Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania T. B. (T. B. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wS.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji ubezpieczonego T. B.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 26 kwietnia 2012 r. sygn. akt XI U 2650/11

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje ubezpieczonemu T. B. prawo do emerytury poczynając od dnia 26 maja 2012 r.

/-/ SSA E. Piotrowska/-/ SSA J. Ansion/-/ SSA M. Małek - Bujak

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 1255/12

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 2 czerwca 2011r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., kierując się przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. Nr 39 z 2004r., poz. 353 z późn. zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. Nr 8.
poz. 43), odmówił ubezpieczonemu T. B. prawa do emerytury.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, iż ubezpieczony udowodnił na dzień
1 stycznia 1999r. 31 lat, 4 miesiące, 25 dni okresów składkowych i 10 miesięcy
i 19 dni okresów nieskładkowych. Wykazał łączny staż pracy w wielkości 32 lat,
3 miesięcy i 23 dni. Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie został udokumentowany okres zatrudnienia w wymiarze 15 lat.

Ubezpieczony T. B. w zakreślonym prawem terminie wniósł odwołanie od wskazanej wyżej decyzji. Wnosił o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury.

Uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że pracodawca wystawił po rozwiązaniu stosunku pracy tylko świadectwo pracy. Nie zostało sporządzone
i doręczone świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Aktualnie zakład pracy nie istnieje i nie jest możliwe uzupełnienie tego braku. W okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ten fakt potwierdzą zeznania świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, bowiem nie wnosi ono do sprawy żadnych okoliczności faktycznych i prawnych, mających wpływ na jej zmianę.

Uzasadniając swoje stanowisko, organ rentowy podtrzymał argumenty przedstawione w zaskarżonej decyzji, wskazujące na nie udokumentowanie 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Dodatkowo podkreślono konieczność spełnienia łącznie wszystkich przesłanek wynikających z treści przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012r., sygn. akt XI U 2650/11 Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 2 czerwca 2011r.

Sąd Okręgowy ustalił, iż T. B.urodził się w dniu (...). Wiek 60 lat ukończył w dniu (...). Wniosek o przyznanie prawa do emerytury złożył w organie rentowym w dniu 10 lutego 2011r.

Odwołujący w okresie od dnia 4 sierpnia 1966r. do dnia 31 maja 1998r. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A.w K.na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Stosunek pracy został rozwiązany w związku z treścią przepisu art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989r. - zwolnienie grupowe, upadłość zakładu. Z akt osobowych wynika, że okresie zatrudnienia wykonywał obowiązki: od dnia 4 sierpnia 1966r. tynkarza, technika budowy od 1969r., zastępcy kierownika oddziału do spraw produkcji od dnia
16 stycznia 1984r., kierownika tego oddziału, zastępcy dyrektora do spraw produkcji od dnia 1 lutego 1992r. do daty rozwiązania stosunku pracy. W okresie od dnia
17 lutego 1982r. do dnia 30 czerwca 1983r. zatrudniony był na budowie eksportowej w L.Na podstawie umowy o pracę na czas określony od dnia 5 października 1995r. do dnia 30 kwietnia 1996r. pracował w charakterze kierownika kontraktu w R..
Na podstawie umowy o pracę na czas określony w okresie od dnia 10 października do dnia 31 grudnia 1990r. wykonywał pracę koordynatora robót, pełniącego obowiązki kierownika budowy w A..

Sąd Okręgowy ustalił, że świadek J. W.w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A.w K.był zatrudniony
w okresie od 1974r. do 1998r. Zajmował kolejno stanowiska malarza konstrukcji stalowych, technika budowy, majstra budowy, kierownika budowy. Z tego okresu zatrudnienia zna ubezpieczonego. Podjął pracę w brygadzie, której był on kierownikiem. Brygada ta zajmowała się pracami antykorozyjnymi na wysokościach. Praca ta polegała na piaskowaniu konstrukcji, wykonywana była w maskach. Piasek, za pomocą którego oczyszczano konstrukcję, podawany był pod wysokim ciśnieniem wytwarzanym przez specjalne sprężarki. Po zakończeniu piaskowania konstrukcje były malowane. Prace te wykonywane były na wysokościach, albo na rusztowaniach stałych lub podwieszanych. Tego rodzaju pracę wykonywano na konstrukcjach hal, konstrukcjach pieców do wytapiania surówki. (...) powstał w celu wykonywania pewnych konkretnych prac antykorozyjnych, konstrukcyjnych i ich montażu, montowano konstrukcje wsporcze pod oblachowania ścian i dachów. Pracowali przy budowie Huty (...)oraz Zakładów (...)w D.. Prace były wykonywane w niebezpiecznych warunkach na wysokości 80 metrów i więcej. Ubezpieczony nadzorował wykonywanie tych prac. Nadzór ten miał charakter bezpośredni ze względu na warunki i charakter pracy. Przebywał na rusztowaniach, uczestniczył w budowie
i rozbiórce. Tego rodzaju pracę wykonywał codziennie w pełnym wymiarze czasu pracy, a nawet i w nadgodzinach.

Natomiast świadek B. W. pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K. od dnia 1 maja 1974r. do dnia 8 grudnia 1989r. Początkowo pracował w charakterze technika budowlanego, następnie majstra budowy, kierownika budowy. Ubezpieczonego znał jeszcze przed podjęciem pracy w (...). Pracowali razem w Hucie im. (...). Oddział, w którym byli zatrudnieni wykonywał prace antykorozyjne na wysokości, zajmował się również budową konstrukcji stalowych. Prace, o których zeznał były wykonywane na wysokościach i jako prace antykorozyjne polegały na piaskowaniu konstrukcji. Oczyszczano konstrukcje przy użyciu piasku suszonego, podawanego pod wysokim ciśnieniem za pośrednictwem węża gumowego. Po piaskowaniu konstrukcja była dwukrotnie miniowana za pomocą pędzla,
a następnie nakładało się 3 lub 4 warstwy farby nawierzchniowej pędzlem
lub natryskowo. Prace wykonywane były z rusztowań stałych i wiszących. Prace antykorozyjne wykonywane były na konstrukcjach typu piece hutnicze, walcownie, stalownie. Prace wykonywane były również w halach produkcyjnych przy odbywającej się produkcji. Ubezpieczony sprawdzał jakość wykonywanych prac,
a konkretnie czy prawidłowo została oczyszczona konstrukcja, mierzył za pomocą mikrometru grubość nałożonych warstw. Większość czasu pracy spędzał na konstrukcjach. Montaż konstrukcji stalowych polegał na montażu płatwi czyli elementów, do których mocowane były blachy stalowe trapezowe. Budowali hale produkcyjne o wysokości do 50 metrów. Pracowali przy budowie walcowni dużej na terenie Huty (...), walcowni średniej również na tym obiekcie, wydziałów wielkich pieców, stalowni. W trakcie stawiania konstrukcji stalowych ubezpieczony uczestniczył w tych pracach, sprawdzając jakość wykonanych prac, mierzył
obróbki blacharskie. Większość dnia pracy spędzał na rusztowaniach. Stosowane były rusztowania stałe jak i wiszące. Tego rodzaju prace wykonywał stale w pełnym wymiarze czasu pracy jak i w nadgodzinach.

Sąd Okręgowy na podstawie postępowania dowodowego ustalił, że T. B.w latach 1966-1969 wykonywał obowiązki murarza-tynkarza. Ta praca wykonywana była na obiektach Huty im. (...). W latach 1969-1972 pracował na stanowisku technika budowy. Wykonywał obmiary i przedmiary robót, kontrolował pracę brygad podległych kierownikowi. Nadzorował on prace brygad zajmujących się czynnościami antykorozyjnymi i konstrukcyjnymi. Te prace wykonywane były na wysokościach przy pomocy rusztowań stałych i wiszących. Sprawdzał, czy pracownicy znajdują się na stanowiskach pracy, czy są prawidłowo zabezpieczeni przy jej wykonywaniu. Czynności te wykonywał na rusztowaniach. Pracę tę wykonywał stale i codziennie. Obmiary również wykonywane były na rusztowaniach. W latach 1972-1974 zajmował stanowisko majstra budowy. W ramach zakresu czynności nadzorował 3-4 brygady 10 osobowe zajmujące się tymi samymi pracami, jakie określono wyżej. Sprawdzał przestrzeganie zasad bhp, dyscypliny pracy, kontrolował sposób wykonywania pracy i jej jakość. Te czynności wykonywał na stanowiskach pracy brygad. W latach 1975-1984 pełnił obowiązki kierownika budowy.
W (...)kierownik budowy nadzorował prace około 100 ludzi. Odpowiadał za organizację pracy, warunki bhp, jakość i terminowość robót. Kierował budowami, których przedmiotem było stawianie konstrukcji stalowych na Hucie (...)a wcześniej na Hucie (...). Przedmiotem działalności były prace
i czynności antykorozyjne. Przebywał na budowach w wymiarze, co najmniej 80 % czasu pracy. Do jego obowiązków należało między innymi sprawdzanie prawidłowości zamontowania rusztowań, a tej pracy nie da się wykonać nie wchodząc na rusztowanie. Jako zastępca dyrektora oddziału do spraw produkcji wykonywał takie same czynności jak kierownik budowy. Nastąpiła zmiana nazwy stanowiska
i uposażenia ale obowiązki pozostały te same. W tym okresie zmniejszyła się ilość prac wykonywanych przy budowie Huty (...)i pracodawca zmniejszył ilość pracowników, co spowodowało zmniejszenie ilości kadry kierowniczej. Jako zastępca dyrektora oddziału prowadził budowy, nadzorował pracę majstrów i podległych im pracowników. Pracę wykonywał na budowie a nie w biurze. Rozkład czasu pracy na budowie to też 80 % dniówki. Prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze.
W okresie stanu wojennego przez okres 20 miesięcy pracował na budowie eksportowej w L. zatrudniony był w charakterze kierownika budowy cementowni. W 1990r. przez okres 2 miesięcy pracował na budowie eksportowej w M., a w 1995r. przez okres miesiąca w R.. Od 1998r. ma ustalone prawo do renty
z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dacie złożenia wniosku nie pracował
w sensie fizycznym, lecz pozostawał w stosunku pracy z Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) M. A.z siedzibą w T..

Z poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń wynika, iż decyzją z dnia
10 sierpnia 1998r. przyznano T. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Okres pobierania świadczenia był przedłużany na kolejne okresy. Decyzją z dnia 29 września 2011r. świadczenie przyznane zostało od dnia
1 sierpnia 2011r. do dnia 6 września 2014r.

T. B. w dniu 17 listopada 2000r. podjął zatrudnienie
w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) M. A.
w T. w różnych okresach czasu na podstawie umów o pracę na czas określony. Ostatnio od dnia 1 stycznia 2010r. zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze czasu ¹/2 etatu.

Sąd Okręgowy, powołując się na przepis art. 184 i art. 32 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. 2004r. nr 39 poz. 353) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. nr 8. poz. 43) uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonując oceny zatrudnienia ubezpieczonego, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza zeznań świadków, Sąd Okręgowy uznał, iż ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w charakterze technika budowy wykonywał prace wymienione w zarządzeniu z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra Budownictwa
i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. MB i PMB 1983r. nr 3 poz. 6). Wskazany wyżej rodzaj wykonywanych czynności został wymieniony w załączniku nr 1 do wskazanego zarządzenia w wykazie A dziale V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz. 5 pkt 1 - monter urządzeń i konstrukcji stalowych na wysokości. Natomiast zatrudnienie na stanowiskach: zastępcy kierownika oddziału do spraw produkcji, kierownika tego oddziału, zastępcy dyrektora do spraw produkcji było również wykonywane w warunkach szczególnych jako praca wymieniona
w dziale XIV poz. 24 kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji
i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W ocenie Sądu I instancji, powyższa okoliczność nie ma jednak znaczenia dla oceny zasadności odwołania. Opisane wyżej przesłanki nabycia prawa do emerytury muszą bowiem wystąpić łącznie. Sąd Okręgowy w toku postępowania dowodowego, dokonując oceny uprawnienia odwołującego do prawa do emerytury stwierdził, że T. B. ukończył wiek 60 lat, wykazał okres składkowy i nieskładkowy
w wymiarze ponad 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.
Nie została spełniona przesłanka rozwiązania stosunku pracy. W ocenie tego Sądu,
nie ma znaczenia fakt, że w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony, zatrudnienie odbywa się w niepełnym wymiarze czasu. Ustawodawca nakazał rozwiązanie stosunku, bez określenia, że warunek ten dotyczy tylko osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracownik zatrudniony na ¹/2 etatu jest również zobowiązany do zakończenia stosunku pracy. Fakt uprawnienia do świadczenia z ubezpieczenia nie zwalnia od realizacji tego zobowiązania.

Mając na uwadze wskazane okoliczności, Sąd Okręgowy, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony podniósł, iż z dniem 25 maja 2012r. rozwiązał umowę o pracę w wymiarze ½ etatu w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) M. A. w T..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego jest uzasadniona.

Przede wszystkim należy jednak stwierdzić, że rozpoznając niniejszą sprawę, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach według przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8,
poz. 43 z późn. zm.).

Spór w niniejszej sprawie dotyczy prawa ubezpieczonego do emerytury,
w oparciu o art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej.

Odnośnie spornego okresu pracy w warunkach szczególnych w (...) S.A. K. - Sąd Apelacyjny stwierdza, że przeprowadzone przez Sąd Okręgowy postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczony jako murarz - tynkarz, technik budowy, majster budowy i kierownik budowy, wykonywał prace w warunkach szczególnych przy budowie konstrukcji stalowych na wysokościach (dział V poz. 5 oraz dział XIV poz. 24 wykazu A). Zeznania świadka są logiczne i przekonywujące,
a zeznania ubezpieczonego potwierdzają te okoliczności. Co więcej - zapis w aktach osobowych w zaświadczeniu lekarskim również potwierdza zdolność do pracy „kierownik budowy na wysokości”.

Warunkiem koniecznym do spełnienia do końca 2012r. było również rozwiązanie przez ubezpieczonego stosunku pracy, o czym stanowił art. 184 ust. 2 cytowanej w/w ustawy w brzmieniu sprzed nowelizacji. Na etapie wydawania decyzji przez organ rentowy oraz na dzień wyrokowania przez Sąd I instancji ubezpieczony nie spełnił tego warunku.

Przy czym podkreślić należy, że ubezpieczony w dniu 25 maja 2012r. - a więc po wydaniu zaskarżonego wyroku - rozwiązał jednak stosunek pracy.

Sąd Apelacyjny ma na uwadze, iż stosownie do art. 316 § 1 k.p.c., sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.
Pod pojęciem stan rzeczy należy rozumieć zarówno stan faktyczny jak i prawny.

Przewidziana w art. 316 § 1 k.p.c. zasada aktualności orzeczenia ma pełne zastosowanie także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i to również na etapie postępowania apelacyjnego (art. 391 § 1 k.p.c.), gdyż instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym.

Tym samym, Sąd II instancji jest zobowiązany do uwzględnienia nowego stanu faktycznego z daty wyrokowania.

Sąd Apelacyjny podziela przy tym pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., II UK 235/11, LEX nr 1216853,
iż odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy (…). Jeśli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji - w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem - nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie.

W niniejszej sprawie ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 25 maja 2012r. i tym samym spełnił warunek określony w art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, jako że Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, co do spełnienia pozostałych warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych, o których mowa w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (…) Dz. U.
nr 8 poz. 43 z 1983r. ze zm. oraz w Wykazie A dział XIV poz. 24 - jako załącznika do rozporządzenia - Sąd Apelacyjny uznał, że ubezpieczony spełnia łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury, wynikające z treści art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

/-/ SSA E. Piotrowska/-/ SSA J. Ansion/-/ SSA M. Małek - Bujak

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JR