Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 87/07
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Antoni Górski
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi H. P. i M. P.
o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa Z. M.
przeciwko H.P. i M. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 sierpnia 2007 r.,
zażalenia skarżącego M. P. na postanowienie
Sądu Apelacyjnego [...]
z dnia 9 listopada 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w części odrzucającej
zażalenie M. P. i oddalającej jego wniosek o przywrócenie
terminu, znosi postępowanie związane z wydaniem uchylonego
postanowienia i przekazuje wniosek o przywrócenie terminu
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania,
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2005 r. Sąd Apelacyjny w /.../ odrzucił
skargę H. P. i M. P. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem tego Sądu z dnia 25 lutego 2005 r., wydanym w sprawie z powództwa Z.
M. przeciwko H. P. i M. P. o zapłatę. Postanowieniem z dnia 24 października 2005
r. Sąd Apelacyjny odrzucił zażalenie skarżących na powyższe postanowienie, a z
kolei postanowieniem z dnia 17 marca 2006 r. Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na
postanowienie Sądu Apelacyjnego odrzucające zażalenie.
W dniu 24 maja 2006 r. skarżący złożyli wniosek o przywrócenie terminu do
wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 30 czerwca
2005 r. o odrzuceniu skargi o wznowienie Twierdzili, że z powodu braku
konkretnego działania pełnomocnika zostali pozbawieni możności obrony swych
praw, o czym powzięli wiadomość dopiero po zapoznaniu się z postanowieniem
Sądu Najwyższego, doręczonym im w dniu 17 maja 2006 r. Do wniosku
o przywrócenie terminu każdy ze skarżących dołączył odrębne zażalenie na
postanowienie odrzucające skargę o wznowienie postępowania.
Postanowieniem z dnia 9 listopada 2006 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
o przywrócenie terminu i odrzucił wniesione zażalenia, stwierdzając, że skarżący
nie wykazali, by nie złożyli zażalenia w przepisanym terminie bez swojej winy,
uchybienie pełnomocnika w tym względzie traktowane jest bowiem tak samo jak
uchybienie strony (art. 168 i art. 373 w związku z art. 397 § 2 k.p.c.).
Postanowienie to zaskarżył zażaleniem pozwany M. P., który – powołując się
na naruszenie przez Sąd Apelacyjny przepisów o składzie sądu, prowadzące do
nieważności postępowania, oraz przepisu art. 168 § 1 k.p.c. – wniósł o jego
uchylenie, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i
przywrócenie mu terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie o odrzuceniu
skargi o wznowienie postępowania. Podniósł, że w wydaniu zaskarżonego
postanowienia brała udział sędzia M. R., która wcześniej zasiadała w składzie Sądu
Okręgowego w /.../, uczestniczyła w wydaniu przez ten Sąd wyroku z dnia 28
grudnia 2001 r. i z tej przyczyny nie mogła orzekać co do skargi o wznowienie
3
postępowania. Zarzucił też, że Sąd Apelacyjny, oddalając jego wniosek o
przywrócenie terminu, naruszył art. 168 § 1 k.p.c., gdyż dopiero po wydaniu przez
Sąd Najwyższy postanowienia z dnia 17 marca 2006 r. powstała podstawa do
złożenia wniosku o przywrócenie terminu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie zażalenie przysługuje tylko na postanowienie
odrzucające zażalenie, jednak na wniosek żalącego rozpoznaniu podlega także
postanowienie oddalające jego wniosek o przywrócenie terminu do złożenia
zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania (art.
3941
§ 2 oraz art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Zdaniem żalącego zaskarżone postanowienie zapadło w postępowaniu
dotkniętym nieważnością z tej przyczyny, że w jego wydaniu brał udział sędzia
wyłączony z mocy ustawy. Odnosząc się do tego zarzutu trzeba stwierdzić, że
istotnie, sędzia M. R., która brała udział w wydaniu zaskarżonego postanowienia,
zasiadała w składzie Sądu Okręgowego w dniu 28 grudnia 2001 r. i uczestniczyła w
wydaniu wyroku w sprawie z powództwa Z. M. przeciwko H. P. i M. P. o zapłatę,
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w /.../ z dnia 25 lutego
2005 r.
Zgodnie z art. 48 § 3 k.p.c., sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia
objętego skargą o wznowienie, nie może orzekać co do tej skargi. Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 536/06 (niepubl.), wyjaśnił już,
że przewidziane w powołanym przepisie wyłączenie sędziego obejmuje wszystkie
czynności wchodzące w zakres badania dopuszczalności wznowienia oraz
rozpoznania skargi. Z kolei w postanowieniu z dnia 22 lutego 2007 r., IV CSK 9/07
(niepubl.), stanął na stanowisku, że jeżeli postępowanie w sprawie, której dotyczy
skarga o wznowienie postępowania, obejmowało więcej niż jedną instancję, to
wyłączenie na podstawie art. 48 § 3 k.p.c. dotyczy wszystkich sędziów
orzekających w każdej z tych instancji. Skład orzekający Sądu Najwyższego
podziela to stanowisko, jako zgodne ze standardami konstytucyjnymi wskazanymi
w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2004 r., SK 19/02 (OTK-A
2004, nr 7, poz. 67). Trzeba zatem zgodzić się z zarzutem żalącego, że w wydaniu
4
zaskarżonego postanowienia brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy.
Oznacza to, że postanowienie to zapadło w postępowaniu dotkniętym nieważnością
(art. 379 pkt 4 w związku z art. 48 § 3 k.p.c.).
W tej sytuacji konieczne stało się uchylenie zaskarżonego postanowienia
w części odrzucającej zażalenie i zniesienie postępowania związanego z jego
wydaniem. Dlatego też Sąd Najwyższy w odnośnym zakresie uchylił zaskarżone
postanowienie i zniósł postępowanie dotknięte nieważnością. Rozpoznanie na
podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. niezaskarżalnego
postanowienia oddalającego wniosek o przywrócenie terminu – wobec
uwzględnienia zażalenia – pozwala na uchylenie tego postanowienia. (zob.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2006 r., I UZ 40/05, OSNP
2007, nr 3-4, poz. 57). Z tego względu Sąd Najwyższy uchylił również dotknięte
nieważnością postanowienie oddalające wniosek żalącego o przywrócenie terminu
i przekazał ten wniosek Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
zdanie pierwsze w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. art. 386 § 2 i art. 108 § 2
w związku z art. 391 § 1, art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił, jak w sentencji.
kg