Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 grudnia 2005 r.
III PK 94/05
Czteroletni okres zakazu wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi w
wieku przedemerytalnym (art. 39 k.p.) ma zastosowanie do wypowiedzenia zło-
żonego po dniu 1 czerwca 2004 r.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 grudnia
2005 r. sprawy z powództwa Honoraty J. przeciwko Zespołowi Szkół Ogólnokształ-
cących[...] w C. o przywrócenie do pracy i odszkodowanie, na skutek skargi kasacyj-
nej powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Lublinie z dnia 11 maja 2005 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Lubli-
nie na rzecz adwokata Elżbiety W. 1.350 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu ze skargi kasacyjnej.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie, zaskarżo-
nym wyrokiem oddalił apelację powódki Honoraty J. od wyroku Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Chełmie oddalającego jej powództwo przeciwko Zespołowi Szkół
Ogólnokształcących [...] w C., w którym domagała się przywrócenia do pracy i od-
szkodowania z tytułu mobbingu.
W motywach tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przejął jako własne ustalenia
faktyczne poczynione w postępowaniu w pierwszej instancji oraz podzielił ich prawną
kwalifikację. W dniu 12 maja 2004 r. powódka otrzymała od pracodawcy oświadcze-
nie o wypowiedzeniu umowy o pracę, na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz.
112 ze zm.). Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano zmniejszenie liczby oddzia-
2
łów w szkole uniemożliwiające dalsze zatrudnianie powódki na zajmowanym stano-
wisku nauczyciela wychowania fizycznego. W ocenie powódki do rozwiązania
umowy o pracę doszło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę, to
jest art. 39 i art. 30 § 4 k.p., a nadto była poddana mobbingowi (art. 943
k.p.).
Zdaniem Sądu Okręgowego, zarzuty sformułowane przez powódkę są nieuza-
sadnione. Jeśli chodzi o naruszenie art. 39 k.p., to w dacie wręczania powódce wy-
powiedzenia umowy o pracę przepis ten zakazywał wypowiadania umów o pracę
pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż dwa lata do nabycia prawa do emerytu-
ry z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przyjmując nawet, że art. 39 k.p. ma za-
stosowanie także w sytuacji nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, to okres
ochronny rozpocząłby się dopiero z dniem 1 września 2004 r. Nie doszło również do
naruszenia art. 30 § 4 k.p., gdyż dobór pracowników do zwolnienia został przepro-
wadzony prawidłowo. Brak też podstaw do przyjęcia, że powódka była mobbowana.
Taką czynnością nie było zawieszenie powódki w czynnościach służbowych. Miało
ono bowiem prawne podstawy i było uzasadnione zarzutami postawionymi powódce,
które okazały się - jak wykazało postępowanie dyscyplinarne - uzasadnione. Za sfał-
szowanie podpisu została ona skazana na karę nagany z ostrzeżeniem.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła powódka. Zarzuciła naru-
szenie art. 39 k.p. wyrażające się w przyjęciu, że ta regulacja nie miała do niej zasto-
sowania. Ponadto wskazała na naruszenie art. 943
k.p. przez przyjęcie, że nie była
ona mobbowana przez pozwanego. W tym kontekście skarżąca domagała się uchy-
lenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponow-
nego rozpoznania. Domagała się przywrócenia do pracy, zasądzenia odszkodowania
w wysokości 30.000 zł oraz stwierdzenia, że okres wypowiedzenia zaczął biec od
dnia 1 czerwca 2004 r. wobec czego objął ją czteroletni okres ochronny ze znoweli-
zowanego art. 39 k.p.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nieuzasadniona. Skarżąca formułuje dwa zarzuty, które
koncentrują się wokół naruszenia art. 943
k.p. oraz art. 39 k.p. Jeśli chodzi o pierwszy
z nich, to trzeba zauważyć, że zgodnie z 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej
nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Tymczasem
powódka podejmuje polemikę z oceną materiału dowodowego, jaką w tym zakresie
3
przeprowadził Sąd drugiej instancji. Nie wskazuje zaś w ogóle, na czym polegała
owa - jej zdaniem - błędna wykładnia Sądu Okręgowego, dotycząca art. 943
k.p., co
w ramach art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. było jej obowiązkiem. Legalna definicja mobbingu
została zawarta w art. 943
§ 2 k.p., zgodnie z którym oznacza on działania lub za-
chowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające
na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u
niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu po-
niżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu
współpracowników. Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądów obu instancji, że
żadna ze wskazywanych przez skarżącą okoliczności nie może zostać zakwalifiko-
wana jako mobbing. Prowadzenie zajęć wychowania fizycznego na korytarzu szkoły
dotyczyło wszystkich nauczycieli. Podobnie wszyscy prowadzili je zarówno z chłop-
cami, jak i z dziewczynkami. Jeśli chodzi zaś o twierdzenie skarżącej, jakoby dyrektor
szkoły zarzucała jej próbę otrucia stołowników, to nie zostało ono na żadnym etapie
postępowania poparte jakimikolwiek dowodami. Tymczasem ciężar udowodnienia
faktów wskazujących na mobbing ze strony pracodawcy spoczywał na skarżącej.
Co się zaś tyczy zarzutu naruszenia art. 39 k.p., to trafnie przyjął Sąd Okrę-
gowy, że (z zaliczeniem 4 lat studiów) trzydziestoletni okres zatrudnienia, uprawnia-
jący do nabycia prawa do nauczycielskiej emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty
Nauczyciela upłynąłby dopiero 31 sierpnia 2006 r., jako że powódka podjęła pracę 1
września 1980 r. Stąd też, mimo że z dniem 1 czerwca 2004 r. doszło na mocy art.
13 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr
120, poz. 1252) do zmiany art. 39 k.p. i wydłużenia okresu ochronnego do czterech
lat (przy czym należy zwrócić uwagę, że o ile przed tą datą mowa była o dwóch la-
tach do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o tyle
po niej chodzi o cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrud-
nienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku), to i tak
nie miałby on zastosowania wobec skarżącej.
Ochrona trwałości stosunku pracy pracownika w wieku przedemerytalnym
polega bowiem na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy w
oznaczonym okresie, a nie na zakazie wystąpienia w tym okresie skutku wypowie-
dzenia (czyli rozwiązania stosunku pracy) złożonego przed rozpoczęciem okresu
ochronnego. Innymi słowy, art. 39 k.p. nie zakazuje wypowiedzenia przez pracodaw-
cę umowy o pracę przed rozpoczęciem okresu ochronnego, choćby rozwiązanie na-
4
stąpiło w czasie tego okresu. Nie zmieniła tego nowelizacja art. 39 k.p. obowiązująca
od 1 czerwca 2004 r. Oznacza to, że przewidziany w tym przepisie czteroletni okres
ochronny pracownika w wieku przedemerytalnym nie dotyczy wypowiedzenia złożo-
nego przed dniem 1 czerwca 2004 r.
Błędny jest pogląd powódki, że skoro okres wypowiedzenia wynosi 3 mie-
siące, to wypowiedzenie złożone 12 maja 2004 r. rozpoczyna bieg od 1 czerwca te-
goż roku, co oznaczałoby objęcie jej czteroletnim okresem ochronnym ze znowelizo-
wanego właśnie z tym dniem przepisu art. 39 k.p. Wypowiedzenie jest bowiem zło-
żone i rozpoczyna swój bieg z chwilą dojścia do wiadomości drugiej strony stosunku
pracy w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać (art. 61 k.c. w związku z art. 300
k.p.). Określone w prawie pracy okresy wypowiedzenia nie mają charakteru sztywne-
go, lecz określają minimalny okres, który musi upłynąć między złożeniem oświadcze-
nia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy a jego rozwiązaniem. Obowiązujący wobec
powódki termin rozwiązania stosunku pracy (31 sierpnia - art. 20 ust. 3 Karty Nau-
czyciela) spowodował przedłużenie okresu wypowiedzenia ponad 3 miesiące.
Mając na względzie powyższe, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
========================================