III CZP 145/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CKN 322/00 II CRN 99/92 III CRN 43/70 III CZP 129/91 III CZP 62/98 III CZP 91/96
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 145/07
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
Protokolant Iwona Budzik
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "P." w K.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lutego 2008 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 20 września 2007 r.,
„Czy przez wydanie w rozumieniu art. 226 § 1 zdanie drugie k.c.
można uznać utratę posiadania poprzez samowolne pozbawienie
dotychczasowego posiadacza lokalu przez osobę, której według
twierdzeń właściciela przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do
tego lokalu ?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozpoznania zagadnienie prawne
wyłoniło się w sprawie z powództwa D. K. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „P.”
w K. o zasądzenie m.in. 110 000 zł z tytułu nakładów poniesionych przez powoda
na adaptację strychu na lokal mieszkalny. Z okoliczności sprawy wynika, że powód
w 1996 r. kupił od pozwanej strych, znajdujący się w budynku stanowiącym jej
własność, w celu zaadoptowania go na lokal mieszkalny. W tym samym roku
powód otrzymał także przydział wymienionego strychu jako lokalu mieszkalnego.
Pozwana stwierdziła jednak nieważność tego przydziału w 1998 r. Okazało się
bowiem, że R. R., który uzyskał od pozwanej przydział strychu przed jego
sprzedażą powodowi, zachował nabyte prawo. Po dokonaniu nakładów na
adaptację strychu na mieszkanie, powód utracił posiadanie lokalu. R. R.
samowolnie zajął wymieniony lokal i sprzedał go. Powództwo D. K. o ustalenie, że
przysługuje mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zostało prawomocnie
oddalone. Sąd stwierdził również, że nieważna jest umowa sprzedaży strychu.
Sąd Apelacyjny, rozpoznając apelację powoda od częściowo
uwzględniającego dochodzone żądanie wyroku Sądu Okręgowego w K.,
przedstawił – na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. – przytoczone na wstępie
zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawodawca, przyznając sądowi drugiej instancji uprawnienie do
przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego na podstawie art. 390
§ 1 k.p.c., uzależnił skuteczność skorzystania z niego od wystąpienia w sprawie
poważnych wątpliwości prawnych oraz niezbędności oczekiwanej odpowiedzi dla
rozstrzygnięcia sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 17 grudnia
1991 r., III CZP 129/91, Przegląd Sądowy 1994, z. 3, s. 76 oraz z dnia 27 sierpnia
1996 r., III CZP 91/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 9).
Należy też przypomnieć, że instytucja pytań prawnych – co podkreślił Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 30 marca 1999 r., III CZP 62/98 (OSNC 1999, nr 10,
poz. 166) – prowadząca do związania sądów niższej instancji w danej sprawie
3
poglądem Sądu Najwyższego, zawartym w podjętej uchwale, jest wyjątkiem od
konstytucyjnej zasady podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust.
1 Konstytucji RP). Ze względów na tę wyjątkowość, powinna być zatem stosowana
w sposób jak najbardziej ścisły, bez żadnych koncesji na rzecz argumentów
o nastawieniu celowościowym i utylitarnym.
Przedstawione zagadnienie prawne nie spełnia wymagania niezbędności
oczekiwanej odpowiedzi dla rozstrzygnięcia sprawy. Powodowi nie przysługuje
w stosunku do pozwanej roszczenie oparte na art. 226 § 1 zdanie drugi k.c.
Przesłanką tego roszczenia jest bowiem zwrot rzeczy (por. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1971 r., III CRN 43/70, OSNC 1972, nr 1, poz. 9).
Tymczasem pozwana spółdzielnia, co zostało podkreślone w uzasadnieniu
postanowienia, w ogóle nie wystąpiła przeciwko powodowi z żądaniem wydania
lokalu mieszkalnego. Ponadto obecnie nie może ona już skutecznie wystąpić
przeciwko niemu z takim żądaniem ze względu na utratę przezeń posiadania
lokalu. Zgodnie z art. 222 § 1 k.c. powództwo windykacyjne przysługuje bowiem
przeciwko osobie, która faktycznie włada rzeczą (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 23 września 1992 r., II CRN 99/92 niepubl.).
Legitymowanym biernie w sprawie o zwrot nakładów może być natomiast
osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W myśl art.
251 k.c. do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się bowiem
odpowiednio przepisy o ochronie własności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
6 września 2000 r., II CKN 322/00, niepubl.). Zawarte w przytoczonym przepisie
szerokie odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o ochronie własności
dotyczy nie tylko roszczenia windykacyjnego (art. 222 § 1 k.c.) i negatoryjnego
(art. 222 § 2 k.c.), ale także przepisów regulujących rozliczenia między
właścicielem a posiadaczem rzeczy (art. 224-226 k.c.). Rzecz jednak w tym, że ani
Rafał R., ani jego następca prawny nie są stroną w sprawie. W konsekwencji
rozstrzygnięcie przedstawionego zagadnienia prawnego nie jest niezbędne dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia.
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lutego 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
Protokolant Iwona Budzik
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "P." w K.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lutego 2008 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Apelacyjny
postanowieniem z dnia 20 września 2007 r.,
„Czy przez wydanie w rozumieniu art. 226 § 1 zdanie drugie k.c.
można uznać utratę posiadania poprzez samowolne pozbawienie
dotychczasowego posiadacza lokalu przez osobę, której według
twierdzeń właściciela przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do
tego lokalu ?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozpoznania zagadnienie prawne
wyłoniło się w sprawie z powództwa D. K. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „P.”
w K. o zasądzenie m.in. 110 000 zł z tytułu nakładów poniesionych przez powoda
na adaptację strychu na lokal mieszkalny. Z okoliczności sprawy wynika, że powód
w 1996 r. kupił od pozwanej strych, znajdujący się w budynku stanowiącym jej
własność, w celu zaadoptowania go na lokal mieszkalny. W tym samym roku
powód otrzymał także przydział wymienionego strychu jako lokalu mieszkalnego.
Pozwana stwierdziła jednak nieważność tego przydziału w 1998 r. Okazało się
bowiem, że R. R., który uzyskał od pozwanej przydział strychu przed jego
sprzedażą powodowi, zachował nabyte prawo. Po dokonaniu nakładów na
adaptację strychu na mieszkanie, powód utracił posiadanie lokalu. R. R.
samowolnie zajął wymieniony lokal i sprzedał go. Powództwo D. K. o ustalenie, że
przysługuje mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zostało prawomocnie
oddalone. Sąd stwierdził również, że nieważna jest umowa sprzedaży strychu.
Sąd Apelacyjny, rozpoznając apelację powoda od częściowo
uwzględniającego dochodzone żądanie wyroku Sądu Okręgowego w K.,
przedstawił – na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. – przytoczone na wstępie
zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawodawca, przyznając sądowi drugiej instancji uprawnienie do
przedstawienia Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego na podstawie art. 390
§ 1 k.p.c., uzależnił skuteczność skorzystania z niego od wystąpienia w sprawie
poważnych wątpliwości prawnych oraz niezbędności oczekiwanej odpowiedzi dla
rozstrzygnięcia sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 17 grudnia
1991 r., III CZP 129/91, Przegląd Sądowy 1994, z. 3, s. 76 oraz z dnia 27 sierpnia
1996 r., III CZP 91/96, OSNC 1997, nr 1, poz. 9).
Należy też przypomnieć, że instytucja pytań prawnych – co podkreślił Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 30 marca 1999 r., III CZP 62/98 (OSNC 1999, nr 10,
poz. 166) – prowadząca do związania sądów niższej instancji w danej sprawie
3
poglądem Sądu Najwyższego, zawartym w podjętej uchwale, jest wyjątkiem od
konstytucyjnej zasady podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust.
1 Konstytucji RP). Ze względów na tę wyjątkowość, powinna być zatem stosowana
w sposób jak najbardziej ścisły, bez żadnych koncesji na rzecz argumentów
o nastawieniu celowościowym i utylitarnym.
Przedstawione zagadnienie prawne nie spełnia wymagania niezbędności
oczekiwanej odpowiedzi dla rozstrzygnięcia sprawy. Powodowi nie przysługuje
w stosunku do pozwanej roszczenie oparte na art. 226 § 1 zdanie drugi k.c.
Przesłanką tego roszczenia jest bowiem zwrot rzeczy (por. orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1971 r., III CRN 43/70, OSNC 1972, nr 1, poz. 9).
Tymczasem pozwana spółdzielnia, co zostało podkreślone w uzasadnieniu
postanowienia, w ogóle nie wystąpiła przeciwko powodowi z żądaniem wydania
lokalu mieszkalnego. Ponadto obecnie nie może ona już skutecznie wystąpić
przeciwko niemu z takim żądaniem ze względu na utratę przezeń posiadania
lokalu. Zgodnie z art. 222 § 1 k.c. powództwo windykacyjne przysługuje bowiem
przeciwko osobie, która faktycznie włada rzeczą (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 23 września 1992 r., II CRN 99/92 niepubl.).
Legitymowanym biernie w sprawie o zwrot nakładów może być natomiast
osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W myśl art.
251 k.c. do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się bowiem
odpowiednio przepisy o ochronie własności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
6 września 2000 r., II CKN 322/00, niepubl.). Zawarte w przytoczonym przepisie
szerokie odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o ochronie własności
dotyczy nie tylko roszczenia windykacyjnego (art. 222 § 1 k.c.) i negatoryjnego
(art. 222 § 2 k.c.), ale także przepisów regulujących rozliczenia między
właścicielem a posiadaczem rzeczy (art. 224-226 k.c.). Rzecz jednak w tym, że ani
Rafał R., ani jego następca prawny nie są stroną w sprawie. W konsekwencji
rozstrzygnięcie przedstawionego zagadnienia prawnego nie jest niezbędne dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia.