Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 czerwca 2005 r.
II PK 319/04
1. Złożenie przez pracodawcę oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o
pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. w okresie po-
bierania wynagrodzenia i zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek cho-
roby jest niezgodne z prawem, choćby pracodawca jako datę rozwiązania
umowy wskazał datę przypadającą po tym okresie.
2. Pracownik stawiający się do pracy w związku z ustaniem przyczyny
nieobecności (art. 53 § 3 k.p.) nie ma obowiązku dostarczenia orzeczenia lekar-
skiego o zdolności do pracy, o którym mowa w art. 229 § 2 k.p. Jeżeli pracow-
nik stawi się do pracy i zgłosi gotowość jej wykonywania, obowiązek skierowa-
nia go na kontrolne badania lekarskie spoczywa na pracodawcy (§ 4 ust. 1 w
związku z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z
dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowni-
ków, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orze-
czeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz.U.
Nr 69, poz. 332 ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Barbara Wagner, Zbigniew Hajn
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 czerwca 2005 r.
sprawy z powództwa Włodzimierza M. przeciwko „P.P.” Spółce z o.o. Zakładowi
Pracy Chronionej w G. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie, na skutek kasacji
strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Poznaniu z dnia 14 maja 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
2
Powód Włodzimierz M., odwołując się od rozwiązania z nim umowy o pracę
bez wypowiedzenia w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p., wniósł o przywrócenie do
pracy w pozwanej „P.P.” Spółce z o.o. Zakładzie Pracy Chronionej w G. oraz zasą-
dzenie na jego rzecz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gnieźnie oddalając
powództwo ustalił, iż powód był pracownikiem pozwanej od dnia 15 stycznia 2002 r.
Od 17 czerwca 2003 r. korzystał z kolejnych zwolnień lekarskich, zaś okres zasiłko-
wy upłynął z dniem 13 grudnia 2003 r. Ostatnie zwolnienie lekarskie kończyło się
dnia 15 grudnia 2003 r. W dniu 9 grudnia 2003 r. pozwana powiadomiła Niezależny
Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Spółki „P.P.” o zamiarze rozwiązania
z dniem 14 grudnia 2003 r. z powodem stosunku pracy bez zachowania okresu
wypowiedzenia z uwagi na niezdolność do pracy dłuższą aniżeli okres zasiłkowy.
Związek nie zajął w tej sprawie stanowiska, a dnia 14 grudnia 2003 r. powód otrzy-
mał pismo pozwanej (z dnia 12 grudnia 2003 r.) rozwiązujące umowę o pracę.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyniku uwzględnienia
apelacji powoda w całości zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, iż
przywrócił powoda do pracy w pozwanej Spółce na poprzednich warunkach pracy i
płacy i zasądził na jego rzecz kwotę 3.000 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozo-
stawania bez pracy. Uznał przy tym , iż Sąd Rejonowy dokonał błędnych ustaleń
faktycznych w zakresie daty doręczenia powodowi pisma pozwanej z dnia 12 grudnia
2003 r. o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Strony zgodnie bowiem
przyznały, iż to pismo powód otrzymał w dniu 13 grudnia 2003 r., tj. w sobotę. Sąd
Okręgowy podkreślił, że oznacza to, iż doręczenie nastąpiło w ostatnim, tj. 180 dniu
okresu zasiłkowego, o którym mowa w art. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.). Sąd podkreślił, iż limity czasowe przewi-
dziane w art. 53 k.p. są okresami ochronnymi usprawiedliwionej nieobecności w
pracy w rozumieniu przepisu art. 41 k.p. W okresie tym nie jest zatem dopuszczalne
rozwiązanie umowy o pracę. Prawo pracodawcy do rozwiązania umowy o pracę w
trybie art. 53 k.p. powstaje bowiem z upływem tego okresu i kończy się z dniem sta-
wienia się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyn nieobecności (art. 53
§ 3 k.p.). A zatem, aby można było dokonać rozwiązania umowy w tym trybie musi
upłynąć okres ochronny, a niezdolność musi trwać nadal. Jak stwierdził Sąd Okrę-
gowy taka sytuacja nie miała miejsca w sprawie. Powód nie stawił się do pracy w
3
dniu następnym po upływie okresu ochronnego, tj. 14 grudnia 2003 r. albowiem była
to niedziela, stanowiąca w przyjętym u pozwanej systemie czasu pracy dzień wolny
od pracy. Powód stawił się natomiast w pracy w dniu 15 grudnia 2003 r. w godzinach
rannych, przedkładając jednocześnie pracodawcy zaświadczenie lekarskie z tego
dnia, z którego wynika, iż jest on zdolny do świadczenia pracy u pozwanej. Dwa dni
później wykonał on badania kontrolne, na skutek których wydane zostało zaświad-
czenie lekarskie potwierdzające jego zdolność do pracy od dnia 15 grudnia 2003 r.
W kasacji strona pozwana zarzuciła naruszenie prawa materialnego: art. 53 §
1 pkt 1 lit. b k.p., przez przyjęcie, że rozwiązanie z powodem umowy o pracę było
wadliwe, w sytuacji spełnienia przez pozwaną wszystkich przesłanek skuteczności
rozwiązania umowy o pracę na podstawie tego przepisu; art. 53 § 3 k.p., przez przy-
jęcie, że stawienie się powoda niezdolnego do pracy, bez dostarczenia orzeczenia
lekarskiego o zdolności do pracy, o którym mowa w art. 229 § 2 k.p., dzień po roz-
wiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz dwa dni po otrzymaniu pisemnego
oświadczenia pozwanej o tym rozwiązaniu, powoduje wadliwość oświadczenia po-
zwanej o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia; art. 56 k.c. w związku z
art. 300 k.p., przez niezastosowanie tego przepisu i przyjęcie, że oświadczenie po-
zwanej zostało złożone powodowi w dniu jego doręczenia, pomimo że z treści
oświadczenia wyraźnie wynikał termin późniejszy rozwiązania umowy o pracę; art.
45 § 1 k.p., przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy z materiału dowodowego wyni-
kało jednoznacznie, że przywrócenie do pracy jest niemożliwe i niecelowe; art. 53 § 4
k.p., przez przyjęcie, że powiadomienie organizacji związkowej w dniu 9 grudnia
2003 r. i złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w dniu 13 grudnia
2003 r. ze skutkiem od dnia 14 grudnia 2003 r. stanowi naruszenie tego przepisu; art.
41 k.p., przez jego niewłaściwe zastosowanie do sytuacji, w której pozwana była
uprawniona do rozwiązania umowy o pracę. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
wyroku w całości przez oddalenie apelacji powoda, ewentualnie uchylenie zaskarżo-
nego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu, a także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępo-
waniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Kasacja jest nieuzasadniona. Z istoty regulacji zawartej w art. 53 k.p. wynika,
iż pracodawca oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia w
oparciu o ten przepis zawsze składa w okresie usprawiedliwionej nieobecności w
pracy (bo gdy pracownik stawi się do pracy nie jest to już możliwe - art. 53 § 3 k.p.).
W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu choroby należy jednak
wyróżnić dwa okresy: pierwszy to okres tzw. ochronny (3 miesiące albo łączny okres
pobierania z tytułu choroby wynagrodzenia i zasiłku), w którym stosunek pracy nie
może być rozwiązany; drugi - to późniejszy okres, gdy pracodawca może go rozwią-
zać. W sprawie powstał między innymi problem, czy zgodne z prawem jest złożenie
oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy w okresie ochronnym, ale wskazujące
jako datę ustania stosunku pracy datę przypadającą na okres nie objęty ochroną.
Sąd Najwyższy stwierdził, iż właściwą odpowiedzią na to pytanie jest odpowiedź ne-
gatywna. Należy bowiem przyjąć, iż nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia
woli o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia w chwili, gdy nie istniała jesz-
cze przyczyna do podjęcia takiej decyzji. Przyczyną tą jest zaś niezdolność pracow-
nika do pracy wskutek choroby trwająca dłużej niż okresy wskazane w przepisie art.
53 § 1 pkt 1 k.p. (tryb dokonany), nie zaś niezdolność do pracy, która według pro-
gnoz ma trwać dłużej niż te okresy. Należy bowiem wskazać, iż pracownik do ostat-
niego momentu okresu ochronnego (a więc do godz. 2400
dnia, w którym ów okres
ochronny upływa) może stawić się do pracy po odzyskaniu zdolności do niej, co po-
woduje, że pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy bez wypowiedzenia z
powodu nieobecności w pracy trwającej dłużej niż 3 miesiące albo łączny okres po-
bierania z tytułu choroby wynagrodzenia i zasiłku (por. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 11 lutego 2005 r., I PK 168/04, jeszcze nieopublikowany). Nie ma przy tym racji
skarżący, iż na pracowniku ciąży w takiej sytuacji obowiązek dostarczenia orzecze-
nia lekarskiego o zdolności do pracy, o którym mowa w art. 229 § 2 k.p. Jeżeli bo-
wiem pracownik stawi się do pracy i zgłosi gotowość do jej wykonywania, to obowią-
zek skierowania go na badania kontrolne spoczywa na pracodawcy (§ 4 ust. 1 w
związku z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wyda-
wanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy, (Dz.U. Nr 69, poz. 332 ze zm.;
por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2001 r., I PKN 639/00,
OSNP 2003 nr 17, poz. 415).
5
Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 53 § 4 k.p. Na mocy tego prze-
pisu do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z powodu nieobecności w
pracy trwającej dłużej niż 3 miesiące albo łączny okres pobierania z tytułu choroby
wynagrodzenia i zasiłku odpowiednio stosuje się regulację zawartą w art. 52 § 3 k.p.
Zgodnie z nią pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po za-
sięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej,
którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrze-
żeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża
swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni. W sprawie strona
pozwana o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z powodem zawiadomiła organiza-
cję związkową w dniu 9 grudnia 2003 r., samą zaś decyzję o rozwiązaniu stosunku
pracy podjęła w dniu 12 grudnia 2003 r., a zatem przed upływem trzydniowego ter-
minu. Na mocy odpowiednio stosowanego art. 111 k.c. (w związku z art. 300 k.p.)
termin ten upłynął dnia 12 grudnia 2003 r. o godzinie 24oo
. To działanie pracodawcy
jest niezgodne z prawem. Z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika
bowiem, iż istota i cel konsultacyjnej kontroli związkowej rozwiązania umowy o pracę
przez pracodawcę wskazuje, że do czasu wyczerpania trybu konsultacji pracodawca
nie może złożyć oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy. Ma on obowiązek
wstrzymać się z ostateczną decyzją w tym przedmiocie przez okres 3 dni. Wcze-
śniejsze podjęcie jej narusza tryb wskazany w przepisie art. 52 § 3 k.p., a w konse-
kwencji uzasadnia roszczenia pracownika z art. 56 § 1 k.p. (por. między innymi
uchwałę całej Izby Sądu Najwyższego, Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
19 maja 1978 r., V PZP 6/77, OSNCP 1978 nr 8, poz. 127, a także wyrok z dnia 10
marca 1978 r., I PRN 22/78, LEX nr 14451).
Sąd Najwyższy zważył również, iż Sąd drugiej instancji słusznie postąpił nie
uwzględniając wniosku strony pozwanej o zasądzenie na rzecz powoda odszkodo-
wania w miejsce przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 k.p. w związku z art. 56 § 2 k.p.).
Pozwana nie wykazała bowiem inicjatywy dowodowej w przedmiocie niezasadności
żądania pracownika przywrócenie go do pracy ze względu na niemożność lub nie-
celowość jego realizacji.
Z tych względów na podstawie art. 39312
k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================