Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 kwietnia 2005 r.
II PK 258/04
Błąd pracodawcy co do tego, że pracownik miał dostęp do szczególnie
ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na
szkodę, co uzasadniało zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu sto-
sunku pracy, nie stanowi podstawy do uchylenia się od skutków prawnych
umowy (art. 84 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ani do jednostronnego jej rozwią-
zania przez pracodawcę.
Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 kwietnia 2005 r.
sprawy z powództwa Przemysława B. przeciwko Fabryce Opakowań Różnych „F."
SA w T. o odszkodowanie, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z
dnia 16 grudnia 2003 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 900
zł (dziewięćset) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą
w Gdyni wyrokiem z dnia 16 grudnia 2003 r. oddalił apelację pozwanej Fabryki Opa-
kowań Różnych „F.” SA w T. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Starogar-
dzie Gdańskim z dnia 10 października 2003 r. zasądzającego na rzecz powoda
Przemysława B. kwotę 43.750 zł z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania z
umowy o zakazie konkurencji, a także zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę
900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję apelacyjną. W
sprawie tej ustalono, że powód był zatrudniony u pozwanej na podstawie umowy o
pracę od dnia 1 maja 2001 r. na stanowisku dyrektora sprzedaży i marketingu. W tym
2
samym dniu strony związały się umową o zakazie konkurencji obowiązującym powo-
da przez okres 6 miesięcy po ustaniu stosunku pracy, w zamian za co pozwana zo-
bowiązała się wypłacić mu w terminie 14 dni od dnia rozwiązania stosunku pracy od-
szkodowanie.
Następnie w dniu 3 stycznia 2002 r. pozwana wypowiedziała powodowi
umowę o pracę ze skutkiem rozwiązującym na dzień 30 kwietnia 2002 r., a także
wypowiedziała umowę o zakazie konkurencji, zwalniając powoda z przestrzegania
tego zakazu. Okres wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji upłynął w dniu 30
kwietnia 2002 r. Jako przyczynę wypowiedzenia tej umowy pozwana wskazała na
brak podstaw do ustanowienia zakazu konkurencji i obowiązku zachowywania ta-
jemnicy z uwagi na brak dostępu powoda do szczególnie ważnych informacji, których
ujawnienie mogłoby narazić pozwaną na szkodę. Umowa o zakazie konkurencji i
obowiązku zachowania tajemnicy nie zawierała żadnego postanowienia w przedmio-
cie jej wypowiedzenia, rozwiązania lub wygaśnięcia.
W ramach takich ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że stosunek prawny dotyczący
zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy łączący byłego pracownika z praco-
dawcą ma naturę umowną i jak każdy węzeł tego rodzaju czerpie swój byt z zasady
swobody zawierania umów. Swoboda kształtowania treści umowy o zakazie konku-
rencji przejawia się między innymi w możliwości poszerzenia jej o dodatkowe za-
strzeżenia umowne w postaci ustanowienia umownego prawa odstąpienia lub możli-
wości wypowiedzenia tej umowy. Skoro strony w zawartej w dniu 1 maja 2001 r.
umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie przewidziały możliwości
wypowiedzenia klauzuli konkurencyjnej, to pozwana nie mogła skutecznie uwolnić
się od zapłaty powodowi umówionego odszkodowania, a dokonane wypowiedzenie
tej umowy pismem pozwanej z dnia 3 stycznia 2002 r. było bezskuteczne. Sąd ten
uznał także za niezasadny zarzut nadużycia przez powoda prawa, gdyż żądanie za-
płaty umówionej części odszkodowania nie zmierzało do uzyskania od pozwanej nie-
należnego świadczenia pieniężnego tylko z tej przyczyny, że doszło do ustania sto-
sunku pracy. Roszczenie takie wynikało z zawartej umowy o zakazie konkurencji, a
obowiązek jego realizacji nie był uzależniony od wykazania przez pozwaną, że po-
wód powstrzymał się od prowadzenia działalności konkurencyjnej.
W apelacji pozwana twierdziła, że Sąd pierwszej instancji wydał wyrok bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego i bezzasadne było oddalenie jej wnio-
sków dowodowych zmierzających do wykazania okoliczności ustania przyczyn uza-
3
sadniających zakaz. Zdaniem apelującej, Sąd Rejonowy pomiędzy wywołaniem
sprawy a zamknięciem rozprawy nie przeprowadził żadnej narady. Skoro zakaz ten
przestał obowiązywać przed ustaniem stosunku pracy wskutek ustania przyczyn
uzasadniających jego wprowadzenie, to pozwana wypłacając odszkodowanie „po-
mimo braku przyjęcia zakazu konkurencji przez powoda” postąpiła niezgodnie z tre-
ścią art. 354 § 1 k.c. Ponadto istnienie szkody przejawiającej się w obowiązywaniu
zakazu konkurencji było jednym z warunków odpowiedzialności odszkodowawczej,
co wynika z art. 363 § 1 k.c. w związku z art. 1012
§ 1 i 2 k.p., a wykazanie szkody
obciążało powoda.
Oddalając apelację pozwanej - Sąd Okręgowy stwierdził, że w rozpoznawanej
sprawie nie był w zasadzie kwestionowany stan faktyczny. Zarzuty pozwanej doty-
czące rzekomego niezastosowania dyrektyw z art. 235 i 236 k.p.c. okazały się bez-
zasadne, ponieważ Sąd pierwszej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe z
akt sprawy [...] oraz z akt osobowych powoda. Strona pozwana nie wnosiła o spro-
stowanie protokołu rozprawy, a wzgląd na szybkość postępowania (art. 6 k.p.c.)
przemawiał za oddaleniem wniosku dowodowego pozwanej o przesłuchanie prezesa
zarządu, który został zgłoszony dopiero na rozprawie, chociaż nie było przeszkód do
złożenia takiego wniosku dowodowego już w odpowiedzi na pozew. Ponadto prze-
prowadzenie takiego dowodu nie miało istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia
sprawy, gdyż stan faktyczny nie był kwestionowany, a przeprowadzenie takiego do-
wodu mogłoby służyć jedynie naświetleniu okoliczności niemających istotnego zna-
czenia dla wyrokowania. Ponadto zgodnie z art. 299 k.p.c., jeżeli po wyczerpaniu
środków dowodowych lub w ich braku nie zostały wyjaśnione fakty istotne dla roz-
strzygnięcia sprawy, to sąd zarządza dowód z przesłuchania stron, co oznacza, że
dowód taki stosuje się w ostateczności w sytuacji, gdy przy pomocy innych dowodów
nie zostały wyjaśnione okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w obiektywnej
ocenie sądu orzekającego, a nie w subiektywnej ocenie strony wnioskującej o do-
puszczenie i przeprowadzenie takiego dowodu. Oczywiście bezzasadny był apela-
cyjny zarzut naruszenia art. 316 w związku z art. 324 k.p.c., ponieważ Sąd Rejonowy
zamknął rozprawę w dniu 8 października 2003 r., a publikacja wyroku miała miejsce
w dniu 10 października 2003 r.
Następnie Sąd Okręgowy podzielił stanowisko prawne Sądu pierwszej instan-
cji, że w świetle postanowień umowy o zakazie konkurencji z dnia 1 maja 2001 r.,
pismo pozwanej z dnia 3 stycznia 2002 r. wypowiadające tę umowę z zachowaniem
4
3-miesięcznego okresu wypowiedzenia nie było skuteczne, bowiem strony tej umowy
nie przewidziały żadnego sposobu uwolnienia się pozwanej od obowiązku wypłaty
odszkodowania. W sytuacji, gdy strony nie postanowiły inaczej, zwolnienie pracow-
nika z zakazu konkurencji nie powoduje wygaśnięcia umowy i pracodawca jest zo-
bowiązany do wypłaty umówionego odszkodowania. Aby osiągnąć skutek zwalnia-
jący z tego obowiązku pracodawca musiałby dojść do porozumienia z byłym pracow-
nikiem, co w rozpoznanej sprawie nie miało miejsca.
W przedmiotowej sprawie zakaz konkurencji nie ustał przed rozwiązaniem
stosunku pracy, gdyż wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji było bezskutecz-
ne. Dla takiej oceny bez znaczenia prawnego pozostawała okoliczność, czy ustały
przyczyny uzasadniające wprowadzenie takiego zakazu. W ocenie Sądu Okręgowe-
go, strona pozwana zawierając z powodem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu
stosunku pracy potwierdziła okoliczność, że powód jako dyrektor sprzedaży i marke-
tingu miał dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby
narazić ją na szkodę. Pozwana dała temu wyraz przez wypowiedzenie umowy o za-
kazie konkurencji, którą uważała za obowiązującą. Przez wypowiedzenie takiej
umowy pozwana zmierzała do uchylenia się od wiążącej umowy bez względu na jej
subiektywne przekonanie, że w chwili dokonywania tego wypowiedzenia nie istniało
uzasadnienie dalszego obowiązywania zakazu z uwagi na brak obawy związanej z
możliwością podjęcia przez powoda działalności konkurencyjnej lub zatrudnienia o
takim charakterze. Przesądzające znaczenie miały obawy o podjęcie działalności
konkurencyjnej przy zawieraniu umowy o zakazie konkurencji, a zmiana takiej oceny
przez pozwaną nie miała znaczenia, jeżeli strony nie przewidziały umownego prawa
odstąpienia od jej obowiązywania. Prowadziło to do uznania bezpodstawności za-
rzutu naruszenia art. 354 k.c.
Zdaniem Sądu Okręgowego w rozpoznanej sprawie nie było podstaw do czy-
nienia powodowi zarzutu nadużycia prawa w sposób sprzeczny z jego społeczno-
gospodarczym przeznaczeniem (art. 8 k.p.). Skoro bowiem powód był związany za-
kazem konkurencji po ustaniu stosunku pracy, to mógł spodziewać się od pozwanej z
tego tytułu odszkodowania. Jego żądanie wynikające z zawartej umowy o zakazie
konkurencji nie zmierzało zatem do uzyskania dodatkowego świadczenia pieniężne-
go tylko z tego tytułu, że doszło do ustania stosunku pracy. Ponadto, wbrew twier-
dzeniem pozwanej, powód wykazał wysokość szkody oraz związek przyczynowy
pomiędzy zachowaniem pozwanej a szkodą (art. 363 § 1 k.c.). Pozwana przyznała,
5
że na mocy umowy z dnia 1 maja 2001 r. zobowiązana była do wypłacenia powodowi
kwoty 52.500 zł. Nie było kwestionowane, że z tej kwoty powód otrzymał 8.750 zł na
mocy wyroku sądowego oraz że pozwana nie wypłaciła mu pozostałej części zry-
czałtowanego odszkodowania w kwocie 43.750 zł (art. 1012
§ 1 i 3 k.p.). Tym samym
pozwana nie wykonała ciążącego na niej zobowiązania do świadczenia pełnej kwoty
odszkodowania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji, wobec czego była
zobowiązana do naprawienia wynikającej z tego szkody (art. 471 k.c.), wraz z usta-
wowymi odsetkami (art. 481 § 1 i 2 k.c.).
W kasacji nazwanej kasacją „powoda” pełnomocnik pozwanej podniósł nastę-
pujące zarzuty: 1) błędnej wykładni art. 1012
§ 1 i 2 k.p. polegającej na przyjęciu tezy,
że ustanie przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji nie może prowadzić do
braku obowiązku odszkodowawczego po stronie pracodawcy, 2) naruszenia art. 227
k.p.c. w związku z art. 1012
§ 2 k.p. „przez ich niezastosowanie do faktu ustania
przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji, mającego dla rozstrzygnięcia sprawy
istotne znaczenie”, 3) błędnej wykładni art. 6 k.p.c. w związku z art. 217 § 1 i 2 k.p.c.
przez przyjęcie, że „obciążający Sąd obowiązek dbania o szybkość postępowania
równoznaczny jest z uprawnieniem do oddalenia wniosku dowodowego strony, i to z
mocy art. 6 kpc lecz art. 217 § 2 kpc, na pominięcie środków dowodowych”, 4) nieza-
stosowania art. 316 k.p.c. w związku z art. 324 k.p.c. do oceny zarzutu przyjęcia
przez Sąd pierwszej instancji „koncepcji rozstrzygnięcia sprawy” jeszcze przed za-
mknięciem rozprawy, 5) niezastosowania art. 354 §1 k.c. „do oceny, czy żądanie po-
zwu jest zgodne z treścią zobowiązania i poprzestanie - przy rozpoznawaniu zarzutu
naruszenia tego przepisu - na ocenie, że zobowiązanie istnieje, wynikając z zawartej
umowy”, 6) zastosowania art. 471 k.c. do oceny, czy istnieje szkoda z tytułu zakazu
konkurencji, 7) niezastosowania normy wynikającej z art. 363 § 1 k.c. w związku z
art. 1012
§ 1 i 3 k.p. „mimo wszelkich przesłanek jej zastosowania”. Skarżąca wnosiła
o uchylenie zaskarżonego wyroku, a także poprzedzającego go wyroku Sądu Rejo-
nowego i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania
wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania za wszystkie instancje.
Jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji wskazano istnienie na-
stępujących zagadnień prawnych: 1) czy po stronie pracodawcy, który zawarł z pra-
cownikiem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, powstaje obo-
wiązek zapłaty odszkodowania, jeżeli zakaz konkurencji, nie zaczął obowiązywać, 2)
czy ustanie jeszcze w czasie trwania stosunku pracy przyczyny uzasadniającej zakaz
6
konkurencji po ustaniu stosunku pracy „może skutkować tym, iż zakaz konkurencji
nie zacznie obowiązywać mimo ustania stosunku pracy”, a także 3) potrzebę wy-
kładni art. 1012
§ 2 k.p. wywołującego rozbieżności w orzecznictwie sądów w zakre-
sie interpretacji „przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji”. Zdaniem skarżącej,
„zakaz konkurencji ustał przed ustaniem stosunku pracy wskutek zakomunikowane-
go powodowi braku przyczyn uzasadniających zakaz konkurencji, co spowodowało,
że nie powstał po stronie pracodawcy obowiązek odszkodowawczy”. Nie zawsze z
przestrzeganiem zakazu konkurencji wiąże się jakakolwiek szkoda materialna pra-
cownika, a odszkodowanie z umowy o zakazie konkurencji nie może odgrywać „roli
dodatkowej odprawy pieniężnej z tytułu ustania zatrudnienia”. Jeżeli brak jest szkody,
bo zakaz konkurencji nie zaczyna obowiązywać, to nie powstaje obowiązek odszko-
dowawczy. Gdy interesy pracodawcy przestają być zagrożone konkurencją bezpo-
średnią lub pośrednią ze strony byłego pracownika, to „dalsze utrzymywanie zakazu
traci znaczenie gospodarcze i stanowi niczym nieuzasadnioną dolegliwość dla tego
byłego pracownika”, który nie służy także ochronie interesów pracodawcy. Sprzeci-
wia się to uznaniu, „aby zakaz konkurencji zaczął obowiązywać, jeśli przed ustaniem
stosunku pracy znikną przyczyny uzasadniające ten zakaz konkurencji”. Nakazuje to
wprowadzenie w drodze analogii legis normy prawnej przewidującej, że zakaz konku-
rencji nie zaczyna obowiązywać, jeżeli przyczyny uzasadniające ten zakaz ustaną w
czasie trwania stosunku pracy, a w szczególności gdy celowość jego ustanowienia
istniała od samego początku. W tym zakresie skarżąca zaprezentowała pogląd, iż
ustanie obaw pracodawcy w trakcie realizowania stosunku pracy przed konkurencją
ze strony pracownika po ustaniu stosunku pracy może prowadzić do „nie powstania
po stronie pracodawcy obowiązku odszkodowawczego”, oraz że wypłata uzgodnio-
nego odszkodowania „nie powinna nastąpić, jeżeli nie stanowi to naprawienia szkody
związanej z zakazem konkurencji, wobec braku samej szkody”.
W odpowiedzi na kasację powód wniósł o odmowę przyjęcia jej do rozpozna-
nia, ewentualnie o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty i twierdzenia zawarte w kasacji nie dawały podstaw do jej uwzględnie-
nia. Przede wszystkim w rozpoznawanej sprawie istotne było to, że strony zawarły
umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, która w swojej treści nie
7
zawierała klauzul dopuszczających jej wcześniejsze rozwiązanie lub uchylenie się
żadnej ze stron od skutków prawnych w drodze jednostronnej czynności prawnej lub
innego zdarzenia prawnego (np. prawa odstąpienia od tej umowy - por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., I PK 16/02, OSNP 2004 nr 14, poz. 239), a
strony nie rozwiązały tej umowy w drodze porozumienia. Takich jednoznacznych
ustaleń nie mógł podważyć dowód z przesłuchania w charakterze strony prezesa
pozwanego pracodawcy, jakoby nigdy nie istniały przesłanki uzgodnionego zakazu
konkurencji lub przestały one istnieć w okresie realizowanego stosunku pracy. Poz-
wany pracodawca był bowiem stroną inicjującą i proponującą warunki zawartej
umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, a zatem to sam pracodaw-
ca niejako „z góry” uznał, że pracownik miał dostęp do szczególnie ważnych infor-
macji, których ujawnienie mogłoby zaszkodzić interesom pracodawcy. Równocześnie
pozwany pracodawca nie wprowadził do zawartej umowy klauzuli jej wypowiedzenia.
Brak takiego zastrzeżenia sprawiał, że dokonane wypowiedzenie było bezpodstawne
i nieskuteczne bez względu na wskazane przyczyny dążenia pozwanego pracodaw-
cy do jej rozwiązania w celu uniknięcia zapłaty uzgodnionego odszkodowania.
Istotne jest zatem to, że dążąc do zawarcia umowy o zakazie konkurencji pracodaw-
ca chroni swoje interesy oparte na przekonaniu, że pracownik ma dostęp do informa-
cji, które pracodawca uważa za szczególnie ważne, ponieważ ich ujawnienie mo-
głoby narazić go na szkodę, nawet jeżeli przekonanie to nie ma obiektywnego uza-
sadnienia, gdy okazuje się, że pracownik nie miał lub nie ma dostępu do tego rodzaju
istotnych informacji lub ich wykorzystanie nie narażałoby pracodawcy na szkodę.
Pracodawcę, który zmierza do zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu
stosunku pracy obarcza ryzyko uzgodnienia klauzuli konkurencyjnej wynikające z
jego przekonania, że istnieją okoliczności uzasadniające zawarcie takiej umowy.
Ewentualny błąd pracodawcy co do istnienia okoliczności uzasadniających zawarcie
umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, polegający na uznaniu, że
pracownik miał dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mo-
głoby narazić pracodawcę na szkodę, nie może być bowiem usunięty w trybie art. 84
k.c. w związku z art. 300 k.p., czego skarżący nawet nie twierdził (przeto Sąd Naj-
wyższy pominął dalsze wątki tej kwestii), ani tym bardziej w drodze jednostronnego
nieuzgodnionego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji.
Równocześnie autonomiczność zawartej umowy o zakazie konkurencji po
ustaniu stosunku pracy - w stosunku do umowy o pracę - sprawia, że do zmiany lub
8
uchylenia się od skutków prawnych uzgodnionej klauzuli konkurencyjnej nie ma za-
stosowania instytucja wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 k.p. - por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 12 listopada 2003 r., I PK 591/02, OSNP 2004 nr 20, poz. 349).
Skoro strony nie wprowadziły do zawartej umowy o zakazie konkurencji po ustaniu
stosunku pracy postanowień dopuszczających jej rozwiązania za wypowiedzeniem
pracodawcy i nie określiły umownie uzgodnionych przesłanek ekspiracji tej umowy,
które poddawałyby się kontroli sądowej, to jednostronne rozwiązanie tej umowy nie
mogło wywołać skutku rozwiązującego tylko z tej przyczyny, że pracodawca twierdził,
jakoby powód, zatrudniony na stanowisku dyrektora sprzedaży i marketingu, nigdy
nie miał dostępu do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby
narazić na szkodę interesy prawodawcy. Oznacza to, że pracodawca, jako podmiot
inicjujący, a nawet decydujący o zawarciu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu
stosunku pracy, tj. podmiot w istocie rzeczy wymuszający jej zawarcie na pracow-
niku, z uwagi na potencjalne zagrożenie nienawiązania albo rozwiązania trwającego
stosunku pracy, powinien przezornie dbać o warunki zawieranej umowy, w tym także
o ewentualne uzgodnienie postanowień umownych umożliwiających wcześniejsze
rozwiązanie klauzuli konkurencyjnej lub uzgodnienie inne środki legalnego uwolnie-
nia się od skutków prawnych zobowiązania do zapłaty uzgodnionego odszkodowania
za powstrzymywanie się przez pracownika od podejmowania działalności konkuren-
cyjnej w umówionym okresie po ustaniu stosunku pracy. Nieistnienie lub ustanie
przyczyn uzasadniających zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosun-
ku pracy nie prowadzi bowiem do wygaśnięcia tej umowy z mocy samego prawa (art.
1012
§ 2 k.p.), ale następuje tylko wówczas, gdy takie przyczyny ekspiracji zakazu
konkurencji zostały wskazane przez strony jako okoliczności uzasadniające rozwią-
zanie umowy o zakazie konkurencji w drodze czynności prawnej jednej ze stron za-
wartej umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., I PK 139/02,
OSNP 2004 nr 14, poz. 241). W innych sytuacjach rozwiązanie takiej umowy jest
dopuszczalne wyłącznie w drodze porozumienia stron lub rozważenia możliwości
wszczęcia szczególnej procedury sądowej zmiany sposobu wykonania zobowiąza-
nia, wysokości świadczenia lub nawet rozwiązania umowy w wyjątkowym trybie
przewidzianym w art. 3571
k.c. w związku z art. 300 k.p., co w rozpoznawanej spra-
wie nie miało miejsca. W konsekwencji wypowiedzenie przez pozwanego pracodaw-
cę umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy było nieskuteczne - jako
nieuzgodnione, a zatem było bezpodstawne, co powodowało, że (wbrew twierdze-
9
niom kasacji) uzgodniony zakaz konkurencji wywołał skutki po ustaniu stosunku
pracy i wymagał od pozwanego pracodawcy realizacji umówionego obowiązku od-
szkodowawczego za powstrzymanie się pracownika od prowadzenia działalności
konkurencyjnej.
Równocześnie judykatura już dawno rozstrzygnęła o tym, że odszkodowanie z
umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy przysługuje z tytułu po-
wstrzymywania się od podejmowania przez byłego pracownika od prowadzenia
działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy i godzenia się na ograniczenie
swobody podejmowania innego zatrudnienia, a przeto nie wymaga wykazania przez
pracownika poniesienia przezeń szkody (por. w szczególności uchwałę Sądu Naj-
wyższego z dnia 11 kwietnia 2001 r., III ZP 7/01, OSNAPiUS 2002 nr 7, poz. 155).
Zwalniało to skład orzekający od potrzeby powielania ugruntowanych poglądów w
tym zakresie. Obowiązek udowodnienia przez pracownika szkody mógłby być roz-
ważany jako przesłanka odpowiedzialności materialnej pracodawcy, który nie wywią-
zał się z obowiązku wypłaty umówionego odszkodowania za powstrzymywanie się
pracownika od prowadzenia działalności konkurencyjnej, w przypadku, gdyby pra-
cownik przestał stosować się do zakazu konkurencji i nadal domagał się zasądzenia
odszkodowania, które w zakresie objętym uzgodnioną klauzulą konkurencyjną wy-
maga przecież powstrzymania się od prowadzenia takiej działalności przez czas
umownie określony. Dalsze roztrząsanie tej problematyki Sąd Najwyższy pominął,
ponieważ w rozpoznawanej sprawie powód przestrzegał uzgodnionego zakazu kon-
kurencji, a zatem był uprawniony do uzyskania umówionego odszkodowania bez po-
trzeby wykazywania szkody, która nie jest ustawową przesłanką świadczenia (obo-
wiązku) odszkodowawczego pracodawcy z art. 1012
k.p.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji.
========================================