Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 marca 2008 r.
I PK 226/07
Kasacyjny zarzut naruszenia art. 65 k.c. nie może stanowić podstawy
kwestionowania przyjętej przez sąd wykładni porozumienia zbiorowego, które
jest źródłem prawa pracy (art. 59 ust. 2 Konstytucji RP i art. 9 k.p.).
Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Katarzyna Gonera, Zbigniew Hajn.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 marca
2008 r. sprawy z powództwa Tomasza O. przeciwko Gminie Miejskiej w Z. i Samo-
dzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej Szpitalowi Rejonowemu w Z. o
zapłatę wynagrodzenia, na skutek skarg kasacyjnych obu stron pozwanych od wyro-
ku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach z dnia 8
lutego 2007 r. [...]
o d d a l i ł obie skargi kasacyjne.
U z a s a d n i e n i e
Pozwana Gmina Miejska w Z. i pozwany Samodzielny Publiczny Zakład
Opieki Zdrowotnej Szpital Rejonowy w Z. wnieśli skargi kasacyjne od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach z dnia 8 lutego
2007 r. [...], który oddalił ich apelacje od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Zabrzu z dnia 12 czerwca 2006 r. [...]. Oddalając apelacje obu stron pozwanych Sąd
drugiej instancji przyjął jako własne ustalenia poczynione przez Sąd Pracy, stwier-
dzając, że wyrok tego Sądu należy uznać za słuszny i zgodny z prawem.
Powód Tomasz O. domagał się od Samodzielnego Publicznego Zakładu
Opieki Zdrowotnej Zespolonego Szpitala Rejonowego w Z. zapłaty kwoty 20% wyna-
grodzenia za każdy miesiąc poczynając od lipca 2000 r. do stycznia 2005 r. W uza-
sadnieniu podniósł, że pozwany zawarł z pracownikami w dniu 15 grudnia 2000 r.
porozumienie, na podstawie którego zobowiązał się między innymi do podwyższenia
2
wynagrodzenia wszystkim pracownikom o 20% od dnia 1 lipca 2001 r. Po ostatecz-
nym sprecyzowaniu pozwu powód domagał się od pozwanego kwot za okres od 1
stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2004 r. w wysokościach wskazanych w piśmie z dnia
21 czerwca 2005 r., a w pozostałej części cofnął powództwo.
Powód zatrudniony był w Samodzielnym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Szpitalu
Miejskim [...] w Z. (Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej) początkowo w okresie
od 1 października 1999 r. do 31 marca 2001 r. w charakterze lekarza stażysty, a na-
stępnie na stanowisku lekarza na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Wynagrodzenie powoda zaszeregowanego do kategorii 16 obejmowało stawkę za-
sadniczą w wysokości 920 zł. W dniu 15 grudnia 2000 r. pomiędzy dyrekcją SP ZOZ
Szpitala Miejskiego [...] w Z. a działającymi w nim związkami zawodowymi doszło do
zawarcia porozumienia kończącego akcję strajkową. Porozumienie to przewidywało
między innymi podwyżkę wynagrodzenia zasadniczego lekarzy o 20%. Porozumienie
nie zostało w całości wprowadzone w życie. Dwudziestoprocentowa podwyżka dla
lekarzy, która miała być wprowadzona w życie w dniu 1 lipca 2001 r. nie została zre-
alizowana. Zawarte porozumienie miało odnieść skutek również w stosunku do pra-
cowników nowo zatrudnianych w szpitalu. Stawki wynagrodzenia nowych pracowni-
ków były ustalane w oparciu o wynagrodzenia pracowników już pracujących. Ponie-
waż dwudziestoprocentowa podwyżka płacy zasadniczej nie weszła w życie, nie
uwzględniono jej także w przypadkach zatrudnienia nowych pracowników. W tak
ustalonym stanie faktycznym Sąd Pracy uznał, że powództwo było zasadne i zasłu-
giwało na uwzględnienie. Zdaniem tego Sądu szczegółowa analiza treści porozumie-
nia z 15 grudnia 2000 r. oraz zeznań świadków przesłuchanych w toku postępowania
(w osobach uczestników negocjacji) wskazuje, że porozumienie dotyczyć miało pra-
cowników w ogólności, bez względu na datę zawarcia umowy o pracę. Oczywiste
jest, że jeżeli z pracownikiem zawarto umowę o pracę w dacie, w której podwyżka
miała wejść w życie, to pracownik ten powinien być objęty porozumieniem. Przeciw-
ne założenie prowadziłoby do dysproporcji wysokości wynagrodzeń pracowników
zatrudnionych na tożsamych stanowiskach i o tożsamych kwalifikacjach. Bezsporny
był fakt, że pozwany dobrowolnie podwyżki 20% objętej porozumieniem nie wprowa-
dził. Według Sądu Pracy żadne postanowienie porozumienia nie wskazuje by prze-
widziane w nim podwyżki dotyczyć miały wyłącznie pracowników zatrudnionych w
szpitalu w dacie jego zawarcia. Odmienna interpretacja jest niczym nieuzasadniona i
prowadziłaby do pokrzywdzenia nowych pracowników zatrudnionych w szpitalu po
3
dacie zawarcia porozumienia. Nie ma przy tym znaczenia jaki status posiadał powód
w dacie zawarcia porozumienia, w jakim charakterze był zatrudniony i na jakiej pod-
stawie. Z punktu widzenia roszczeń powoda istotny jest fakt, że powód był pracowni-
kiem SP ZOZ Szpitala Miejskiego [...] w Z. w dacie, w której 20% podwyżka miała
być wprowadzona w życie i że pracodawca nie wywiązał się z realizacji tej podwyżki.
Możliwość zawarcia porozumienia przewidziana została w ustawie. Taką podstawę
stanowi art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie
kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 1, poz. 2 ze zm.), który przyznaje stronom uprawnionym
do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy prawo do ustalenia w drodze
porozumienia przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku.
Wzorując się na postanowieniach tej ustawy, co jest bezsporne w niniejszej sprawie,
związki zawodowe reprezentujące pracowników pozwanego zawarły z pracodawcą w
dniu 15 grudnia 2000 r. porozumienie. Porozumienie, które zawarto 15 grudnia 2000
r., jest porozumieniem zbiorowym, gdyż reguluje prawa i obowiązki pracodawcy i
pracowników w sposób generalny i abstrakcyjny, zawiera postanowienia o charakte-
rze norm ogólnych, rodzajowo określające adresatów tych postanowień (por.
uchwałę składu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2001 r., III P 25/00,
OSNAPiUS 2002 nr 6, poz. 134). Mając powyższe na uwadze Sąd Pracy zasądził
solidarnie od pozwanych (Gminy Miejskiej w Z. i Samodzielnego Publicznego Zakła-
du Opieki Zdrowotnej Szpitala Rejonowego w Z.) żądane kwoty.
Według Sądu drugiej instancji prawidłowość wyroku Sądu Pracy „potwierdza
argumentacja zawarta w uzasadnieniu wyroku w zakresie uznania porozumienia z 15
grudnia 2000 r. za źródło prawa jak i odniesienia jego postanowień do powoda. Ze-
brany materiał został prawidłowo oceniony zgodnie z zasadami art. 233 § 1 kpc”.
Prawidłowy jest pogląd, że porozumienie zawarte między pracodawcą a
związkami zawodowymi jako reprezentacją pracowników, ma charakter źródła prawa
pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. i „obłożone zostało sankcją o charakterze ogólnym,
jak też stanowić może źródło indywidualnych roszczeń pracowniczych”. Porozumie-
nie to należy uznać „za szczególnego rodzaju umowę nienazwaną. Porozumienie to
stanowi z mocy art. 300 kp umowę na rzecz osoby trzeciej (art. 393 kc), gdzie pra-
cownicy nie będący stroną porozumienia mogą żądać spełnienia świadczenia przy-
rzeczonego bezpośrednio od pracodawcy jako podmiotu, który przyjął na siebie w
umowie z partnerem socjalnym (zakładową organizacją związkową) obowiązek ta-
4
kiego świadczenia”. Porozumienie z 15 grudnia 2000 r. nie określało zamkniętej listy
osób (pracowników), do których miało zastosowanie. Operuje ono określeniem „pra-
cownicy zakładu”, a więc miało odnieść skutek wobec wszystkich osób, które miały
status pracownika, „a więc byli związani ze Szpitalem Miejskim (czy jego następcą
prawnym) stosunkiem pracy”. Powód od 1 października 1999 r. do 31 marca 2001 r.
był zatrudniony w Szpitalu Rejonowym wykonując w nim pracę lekarza stażysty.
Zgodnie z ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
24 maja 1999 r. lekarz odbywa staż pracy w oparciu o umowę o pracę zawartą na
czas określony. Po wygaśnięciu tej umowy z dniem 2 kwietnia 2001 r. powód został
zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny (od dnia 2 kwietnia 2001
r. do 30 czerwca 2001 r.). Następnie w dniu 1 lipca 2001 r. została zawarta między
stronami umowa o pracę na czas nieokreślony na takich samych warunkach, tj. na
stanowisku młodszego asystenta, za wynagrodzeniem zasadniczym według 16
stawki osobistego zaszeregowania (miesięcznie 920 zł). W tej sytuacji nie można
podzielić stanowiska strony pozwanej, iż powód nie podlegał uregulowaniom poro-
zumienia z 15 grudnia 2000 r., albowiem przez cały sporny okres posiadał status
pracownika strony pozwanej. Zawarcie umowy 1 lipca 2001 r. nie oznaczało zmiany
pierwszego stosunku pracy, a było konsekwencją wcześniej trwających stosunków
pracy.
Według Sądu drugiej instancji trudno zgodzić się ze stroną pozwaną, iż powód
negocjował warunki swojej pracy zawierając umowę z dniem 1 lipca 2001 r. Analiza
bowiem tej umowy jak i poprzedzającej ją umowy na okres próbny, wskazuje, że wa-
runki te nie uległy zmianie również w zakresie wynagrodzenia, albowiem zachowana
została stawka osobistego zaszeregowania i stawka miesięczna wynagrodzenia (920
zł miesięcznie). Powód przez cały okres sporny był pracownikiem. Tego faktu nie
zmienia okoliczność, iż zatrudnienie odbywało się na podstawie umowy o pracę na
czas określony i na okres próbny. Umowa o pracę na czas określony, czy też na
okres próbny nie może być traktowana jako umowa „gorsza”, pozbawiająca pewnych
praw pracownika. Zresztą skoro porozumienie z 15 grudnia 2000 r. nie sprecyzowało
kategorii pracowników, których dotyczyło, to oznacza to, że dotyczy ono wszystkich
pracowników będących pracownikami w dacie przyjęcie przez pracodawcę na siebie
zobowiązań. Należy przyjąć, iż niezależnie od rodzaju umowy o pracę (czy też inne-
go źródła powstania stosunku pracy) przewidziana porozumieniem podwyżka wyna-
grodzenia dotyczyła wszystkich osób, „które w datach wskazanych w porozumieniu
5
posiadały status pracownika”. W przeciwnym razie miałaby miejsce dyskryminacja,
„czyli nierówne traktowanie pracownika z uwagi na rodzaj zawartej umowy czego
zakazuje zarówno Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 32 ust. 2, jak i Kodeks
pracy - art. 112
i następne”. Przyjęcie powyższego stanowiska prowadzi do uznania
za bezprzedmiotowy zarzutu pozwanego dotyczącego możliwości oparcia żądania
powoda o przepis art. 183c
k.p. z powołaniem się na to, że przepis ten wszedł w ży-
cie, jak zresztą cały Rozdział IIa Kodeksu pracy, z dniem 1 stycznia 2002 r. „z mocy
ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie nie-
których innych ustaw (Dz.U. z 9 listopada 2001 r.). Nie został również naruszony
przez Sąd Rejonowy przepis art. 78,§ 1 i § 2 kp i 771
, 772
kp”. Sąd drugiej instancji
za bezzasadny uznał także zarzut związany z twierdzeniem, iż bezpodstawnie zasą-
dzono należność od SP ZOZ Szpitala Rejonowego w Z. jako następcy prawnego SP
ZOZ Zespolonego Szpitala Rejonowego w Z. Z zebranego w sprawie materiału do-
wodowego wynika bowiem, że powód z mocy art. 231
kp został przekazany z dniem
1 maja 2000 r. do Szpitala Rejonowego w Z., który z mocy prawa stał się stroną w
dotychczasowym stosunku pracy powoda. „Tak więc z mocy art. 231
kp, który to
przepis jest przepisem szczególnym pozwany SP ZOZ Szpital Rejonowy w ramach
sukcesji generalnej stał się stroną stosunku pracy z powodem i przejął wszelkie zo-
bowiązania dotychczasowego zlikwidowanego szpitala (por. wyrok Sądu Najwyższe-
go z dnia 6 stycznia 1995 r., I PZP 116/94)”. Zastosowanie przepisu art. 231
kp nie
zostało wyłączone przez przepis art. 60 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakła-
dach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), który stanowi, że zobowiąza-
nia i należności samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej stają się po
jego likwidacji zobowiązaniami właściwej jednostki samorządu terytorialnego. „Stąd
niewątpliwie Gmina Z. ponosi odpowiedzialność za zobowiązania zlikwidowanego SP
ZOZ, jednak przepis art. 60 ustawy jako szczególny nie wyłącza i nie podważa pra-
cowniczych gwarancji przewidzianych w art. 231
kp”. Bezwzględnie obowiązujący
charakter prawny reguł zawartych w art. 231
kp pozwala na akceptację stanowiska,
że po likwidacji samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, również właściwy organ
samorządu terytorialnego zostaje obarczony na podstawie art. 60 ust. 6 ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej odpowiedzialnością za zobowiązania i należności wyni-
kające ze stosunku pracy, co stanowi dodatkową gwarancję zaspokojenia wierzytel-
ności pracowniczych niezależnie od odpowiedzialności nowego pracodawcy wynika-
jącej z art. 231
kp (por. uchwała Sądu Najwyższego z 1 lutego 2000 r., III ZP 20/89,
6
OSNAPiUS 2000 nr 13, poz. 501). Z tych względów w ocenie Sądu drugiej instancji
słusznie Sąd Pracy uznał solidarną odpowiedzialność obu pozwanych z mocy art.
369 k.c. Wobec powyższego nie zostały naruszone przepisy art. 180 k.p.c.
W skardze kasacyjnej Gminy Miejskiej Z. wyrokowi Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych postawiony został zarzut naruszenia art. 65 k.c. w związku z art. 300
k.p. oraz w związku z postanowieniem porozumienia z 15 grudnia 200 r. zawartego
pomiędzy Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej Szpitalem Miej-
skim [...] w Z. a związkami zawodowymi działającymi w tym szpitalu. Według tej
skargi naruszenie wskazanych regulacji polegało na objęciu zakresem działania po-
rozumienia z 15 grudnia 2000 r. pracownika, którego stosunek pracy został nawiąza-
ny w dniu 1 lipca 2001 r., tj. w dniu wprowadzenia dwudziestoprocentowej podwyżki
wynagrodzeń zasadniczych. Skarga kasacyjna drugiej z pozwanych stron, tj. Samo-
dzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala Rejonowego w Z., powta-
rza kasacyjny zarzut sformułowany przez Gminę Miejska Z. Ponadto w skardze tej
zarzucono: 1. naruszenie art. 369 k.c., „przez jego niewłaściwe zastosowanie pole-
gające na przyjęciu, że występowanie obok siebie odpowiedzialności zakładu opieki
zdrowotnej jako pracodawcy, który przejął pracownika na mocy przepisów art. 231
Kp
oraz wynikającej z przepisu art. 60 ust. 6 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej od-
powiedzialności gminy za zobowiązania zlikwidowanego zakładu opieki zdrowotnej,
uzasadnia zakwalifikowanie obu tych odpowiedzialności jako odpowiedzialności za
zobowiązanie solidarne w rozumieniu przepisu art. 369 Kc” oraz 2. „naruszenie prze-
pisów postępowania, to jest poprzez niezastosowanie przepisu art. 174 § 1 pkt. 1
Kpc oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 180 § 1 pkt. 2
Kpc, polegające na uznaniu, że pracodawca przejmujący na mocy art. 231
Kp jest w
rozumieniu przepisu art. 180 § 1 pkt. 2 Kpc ogólnym następca prawnym strony, która
utraciła w toku procesu zdolność sądową, co w konsekwencji w ocenie sądu dało
podstawę do prowadzenia procesu w stosunku do Samodzielnego Publicznego Za-
kładu Opieki Zdrowotnej Szpitala Rejonowego w Z. i do zasądzenia od niego jako
nowego pozwanego świadczeń na rzecz powoda”. Naruszenie tych przepisów postę-
powania - według skargi kasacyjnej - miało istotny wpływ na wynik sprawy, „ponie-
waż właściwe ich zastosowanie w tej sprawie skutkowałoby prowadzeniem procesu
wyłącznie w stosunku do Gminy Miejskiej Z. jako nowego pozwanego oraz orzecze-
nia o żądaniach powoda wyłącznie w stosunku do Gminy Miejskiej Z., a nie w sto-
7
sunku do Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala Rejono-
wego w Z.”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skargi kasacyjne nie mają usprawiedliwionych podstaw i z tej racji nie zostały
uwzględnione. Wprawdzie za zasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 369 k.c.,
jednakże o tyle tylko, że w sprawie w rachubę nie wchodzi odpowiedzialność solidar-
na pozwanych, a uzasadnienie ma tzw. odpowiedzialność in solidum, ale to nie
usprawiedliwia wniosku o konieczności uchylenia z tej racji zaskarżonego wyroku.
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p.
oraz w związku z postanowieniem porozumienia zbiorowego z 15 grudnia 2000 r. W
obu skargach kasacyjnych przyjmuje się, że porozumienie z 15 grudnia 2000 r. jest
aktem normatywnym i źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Sąd pierw-
szej instancji dla uzasadnienia normatywnego charakteru tego porozumienia słusznie
wskazał na art. 4 ustawy z 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń. Wprawdzie w przepisie tym mowa jest o przyroście prze-
ciętnych wynagrodzeń ale nie oznacza to, iż na jego podstawie nie może zostać za-
warte porozumienie, które w swej treści tak ukształtuje wzrost wynagrodzeń, iż wyni-
kać będą z niego konkretne roszczenia pracownicze. Tak rozumiany normatywny
charakter porozumienia z 15 grudnia 2000 r. nie jest zresztą w skargach kasacyjnych
kwestionowany. Kwestionuje się w nich jedynie to w jaki sposób w zaskarżonym wy-
roku określony został zakres podmiotowy tego porozumienia, a ściśle biorąc to, że
mimo iż powód został zatrudniony z dniem 1 lipca 2001 r. to porozumienie to (obo-
wiązujące od 1 lipca 2001 r.) - jak przyjęto w zaskarżonym wyroku - miało do niego
zastosowanie. Sąd drugiej instancji - podobnie jak i Sąd Pracy - najpierw przyjął, że
porozumienie z 15 grudnia 2000 r. jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1
k.p. ale następnie stwierdził, iż stanowi ono umowę na rzecz osoby trzeciej (art. 393
k.c.), co jest świadectwem niekonsekwencji, gdyż ten sam akt prawny nie może być
równocześnie kwalifikowany jako akt normatywny (źródło prawa) i jako czynność
prawna (umowa). Akt prawny (porozumienie) może być źródłem prawa albo nim nie
być (będąc zwłaszcza czynnością prawną, umową), natomiast nie może być uznany
za hybrydę, która jest i źródłem prawa i umową, co wszakże nie przeczy tezie, iż po-
rozumienia zbiorowe, podobnie jak układy zbiorowe pracy i regulaminy zakładowe,
8
mają istotne cechy szczególne jako źródło tzw. autonomicznego prawa pracy. Świa-
dectwem pewnej niekonsekwencji ze strony Sądu drugiej instancji jest także to, iż z
jednej strony, uznał on za własne ustalenia poczynione przez Sąd Pracy, jego wyrok
za zgodny z prawem, a jego argumentację zawartą w uzasadnieniu w zakresie uzna-
nia porozumienia z 15 grudnia 2000 r. za źródło prawa jak i odniesienia jego posta-
nowień do powoda, za prawidłowe, a jednocześnie, z drugiej strony, stwierdził -
czego nie uczynił Sąd pierwszej instancji - że porozumienie to jest umową na rzecz
osoby trzeciej. W tym kontekście należy pokreślić, iż trafne jest stanowisko, że poro-
zumienie z 15 grudnia 2000 r. jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p., co
przyjął Sąd Pracy, strony, które wniosły skargi kasacyjne, a także - choć niezbyt kon-
sekwentnie - Sąd drugiej instancji. Ponieważ porozumienie to jest aktem normatyw-
nym a nie czynnością prawną (umową) wobec tego nie ma podstaw, by stosować do
niego w sposób bezpośredni art. 65 k.c. Stąd też kasacyjny zarzut naruszenia tego
przepisu jest bezzasadny. Inaczej mówiąc, zarzut naruszenia art. 65 k.c. nie może
stanowić podstawy kwestionowania przyjętej przez sąd wykładni porozumienia zbio-
rowego, które jest źródłem prawa pracy (art. 59 ust. 2 Konstytucji RP, art. 9 k.p.). Nie
ma przy tym również podstaw, by uznać za nieprawidłowy przyjęty przez Sąd drugiej
instancji sposób wykładni porozumienia z 15 grudnia 2000 r., a ściślej określenia
jego podmiotowego zakresu zastosowania. Sąd drugiej instancji trafnie przyjął, że
postanowienie porozumienia z 15 grudnia 2000 r. o 20% podwyżce, przewidzianej od
1 lipca 2001 r., dotyczy także takiego pracownika, którego umowa rozwiązała się 30
czerwca 2001 r., a następna została nawiązana od 1 lipca 2001 r. W stosownym po-
stanowieniu tego porozumienia mowa jest bowiem o podwyżkach wynagrodzeń pra-
cowników szpitala od 1 lipca 2001 r., a powód był jego pracownikiem zarówno 30
czerwca 2001 r. jak i 1 lipca 2001 r. i stąd zawarte w uzasadnieniach skarg kasacyj-
nych sugestie oparte na założeniu, że w myśl porozumienia wymagana jest jakaś
ciągłość stosunku pracy - i to pojmowana w szczególny sposób - nie mają żadnego
uzasadnienia. Zgodnie z umową o pracę, powód miał rozpocząć pracę w dniu 1 lipca
2001 r., a to oznacza, że na mocy art. 26 k.p. z rozpoczęciem się tego dnia był już
pracownikiem pozwanego szpitala, był też także jego pracownikiem w dniu poprzed-
nim, bo jego wcześniejsza umowa o pracę (na okres próbny) rozwiązała się z upły-
wem 30 czerwca 2001 r. W myśl art. 26 k.p. stosunek pracy nawiązuje się w terminie
określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy (a jeżeli terminu tego nie okre-
ślono - w dniu zawarcia umowy). Umowa o pracę z powodem została zawarta 1 lipca
9
2001 r., przy czym wskazano w niej, że dniem rozpoczęcia pracy jest 1 lipca 2001 r.
Oznacza to w szczególności, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło z początkiem
tego dnia, a nie jak zdają się sugerować skargi kasacyjne, w terminie późniejszym.
Decydujące znaczenie ma w rozpatrywanym przypadku dzień wskazany jako dzień
rozpoczęcia pracy (a nie np. dzień faktycznego rozpoczęcia pracy bądź pora dnia -
godzina, w której dochodzi do zawarcia umowy o pracę, czy też, w której praca ma
zostać rozpoczęta). Oba Sądy uznały, że nie ma podstaw, by uważać, że porozu-
mienie ma zastosowanie tylko do tych osób, które były pracownikami szpitala w dniu
jego zawarcia i ustalenie to nie zostało skutecznie zakwestionowane w skargach ka-
sacyjnych, bo wskazany w nich jako podstawa zarzutu art. 65 k.c. (w związku z art.
300 k.p.) jest nieadekwatny do przedmiotu sprawy, jako że przepis ten dotyczy wy-
kładni oświadczeń woli a nie wykładni aktów normatywnych, a jednocześnie z uza-
sadnienia tych skarg w istocie nie wynika z jakich powodów należałoby odrzucić
przyjęty przez Sądy (Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) sposób rozumienia po-
stanowienia porozumienia z 15 grudnia 2000 r. w zakresie w jakim dotyczy on wy-
znaczenia zakresu podmiotowego roszczenia o 20% podwyżkę, zwłaszcza że nie
wynika to z jego brzmienia ani też nie znajduje uzasadnienia w ustaleniach poczy-
nionych przez Sąd pierwszej instancji, który w kwestii intencji twórców porozumienia
odwołał się do zeznań świadków biorących udział w negocjowaniu jego postanowień.
W związku z zarzutem dotyczącym naruszenia art. 65 k.c. (w związku z art. 300 k.p. i
w związku z porozumieniem z 15 grudnia 2000 r.) w obu skargach kasacyjnych sfor-
mułowane zostały twierdzenia, z których w istocie wynika, że zawierając umowę o
pracę strony w jej części dotyczącej wysokości wynagrodzenia uwzględniły podwyż-
kę przewidzianą w porozumieniu z 15 grudnia 2000 r. Gdyby uznać trafność tej tezy,
to w gruncie rzeczy oznacza ona akceptację poglądu, że powodowi podwyżka wyna-
grodzenia o określony procent się należała i dlatego przez strony została w nowej
umowie o pracę uwzględniona; obie strony pozwane są jednakże jednocześnie zda-
nia, że powód nie miał roszczenia o podwyżkę wynagrodzenia i że żadna podwyżka
mu się nie należała. Ustalenia Sądów w tej kwestii (tj. woli stron zawierających
umowę o pracę 1 lipca 2000 r.) są wszakże inne, gdyż stwierdziły one, że wynagro-
dzenie powoda - w stosunku do wynagrodzenia otrzymywanego w okresie próbnym -
nie uległo podwyższeniu. W ocenie Sądu Najwyższego ustalenia te są prawidłowe, a
niezależnie od tego należą do kategorii ustaleń o charakterze faktycznym i w związku
z tym nie mogą być kwestionowane w postępowaniu kasacyjnym. Zgodnie bowiem z
10
art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub oceny dowodów, zaś w myśl art. 39813
§ 3 k.p.c. w postępowa-
niu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powoływanie nowych faktów i dowodów, a Sąd
Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskar-
żonego orzeczenia. Powyższe rozważania prowadzą do konkluzji, że kasacyjny
zarzut naruszenia art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. i porozumieniem z 15 grudnia
2000 r. jest bezpodstawny.
W związku z zarzutami, które sformułowane zostały jedynie w skardze kasa-
cyjnej wniesionej przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital
Rejonowy w Z., stwierdzić należy, że również one nie mogą zostać uwzględnione.
Gdy idzie o zarzut naruszenia art. 369 k.c. w skardze tej nie twierdzi się, że nie powi-
nien on zostać zastosowany z tego względu, iż brak jest podstaw do przyjęcia odpo-
wiedzialności pozwanego Szpitala, natomiast w rachubę mogłaby wchodzić odpo-
wiedzialność in solidum. W myśl art. 60 ust. 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o
zakładach opieki zdrowotnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.)
zobowiązania i należności samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej po
jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami Skarbu Państwa lub właści-
wej jednostki samorządu terytorialnego, lub odpowiednio publicznej uczelni medycz-
nej albo publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dzie-
dzinie nauk medycznych, lub Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
Przepis ten stanowił podstawę do zasądzenia dochodzonego roszczenia od Gminy
Miejskiej Z., natomiast roszczenie wobec Szpitala Rejonowego ma swoje umocowa-
nie w regulacjach art. 231
k.p., przy czy ani z przepisu art. 60 ust. 6 ustawy o zakła-
dach opieki zdrowotnej ani z art. 231
k.p., w sytuacji takiej jak ta, która stanowi
przedmiot niniejszej sprawy, nie wynika, iż ich zobowiązania wobec powoda są zo-
bowiązaniami solidarnymi. Zgodnie bowiem z art. 369 k.c. zobowiązanie jest soli-
darne, jeżeli wynika to z ustawy lub z czynności prawnej. W rozpoznawanej sprawie
zachodzi wszakże tzw. solidarność nieprawidłowa (niewłaściwa, pozorna, przypad-
kowa), do której stosuje się w drodze analogii przepisy o solidarności, w tym zwłasz-
cza art. 366 k.c. Zarówno pozwana Gmina jak i pozwany Szpital są dłużnikami po-
woda w całości zasądzonych na jego rzecz kwot wynagrodzenia za pracę, które nie
zostało mu wypłacone przez jego pracodawcę, i wobec tego orzeczenie w wyroku, że
ich zobowiązanie ma charakter solidarny nie zmienia tak pojętej ich pozycji jako
dłużników powoda. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Najwyższego w składzie
11
orzekającym w niniejszej sprawie, wskazane w skardze kasacyjnej uchybienie wyra-
żające się w niewłaściwym sformułowaniu sentencji wyroku Sąd pierwszej instancji,
nie stanowi wystarczającej podstawy dla uwzględnienia skargi kasacyjnej Szpitala
Rejonowego i uchylenia lub zmiany wyroku Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
zwłaszcza, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego obok stanowiska, w myśl którego
w przypadku odpowiedzialności in solidum należy przez analogię stosować przepisy
o odpowiedzialności solidarnej, wyrażony jest także pogląd, iż te przepisy powinny
być stosowane wprost do solidarności nieprawidłowej (por. A. Koronkiewicz: Przypa-
dek źródłem solidarności? - aspekt teoretyczny i praktyczny zobowiązania in solidum.
Przegląd Sądowy 2008 nr 1, s.120).
Trzeci z zarzutów skargi kasacyjnej wniesionej przez Szpital, pozostaje w
związku z art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c., który stanowi, że sąd zawiesza postępowanie z
urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich
zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przed-
stawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, oraz w związku z art. 180
§ 1 pkt 2 k.p.c., przewidującym, iż sąd postanowi pojąć postępowanie z urzędu, gdy
ustaną przyczyny zawieszenia (w szczególności) w razie utraty zdolności sadowej - z
chwilą ustalenia ogólnego następcy prawnego. Również ten zarzut skargi kasacyjnej
nie zasługuje na uwzględnienie. Pismem z 24 października 2005 r. pełnomocnik po-
zwanego SP ZOZ Zespolonego Szpitala Rejonowego w likwidacji z siedzibą w Z.
zawiadomił Sąd pierwszej instancji, że Szpital ten z dniem 6 października 2005 r.
został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego i w konsekwencji tego utracił
osobowość prawną i zdolność sądową. W następstwie tego postanowieniem z dnia
25 listopada 2005 r. [...] Sąd Pracy zawiesił postępowanie (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.).
Wykonując zarządzenie z 12 grudnia 2005 r. powód w piśmie z 20 grudnia 2005 r.
wskazał SP ZOZ Szpital Rejonowy w Z. jako podmiot, który przejął go w trybie art.
231
k.p. W dniu 17 marca 2006 r. Sąd Pracy na rozprawie z udziałem pełnomocnika
SP ZOZ Szpitala Rejonowego w Z. wydał postanowienie o podjęciu zawieszonego
postępowania, przy czym od tej chwili sprawa toczyła się dalej przeciwko i z udzia-
łem tego Szpitala jako drugiej strony pozwanej. Mając to na uwadze trudno zrozu-
mieć i uznać za uzasadnione wywody skargi kasacyjnej, w myśl których Sąd Rejo-
nowy jakoby „automatycznie, bez wydawania jakiegokolwiek postanowienia w tym
przedmiocie i bez jakiegokolwiek oświadczenia powoda w tym zakresie, zaczął pro-
12
wadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do dwóch pozwanych, to jest w sto-
sunku do Gminy Z. oraz nowo utworzonego SP ZOZ Szpitala Rejonowego”.
Z powyższych względów, stosownie do art. 39814
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================