziego w sposób rażąco
przewlekły, a okresy bezczynności w poszczególnych sprawach
wynosiły:
2
 sygn. akt V RC 1290/01 – 8 miesięcy
 sygn. akt V RC 256/98 – 17 miesięcy
 sygn. akt V RC 592/98 – 43 miesięcy
 sygn. akt V RC 1244/99 – 20 miesięcy
 sygn. akt V RC 1291/01 – 6 miesięcy
 sygn. akt V Npw 412/01 – 8 miesięcy
 sygn. akt V Npw 233/01 – 8 miesięcy
 sygn. akt V Npw 437/99 – 30 miesięcy
 sygn. akt V Npw 86/99 – 21 miesięcy
 sygn. akt V Npw 228/99 – 23 miesięcy
 sygn. akt V Npw 71/00 – 30 miesięcy
 sygn. akt V Nw 178/97 – 8 miesięcy.
Za powyższe Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, na podstawie art.109 §
1 pkt 1 u.s.p. wymierzył obwinionej karę dyscyplinarną w postaci upomnienia.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny na podstawie protokółu kontroli
przeprowadzonej w dniach 27 i 31 stycznia 2003 r. przez sędziego wizytatora
d/s rodzinnych i nieletnich Sądu Okręgowego w szczególności ustalił, że:
a) w sprawie V RC 1804/01 o obniżenie alimentów od dnia 30 stycznia
2002 roku, kiedy przydzielono obwinionej sprawę do dnia 14
października 2002 roku, nie podjęła ona żadnej czynności (k. 72),
b) w sprawie V RC 38/02 o podwyższenie alimentów od dnia 14 stycznia
2002 roku, kiedy sprawa ta wpłynęła do referatu sędziego do momentu
odejścia obwinionej z Wydziału V, tj. do dnia 4 października 2002 roku
nie podjęto żadnej czynności (k. 73),
c) w sprawie V RC 533/02 o podwyższenie alimentów, dnia 22 stycznia
2002 roku przewodniczący wydziału po rozprawie przydzielił sprawę do
referatu obwinionej, jednakże do dnia 14 października 2002 roku nie
podjęto w tej sprawie żadnych czynności (k. 74),
d) w sprawie V Now 115/00, obecnie V Now 293/00 o czyn karalny, dnia 6
czerwca 2001 roku przewodniczący przydzielił sprawę obwinionej; od
tego czasu do dnia 14 października 2002 roku nie podjęto żadnych
czynności (k. 83 – 84),
e) w sprawie V Npw 88/97 o czyn karalny, dnia 7 lutego 2002 roku
przewodniczący zarządził przekazanie sprawy do referatu obwinionej,
która do dnia 14 października 2002 roku nie podjęła w sprawie żadnej
czynności (k. 86),
f) w sprawie V Now 229/00 o zmianę środka wychowawczego orzeczonego
wobec nieletniego, dnia 7 lutego 2002 roku przewodniczący przekazał
akta do referatu sędziego i od tego czasu do dnia 14 października 2002
roku nie podjęto w sprawie żadnych czynności (k. 96),
g) w sprawie V RC 1290/01 o alimenty, po uzupełnieniu braków formalnych
pozwu akta wraz z pismem strony przedłożono obwinionej dnia 21 lutego
3
2002 roku, lecz do dnia 14 października 2002 roku nie podjęto w sprawie
żadnej czynności (k. 75),
h) w sprawie V RC 256/98 o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, dnia 31
maja 2001 roku sekretariat przedłożył obwinionej akta z uwagi na upływ
3 lat od momentu zawieszenia postępowania, jednakże do dnia 14
października 2002 roku nie podjęto w tej sprawie żadnej czynności (k.
76),
i) w sprawie V RC 592/98 o alimenty, akta tej sprawy, w której
postępowanie zawieszono postanowieniem z dnia 17 września 1998 roku
przedłożono obwinionej dnia 2 kwietnia 1999 roku do decyzji; do dnia 14
października 2002 roku nie podjęto w tej sprawie żadnej czynności (k.
77-78),
j) w sprawie V RC 1244/99 o podwyższenie alimentów, dnia 6 lipca 2000
roku zawieszono postępowanie w sprawie; akta przedłożono sędziemu
dnia 2 lutego 2001 roku, jednakże do dnia 14 października 2002 roku nie
podjęto czynności w sprawie (k. 79-80),
k) w sprawie V Nmo 148/01 o podjęcie czynności z urzędu przez sąd
opiekuńczy, akta sprawy przedłożono obwinionej z informacją o
zakończeniu sprawy rozwodowej dnia 9 grudnia 2001 roku i od tego
czasu do dnia 14 października 2002 roku nie podjęto czynności w sprawie
(k. 81),
l) w sprawie V RC 1291/01 o podwyższenie alimentów, akta wraz z
dowodem doręczenia zarządzenia o zwrocie pozwu przedłożono
sędziemu dnia 15 kwietnia 2002 roku, a zarządzenie co do
uprawomocnienia zostało wydane po upływie 6 miesięcy, tj. dnia 24
października 2002 roku (k. 82),
m) w sprawie V Npw 412/01 o demoralizację, akta przedłożono obwinionej z
opiniami szkoły dnia 21 lutego 2002 roku; dnia 24 października
obwiniona zwróciła akta bez jakiejkolwiek czynności (k. 85),
n) w sprawie V Npw 233/01 o czyn karalny, dnia 1 lutego 2002 roku
obwiniona wysłuchała nieletniego, ale akta zwróciła do sekretariatu dnia
24 października 2002 roku z protokołem wysłuchania nie podejmując od
dnia 1 lutego 2002 roku żadnej czynności,
o) w sprawie V Npw 437/99 o czyny karalne, po przesłuchaniu nieletnich
obwiniona wydała zarządzenie o zakreśleniu sygnatury akt w repertorium
Npw i akta przedłożyła sędziemu, chociaż brakowało podstaw do
zakreślenia, gdyż nie zostało wydane postanowienie o przekazaniu
sprawy do postępowania opiekuńczo – wychowawczego bądź
poprawczego; do dnia 24 października 2002 roku nie podjęto w sprawie
żadnej czynności (k. 88),
p) w sprawie V Npw 86/99 o czyn karalny, akta przedłożono obwinionej
celem wydania zarządzenia co do uprawomocnienia postanowienia 10
4
stycznia 2001 roku, a do dnia 14 października 2002 roku obwiniona nie
wydała zarządzenia (k. 89 –90),
q) w sprawie V Npw 228/99 o czyn karalny, akta przedłożono obwinionej z
informacją Centralnego Rejestru Skazanych dnia 29 listopada 2000 roku;
akta zostały zwrócone dnia 24 października 2002 roku bez podejmowania
jakiejkolwiek czynności (k. 91),
r) w sprawie V Npw 71/00 o czyn karalny, akta wraz z informacją kuratora
przedłożono obwinionej dnia 19 kwietnia 2000 roku; od tego czasu do
dnia zwrotu akt przez obwinioną, tj. dnia 23 października 2002 roku brak
było jakichkolwiek czynności (k. 92),
s) w sprawie V Nw 178/97 w postępowaniu wykonawczym dnia 21 lutego
2002 roku przedłożono akta obwinionej celem wydania zarządzenia co do
uprawomocnienia; akta bez zarządzenia obwiniona zwróciła dnia 24
października 2002 roku (k. 95).
W tej sytuacji, mając na uwadze dotychczasową postawę obwinionej, w
tym ilość załatwionych spraw, stabilność orzeczniczą, powiększenie referatu
sędziowskiego, a także usprawiedliwioną nieobecność w pracy obwinionej (91
dni) Sąd pierwszej instancji uznał, iż adekwatną karę dyscyplinarną stanowić
będzie kara upomnienia.
Odwołanie od tego wyroku wniosła obwiniona, zarzucając:
1) obrazę przepisów prawa materialnego (art. 6 k.p.c., art. 107 u.s.p.)
polegającą na przyjęciu zawinionego naruszenia obowiązków
służbowych,
2) obrazę przepisów prawa procesowego (art. art. 4, 5, 7, 333 § 2, 391 § 1
k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p.) mającą wpływ na treść orzeczenia,
3) obrazę przepisów prawa procesowego (art.424 § 1 pkt 1 k.p.k.)
polegającą na tym, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie czyni
zadość wymogom art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. oraz pominięcie przez sąd
meriti, dowodów przeciwnych tezie oskarżenia wnioskowanych przez
obwinioną.
Na podstawie tak sformułowanych zarzutów obwiniona wniosła o
uniewinnienie od popełnienia przypisanego jej przewinienia dyscyplinarnego,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu.
Podczas rozprawy odwoławczej obwiniona popierała odwołanie. Zastępca
Rzecznika Dyscyplinarnego wniósł o nieuwzględnienie odwołania i utrzymanie
w mocy zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny rozważył:
Odwołanie jest częściowo zasadne, gdy zarzuca obrazę art. 391 § 1 k.p.k.
Obraza tego przepisu prawa procesowego nie miała jednak wpływu na treść
rozstrzygnięcia. Natomiast chybione są zarzuty obrazy przepisów prawa
5
materialnego oraz obrazy prawa procesowego, sformułowane w odwołaniu
obwinionej z następujących względów.
Na wstępie należało zauważyć, że brak jest podstaw do uwzględnienia
alternatywnego wniosku obwinionej o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu –
Sądowi Dyscyplinarnemu. Zebrany materiał dowodowy w wystarczającym
stopniu pozwalał na merytoryczne rozpoznanie wniosku Zastępcy Rzecznika
Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego.
Przechodząc do oceny zarzutów podnoszonych w odwołaniu obwinionej
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny rozważył:
I. Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego (art. 6 k.p.c. i art. 107 § 1
u.s.p.) okazał się bezzasadny. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
dokonał bowiem prawidłowej subsumpcji trafnych ustaleń faktycznych i
zasadnie wywiódł, iż stwierdzone w protokóle lustracyjnym poszczególne
przypadki nie podejmowania w ogóle lub podejmowania w sposób rażąco
przewlekły czynności procesowych w owych 19 sprawach, kolejno
wymienionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, de facto stanowią
przewinienie dyscyplinarne określone w art. 107 § 1 u.s.p. Z kolei przepis
art. 6 k.p.c. zawiera postulat szybkości postępowania adresowany do
organów sądowych, stron oraz innych uczestników tegoż postępowania.
Służy temu przestrzeganie dyscypliny procesowej przez organy sądowe.
Jest też oczywiste, iż rażąca przewlekłość postępowania przejawiająca się
w niepodejmowaniu w ogóle czynności procesowych, bądź też
podejmowanie ich w sposób rażąco przewlekły godzi w prawa stron (por.
art. 45 ust. 1 Konstytucji R.P.). Niemniej jednak zauważyć należało, iż
rosnąca z roku na rok ilość spraw wpływających do sądów sprawia, że
sędzia pomimo dużego zaangażowania w pełnieniu swoich obowiązków
nie jest w stanie podołać tym standardom.
II. W związku z tym, w sprawach dyscyplinarnych o tego typu przewinienia,
konieczne jest ustalenie tych zależności, albowiem w sposób bezpośredni
rzutuje to na treść określonego przewinienia dyscyplinarnego i
wymierzenie odpowiedniej kary dyscyplinarnej.
III. Zarzut obrazy przepisów prawa procesowego jest trafny tylko co do
błędnego zastosowania art. 391 § 1 k.p.k. poprzez odczytanie, na
rozprawie w dniu 14 czerwca 2004 r., zeznań wnioskowanego przez
obwinioną do przesłuchania na rozprawie świadka Iwonę P. (k. 244 –
245). W zaistniałej sytuacji procesowej Sąd pierwszej instancji powinien
zastosować przepis art. 392 k.p.k. i odroczyć rozprawę, zważywszy, iż
świadek ten zadeklarował uczestniczenie w rozprawie po dniu 14 czerwca
2004 r. Odczytanie zeznań tegoż świadka na podstawie art. 391 § 1 k.p.k.
nie miało jednak wpływu na treść rozstrzygnięcia, albowiem ustalenia
faktyczne poczynione zostały na podstawie dowodu z protokółu lustracji
sporządzonej przez świadka Irenę C. Poza tym jednym uchybieniem
6
procesowym Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny nie dopuścił się
żadnych innych uchybień procesowych, podniesionych przez obwinioną,
zaś uzasadnienie wyroku czyni zadość wymogom art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.
w zw. z art. 128 u.s.p.
IV. Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny mając na uwadze całokształt
okoliczności podmiotowo – przedmiotowych przypisanego obwinionej
przewinienia dyscyplinarnego, w tym istniejące uwarunkowania
służbowe (powiększenie decernatu, pozytywne opinie - sprawozdanie z
lustracji VI Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego
przeprowadzonej we wrześniu 2004 r. – s.12-14) uznał, iż przewinienie
dyscyplinarne przypisane obwinionej stanowi wypadek mniejszej wagi.
Przepis art. 109 § 5 u.s.p. określający możliwość odstąpienia przez sąd
dyscyplinarny od wymierzenia kary w przypadku stwierdzenia
przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi adresowany jest również do
Sądu Najwyższego (arg. z art.110 § 1 ust. 2 u.s.p.).
Konsekwencją tego jest zmiana zaskarżonego orzeczenia przez uchylenie
orzeczonej kary dyscyplinarnej i przyjęcie, iż przypisane obwinionej
przewinienie dyscyplinarne stanowi wypadek mniejszej wagi z jednoczesnym
postąpieniem w myśl art. 109 § 5 u.s.p.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.

SNO 53/04

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia